Kinderopvang business geworden
Nieuw blad voor Leidse academici
AbvaKabo neemt vergoeding medewerkers op de korrel
Infomarkt voor beter
beeld gezondheidszorg
Vervuiling woonboten tegengaan
0uöitouto£>
REÜNIE OP VLIEGKAMP VALKENBURG
'Niet alles wat de wetenschap
kan, is goed voor de mensheid'
VRIJDAG 1 JUNI 1990
PAGINA 15
Kwart miljoen
voor Leidse
hoogleraar
LEIDEN De Leidse hoogle
raar J.J. van Rood heeft de
Amsterdamse Prijs voor de
Geneeskunde, een geldbedrag
van een kwart miljoen gulden,
gekregen. De prijs werd Van
Rood toegekend door de Ko
ninklijke Nederlandse Akade-
mie van Wetenschappen.
Van Rood, verbonden aan de
medische faculteit van de
Leidse universiteit, ontvangt
de prijs voor zijn inzet op me
disch wetenschappelijk ge
bied, in het bijzonder voor zijn
baanbrekend werk op het ter
rein van de immunoheraatolo-
gie. Zijn werk, zo zegt de
KNAW, heeft een belangrijke
aanzet gegeven tot de ontwik
keling van de transplantatie
geneeskunde.
De KNAW kende de prijs
voor milieu toe aan de Britse
emeritus hoogleraar J, Lo
velock. De Engelsman is in
staat gebleken het denken van
do mens over zijn relatie met
het milieu te beïnvloeden.
LEIDEN - Een boom die vier keer
per jaar vruchten draagt. Kamer
planten die licht geven. Een bac
terie die insuline kan produceren
en de mens die vrij van ziekten
tien jaar langer leeft. Technisch is
het mogelijk en deels zelfs al rea
liteit. Met behulp van genetische
manipulatie zijn wetenschappers
in staat de natuur niet alleen een
handje te helpen maar zelfs aan
zienlijk te verbeteren.
Waar liggen de grenzen van die
wetenschap. Om die vraag ging
het gisteravond bij een debat op
de Leidse universiteit over gene
tische manipulatie. "Niet alles
wat kan. mag", vond de Amster
damse hoogleraar in de bioche
mie E. Retèl en het wekt geen ver
bazing dat zijn opponent bis
schop H. Boomers van Haarlem
zich gemakkelijk in die uitspraak
kon vinden. De grenzen van beide
heren leken echter nogal verschil
lend.
Het openbare debat wint de
laatste jaren terrein in Leiden.
Het zogeheten Cambridge-debat,
georganiseerd door de gelijkna
mige stichting, organiseert al vijf
jaar debatten waarbij studenten
vergezeld van deskundigen el
kaar met woorden te lijf gaan. In
het groot-auditorium van de uni
versiteit had gisteravond een con
frontatie plaats rond de stelling
'genetische manipulatie maakt
mensen beter'.
Van de wetenschapper Retèl
mocht worden verwacht dat hij
onverkort achter de stelling zou
staan en in de geestelijke Boom
ers een massieve tegenstander
zou vinden. De werkelijkheid
bleek genuanceerder, de twee op
ponenten trokken een heel eind
met elkaar op. De grens bleek
voor hen te liggen bij het sleute
len aan het erfelijk materiaal van
de mens.
Efficiënt
Retèl, zo liet hij doorschemeren,
wijst een verbetering van de
mens, bewerkstelligd door de we
tenschap, niet bij voorbaat af.
"Technisch is dat mogelijk", be
toogde de hoogleraar, "al mag dat
nu absoluut niet. Maar de droom
van de mens die geen ziekten
heeft en heel lang zal leven is al
heel oud". Bomers: "Aan geneti
sche manipulaties die gevolgen
hebben voor volgende generaties
kleven ernstige bezwaren. We
moeten echt af van de houding
alsof elke vergroting van ons
technisch kunnen goed is voor de
mensheid". Boomers prees het
principe van genetisch manipula
tie: "Onze doelstelling is een we
reld te realiseren waarin het goed
toeven is. Met genetische mani
pulatie kunnen we grondiger, ra
dicaler en efficiënter te werk
gaan".
