'Ziekenhuis lijkt veel
op produktiebediijf
Revolutie bij de grootste club van Nederland
Fonds Bijbelhulp
voor Oost-Europa
Organisatiedeskundige: gezondheidszorg kan efficiënter
Katwijkse kerk verdeeld
over kind aan avondmaal
PAGINA 2
mi iiimib REPORTAGE hbhbmbhhhbhh
VRIJDAG 1 JUNI 1990
GEESTELIJK LEVEN
leg met de operatieafdeling", zegt
De Vries.
Zestig procent van de opnamen
staat namelijk van tevoren vast. Het
ziekenhuis weet precies welk soort
operaties er in een week plaats zul
len hebben, omdat ze voor de lange
re termijn gepland zijn. De overige
veertig procent bestaat uit spoedge
vallen, maar ook daar zijn statisti
sche patronen van gemaakt. Als een
ziekenhuis weet dat het per week
gemiddeld vijf acute opnamen
heeft, moet het daarvoor bedden
leeg houden. "En zo kun je op jaar
basis uitrekenen waar je aan toe
bent, welke zorg je nodig hebt.
Daarin zie je zelden een trendbreuk.
Ziekenhuizen moeten daarop anti
ciperen. maar dat gebeurt nog veel
te weinig". Ook andere afdelingen
zoals van de diëtisten, laboranten
en röntgenologen moeten erbij be
trokken worden. Maar het blijft de
verpleegafdeling als grote gelijk
vormige groep, waar alles om
draait.
Rustiger
Uit onderzoek is gebleken dat ver
pleegkundigen op deze manier hun
werk als veel rustiger ervaren. "Ze
doen in principe hetzelfde werk.
Maar de pieken en dalen die het
werk zo onrustig maken, zijn eruit,
omdat het werk beter voorspelbaar
Wil je de personeelsplanning ab
soluut stabiel hebben, dan zou je
moeten werken met ploegendien
sten. Maar De Vries realiseert zich
wel datje daarmee het vak niet aan
trekkelijker maakt voor potentiële
werknemers. "Met een dag-, avond-,
en nachtploeg heb je meer continuï
teit in het personeel. Een patiënt
heeft dan vijf dagen lang dezelfde
verpleegkundigs aan zijn bed. Maar
met ploegendiensten hou je te wei-
ning rekening met wensen van het
personeel. Die willen er ook nog een
sociaal leven op na kunnen houden.
Misschien zou je met een hogere be
loning onaangename werktijden
kunnen compenseren".
Om uit de huidige problematiek
te komen, is een extra
ook volgens Guus de Vries zeer wel
kom. "Maar als je heel kritisch kijkt,
kan ontzettend veel werk efficiën
ter worden gedaan. Gewoonten
zoals uitgebreid werkoverleg moe
ten kritisch onder de loep genomen
worden. Het vak moet grondig ge
speend worden van allerlei neven
activiteiten. En laten we één fout
niet maken: met een smak geld erbij
is het probleem niet opgelost. Dan
krijg je meer personeel, maar als dat
op het zelfde stramien doorwerkt,
worden de problemen niet opge
lost. Het werkproces moet en kan
efficiënter".
De Vries weet dat hij zich hiermee
in een lastige discussie mengt. Ve
len aijn bang dat door een andere
manier van organiseren de kwaliteit
van zorg in de knel komt. Het huis
houdelijk getinte werk wordt in een
enkel geval al gedaan door mensen
van het beruchte 'derde deskundig
heidsniveau', meestal ongeschool
de werknemers die als verpleeg
hulp werkzaam zijn. Vooral in ver
pleeghuizen worden deze mensen
ingezet om de bedden op te maken
en te helpen met eten en drinken en
het voeren van patiënten.
