Situatie milieu
Oost-Europa
'schokt' EG
Mazowiecki wint strijd om
burgercomités van Walesa
DDR tegen directe eenwording
Litouwen bereid verklaring van
onafhankelijkheid te bevriezen
Absolute meerderheid voor
Bulgaarse oud-communisten
MAANDAG 18 JUNI 1990
EHEHZE
PA èlHA:
19.90 PER DEEL
de Bijenkorf l£)
Volgens de Tsjechische minister
Vavrousek is zeventig procent van
de bossen en de helft van de wate
ren in Tsjechoslowakije dood. In de
lucht boven Praag zit twintig keer
zoveel zwaveldioxide als het EG-ge-
middelde. De gemiddelde levens
verwachting in de meestr vervuilde
gebiden van zijn land is sinds het
eind van de jaren vijftig gedaald van
70 tot 67 jaar, vijf jaar lager dan in
West-Europa. In Noord-Bohemen is
de gemiddelde levensverwachting
zelfs tien jaar lager.
De Oostduitse minister van
milieu Steiniberg kondigde aan dat
de oudste en de meest milieuvervui
lende elektriciteitscentrales in de
DDR worden stilgelegd. Steinberg
wil dat de zure regen wordt terugge
drongen door in de centrales over te
schakelen van bruinkool op steen
kool. De DDR streeft ernaar het
energieverbruik de komende tien
jaar met 2,5 procent te verminderen,
de uitstoot van kooldioxyde moet
zelfs met twintig procent omlaag.
De Oosteuropese ministers hebben
zich verplicht strenge milieueisen
op te stellen.
De EG wil ook samenwerken op
het gebied van de kernenergie. Het
Internationaal Atoomagentschap in
Wenen (een VN-instantie) zal mede
daarvoor worden versterkt. Sovjet
minister Vorontsov kondigde aan
bereid te zijn in 1992 alle 'gevaarlij
ke' industrieën open te stellen voor
buitenlandse inspectie, terwijl de
168 natuurreservaten worden open
gesteld voor wetenschappelijk on
derzoek.
Akkoord over samenwerking
Van onze correspondent
Hans de Bruijn
BRUSSEL/DUBLIN De EG zal de Sovjetunie voorlopig
vrijwel niet kunnen helpen bij de aanpak van de enorme
milieuproblemen in dat land. De omvang van het probleem
is daar volgens Europees milieu-commissaris Ripa de Mea-
na "zo verpletterend", dat de EG niet tot zinvolle hulp in
staat is.
Voorlopig blijft de bijstand op
milieugebied beperkt tot de landen
die profiteren van het PHARE-pro-
gramma van de EG. Dat zijn Polen
en Hongarije, en later ook de andere
Oosteuropese landen. De EG is wel
bereid met alle landen in Oost-Eu
ropa nauw samen te werken bij de
aanpak van de milieuproblemen.
Dat bleek zaterdag in Dublin,
waar voor het eerst een conferentie
plaatshad van de milieuministers
van de EG-landen en de landen van
Oost-Europa. Sovjet-minister van
milieu Vorontsov vroeg vcforal hulp
voor de zogenaamde 'Europese re
publieken'. zoals de Baltische sta
ten, Rusland en de Oekraïne.
De Oosteuropeanen maakten dui
delijk dat het milieubeheer voor
hen een prioriteit is in de omschake
ling naar een markteconomie. "Zij
hebben de afschuwelijke gevolgen
van veertig jaar wan-economie
open op tafel gelegd", zei de Ierse
voorzitter Flynn. Ripa de Meana zei
"geschokt te zijn".
Verzet Eritrea
wil niet meer
praten over vrede,
ABU DHABI (IPS) - Het Eritrese
Volksbevrijdingsfront (EPLF) wei
gert nog langer te onderhandelen
met de Etiopische regering over het
beëindigen van de 28 jaar oude oor
log. Het EPLF wil dat de Verenigde
Naties een referendum in Eritrea or
ganiseren waarin de bevolking de
eigen toekomst kan bepalen. Dat
heeft Othman Mohammed Omar,
lid van het centrale comité van het
EPLF meegedeeld.
