'Dit is een a-sociaal beroep'
Voetbaltrainers leven onder voortdurende spanning
Het moment van 1934
Beenhakker rookt.
Een voetbaltrainer staat con
stant onder hoogspanning. Ze
ker aan de top. Sommigen bez
wijken onder die permanente
druk. Soms zelfs in de meest
letterlijke zin, zoals Jock Stein
bij het beslissende WK-kwalifi-
catieduel Wales-Schotland in
september 1985 in Cardiff. De
Schotse coach kreeg toen in de
dug-out een hartaanval en
overleed even later. Tijdens de
voorronden van het wereld
kampioenschap in Italië zijn
geen bondscoaches in het Har
nas gestorven. Maar de stress
bij hen is er niet minder om.
Dat minstens de helft van de 24
neuroten-op-de-bank na 'the
greatest show oir earth' zal ver
trekken, staat nu al vast.
Een aantal van hen op vrijwilli
ge basis, zoals Leo Beenhakker,
die de draad bij Ajax weer op
pakt, 'Kaiser' Franz Becken-
bauer, die plaats maakt voor
Berti Vogts. Engelands kop van
jut Bobby Robson en de Brazi
liaan Lazaroni, die voor het
grote geld in Italië (Fiorentina)
heeft gekozen. Maar er zullen er
ook rücksichtlos op de keien
worden gezet. De prestaties lie
ten te wensen over, zal immer
als reden worden opgevoerd,
terwijl toch echt maar één land
wereldkampioen kan worden.
Voorbeelden
In ons land is Henk de Jonge,
ex-Willem II, Cambuur en NAC
het meest schrijnende voor
beeld van de voetbaltrainer, die
er volledig onderdoor ging. Hij
moest zich zelfs in een inrich
ting onder psychiatrische be
handeling laten stellen en is
nooit op een voetbalveld terug
gekeerd. Bij Hans Kraay, laat
stelijk werkzaam bij Feye-
noord, en Hans Eykenbroek,
het afgelopen seizoen nog actief
bij Haarlem, leidde de voortdu
rende spanning tot hyperventi
latie. De dienstdoende eredivi
sie-trainers kennen de voor
beelden, maar laten zich er niet
door afschrikken. De bank oe
fent op allen van hen een on
weerstaanbare aantrekkings
kracht uit Geld, roem, status,
het werken met jonge mensen;
ieder heeft zijn eigen redenen.
Beenhakker windt zich op.
„Maar het is geen vak om tot je
65ste uit te oefenen", oordeelt
Jan Reker. „Als je een jaar of
52,53 bent is het beste er af.
Dan ben je totaal versletenNa
een wedstrijd, vertelt de trainer
van Roda JC, wordt hij altijd
gekweld door hoofdpijn. „Maar
stress zou ik dat met willen
noemen. Dat ligt een fase ver
der". Van Reker is bekend dat
hij de nacht
na een neder
laag vaak zijn
bed helemaal
niet ziet. „Ik
lees dan wat,
wandel soms
wat en analy
seer de wed
strijd. Ook na
een overwin
ning ga ik
vaak diep in
de nacht naar
bed. Ik ben
so-wie-so niet
zo'n slaper".
Meer eredivi-
sietrainers
hebben na een
wedstrijd last
van hoofd
pijn. „Maar
bij mij duurt
het nooit lan
ger dan een
uurtje", laat
Hans Wester
hof (FC Gro
ningen) we
ten. „Het zit
altijd op het
zelfde plekje.
Ik ben er voor
bij mijn huis
arts geweest.
Hij zei dat het
spannings
hoofdpijn is.
't Is volgens
hem onge
vaarlijk".
Westerhof
spreekt van
luxe-stress.
„Je zoekt die
spanning toch
zelf; dan moet
je er ook niet
over zeuren. Stel je voor dat je
in China achter een ploeg moet
lopen. Dat is misschien wel lek
ker rustig, maar ik moet er niet
aan denken. Ik vind trainer het
Oleg Protassov
Oleg Protassov werd geboren op 4 febru
ari 1964 in Dnepropetrovsk, diep in de
Oekraïne. Op 18-jarige leeftijd debuteer
de hij in het eerste elftal van Dnjepr.
Twee jaar later drong hij door tot de na
tionale Russische ploeg. In 1985 scoorde
hij 35 competitiedoelpunten; een nieuw
Sovjet-record. Het leverde hem de Eu
ropese Zilveren Schoen op, achter Marco
van Basten. In 1988 werd Protassov
overgenomen door Dynamo Kiev De
grootste kracht van de 1 meter 84 grote
spits is zijn flitsende demarrage. Een En
gelse journalist duidde hem ooit treffend
aan als de SS-20 van Dnjepr'. Protassov
paart snelheid aan een grote technische
vaardigheid. Daarnaast is hij sluw en
koelbloedig en beweegt hij zich zowel
binnen als buiten het veld met westerse
flair; voor een voetballer uit het Oostblok
een tamelijk unieke eigenschap.
op één na mooiste beroep. Het
mooiste beroep? Dat is prof
voetballer".
Han Berger (Fortuna Sittard)
rept van een verslaving.
„Meestal ga je door tot het bit
tere einde, in de letterlijke bete
kenis van het woord. Dus totdat
je uit de boot valt, of geestelijke
problemen krijgt". Berger zelf
werd twee jaar geleden door AZ
bij het grof
vuil gezet. „Ik
heb dat als een
vernedering
gevoeld, als
een ontken
ning van mijn
kwaliteiten.