Tweedeling
Guus de Vries: "Ook in ziekenhui
zen zie je steeds meer de tendens
dat je een tweedeling krijgt tussen
hoog en laag gekwalificeerd perso
neel. Ziekenhuizen richten zich op
ziekenverzorgenden en mensen
met een diploma van de mdgo-vp
(middelbare beroepsopleiding voor
de verpleging). Hier en daar wordt
al met uitzendkrachten gewerkt. De
arbeidsmarkt is nou eenmaal krap".
Kan een bedrijf geen personeel
vinden, dan gaan doorgaans de sala
rissen omhoog. Dat is echter in de
gezondheidszorg ondenkbaar. De
Vries: "Toch vraag ik me af of je die
salarissen niet vrij moet laten. Als er
steeds minder personeel komt, be
schik je op een gegeven moment
wel over geld, maar niet over perso
neel aan wie je dat uit kunt betalen.
Dan kunnen de salarissen van dat
beetje overgebleven personeel dus
omhoog".
Het gebrek aan personeel zal met
de vergrijzing en de toename van de
zwaarte van het vak nog jaren een
probleem blijven. "Activiteiten die
niet direct met de lichamelijke ver
zorging van de patiënt te maken
hebben, moet je nalaten. Er is geen
tijd meer voor de psycho-sociale
kant van een patiënt. Een zieken
huis wordt zo een 'high-tech' repa
ratiebedrijf. Laat de politiek maar
zeggen of dat inderdaad de bedoe
ling is".
Met gezamenlijke inspanning van
alle afdelingen en een gezonde be
drijfsvoering kom je al wel een eind
op weg. Op één voorwaarde: "Dat
Simons geen deuren dichtgooit,
maar op z'n minst een paar kiertjes
open laat".
Initiatief Nederlands Bijbelgenootschap
Van onze correspondent
Anje Romein
DEN HAAG "In de discussies
over de werkdruk in instellingen
voor gezondheidszorg wordt één
ding overgeslagen: zijn de activitei
ten van verpleegkundigen wel de
goede?" Dr. ir. G. de Vries, werk
zaam bij management adviesbu
reau GITP, volgt de gezondheids
zorg al jaren op de voet. Niet als ver
pleegkundige. verzorgende of zie
kenhuisdirecteur, maar als organi
satiedeskundige. "Vijftig procent
van de werkzaamheden van ver
pleegkundigen bestaat uit admini
stratieve en huishoudelijke hande
lingen en uit veel, heel veel, werk
overleg en overdrachten. Dat moet
anders".
De Vries weet waar hij over praat.
Al tien jaar lang zit hij 'in' de ge
zondheidszorg en in 1984 promo
veerde hij op het onderwerp 'plan
ning op verpleegafdelingen'. Bij die
gelegenheid verdiepte hij zich al in
de problematiek van de werkdruk.
"Sindsdien heeft het praten over
werklast - een veel te zwaar beladen
kreet - een hoge vlucht genomen",
beweert de organisatiedeskundige.
Hij schreef vorig jaar maart een
brief naar minister-president Lub
bers waarin hij aanbood zijn kennis
te gebruiken om tot een oplossing te
komen. Dat aanbod werd echter
vier maanden later met een vriende
lijk briefje afgeslagen.
Wat door velen ontkend wordt, is
wel de overtuiging van Guus de
Vries: je kunt de gezondheidszorg
heel goed vergelijken met het be
drijfsleven. Daarvoor moetje de we
reld van de gezondheidszorg met
haar eigen cultuur, normen en
waarden grondig kennen. "Het is
een zeer arbeidsintensieve sector.
En het grote verschil met een pro-
duktiebedrijf is, dat er een hechte
band is tussen de werknemer en
zijn 'produkt', de patiënt".
Werklast
De Vries verricht al jaren werklast
metingen. Met die gegevens en met
gebruik van economische modellen
kunnen patiëntenplannen gemaakt
worden. Het aantal zware patiënten
wordt daarbij afgestemd op het aan
tal verpleegkundigen en ook fysio
therapeuten, laboranten en diëtis
ten. "De verhouding tussen patiën
ten en personeel schommelt nu erg,
zodat je soms de situatie krijgt dat
er te veel verpleegkundigen rondlo
pen voor weinig en minder ernstige
patiënten. In andere gevallen heb je
juist weer te weinig verpleegkundi
gen voor te veel patiënten".