De 3,5 miljoen tellende Eritrese
bevolking heeft bij het referendum
de keuze tussen drie mogelijkheden
voor een toekomstige staatkundige
structuur: onafhankelijkheid van
Etiopië, een federatie met Etiopië of
autonomie zoals de Etiopische rege
ring heeft aangeboden, aldus Oth
man. Als Eritrea onafhankelijk zou
worden, zal Etiopië geen zeehavens
meer hebben en wordt het door
land ingesloten. De kust van Eritrea
strekt zich uit over een lengte van
duizend kilometer.
Sinds 1978 zijn er onderhande
lingsrondes gehouden tussen het
verzet en de Etiopische regering
maar die hebben tot nu toe geen re
sultaat opgeleverd. Volgens de Erit
rese rebellen heeft Etiopië met de
annexatie in 1961 van Eritrea de
VN-resolutie uit 1951 geschonden.
In die resolutie werd bepaald dat de
twee gebieden een federatie vorm
den. Volgens EPLF-leider Othman
hebben de VN niets ondernomen
tegen deze schending van de resolu
tie en is het nu tijd dat de Verenigde
Naties hun verantwoordelijkheid
op zich r
SDI verkocht
De Amerikaanse justitie heeft zater
dag een ingenieur opgepakt op ver
denking van het verkopen van ge
gevens over raketten die worden
ontwikkeld voor het Amerikaanse
Strategie Defense Initiative of "Star
Wars". Ronald Hoffman zou gege
vens verkocht hebben - of van plan
zijn dat te doen - aan bedrijven in
Japan, West-Duitsland, Italië en aan
het Israëlische ministerie van de
fensie.
Trump betaalt niet
De Amerikaanse magnaat Donald
Trump heeft zijn Trump Organisa
tion de uiterste datum voor schuld
verplichtingen van ruim 42 miljoen
dollar laten passeren. Hij heeft nu
nog tien tot dertig dagen gelegen
heid om alsnog te betalen, anders
komen zijn eigendommen onder de
hamer. De verplichtingen die
Trump vrijdag had moeten nako
men betreffen de aflossing (22,7 mil
joen dollar) en rentelasten (20 mil
joen dollar) op twee series obliga
ties op Trump Castle, de minst
winstgevende van zijn drie casino's
in Atlantic City (New Jersey).
Nederlaag Le Pen
De socialisten hebben in Villeur-
banne, een voorstad van Lyon, een
opzienbarende overwinning be
haald op het ultrarechtse 'Front Na
tional' van Jean-Marie le Pen. In de
tweede en laatste jonde van kanto
nale verkiezingen behaalden ze
ruim 63 procent teggen ruim 36 pro
cent voor de aanhangers van Le
Pen. In de eerste ronde haalde het
Front 27,5 procent.
te praten.
WARSCHAU (AFP/Rtr) - In Polen
zijn de lokale burgercomités van
het vakverbond Solidariteit inge
gaan op een oproep van premier
Tadeusz Mazowiecki om zich achter
de regering te scharen en zich tot
partij om te vormen. Daarmee heeft
Mazowiecki een overwinning be
haald in de machtsstrijd met Solida-
riteit-leider Lech Walesa.
De burgercomités zijn in 1989 op
gericht ten behoeve van de campag
ne van Solidariteit voor de parle
mentsverkiezingen. Mazowiecki
deed zijn appèl tijdens een zitting
van een parlement die werd bijge
woond door de leiders van de 49
burgercomités. "Om de hervormin
gen tot een goed eind te brengen
heeft de regering een sterke en bre
de politieke basis nodig", aldus de
premier. "De regering roept jullie
op haar basis te worden, niet ten be- kale verkiezingen
hoeve van individuen, maar van het maand, w
algemene beleid. De burgerbewe
ging kan de basis vormen van een
brede alliantie voor de democratie"
van vorige
/erweldigen-
inning behaalden, aldus
Solidariteit-voorman Zbigniew Bu-
jak.
