'n Man die de
wereld boeit,
met hem heb
ik gesproken'
'Geloofwaardigheid Nederland op het spel
Studenten trekken
synode over streep
REPORTAGE
Nelson Mandela maakt dromen anti-apartheidsstrijders tot realiteit
van onze correspondente Carine Neefjes
(foto ANP)
haar ontmoeting met Mandela in de
Meervaart. "Er staat een man op in
Afrika", declameert ze. Kijkt we
zenloos voor zich uit en vervolgt:
"Hij pleit voor vrijheid en democra
tie. Een man die de hele wereld
boeit. Met hem heb ik gesproken".
De vrouw die al 22 jaar actief is voor
de Antiapartheidsbeweging, kan
haar geluk niet op.
Ze sprak met Mandela over het
toenemende aantal solidariteitsbe
wegingen in Nederland. Die zijn
hier ontstaan dank zij de strijd van
het ANC in Zuid-Afrika. Dat heeft
de Nederlandse politiek goed ge
daan, meent Braams. Ze glundert:
"Tijdens het gesprek keek hij me
voortdurend aan en knikte instem
mend. Dat deed mij zo goed".
Ze had Mandela al eerder gezien
in Londen. Maar op Nederlands
grondgebied is het totaal anders,
vertelt ze. "Hij is hier door alle poli
tici ontvangen. Een wonder. Ik heb
nog de tijden gekend dat ik werd
weggestuurd door politici als ik met
hen over het ANC sprak. De partij
gebruikte geweld en dat was niet
populair. Nu Mandela hier zo harte
lijk is ontvangen, kunnen ze het ge
woon niet maken om de sancties
stap voor stap in te trekken".
Bezorgdheid
Sietse Bosgra, de onvermoeibare
activist van het Komité Zuidelijk
Afrika (KZA), is minder emotio
neel. Hij wilde vandaag goed voor
de oude, wat zieke en overmoeide
Mandela zorgen. Daarom claimde
hij zelf geen gesprek. Als een wa
kende hond hield hij de inspireren
de leider nauwlettend in de gaten.
Op een hectische dag als deze zette
Bosgra genegenheid om in bezorgd
heid.
Bosgra: "Ik ken hem. Hij is te be
leefd en neemt geen rust. Dat zag ik
vlak na zijn vrijlating, toen hij een
tussenstop maakte op Schiphol. In
de hal zat hij op zo'n klein, laag
stoeltje. Ik boog voorover om hem
een hand te geven. Maar voordat ik
het wist, was hij opgestaan. Streek
zijn pak recht en stak zijn hand uit.
De man was doodmoe, maar bleef
gedurende het hele gesprek staan".
De Mandela-aanhangers kunnen
zich niet zo beheersen als de man
zelf. Als de wereldberoemde anti-
apartheidsleider de Meervaart ver
laat, rennen ze achter hun idool aan.
Tranen rollen over de wangen. "Ik
mocht niet met hem praten", huilt
een zwarte vrouw.
Hady-Jahe loopt ook in de stoet.
Ze heeft haar bord met kreten afge
daan. "Anders was ik die Meervaart
nooit binnengekomen", verzekert
ze. Haar ogen glinsteren. Het was
een fantastische dag. En het komt
snel goed in Zuid-Afrika, zegt ze.
"Dat zegt Mandela. En ik geloof in
hem". Uitbundig zwaait ze naar de
zwarte Zuidafrikaanse leider. "Dag
vader".
AMSTERDAM - Verwoed schuift ze de dranghekken opzij
en rent naar de artiesteningang van de Amsterdamse Stads
schouwburg. Glipt langs politiemannen heen en strekt haar
hand uit naar Nelson en Winnie Mandela. Een gelukzalige
glimlach verschijnt op haar gezicht. "Ik heb ze aangeraakt",
schreeuwt de 27-jarige Hady-Jane. Dan wordt ze hardhan
dig door een agent verwijderd. Snel verovert ze een plaatsje
op het Leidseplein. vlak voor het balkon van de Stads-
chouwburg. Nog ontroerd door het lijfelijk contact met de
Mandela's. "Die hand van Winnie had ik goed beet, die van
Nelson maar half' vertelt ze.
Binnen ontmoeten de Mandeia's
burgemeester Van Thijn. Buiten
wacht een joelende menigte. Hady-
Jane kijkt gespannen naar het bal
kon. Al vijfjaar voert ze intensief ac
tie tegen het apartheidsregime in
Zuid-Afrika. Na een toespraak van
bisschop Tutu werd ze 's nachts gil
lend wakker. Ze wilde iets doen om
het bloedbad in Zuid-Afrika tegen
te gaan.