Op het eerste gezicht lijken deze
factoren niet in een model te pas
sen. Wie weet immers wanneer er
een ernstig zieke patiënt binnen zal
komen? "Net als bij een produktie-
bedrijf kun je een bedrijfsmatig
plan opmaken, zeker in goed over-
Van onze redacteur
Jeroen Dirks
VOORSCHOTEN - De revolutie
bij de grootste vereniging van
Nederland begint voorzichtig. Van
de bijna drie miljoen ANWB-leden
heeft zich nog maar een heel klein
deel aangesloten bij de actie 'meer
aandacht voor het milieu'. Maar ook
een paar honderd mensen kunnen
voor ingrijpende veranderingen
zorgen: na de vergadering van 9 juni
zal ANWB-hoofddirecteur ir.
Nouwen in ieder geval nooit meer
onbekommerd over 60 procent
stijging van het autogebruik
kunnen spreken. Dinie
Abbenbroek (49) uit Voorschoten
coördineert de actie in Zuid-
Holland.
De revolutie begon in Nijmegen.
Een groep ANWB-leden onder lei
ding van Puk van Meegeren ergerde
zich groen en geel aan het milieube
leid van hun bond. De groep liet het
mei bij woorden en nep begin
maart voor het eerst in de geschie
denis van de ANWB een bijzondere
ledenvergadering bijeen om daar
over van gedachten te wisselen.
Waar steeds meer mensen zich zor
gen maken om het milieu, kan de
ANWB niet achterblijven, zo was de
idee.
De groep Nijmegenaren legde
een bijzonder pakket met eisen op
tafel, waarvan het terugbrengen
van de maximum snelheid op de au
towegen tot 90 km/u de meest op
vallende was. "Met deze in verhou
ding goedkope maatregel is op kor
te termijn een behoorlijke milieu
winst te boeken", zo werd ver
wacht. Uit berekeningen zou blij
ken dat 90 km per uur rijden direct
een besparing oplevert van 6 pro
cent op het brandstofgebruik. En
dat scheelt weer in de uitstoot van
bijvoorbeeld koolstofdioxide
(C02), wellicht de belangrijkste ver
oorzaker van het broeikaseffect.
Persoonlijk
De groep Nijmegenaren constateer
de tevreden dat hoofddirecteur
Nouwen persoonlijk op de bijzon
dere vergadering van 8 maart ver
scheen om het eisenpakket in ont
vangst te nemen. Hij zegde toe een
antwoord te zullen formuleren voor
het bondsraadsoverleg van de
ANWB, dat voor volgende week za
terdag, 9 juni, staat gepland.
Het zal een stevig antwoord moe
ten worden, want kritische bondsle
den uit andere delen van Nederland
hebben aangekondigd de Nijmeeg
se actie te ondersteunen. In alle pro
vincies worden op dit moment
handtekeningen verzameld, die op
9 juni aan Nouwen zullen worden
aangeboden. Dinie Abbenbroek uit
Voorschoten heeft inmiddels ruim
honderdvijftig handtekeningen
binnen, alleen al uit de provincie
Zuid-Holland.
"Het moet goed duidelijk zijn, dat
het niet om een idee van een paar le
den uit Gelderland gaat. Néé, hon
derden leden zijn ontevreden. Ze
zijn het niet eens met het milieube
leid zoals dat door Nouwen wordt
verkondigd", aldus Abbenbroek.
Zij ergert zich vooral aan het feit dat
Nouwen 'namens de ANWB' het au
toverkeer geen strobreed in de weg
wil leggen en zelfs een groei van zes
tig procent niet afkeurt. "Alsof hij
namens iedereen spreekt", stelt Ab
benbroek misprijzend. "Het is niet
alleen een autombilistenclub, het is
ook een organisatie die recreatie en
toerisme bevorderend moet wor-
ken. Laat ze daar dan ook iets aan
doen".