De overname van de burgercomi
tés luidt het begin in van de desinte
gratie van Solidariteit als brede po
litieke beweging. Mazowiecki zei
dat de burgercomités niet langer de
naam van Solidariteit zouden kun
nen houden. Maar zij hebben inmid
dels hun naam al gevestigd bij de lo-
Uit de burgercomités zou een po
litieke partij kunnen voortkomen,
die als tegenwicht moet dienen voor
de vorige maand opgerichte Unie
van het Centrum. Die is opgericht
door politici van Solidariteit die
Walesa's gooi naar het president
schap steunen. Aanhangers van de
regering verzetten zich juist tegen
Walesa's kandidatuur.
Walesa zou liever zien dat de bur
gercomités blijven bestaan als voe
dingsbodem van waaruit verschil
lende partijen zullen groeien. "De
burgercomités moeten breed en
open blijven en niet in een partij
veranderen", zo liet hij in een bood
schap weten. "De burgerbeweging
is geen privé-bezit". In handen van
de regering zouden de burgercomi
tés de basis kunnen vormen van een
nieuw postcommunistisch machts
monopolie.
Eerder trachtte Walesa te verhin
deren dat de burgercomités naar
het regeringskamp zouden afdrij
ven, door een nieuwe voorzitter van
de burgerbeweging te benoemen in
plaats van de vorige, die een aan
hanger van Mazowiecki was.
i West-Duitsland woonde zaterdag de discussie o
OOST-BERLIJN (GPD/AP/) - De
Volkskammer, het Oostduitse par
lement, heeft gisteren de onmiddel
lijke toetreding van de DDR tot de
Bondsrepubliek afgewezen en be
sloten het voorstel hiertoe eerst te
laten onderzoeken door de commis
sie van grondwetszaken. Pas als de
resultaten hiervan bekend zijn, kan
erover worden gestemd, zo besliste
de Volkskammer.
De conservatieve DSU had voor
gesteld om de DDR direct te ontbin
den en vandaag nog de Duitse een
heid een feit te maken. Na urenlan
ge verhitte debatten werd met 267
tegen 92 stemmen besloten om over
het voorstel te discussiëren.
De Oostduitse premier Lothar de
Maizière verklaarde al aan het begin
van de discussie het voorstel voor
onmiddellijke toetreding tot de
Bondsrepubliek niet te zullen steu
nen. Volgens hem heeft zijn rege
ring weliswaar de mogelijkheid dit
voorstel uit te voeren, maar moeten
er nog veel vragen worden beant
woord voordat de DDR zichzelf ont
bindt en deel uit gaat maken van de
Bondsrepubliek. Hij stelde voor om
het voorstel door de commissie
voor grondwetszaken te laten on
derzoeken en er daarna over verder
zei dat de vrijheid van de DDR-bur-
gers en de vereniging van beide
Duitslanden "tegen niemand ge
richt is".
De ministers van buitenlandse za
ken van de DDR en de Bondsrepu
bliek Duitsland, zijn het niet eens
over de datum waarop de gemeen
schappelijke verkiezingen gehou
den moeten worden. Genscher
denkt aan december dit jaar. Mec
kel vindt echter dat er voor er een
datum genoemd wordt eerst nog
een aantal zaken geregeld moet
worden. De Oostduitse minister
heeft april 1991 voor ogen als vroeg
ste mogelijkheid.
Vijf doden bij
Soweto- herdenking
JOHANNESBURG (AP/GPD) - In
Zuid-Afrika zijn zaterdag vier zwar
te politieagenten en een zwarte jon
gen gedood tijdens de herdenking
van het bloedbad dat veertien jaar
geleden door de politie in de zwarte
woonwijk Soweto werd aangericht.
Op 16 juni 1976 opende de politie
het vuur op zwarte studenten, die
protesteerden tegen het onderwijs
beleid in Zuid-Afrika. Dit incident
leidde tot hevige onlusten in het he
le land, die aan 500 tot 700 mensen
het leven kostten.