Gelukkig kon
ik twee dagen
na mijn ont
slag al een
lange neus
naar AZ ma
ken, omdat ik
toen al weer
een nieuwe
werkgever
had. Maar als
je langer zon
der club blijft,
dan kun je er
een flinke op
sodemieter
door krijgen
en psychisch
in de proble
men komen".
Bijna iedere
coach krijgt
vroeg of laat
met het ont
slag te maken
Ook Leo
Beenhakker
kent de gevoe
lens van die
vernedering.
In dienst van
Go Ahead
Eagles, in het
seizoen 1975-
1976, werd hij
voortijdig op
straat gezet.
„Na een week
zielig te zijn
geweest", ver
telt Don Leo,
destijds nog een nobody, „heb
ik tegen mezelf gezegd: nu is
het afgelopen. Dit is Leo Been
hakker. Zo vindt hij dat voetbal
gespeeld moet worden. Dit kan
Beenhakker berust.
hij. Ik wist dat ik goed kon trai
nen, maar ook dat ik nog niet
goed kon coachen en ook nog
niet goed met mensen kon om
gaan. Die kant ga ik op en een
knappe jongen die me nog van
die lijn af krijgt". Daarvoor,
zegt Beenhakker, deed hij re
gelmatig allerlei concessies.
„Omdat je afhankelijk bent van
die paar duizend gulden in de
maand, waar je je gezin van
moet onderhouden, je vaste las
ten van moet betalen en net van
rond kunt komen. Dat geeft een
stuk stress".
Van die spanning is Beenhak
ker inmiddels verlost. Opge
stuwd in de vaart der volkeren
draait hij tegenwoordig mee in
de carrousel der internationale
toptrainers. Hij is financieel re
delijk onafhankelijk en heeft de
clubs, ook na een ontslag maar
voor het uitzoeken. „Ik kan een
keer op m'n bek gaan zonder
dat dat direct consequenties
voor me heeft. Dat geeft een
stukje innerlijke rust. Maar
twee of drie keer kan ik me dat
niet veroorloven, want ik heb
geen levenslang krediet". Afre
ageren, zegt Beenhakker, doet
hij door regelmatig met zichzelf
in gesprek te gaan. „Niet door
hardop voor de spiegel te gaan
staan lullen uiteraard. Nee, ik
ga dan ergens dom voor me uit
zitten staren en ga echt met me
zelf in gesprek. Ik loop dan let
terlijk leeg. Ik heb daar een
avondje voor nodig, slaap dan
slecht, maar als ik de volgende
morgen een koude douche heb
genomen ben ik er weer klaar
voor. Ik kan dat. Ik heb me dat
in de loop der jaren aange
leerd".
Het beroep van voetbaltrainer,
stelt Beenhakker, is een a-soci-
aal beroep. Voor een gezin is ei
genlijk geen plaats, vindt hij.
„Ik ben me heel goed bewust
dat ik tegenover mijn kinderen
heel a-sociaal ben geweest.
Maar dat kan niet anders als je
aan de top werkt. Ik heb dan
nog het voordeel dat ik vroeg
ben begonnen. Zij zijn er mee
opgegroeid, zij kunnen er mee
leven, zij weten niet beter. Maar
als je twee jaar niet met vakan
tie bent geweest en het zal dan
eindelijk gebeuren en je zegt
twee weken van tevoren: „Het
gaat niet door". Want pappie
moet zonodig naar het WK, dan
zijn dat hele moeilijke dingen".
We 9aan naar Rome! Daar immers wordt de finale van het WK 1934 qespeeld Neder-
and is in de ban van Oranje, want onder leiding van Karei Lotsy is er weer eens sora
S^haeSX^f elf1a' i0tu' V°0rZltter van de Technische Commissie,
wem zich gezwind op tot een fenomeen Hij vindt de mental traininguit het Dsvcholo-
ïTvurfnm, T dlSPelerS Dat9ebeur1 t,jdens komsten in deZZen
ITn nnLol 3 Ama"kaanse dommees enkele decennia later miljoenen uit zakken
JVStSÏTl t! ü?n' Z° S'aagt i0tSy enn de intemat'onals van alcohol en tabak
fnLT,Gn f h00fdun09 slechts b,Jhel voetbal 'e 'a/en houden
HnZ f, er.steavasl he< rood-wit-blauw en het koningshuis bij terwiilziin hooost
kranu^mi Deutsch,'eundl,chkeit onopgemerkt blijft Het Hollandse kwartiertie' ook wel
f a /e genoemd, ontstaat, waarbij van de tegenstander binnen de
iJnriaf 1^sI.wS!dt gemaakt In de kwalificatie wordt zelfs met de profs uit Ier-
miTlnff zj?handerhalve maand professioneel en in volstrekte afzondering voorbe
Orante lirten f d"e dagen Oskamp in een doTb CoZ
Wpnnk Jmni n JUf Van de'Meulen heeft al helemaal geen zin in het
WK ook al kampt Oranje met een keepers-probleem. Van der Meulen heeft zich al
een jaar eerder afgemeld voor Oranje en geeft de voorkeur aan zijn carrière als kinder
adl Lu°'Syhaalt Van der Meulen over toch mee te gaan. „Maar
fnmJorh?aar f6" emf!ig pat,en,le heb- 9a Jk met mee Van der Meulen komt later
xlmt il 6 naar Cernobbio- waar ploeg zich dan al enkele dagen stierluk
ïaZ wnrHtHenpr(!S! Va" a8n overconcentrat,e. De wedstrijd tegen Zwitserland in Mi
laan wordt dus verloren, waarmee het WK voor Oranje gelijk voorbij is.