Genetische therapie waarbij
ziekten worden voorkomen door
het genenpatroon te wijzigen
noemde Boomers 'zeer aanvaard
baar'. Maar het manipuleren van
bevruchte eicellen met als doel de
geboorte van zieken of afwijken
de mensen te voorkomen, wees
Boomers beslist van de hand.
"Uit een aantal eicellen de goede
selecteren en de slechte verwijde
ren, is onaanvaardbaar".
Het bleven gisteravond voor
een belangrijk deel onbeantwoor
de vragen die de beide heren de
zaal voorhielden. Zoals Retèl zich
niet duidelijk uitliet over de wen
selijkheid te mensen te verbete
ren, hield ook Boomers zich op de
vlakte: "Wanneer het gat in de
ozonlaag groter wordt en we zijn
met genetische manipulatie in
staat mensen met een betere huid
uit te rusten, moeten we dat
doen? Misschien is het de enige
mogelijkheid die de mens rest".
Rampen
Zowel de wetenschapper als de
geestelijke waarschuwden voor
het verkeerd gebruik van de in
formatie die vrijkomt wanneer
het alles omvattende genenplaat-
je van de mens, een meer privé-
gevoelige materie is nauwelijks
denkbaar, in medische dossiers
wordt opgeslagen. "Die kennis
mag alleen ten dienste staan van
die ene mens. De macht van men
sen over .anderen moet uitgeslo
ten zijn", zei Boomers.
Retèl benadrukte op zijn beurt
dat het niet de wetenschap mag
zijn die zijn eigen grenzen bepaalt
maar de politiek moet de grenzen
trekken. Al is dat niet overal over
de wereld zo gebruikelijk als in
Nederland. De mogelijkheid van
misbruik is volgens Retèl dan ook
serieus aanwezig. "Wat wij ver
zinnen, wordt elders ook uitge
dacht. En wellicht daar wel toege
past".
Restte de vraag waartoe de weg
die de wetenschap met deze revo
lutionaire techniek heeft ingesla
gen, uiteindelijk leidt. Hoe groot
is de kans dat de mens als schep
per van een nieuwe natuur het
evenwicht verstoort en onom
keerbare rampen aanricht? Retèl:
"Mijn naarste droom is dat er een
plant ontstaat die resistent is te
gen alles, voorzien van een groei-
versnellend gen waardoor deze
met een snelheid van een kilome
ter per dag de aarde overwoekt.
In principe zijn er rampen moge
lijk. Maar dat geldt voor alle ont
wikkelingen in de wetenschap".
VALKENBURG Op het marinevliegvcld Valken- ge de afmeting, een vermelding in het Guinness
burg is vandaag bet vijftigjarig bestaan van de Book of Records.
squadrons 320 en 321 gevierd. Onder de tweedui- Tijdens het officiële gedeelte strooide een Orion
zend reünisten en andere genodigden bevond zich boven de Noordzee bloemen uit ter nagedachtenis
ook prins Bernhard. aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.
De commandanten van beide squadrons, P.J. Post Vanmiddag werd massaal de 'open dag' op de
en H.J. Vonk, kregen een zes meter grote Abraham vliegbasis bezocht. De rijkspolitie had enkele toe-
aangeboden en een staartvin van een Micbell B 25 leidende wegen afgesloten om voldoende parkeer-
van het squadron 320, die in juni 1944 boven Frank- ruimte te creëren om zo de verwachte grote toeloop
rijk was neergeschoten. De Abraham krijgt, vanwe- te kunnen verwerken. (foto Jan Holvast)
'Vroegtijdig voorbereiden op plaats arbeidsmarkt'
LEIDEN - Bij 10.000 Leidse studen
ten valt dinsdag een nieuw blad in
de bus. 'Academicus Arbeids-
markt' is een periodiek voor studen
ten en gemaakt door studenten en
wil zijn lezers wakker schudden om
tijdig voorbereidingen voor een
maatschappelijke loopbaan te tref
fen. "Student zijn is niet alleen le
ven van tentamen naar tentamen of
van borrel naar borrel", aldus de uit
gevers.