Vijf dagen stond ze met een sand-
wich-bord vol strijdvaardige leuzes
op de Dam. Ze verzamelde 2016
handtekeningen voor internationa
le actie tegen Zuid-Afrika. Ging
daarmee naar het Europees Parle
ment. "Ik werd er gewoon uitge
gooid. Zelfs m'n bord werd afge
pakt. Je ziet, die hebben ze later
weer teruggestuurd".
Onrustig richt ze haar ogen weer
naar boven. Dan verschijnen
Nelson en Winnie Mandela op het
balkon. Met ballende vuisten be
groeten ze de 15.000 schreeuwende
toeschouwers. Geïrriteerd duwt de
zwarte ANC-leider opdringerige ca-
mermamannen opzij.
"De mensen op straat moeten mij
kunnen zien", vindt Mandela. Want
voor de wereldberoemde anti-apart-
heidsstrijder is de massa belangrijk.
Die hebben door actievoeren ge
zorgd dat er een einde kwam aan z'n
leven achter gesloten muren. "Jul
lie hebben mij geholpen en niet de
regering. Dank zij jullie inzet veran
dert de situatie in Zuid-Afrika. Wij
houden van jullie".
Sancties
Hij schetst de huidige situatie in
zijn land: "Toen ik 27 jaar geleden
naar de gevangenis ging, mocht ik
niet stemmen. Dat recht heb ik nog
steeds niet. Ik kan niet wonen waar
ik wil. Mijn kinderen kunnen niet
naar een goede school, want die is
bestemd voor blanken. De politie in
ons land is erin getraind om zwarte
kinderen dood te schieten". Een
vrouw veegt snel een traantje weg.
Ze kan het onrecht moeilijk verdra
gen. "Onderdrukking is een klein
beetje doodgaan", snikt ze.
Dan heft Mandela beide handen
boven het hoofd. En vraagt op
nieuw om handhaving van sancties
tegen Zuid-Afrika. "Het is de enige
oplossing voor de apartheid".
Dwepen met Mandela; emoties op het Leidseplein.
Mandela hand in hand met koningin Beatrix. (toto anp)
De 72-jarige man die 27 jaar geïso
leerd in een cel leefde en op 10 fe
bruari dit jaar werd vrijgelaten,
haast zich na de manifestatie op het
Leidscheplein naar de Meervaart
waar hij wordt opgewacht door de
Pvd A-partij raad. Behoedzaam
wordt hij binnengeloodst door par
tijvoorzitter Marianne Sint en vice-
premier Wim Kok. Trots kijken de
PvdA-leden toe. Want het was Wim
die Mandela naar Nederland haal
de. "Die Van den Broek heeft niets
gedaan", mompelt een partijlid.
Ondanks zijn slechte gezondheid
en het volgepropte programma lijkt
de ANC-leider onvermoeibaar. Zelf
medelijden kent hij niet. Rept met
geen woord over het bloedbad in
Soweto, dat vandaag 14 jaar geleden
plaatsvond. Hij wil het verleden
vergeten. Denkt slechts aan de toe
komst. De kracht straalt 'uit zijn
ogen. Zijn harde doch vriendelijke
gezicht doet het publiek zwijgen.
Ontroerd
Opnieuw pleit Mandela voor sanc
ties. En die boodschap wordt volle
dig ondersteunt door Kok. "Want er
is maar een persoon in de wereld die
kan beoordelen hoe de apartheid in
Zuid-Afrika moet worden afge
schaft. Dat is niet Margareth That
cher, maar dat is Nelson Mandela".
Voorzitter Conny Braams van de
Anti Apartheidsbeweging Neder-
>to anp) land (AABN) is diep ontroerd na
Kerk overtuigd van zin pastoraat
DOORN (ANP) Studenten
hebben de hervormde synode
overtuigd van het nut van het
studentenpastoraat. Enkele
synodeleden hadden daar
over sterke twijfels geuit,
maar zij gingen na het per
soonlijk getuigenis van de
jongeren volledig om.
"Ik heb dit in zeventien jaar niet
meegemaakt", zo zei een zeer er
varen synodelid na het enthou
siaste relaas van drie studenten.