In Soweto werden zaterdag twee
zwarte agenten doodgeschoten, een
derde werd gedood in Kathelong,
een zwarte woonwijk ten zuidwes
ten van Johannesburg. In het
noordoosten van het land kwam
een vierde agent om het leven. In de
buurt van Stilfontem, ongeveer 160
kilometer ten zuidwesten van Jo
hannesburg, werd een zwarte jon
gen doodgeschoten toen de politie
het vuur opende op een groep jon
geren die stenen gooide naar een pa
trouillewagen.
De Züidafrikaanse regering over
weegt alle bevolkingsgroepen te be
trekken bij het referendum over de
nieuwe Grondwet, waarover zij met
het ANC en andere oppositiebewe
gingen wil onderhandelen.
Met dit plan neemt de regering
van president Frederik De Klerk af
stand van het voornemen alleen de
blanke bevolking te raadplegen
over het resultaat van de onderhan
delingen met de oppositie. De op
mars van de extreem-rechtse Kon-
servatieve Partij (KP) zou de be
langrijkste reden voor deze koers
wijziging zijn. De KP boekte twee
weken geleden bij een tussentijdse
verkiezing in Natal zoveel winst,
dat, bij voortzetting van deze trend,
een referendum onder uitsluitend
blanke kiezers op een nederlaag
voor de regering zou kunnen uitlo
pen.
Roemenen weer
de straat op
tegen Iliescu
BUDAPEST (GPD) - Zo'n dui
zend tegenstanders van de rege-
ring-Iliescu hebben gisteravond op
nieuw gedemonstreerd op het Uni
versiteitsplein in de Roemeense
hoofdstad Bukarest. Ze bezetten
daarbij ook de weg en blokkeerden
het verkeer.
De overlast voor het verkeer was
vorige week de belangrijkste reden
om in te grijpen tegen de toen al zes
weken durende studentendemon
stratie tegen Iliescu. Maar hoewel
de militaire politie zich nu wel in de
buurt opstelde, werd deze nieuwe
demonstratie ongemoeid gelaten en
het ziet er naar uit dat de Roemeen
se autoriteiten voorlopig niet van
plan zijn geweld te gebruiken.
Ze zijn te bezorgd dat het Westen
zijn dreigementen waarmaakt en de
voor Roemenie zeer noodzakelijke
hulp stopzet. In een gezamenlijke
oproep via de televisie vroegen de
nieuwe minister van Binnelandse
Dorel Ursu en de studentenleiders
de demonstranten en de bevolking
gisteravond rustig te blijven. Van
ochtend waren er nog zo'n 50 de
monstranten op het plein.
Als alles goed gaat wordt interim-
president Iliescu vandaag beëdigd.
Zijn beëdiging was eigenlijk al voor
vorige week vrijdag gepland, maar
moest toen worden uitgesteld van
wege de ongeregeldheden in Buka
rest. Of het parlement er vandaag
aan toekomt, is overigens onduide
lijk. De eerste zitting moest zo over
haast worden afgebroken dat er nog
een aantal voorbereidende werk
zaamheden is blijven liggen.
Bestand verzet
en regering Liberia
FREETOWN (AP) - De Liberiaanse
regering en opstandelingen zijn za
terdag na ruim vijf maanden van ge
vechten een onofficieel staakt-het-
vuren overeengekomen. Dat ge
beurde na vijf dagen onderhande
len in de hoofdstad van Sierra Leo
ne, Freetown.
De vredesonderhandelingen zijn
zaterdag onderbroken om de dele
gaties gelegenheid te geven tot
overleg met hun leiders, en worden
vandaag hervat. De twee partijen
spraken verder af internationale
hulp aan burgers in de door elk be
heerste delen van het land toe te
staan. Er waren geen aanwijzingen
dat de rebellen van het Nationaal
Patriottisch Front bereid zijn tot af
zwakking van hun eis dat president
Samuel Doe aftreedt en vertrekt uit
Liberia voordat van een langdurig
bestand sprake kan zijn.