Het nieuwe periodiek sluit aan bij
de activiteiten van het Centrum
Academicus en Maatschappij dat
eind vorig jaar vanuit het Leids Uni-
versiteits Fonds werd opgericht. De
filosofie is dat studenten zich niet
alleen moeten richten op een baan
in de studierichting die zij volgen
maar met hun academische vor
ming eigenlijk overal op de arbeids
markt tercht kunnen. 'Academicus
wat
er allemaal mogelijk is.
Zo bevat het eerste nummer in
terviews met voorzitter Van Lede
van het VNO en topambtenaar Pont
van het ministerie van Binnelandse
Zaken om duidelijk te maken waar
de verschillen tussen bedrijfsleven
en overheid liggen. Voorts een te
rugkerend gesprek met een acade
micus die heeft gekozen voor een
baan in het buitenland en een be
schouwing over de carrière van
Greame Rutjes, bedrijfseconoom
maar beter bekend als voetballer in
dienst bij de Belgische club KV
Mechelen.
"De concurrentie op de arbeids
markt wordt steeds groter. De intre
de steeds moeilijker. Wij hopen te
bereiken dat studenten zich al
vroegtijdig gaan voorbereiden op
hun latere werk waarmee zij hun
kansen vergroten. Je moet dit blad
zien als een handreiking daarbij",
legt Olaf van der Veen (voorzitter
stichting Academicus en Arbeids
markt) uit.
Het blad wordt geheel door vrij
willigers gemaakt, faciliteiten zijn
beschikbaar gesteld door de univer
siteit. Financiering heeft plaats
vanuit reclameopbrengsten. Het
blad verschijnt vier keer per jaar.
Het tweede nummer rolt in septem
ber van de pers.
In het gebied van het Hoogheemraadschap i
aantal nog niet is aangesloten op de riolering.
i Rijnland liggen ongeveer 2500 woonboten,
Voor eind van jaar 1000 woonboten aansluiten op riolering
LEIDEN - Het Hoogheemraad
schap van Rijnland wil dat tegen
het einde van dit jaar 1000 van de
2500 woonboten in zijn gebied zijn
aangesloten op het riool. Het heeft
inmiddels alle betrokken gemeen
ten in Rijnland hierover aange
schreven. Met deze actie wil het
schap de vervuiling van het opper
vlaktewater in dit gebied verder te
rugdringen.
Hoeveel woonboten er op dit mo
ment niet op rioleringen zijn aange
sloten, kan een woordvoerder van
het hoogheemraadschap niet vertel
len. Overigens leidt de vervuiling
door deze boten nergens tot grote
problemen. "Het is niet zo dat hier
door soms een massale vissterfte
REAGEERBUIS-BEVRUCH
TING - Nadat op 6 juni 1986 in de
vrouwenkliniek van het acade
misch ziekenhuis van start werd ge
gaan met reageerbuis-bevruchting,
wordt dezer dagen de 250-ste via In
Vitro Vertilisatie bewerkstelligde
zwangerschap in het AZL gemeld.
Bij kunstmatige bevruchting wordt
de eicel buiten het lichaam be
vrucht om vervolgens bij de vrouw
weer te worden ingeplant.
ontstaat, om maar wat te noemen".
De verantwoordelijkheid voor de
aansluitingen ligt bij de gemeenten.
Die moeten dit bij de bewoners af
dwingen. Hoeveel van de 2500 bo
ten er uiteindelijk aangesloten zul
len worden, is nog niet bekend. Niet
alle bewoners van woonschepen
kunnen hiertoe verplicht worden.
Enige tijd geleden heeft de Raad
van State namelijk besloten dat de
kosten niet boven de 12.000 gulden
mogen uitkomen. Daardoor wordt
het onmogelijk om rioleringen door
te trekken naar afzonderlijke, afge
legen woonboten.
Demente ouderen
In de krant van 21 mei j.l. stond een
artikel over het succes van projec
ten voor psycho-geriatrische (de
menterende) ouderen. Het is een
zeer verheugende zaak dat nu ook
het ziekenfonds 'Zoïg en Zeker
heid' tot de conclusie is gekomen
dat het mogelijk is om via nieuwe
voorzieningen in bestaande instel
lingen de opname van dementeren
de ouderen in een verpleeghuis uit
te stellen.