"Wij zijn niet zo gewend aan be
vindelijke getuigenissen", zei een
ander. "Ik had de neiging om
hardop amen te zeggen". Na hem
volgden nog zes andere leden die
diep onder de indruk waren ge
raakt van de jongeren.
De studenten wezen erop dat
het studentenpastoraat helemaal
niet elitair, overbodig of eenzijdig
is, zoals synodeleden hadden be
weerd, maar één van de weinige
plekken in de universitaire we
reld waar nog "een nieuw geluid
tegen de hopeloosheid klinkt". Er
heerst een sfeer van vertrouwen
en openheid en je hoeft er nou,
eindelijk eens niet altijd de snel
ste, de vlotste en de aardigste te
zijn, zo zei Magrete van der
Steegh.
"Het is op de universiteit mak
kelijker om over astrologie te
spreken dan over het christelijk
geloof. Je bent er als christen een
vreemd verschijnsel", aldus de
studente. De synode was blij dit
fenomeen van dichtbij te kunnen
bekijken en een van haar leden
stelde dan ook voor permanent
jongeren op te nemen in de verga-
'Band tussen
kerk en joden
is verdwenen'
DOORN (ANP) De Hervormde
Kerk moet duidelijker laten we
ten dat zij 'in onopgeefbare ver
bondenheid met Israël' leeft. "La
ten we alsjeblieft wat meer warm
te uitstralen naar het joodse volk,
juist vandaag".
Deze hartekreet liet dr. H.
Vreekamp van de Raad voor Kerk
en Israël op de Hervormde syno
de horen. De vergadering blikte
terug op de recente controverse
tussen kerkelijke Israël-organen
en de Raad van Kerken, die on
langs een PLO-verklaring heeft
uitgegeven en een delegatie van
de Raad van Kerken in het Mid
den-Oosten (MECC) op bezoek
had.
Vreekamp krijgt steeds meer
de indruk dat er in de wereldwij
de oecumene geen plaats meer
voor solidariteit met Israël is. Het
hervormde synodebestuur heeft
overigens, zij het niet unaniem,
aangedrongen op bijstelling van
de PLO-verklaring van de Raad.
Secretaris-generaal dr. K. Blei
van de Hervormde Kerk dacht
dat de kerken in het Midden-Oos
ten "niet zullen begrijpen waar
wij het over hebben". Bovendien
hebben vele andere oecumeni
sche partners de vervangings
theorie evenmin afgeschreven en
leeft deze ook binnen de eigen
kerk nog wel, aldus Blei.
dering. Hij vergat dat het Her
vormd Jongerensynodeberaad
onlangs na een kort bestaan de
zachte dood stierf.
De Leidse studentenpredikant
ds. K. Bouhuijs omschreef de
'geestelijke conjunctuurschom
melingen' onder studenten aldus:
"Ze willen geen politiek en mys
tiek meer, maar zoeken nu nest-
warmte, communio, de gemeen
schap met elkaar". Politieke bij
eenkomsten worden gemeden,
trips naar het klooster zijn binnen
de kortste keren volgeboekt.
Volgens Bouhuijs moeten de
kerken in de studentenwereld
"niet onbescheiden gaan blaffen,
maar wel het lef hebben om af en
toe de naam van de Messias te
noemen". Ook hij nam tegenstan
ders de wind uit de zeilen: "Het
studentenpastoraat gaat over het
Evangelie, ja natuurlijk, en over
zonde en genade, allicht, maar
ook over de toekomst van de we
reld".
Zuidafrikaanse
kerken na jaren
weer in gesprek
JOHANNESBURG (EPD) - De
Zuidafrikaanse Raad van Kerken
(SACC) en de blanke Nederduitse
Gereformeerde Kerk (NGK) heb
ben besloten een gezamenlijke
bijeenkomst te organiseren over
de veranderingen in Zuid-Afrika.
SACC-secretaris dr. Frank Chi-
kane sprak van een historisch be
sluit, omdat de kerken elkaar der
tig jaar geleden voor het laatst
hebben ontmoet. De regeringsge
zinde NGK verliet in 1960 de
Christelijke Raad van Zuid-Afri
ka de voorloper van de SACC
nadat deze het bloedbad van
Sharpeville scherp had veroor
deeld en de regering had opgeroe
pen de apartheid te beëindigen.
De twee partijen zijn sindsdien
steeds verder uit elkaar gegroeid:
de NGK bleef bij haar theologi
sche rechtvaardiging van apart
heid, terwijl de in 1968 opgerichte
SACC steeds duidelijker stelling
nam tegen het apartheidsregime.