Zoden
'Milieumaatregelen' die de ANWB
wel neemt, zoals pleiten voor een
katalysator in elke auto en het slui
ten van toeristische autoroutes, zet
ten volgens Abbenbroek geen zo
den aan de dijk. "De ANWB wil ver
der gewoon op dezelfde voet door.
Maar als dat gebeurt, dan weten we
precies wat er gebeurt. Kijk maar in
het Nationaal Milieu Beleidsplan:
80 procent van de bossen is straks
dood als gevolg van het broeikasef
fect", aldus de Voorschotense.
De ANWB moet dus om. In het le
denblad De Kampioen ("zo'n blad
wordt toch door ontzettend veel
mensen gelezen") moet duidelijk
worden gemaakt waarom 90 km per
uur verstandiger is. "Als je maar ge
woon uitlegt dat 120 km per uur
veel schade aanricht, dan is volgens
mij een verlaging van de maximum
snelheid wel degelijk haalbaar", al
dus Abbenbroek. In het uiterste ge
val zou zelfs "het autogebruik zelf'
ter discussie moeten komen staan.
Dat zoiets niet gemakkelijk gaat,
heeft Abbenbroek vorig jaar al on
dervonden. Net als veel andere le
den ergerde ze zich mateloos aan de
ANWB-puzzelactie voor de Veluwe
in De Kampioen, waarbij een auto
de hoofdprijs was. Ze dacht er over
een boze brief te schrijven, maar
hield zich in. Totdat de Kampioen
van juli 1989 uitkwam. Hoofddirec
teur Nouwen gaf daarin commen
taar op de plannen voor electroni-
sche tolheffing en concludeerde dat
de auto buiten schot diende te blij
ven; iets verderop in dezelfde Kam
pioen kreeg een lezer die zich wel
aan een ingezonden brief over de
puzzelactie had gewaagd een veeg
uit de pan. "De auto is niet meer uit
de maatschappij weg te denken",
stelde de Kampioen. En: "Eén auto
erbij de vele miljoenen zal het
milieu geen kwaad doen".
Die ene auto
"Opkomen voor het milieu en opko
men voor de auto zijn voorlopig
twee zaken die niet met elkaar te rij
men zijn", schreef Abbenbroek in
de ingezonden brief. Maar die werd
niet geplaatst. Wel ontving de fami
lie Abbenbroek een brief terug: "De
meeste ANWB-leden hebben een
auto. Sterker nog, de meeste leden
zijn lid geworden omdat zij een auto
hebben. Een (schone) auto is voor
onze leden dus een zeer aantrekke
lijke prijs. En die ene auto doet ons
milieu de das niet om, dat blijft een
feit", aldus Bert van der Snoek,
eindredacteur van De Kampioen.
Als het aan de kritische leden ligt,
is dit de laatste keer geweest dat de
ANWB zo'n mening heeft kunnen
verkondigen. Vanaf 9 juni zullen
Nouwen en consorten een andere
toon moeten aanslaan. En mocht de
ANWB er op hopen dat de kritische
leden de bond zullen verlaten en de
revolutie stilletjes overgaat, dan
wordt verkeerd gehoopt. Abben
broek: "We proberen het beleid
juist van binnenuit te veranderen.
Mocht het op 9 juni niet lukken, dan
roepen we zo snel mogelijk daarna
in elke provincie een bijzondere le
denvergadering bijeen. Net zo lang
tot de ANWB zich het milieu aan
trekt".
HAARLEM - Het Neder
lands Bijbelgenootschap
(NBG) heeft het initiatief ge
nomen een speciaal fonds Bij
belhulp Oost-Eruopa in te
stellen. Het heeft daarvoor
een beginkapitaal van een
half miljoen gulden ter be
schikking gesteld.