De DSU had voorgesteld om "de
Duitse eenheid vandaag al te reali
seren door de uitvoering van artikel
23a". In artikel 23a van de Westduit-
se grondwet staat dat de BRD en de
DDR zichzelf kunnen ontbinden en
daarna een gezamenlijke Duitse
staat kunnen vormen.
Het debat over het voorstel werd
bijgewoond door de voorzitter van
de Westduitse Bondsdag, Rita Su-
essmuth, bondskanselier Helmut
Kohl en talrijke andere Westduitse
politici.
Pikant detail is dat gisteren de
Tag der Deutschen Einheit (Dag
van de Duitse Eenheid) werd ge
vierd. Op die dag wordt in de
Bondsrepubliek jaarlijks de Oost
duitse opstand van 17 juni 1953 her
dacht, die door het Sovjet-leger
bloedig werd neergeslagen. Die
feestdag heeft dit jaar meer emoties
losgemaakt dan doorgaans.
Voor het eerst vierden oost en
west samen de dag, die 37 jaar lang
het verschil tussen vrijheid en on
derdrukking heeft aangegeven. Op
de herdenkingsbijeenkomst in het
Schauspielhaus hebben de voorzit
ters van beide Duitse parlementen
betoogd dat de Duitse vereniging
vooral een Europese ontwikkeling
is. Birgit Bergmann-Pohl, presiden
te van de Volkskammer in de DDR
Bulgaren in de rij voor suiker. Welke nieuwe regering hun land ook krijgt,
verwacht wordt dat die vanwege de rampzalige economische toestand
slechts een kort leven is beschoren. (foto AP)
MOSKOU (Rtr/AFP) - Litouwen
staat op het punt toe te geven aan de
eis van het Kremlin de onafhanke
lijkheidsverklaring - tijdelijk - in te
trekken. De Litouwse regering
heeft zaterdag het parlement van de
republiek opgeroepen de verkla
ring op te schorten "voor de duur
van de gesprekken met Moskou".
Nu de regering voor het eerst te
rugkomt op de verklaring zelf, en
niet slechts op de beslissingen die
daaruit voortvloeien, geeft Vilnius
aan dat het bereid is tot een compro
mis met Moskou. Waarnemers wij
zen erop dat het Kremlin ook op za
terdag besloot de gasleveranties
aan Litouwen gedeeltelijk te her
vatten.
In Vilnius is vernomen dat het Li
touwse parlement morgen het voor
stel van de regering zal bespreken.
De Volksfronten van Estland, Let
land en Litouwen, die in de repu-
blieksparlementen de meerderheid
bezitten, hebben zich in een ge
meenschappelijke vergadering op
nieuw tegen het intrekken van de
Baltische onafhankelijkheidsver
klaringen uitgesproken.
Volgens de regering in Vilnius
verliest de verklaring door het mo
ratorium "niet zijn juridische ba
sis", en gaat het pas in als Moskou
de twee maanden geleden afgekon
digde economische blokkade van
de republiek opheft. De "bevrie
zing" wordt direct ongedaan ge
maakt als de onderhandelingen met
het Kremlin mislukken, aldus Vil
nius.
De onafhankelijke communisti
sche partij van Litouwen heeft za
terdag op een plenaire vergadering
in Vilnius verklaard dat de leiding
van de republiek „al het mogelijke
moet doen om onderhandelingen
met Moskou te beginnen". De Sov
jetregering heeft steeds als voor
waarde gesteld dat Litouwen dan
eerst de onafhankelijkheidsverkla
ring moest bevriezen. De commu
nistische afgevaardigden zeiden dat
.Litouwen "onomkeerbaar" op onaf
hankelijkheid aankoerst, maar zij
spraken zich uit voor een "over
gangsperiode op de weg naar het
herstel van Litouwse staat".