In 1986 nam de NGK voor het
eerst voorzichtig afstand van de
apartheidstheologie.
De SACC voelde aanvankelijk
niks voor een gezamenlijke con
ferentie, waartoe president De
Klerk eind vorig jaar had opge
roepen. Nadat De Klerk zich afge
lopen week had teruggetrokken
als organisator, had de SACC
geen bezwaar meer.
Excommunicatie. Kardinaal
O'Connor van New York heeft rk
met excommunicatie gedreigd
als zij voor legalisering van abor
tus ijveren. Misschien is dat 'de
enige mogelijkheid' om in te grij
pen, aldus O'Connor.
Acht Mei. De Nederlandse bis
schoppen moeten het gesprek
met de Acht Mei Beweging her
openen. Deze aanbeveling heeft
het Landelijk Pastoraal Overleg
(LPÓ) in Utrecht goedgekeurd.
De bisschoppenconferentie,
waarvan het LPÓ een adviesor
gaan is, verbrak in 1988 de contac
ten met Acht Mei.
TEGELEN (ANP) - De 15de re
prise van de vijfjaarlijkse Passie
spelen in Tegelen, een traditie da
terend uit 1931, mocht zich gister
middag bij de première verheu
gen in de belangstelling van ko
ningin Beatrix, naar eigen zeg
gen 'zeer onder de indruk', en kar
dinaal Simonis. De oorspronkelij
ke tekst van wijlen de Limburgse
priester-schrijver pater Jacq
Schreurs wordt nog steeds ge
bruikt. Alleen is in overleg met
met rabbijn Awraham Soeten-
dorp de zin 'Zijn bloed kome over
ons en onze kinderen' geschrapt.
Foto: de koningin neemt een kijk
je bij een paar jeugdige figtiran-
ten. In totaal doen zo'n 350 inwo
ners van Tegelen aan het spel mee,
dat op 16 achtereenvolgende zon
dagen wordt opgevoerd, (foto anp>
Europarlementariër Eisso Woltjer wil EG-controle op visfraude
Van onze correspondent
Wiebe Pennewaard
AMSTERDAM De Europese
Commissie moet een onderzoek in
stellen naar de mogelijke fraude
met visserijgegevens door de direc
tie van de Algemene Inspectie
Dienst (AID) van het ministerie van
Landbouw en Visserij. Als de be
schuldigingen die oud-AID-inspec-
teur A. Besuijen vorige week uitte,
juist zijn, "is er fundamenteel iets
mis op het ministerie en is Neder
land zijn geloofwaardigheid in
Brussel kwijt", vindt Europarle
mentariër Eisso Woltjer. Hij zal de
Europese Commissie, het dagelijks
bestuur van de EG, deze week vra
gen stellen over de affaire.
Europees visserijspecialist Wol
tjer wil geen directe uitspraak doen
over de positie van minister Braks.
"Dat vind ik een zaak voor het na
tionale parlement", aldus de socia
list. Maar een bewindsman die hier
voor verantwoordelijk zou zijn, zal
volgens hem in Brussel niet serieus
meer worden genomen. "Als dit
waar is, en ik hoop nog steeds dat
het niet helemaal waar is, dan is er
fundamenteel iets mis op het minis
terie. Als een minister zijn eigen op
sporingsdienst niet onder controle
heeft, dan moet er wat gebeuren. En
het zit niet goed, daar zijn vele sig
nalen voor".
Onder de tafel
Zoals gemeld verdoezelde de direc
tie van de AID volgens oud-inspec
teur Besuijen controlegegevens van
haar eigen medewerkers, waaruit
(over 1988) een overschrijding van
zestig procent van het Nederlandse
quotum zou blijken. De oud-AID'er
beweert dat de directie de cijfers on
der de tafel werkte, omdat ze duide
lijk maakten dat de visserij controle
door de inspectiedienst aan alle
kanten rammelt. Woltjer sluit daar
om niet uit dat de AID-directie "on
der politieke druk" heeft gehan
deld: "Misschien was het de mini-
striële top niet welgevallig dat deze
informatie naar buiten zou komen".
Denkt Woltjer dat het ministerie
onder een hoedje speelt met de vis
sers en overschrijding van de EG-
vangstquota toestaat omdat anders
tientallen vissers failliet zouden
gaan?