In onze huizen hebben wij al drie
varing met zorgverlening aan
ouderen die voor een verpleeghuis
zijn geïndiceerd. In tegenstelling
met de projecten waarover het zie
kenfonds rapporteert, wordt die
zorgverlening betaald uit onze regu
liere middelen (gelden die bestemd
zijn voor verzorgingshuis-geïndi-
ceerden). Deze groep krijgt daarom
minder aandacht in onze huizen.
Ondanks herhaalde verzoeken
van onze kant heeft het ziekenfonds
voor onze projecten nooit geld van
de AWBZ ter beschikking willen
stellen. Zelfs hebben wij de kans
niet gekregen om onze projecten
mondeling te komen toelichten.
Nu blijkt dat deze vorm van zorg
verlening zinvol is gebleken en er
daadwerkelijk iets kan worden ge
daan aan de lange wachtlijsten voor
het verpleeghuis, hopen wij dat het
ziekenfonds alsnog de projecten in(
onze huizen financiert.
Hierbij nodigen wij het zieken
fonds dan ook van harte uit om het
overleg te starten.
F. van Oosten, directeur verzor
gingshuis Rijn en Vliet
J. Lenselink, directeur verzorgings
huis 't Hofflants Huys
DEN HAAG/LEIDEN Kinderopvang is business gewor
den, er is geld mee te verdienen. De landelijk opererende wi
stichting.voor kinderopvang Catalpa, die plannen heeft om Arbe\rismarkt''wiVïatrn
ook in onder andere Leiden, Oegstgeest en Leiderdorp een
commercieel kinderdagverblijf op te zetten, lukt het als een
van de weinige om zonder overheidssubsidies te werken.
"Geen kunst als je de medewerkers zo weinig betaalt",
vindt de AbvaKabo. Een opmerking, die Catalpa niet neemt
en in kort geding de bond gisteren voor de Haagse recht
bank sleepte.
Een groot aantal gemeenten, ook gemeenten een nieuwe brief te stu
die waar Catalpa al werkt of plan- ren. Daartoe zou geen reden zijn
nen aan het uitwerken is om kinder- omdat Catalpa niet onrechtmatig is
dagverblijven op te richten, kreeg behandeld. De Haagse rechter, J.
onlangs een brief van de AbvaKabo, Holtrop, zal twaalf dagen nadenken
waarin de bond aangeeft hoe de ge- waarna hij laat weten of de eis van
meenten het best kunnen inspelen de kinderopvangstichting redelijk
op de groeiende vraag naar kinder- is.
opvang. Tevens is er op aangedron
gen instellingen die zich met kin- De AbvaKabo zegt zich overigens
deropvang bezighouden, kritisch te in goed gezelschap te bevinden,
benaderen. Gemeenten moeten Ook de Vereniging Nederlandse
kwaliteitseisen stellen, meent men Gemeenten (VNG) heeft er bij de
bij de AbvaKabo. In de brief wordt gemeenten op aangedrongen om de
Catalpa met name genoemd als een kinderopvang in zijn algemeenheid
instelling die volgens de AbvaKabo goed in de gaten te houden,
de medewerkers in de kinderdag-
verblijven onderbetaalt. De cao-Ca-
talpa is volgens de AbvaKabo veel
ongunstiger dan de algemeen in Ne
derland geldende cao-welzijn. De
bond meent dat ook Catalpa zich
aan de cao-welzijn zou moeten hou
den.
Truc
"Een doorzichtige truc om aan le
den te komen", kenschetst directie
secretaris P. Puntman van de stich
ting Catalpa de bemoeienis van de
AbvaKabo. Catalpa heeft namelijk
met de Dienstenbond CNV een cao.
afgesloten en daar zitten dus de le
den. De AbvaKabo wil greep op de
ze sector houden en verkondigt
daarom dat de salarissen te laag
zijn, aldus Puntman. "Laat ons onze
gang nou maar gaan, dat doen we al
15 jaar. Gelukkig heeft de AbvaKa
bo het in dit land niet alleen voor
het zeggen".