PLO-leiding vreest
moordaanslagen
ABU DHABI (AP) - De veiligheids
maatregelen voor de leiders van de
Palestijnse Bevrijdingsorganisatie
(PLO) zijn verscherpt in verband
met berichten dat Israel van plan is
hen te vermoorden, aldus het Arabi
sche dagblad Al-Ittihad, dat in Abu
Dhabi verschijnt.
PLO-voorzitter Yasser Arafat,
hoofd van het politiek comité van
PLO Farouk Kaddoumi en de PLO-
vertegenwoordiger in Tunesië Ha-
kam Balawi, staan volgens de krant
bovenaan een Israëlische doden
lijst.
Stelt u op dit cadeau geen prijs, dan ontvangt u bij aankoop de helft van de waarde in contanten.
Van onze correspondent
Runa Hellinga
BUDAPEST - De Bulgaarse Socia
listische Partij (BSP) heeft gisteren
de absolute meerderheid in het par
lement veroverd. Bij de tweede ron
de van de parlementsverkiezingen
won deze vroegere communistische
partij voldoende districten om de
BSP te verzekeren' van 201 van de
400 zetels in het parlement. Bij de
eerste ronde veroverde de BSP al
172 zetels.
De tweede ronde verliep gisteren
volgens internationale waarnemers
over het algemeen vrij en eerlijk. Er
werd een aantal gevallen van intimi
datie van kiezers gemeld. Die wor
den nader onderzocht, maar vol
gens westerse diplomaten waren de
incidenten niet ernstig genoeg om
de verkiezingen ongeldig te verkla
ren.
Het ging er vooral om dat het le
ger zeer nadrukkelijk aanwezig
was. Bovendien bleek het in som
mige stemlokalen onmogelijk om
geheim te stemmen.
De definitieve verkiezingsuitslag
wordt waarschijnlijk pas morgen
bekend. Vanmorgen maakte de ra
dio in Sofia echter al voorlopige uit
slagen bekend. Die gaven de BSP
de absolute meerderheid. Van 25
van de 81 districten waar een twee
de stemronde nodig was, was nog
geen uitslag bekend.
De socialisten hebben aangekon
digd dat ze, wanneer ze de absolute
meerderheid halen, een brede coali
tie met de oppositiepartijen nastre
ven. De kans daarop is overigens
heel klein. Alle andere partijen heb
ben laten weten niet met voormali
ge communisten in een regering te
gaan zitten.
Ongeacht de definitieve uitslag
wordt er in Bulgarije overigens re
kening mee gehouden dat geen en
kele regering het veel langer dan an
derhalf jaar zal volhouden. Econo
misch is het land vrijwel aan de af
grond en politiek zal het een zeer
zware tijd tegemoet gaan. Zowel de
UDK als de BSP zijn intern zeer
verdeeld en kunnen ieder moment
in verschillende fracties uiteen val
len. De kans dat een regering van
welke samenstelling dan ook, het
lang zal volhouden, is daarom ge
ring.
Hoe sneller u naar de Lees- en Luistermarict In de
Bijenkorf komt, hoe meer u van de honderden spec
taculaire aanbiedingen kunt profiteren.
Bijvoorbeeld: meer dan honderd Special Price CD's
met Dire Straits. Phil Collins. Fleetwood Mac. e.v.a
Van 29.95 Voor 24.95 Nu 2 voor 40.-
Golden Master Series. DDD opgenomen werken van
grote componisten. Meer dan 50 titels. Bij aankoop
van 3 CD's de Bolero van Ravel uit deze serie gratis'
Nu 3 voor 33.-
20 CD s uit de Astoria serie van o.a. Bach. Chopin,
Beethoven en Mozart Per CD 10.- Nu 3 voor 25.-
'Leven in Frankrijk', een schitterend lees- en ki|kboek
door Terence Conran. Van 69.50 Voor 35.-
Time Life's 'Bibliotheek der Landen', een sene van
12 delen. Geschiedenis en cultuur in heldere taal en
prachtige foto's. Exclusieve Bijenkorf aanbieding. Oor
spronkelijk 49.50 Nu 19.90 per deel.