Binnenkort zal een beroep wor
den gedaan op kerken, stichtin
gen, fondsen en organisaties om
aan dit fonds bij te dragen. Hoofd
taak van dit nieuwe fonds is het
vinden van wegen om de Oost-
europese bijbelgenootschappen
en kerken zelf in staat te stellen
bijbels in de eigen taal te produ-
Het NBG nam dit initiatief na
dat de Wereldbond van Bijbelge
nootschappen een oproep had ge
richt tot zijn 110 aangesloten na
tionale ledenorganisaties en tot
kerken in heel de wereld, om in
de komende vier jaar 110 miljoen
gulden extra bijeen te brengen
voor bijbelhulp aan kerken in
Oost-Europa.
Al verschillende jaren blijven
de inkomsten van de Wereldbond
achter bij het aantal verzoeken
om bijbels. Nu de grenzen van het
Oostblok zijn opengegaan, schie
ten de fondsen helemaal te kort.
De genootschappen hebben op
basis van aanvragen van kerken
uit Oost-Eruopa vastgesteld dat
er in dat gebied een behoefte be
staat aan minstens 40 miljoen bij
beluitgaven in 34 talen.
KATWIJK AAN DEN RIJN - In
de Gereformeerde Kerk in Kat
wijk aan den Rijn moet na "een
periode van rust" een commissie
de gemeente nadere voorstellen
doen over de hekele kwestie van
de gezinscommunnie. De kerke-
raad heeft dit besloten op grond
van een enquête, waaruit bleek
dat de gemeente in tweeën valt
over de kwestie van het kind aan
het avondmaal.
Van de gemeenteleden die aan
de enquête meewerkten, spraken
er 110 zich negatief uit over de
mogelijkheid om kinderen aan
het avondmaal toe te laten. 'Ja,
onder bepaalde voorwaarden',
was de mening van 101 anderen.
De kerkeraad acht het, gezien de
uitslag, raadzaam om tot het vol
gend seizoen te wachten met de
instelling van een speciale com
missie, die een uitweg moet zoe
ken.
De kerkeraad had tot het hou
den van een dergelijk schriftelijk
onderzoek besloten, nadat eind
vorig jaar tumult was ontstaan
rond het karakter van de avond
maalsviering van 3 december. De
raad had voor deze viering de mo
gelijkheid van gezinscommunie
geboden, maar nadat een groot
aantal gemeenteleden per brief
had laten weten tegen dit besluit
te zijn, besloot de raad om de vie
ring geen doorgang te laten vin
den.
De kwestie van het kind aan het
avondmaal vormt al jaren in vele
kerken een heet hangijzer. Voor
standers voeren aan dat in het
Nieuwe Testament niets staat
over het weren van kinderen van
de 'tafel des Heren', terwijl tegen
standers aanvoeren dat de gang
naar het avondmaal pas kan
plaatsvinden, na een publieke
keus (openbare geloofsbelijdenis)
voor Christus.
In de gereformeerde kerk van
Koudekerk aan den Rijn is men
reeds verder gevorderd op de weg
naar gezinscommunie, zo bleek
op de laatstgehouden vergade
ring van de gereformeerde classis
(regionaal kerkverband) Leiden.
Hoop op rol van
grote RK Kerk
in Oost-Europa
GENÈVE (ANP) De Wereld
raad van Kerken hoopt dat de
Rooms-Katholieke Kerk de nieu
we situatie in Oost-Europa niet
zal gebruiken om er een overheer
sende positie in te nemen, maar
dat zij in plaats daarvan oecume
nische contacten met de Ortho
doxe en Protestantse Kerken zal
aanknopen.
Dit zegt de Wereldraad in een
communique na afloop van een
conferentie in Moskou over nieu
we ontwikkelingen in Oost-Euro
pa. De bijeenkomst met delega
ties uit acht Oosteuropese landen
alsmede deelnemers uit de Eerste
en Derde Wereld was georgani
seerd door de Wereldraad, de We
reldbond van Hervormde en Ge
reformeerde Kerken en de Lu
therse Wereldfederatie.