"Een paar jaar geleden wist ik ze
ker dat het gebeurde. Maar ik zeg nu
niet dat het ministerie de ogen be
wust dicht heeft gedaan. Ik signa
leer alleen dat de Nederlandse vis
sersvloot (circa 600 schepen) veel te
groot is voor de hoeveelheden vis
die Nederland van de EG mag van
gen. Als ik zeg dat de overcapaciteit
50 procent is, dan is dat een under
statement. Toch zie je geen vissers
failliet gaan. Daar kan ik als eenvou
dig econoom bepaalde conclusies
uit trekken en dat kan het ministe
rie ook. Het lijkt me van Braks een
beetje naïef om te denken dat alles
onder controle is".
Woltjer heeft niet veel vertrou-
De overschrijding van de vangst-
hoeveelheden kan volgens Woltjer
"heel simpel" verder worden terug
gedrongen door te eisen dat de lid
staten zich aan de hun toegewezen
vangsthoeveelheden houden. "Als
dan blijkt dat quota overschreden
worden, moeten de lidstaten daar
voor betalen. En eigenlijk vind ik
dat de lidstaten moeten kunnen be
wijzen dat ze zich aan de regels hou
den en niet dat de EG moet aanto
nen dat een land de regels over
treedt".
Strenger
Woltjer staat ook achter het idee van
Braks om de vissersvloot door satel
lieten in de gaten te laten houden.
Een dergelijk project is met EG-
subsidie opgezet in Portugal en de
resultaten daarvan worden eind dit
jaar verwacht. "Op die manier kun
je de schepen in elk geval in de ga
ten houden. Je weet dan waar de
grote jongens zitten".
Volgens Nederlandse vissers
slaat Nederland een slecht Figuur in
de EG, omdat de controle hier in
vergelijking met andere landen veel
strenger is. Daar zou ook sprake zijn
van grote vangstoverschrijdingen,
alleen komen ze niet aan het licht.
"Dat is echt grote onzin, een slap ex
cuus van de Nederlandse vissers.
De controle is hier niet scherp, maar
de gegevens zijn zo op te rapen. De
Europese Commissie zegt over Ne
derland: de fraude is daar het
grootst en het openlijkst".
wen in het beleid van het ministerie,
blijkt uit zijn woorden. "Ik noem
drie voorbeelden. Een: begin vorig
jaar verklaarde de AID zelf dat de
Nederlandse vissers hun quotum
met een kwart overschreden. Ie
mand vertelde me zelfs waar in het
geheim vis aan land werd gebracht:
in Harlingen, Schokkerhaven
(Noordoostpolder) en in het haven
tje aan de dijk van Lelystad naar
Enkhuizen. Twee: de verborgen
ruimtes aan boord van kotters, die
in Zeebrugge werden ontdekt. Vol
gens een ingewijde was dat een ge
bruikelijke zaak bij Nederlandse
schepen, waardoor zeker 30 tot 40
procent teveel vis aan land werd ge
bracht. Drie: van AID'ers kreeg ik te
horen dat ze niet werden betrokken
bij het maken van de regels en dat er
vaak regelingen kwamen die vol
gens hen onuitvoerbaar waren.
Steeds zei het ministerie: het zit wel
goed, dat lossen we wel op".
Leven gebeterd
Volgens Woltjer heeft Braks na de
uitkomst van het parlementaire on
derzoek naar de visserij, in 1987, zijn
leven wel gebeterd. Het oordeel van
de commissie was toen dat Braks
had de fraude weliswaar niet had
goedgekeurd, maar er wel van had
geweten. "Braks heeft zeker gepro
beerd de controle te verbeteren,
maar kennelijk is het niet genoeg",
aldus Woltjer.
"Ik denk dat de controle in een
aantal stappen sluitend gemaakt
Eisso Woltjer. (foto ani
moet worden. Op de keper be
schouwd is het een rare zaak dat de
controledienst onder het ministerie
valt dat ook de regels opstelt. Ik
denk niet dat het al mogelijk is om
de controle op Europees niveau te
brengen, maar uiteindelijk zal het
daar wel naar toe moeten. Boven
dien moet de vangstcapaciteit daad
werkelijk worden teruggedrongen.
De EG moet daar veel harder in op
treden, want nu is het nog steeds
dweilen met de kraan open. Ook
vind ik dat de EG-controleurs de
mogelijkheid moeten krijgen om de
nationale visserij-inspectiediensten
te controleren. Dus een Europese
AID, die de afzonderlijke AID's in
de gaten houdt".