Catalpa eiste gisteren in het kort
geding dat AbvaKabo een nieuwe
brief stuurt naar de gemeenten,
waarin "halve waarheden en insinu
aties" over Catalpa worden rechtge
zet. "Om kostendenkend te kunnen
zijn en daarmee onafhankelijk van
overheidssubsidies, wordt gebruik
gemaakt van commerciële midde
len. Dit fenomeen is nieuw binnen
de kinderopvang, die voorheen in
handen was van welzijnsinstellin-
gen. Los van deze commerciële
kant gaat Catalpa uit van het princi
pe dat de samenstelling van een
groep kinderen een weerspiegeling
moet zijn van de maatschappelijke
verhoudingen. Met deze idealisti
sche grondslag lukt het Catalpa als
enige organisatie in Nederland vol
ledig kostendekkende kinderop
vang te bieden van hoog niveau", al
dus de advocaat van Catalpa, mr. E.
Groener.
Geen reden
De AbvaKabo weigert evenwel de
SMOGALARM Zuid Holland
heeft de smogfase-1 verlengd tot
zaterdagmiddag 12.00 uur. Er wor
den nog steeds waarden gemeten
van 180 tot 240 microgram ozon.
Morgen wordt bekeken of de
smogfase kan worden opgeheven.
Gezien de weersvoorspellingen is
de verwachting dat dit kan gebeu
ren.
LEIDEN - In het kantoor van het
gewestelijk arbeidsbureau in Lei
den is gisteren een infomarkt over
de gezondheidszorg gehouden.
De
bedoeling ervan was het publieke
beeld over dit werk wat te verbete
ren en om meer schoolverlaters en
herintredende vrouwen voor een
baan in deze sector te interesseren.
Volgens de organisatoren was de
belangstelling voor de dag redelijk.
"Het publiek kwam niet met drom
men tegelijk het arbeidsbureau bin
nen, maar dat hadden we ook niet
verwacht", aldus R. van der Horst
van het GAB.
Op de infomarkt waren verschil
lende instellingen aanwezig; onder
meer het Elisabeth-ziekenhuis en
het Diaconessenhuis, Endegeest,
Swetterhage, Nieuw Buitenzorg,
Zuydtwijck en Leythenrode. Vol
gens Van der Horst was het niet de
bedoeling om werknemers of leer
lingen voor deze instellingen te wer
ven, maar om een algemeen beeld
van de verschillende takken van ge
zondheidszorg te schetsen. "We zit
ten hier niet om de opleidingsinsti
tuten vol te krijgen".
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- In eene beschrijving van Schie
dam, door het Amerikaansche
blad "the Morning Journal"
openbaar gemaakt, wordt mede
gedeeld dat de werklieden in de
jeneverstokerijen recht hebben
op 40 borrels daags, welke elk
zoo groot zijn als de inhoud van
een champagneglas. Al die jene
ver is zuivere alcohol. Wanneer
het werk afgeloopen is, gaan de
werklieden voort met drinken en
daaraan neemt hun geheele ge
zin deel. Toen eens de branders
hun dagelijksche rantsoen wil
den verminderen, brak er een
opstand uit, die slechts eindigde
toen de patroons toegaven. Ame
rikanen houden van overdrij
ving!
Deze week werden op ,,Rhijn-
zicht" genomen: 531 zwembaden
door heeren en 29 door dames.
De temperatuur van het water is
18 graden Celcius.
- Naar men verneemt heeft
H.K.H. prinses Sophia, groot
hertogin van Saksen Weimar,
zuster des Konings, de som van
200 geschonken aan de commis
sie, die zich voorstelt de oprich
ting van een museum van oud
heden te Groningen.
Vijftig jaar geleden:
- Op den Rijnsburgerweg te
Leiden is gistermiddag een mili
taire vrachtauto, met twee Duit-
sche militairen als inzittenden
en volgeladen met kuchbrood,
gekraakt tusschen twee stads
trams, waardoor alle drie voer
tuigen zwaar werden bescha
digd en het tramverkeer gerui
me tijd werd gestremd. Wie de
ravage heeft aanschouwd, zal er
zich met ons over verwonderd
hebben, dat hierbij geen ernstige
persoonlijke ongevallen zijn
voorgekomen. De Duitsche mili
tairen bleven vrijwel ongedeerd,
drie trampassagiers werden
door glasscherven in het gelaat
verwond. De omgeving van de
botsing was als bezaaid met
kuchjes!
- De infomarkt gezondheidszorg werd redelijk bezocht, aldus het organiserende arbeidsbureau in Leiden, (fotc
Bisschop versus professor over genetische manipulatie