Na de lange periode van onder
drukking hebben de kerken niet
voldoende mankracht en financi
ën om dit alles gelijktijdig aan te
pakken. Regeringen geven de in
beslag genomen eigendommen
aan de kerken terug. Bovendien
krijgen de kerken het recht gods
dienstonderwijs te geven en
diakonaat te verrichten, activitei
ten die jarenlang verboden wa
ren. Oecumenische samenwer
king is meer dan ooit geboden, zo
werd geconcludeerd.
Met het fonds wil het NBG in
de eerste plaats drukpersen neer
zetten in landen waar op dit mo
ment de bijbel nog niet zelf gepro
duceerd kan worden. Vervolgens
zal het aan de bijbelgenootschap
pen aldaar en als die nog niet
bestaan aan kerken het specia
le dundrukpapier leveren, omdat
dat in Oost-Europa nauwelijks is
te krijgen. Tenslotte zal het fonds
de zeer urgente aanvragen voor
bijbels honoreren, zolang die nog
niet in het land zelf kunnen wor
den gedrukt.
Het NBG heeft zelf al het voor
beeld gegeven door een grote
pers ter beschikking te stellen
aan het in maart opgerichte bij
belgenootschap van Tsjechoslo-
wakije. Die pers wordt deze zo
mer geïnstalleerd en de planning
is dat tegen het einde van dit jaar
de produktie van bijbels in Praag
kan beginnen. De Zwitserse ker
ken en hulporganisaties hebben
een vergelijkbare pers toegezegd
aan het in januari opgerichte bij
belgenootschap van Armenië.
Nog deze zomer begint in Mos
kou de produktie van 150.000 bij
bels en nieuwe testamenten in op
dracht vanliet eveneens in janua
ri opgerichte Russisch Bijbelge
nootschap. De drukfims zijn ter
beschikking gesteld door de We
reldbond. Van de kwaliteit van
die bijbels zal afhangen of de pro
duktie daar verder kan doorgaan,
of dat ook daar drukpersen geïn
stalleerd moeten worden, aldus
het NBG.
De classis heeft de kerk het groe
ne licht gegeven voor kinderen
aan het avondmaal, nadat was ge
bleken dat deze stap "met grote
zorgvuldigheid" was voorbereid
en aan de richtlijnen van de syno
de voldeed.
Van Ulsen. (archieffoto ANP)
Kritiek op 'preek'
van Van Ulsen in
kerkje Schokland
EMMELOORD (GPD) - De frac
tie van GPV/SGP/RPF in de ge
meenteraad van Noordoostpol
der is het een doorn in het oog dat
de acteur Henk van Ulsen in het
kerkje van Schokland optreedt
als prediker.
Volgens fractielid L. Voorberg
worden daar in een pseudo-preek
bijbelse woorden gebruikt op een
manier die kwetsend is voor hen
die de bijbel als Gods woord zien.
Voorberg wilde gisteravond tij
dens de raadsvergadering weten
of het college van B en W verant
woordelijk is voor dat optreden,
dat hij "een parodie op de kerke
lijke eredienst" noemde.
Volgens wethouder J. van den
Berg-Otter is het niet de opzet dat
een bevolkingsdeel wordt ge
kwetst. "Een groot deel van het
college heeft de première bijge
woond, maar vindt dat er van een
parodie op de eredienst geen
sprake is", zo deelde ze mee.
Wijding. Morgen wordt in de
Kathedrale Kerk in Rotterdam di
aken F. JJ H M de Haas uit Noord-
wijk door bisschop Bar tot pries
ter gewijd.
'Aanhaken'. Voor de derde
maal wordt door de Oegstgeester
kerken Pinksteren samen ge
vierd en wel op zondag vanaf
kwart over elf in de tuin van de rk
Willibrordkerk. Het thema is
'aanhaken' en sluit aan bij de the
ma's van het conciliair proces: ge
rechtigheid, vrede en behoud van
de schepping.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen door de
synode als geestelijk verzorger in het
Huis van Bewaring in Arnhem mw.
drs. E. A. A. de Jongh kand. Amster
dam, te Aalten (toez.) mw. A. J. Ynte-
ma Barchem, bedankt voor Wezep P.
J. den Admirant Kampen.
Gereformeerde Kerken: beroepen te
Arnhem drs. J. Hoekstra Rotterdam-
Lombardijen, te Heerhugowaard drs.
G. van Reeuwijk Berlikum.
Geref. Kerken vrijgemaakt: aange
nomen naar Amsterdam-C K. van den
Geest Alblasserdam.
Gereformeerde Gemeenten: beroe
pen te Apeldoorn, Klaaswaal en Krim
pen aan den IJssel C. Sonnevelt 's-
Gravenzande; bedankt voor Naald
wijk G. J. van Aalst Benthuizen
De container morst geen zaad
Van
correspondent Herman Moscoviter
ROTTERDAM De betekenis
van de haven- en industrieterrei
nen in Rotterdam voor de wilde
flora in Nederland neemt af. Ble
ken er nog onlangs bij herhaling
uitheemse gewassen te groeien en
bloeien, sinds de 'containerise-
ring' is er nauwelijks meer aar
digheid voor de wilde plantenzoe-
kers in Rijnmond.
Bekende namen die de afgelo
pen tien jaa r over de tong gingen,
zijn: straatliefdegras, klem lief
degras. glanzend kruiskruid, be
haard breukkruid en harig vin
gergras. Wat men ook over de na
men moge denken, het zijn gewas
sen die de laatste jaren weer geïn
troduceerd waren in Nederland
door werkzaamheden in de haven
(ophogen van terreinen) en
scheepsbewegingen die ladingen
uit verre landen binnenbrachten.
Maar de laatste tijd gaat het
minder goed. Niet alleen de con-
tainerisering (schonere verla-
dingstechnieken, waarbij niet
meer gemorst wordt) is daar 'de
bet' aan. ook het maken van nette
re kades, het spuiten en het steeds
veelvuldiger toepassen van asfalt
zijn oorzaken. Rotterdams florist
Van der Werf: "Alles wordt recht
getrokken. Daardoor is het spec
taculaire er voor ons af. Veel is
momenteel zo efficient, dal er geen
hoekjes voor (on)kruiden meer
zijn. Vind je al wat, dan is dat een
incident".
De haven- en industrieterrei
nen hebben altijd aandacht ge
trokken van de bloemenkenners.
De kans om daar zogeheten ad-
ventiefplanten aan te treffen, is
groot; dit zijn gewassen die zich
zonder hulp van mensen op meer
dan een plaats handhaven ofwel
zich op een omschreven stand
plaats hebben gevestigd.
Rotterdam heeft in totaal zo'n
540 wilde plantesoorten binnen de
stadsgrenzen. Daarvan zijn er al
leen al 350 op de haven- en indus
trieterreinen te vinden. Anno
1990 groeit het bijna uitgestorven
straatliefdegras bijvoorbeeld toch
weer in veel straten, omdat het
via autobanden verspreid werd.
Klein liefdegras staat met name
op spoorbanen.
Inventarisaties hebben aange
toond dat een aantal 'verdwenen'
of hier niet voorkomende planten
zich nu zelfs definitief hebben ge
vestigd in Nederland: bleke Mor-
gerister uit midden- en zuid Euro
pa), glanzend kruiskruid (uit de
zelfde streken), zandweegbree (uit
dezelfde streken en uit Azië), be
haard breukkruid (uit het Midde-
landse Zeegebied).
Maar meer worden het er niet
meer. Van der Werf: "In herme
tisch gesloten containers, is de
kans op zelfs eèn gemorste graan
korrel nihil. Nee, de liefhebbers
van wilde planten kunnen nog be
ter in de voortuintjes van wonin
gen kijken. Soms neemt men per
ongeluk van vakantie een bijzon
der zaadje mee, dat daar uit
loopt".
I&K
Kahiom.
de psycho-sociale kant
patiënt.
