Arabische 'top' lijkt tot mislukken gedoemd Turkije, Özal en de verjaardag van een militaire coup Stiekem ontspannen bij EZ Evangelicaal wel vooruitstrevend' i REPORTAGE Van correspondent Frans van Hasselt ISTANBUL - Het was gisteren precies 30 jaar geleden dat de Turk se strijdkrachten voor de eerste maal naar de macht grepen, en niet toevallig heeft de Turkse pers daar uitvoerig aandacht aan besteed. Op de staatsgreep van 27 mei 1960, die premier Menderes de macht en een jaar later het leven kostte - hij werd opgehangen - zijn er immers nog twee gevolgd. Maar het feit dat het nu 1990 is, is niet de enige oorzaak van de hernieuwde belangstelling voor wat er in 1960 gebeurde. De coup van 1960 was de enige van de drie die een progressief ka rakter had. Zij richtte zich tegen een regime dat, na in 1950 democratisch aan de macht te zijn gekomen, steeds meer afgleed naar een tiran nie, ten koste van de oppositie, de pers, en de universiteiten. De gene raals van 1960 gaven het land een - inmiddels al weer afgeschafte - grondwet die een toonbeeld van li beralisme was. Intussen zorgden zij er natuurlijk wel voor dat het leger meer prestige, macht en geld kreeg. Gekneveld Het optreden van de tegenwoordige president Turgut Özal doet in veel opzichten veel denken aan dat van Menderes. Ook op zijn initiatief is de pers gekneveld, in het bijzonder wat de informatie uit het roerige, Kurdische, zuidoosten betreft. Dit is echter een fenomeen waar het le ger geen stokje voor zal steken, de militairen hebben zelf op deze pers breidel aangedrongen. Net als Menderes wordt Özal door oppositie en pers - die zich in dit op zicht nog wel kan uiten - verweten dat hij de grondwet schendt. Door zich letterlijk met alles te bemoeien, tot. detailkwesties van de economie toe, en zijn premier Akbulut als een soort secretaris te behandelen, voert hij in de praktijk een presi dentieel regime op z'n Amerikaans in, terwijl de grondwet daar bepaald niet in voorziet. De televisie is het privé-domein van özal en zijn vrouw Semra en zij vullen de binnenlandse nieuwsbe richten zowat geheel (onlangs wa ren 14 van de 15 items aan het echt paar gewijd). Waarom wordt het presidentiële paleis zelf geen televi siestudio?, vroeg een krant zich af. Özal zal ook 'boven de partijen' moeten staan, maar vorige week heeft hij nog weer eens heel open hartig verklaard dat hij zich niet af kan wenden van de Moederlandpar tij (MP), die hij heeft opgericht en wiens parlementsfractie hem vorige herfst tot staatshoofd voor zeven jaar heeft gekozen. "Ik zal geen campagne voeren voor deze partij. Maar ik kan niet vermijden dat zij nog steeds mijn voorkeur heeft". De president poneert ook dat de in stelling van een uit de partijpolitiek voortgekomen staatshoofd veel ge zonder voor Turkije is dan ai die mi litaire staatshoofden die het land heeft gehad. "De enige andere pre sident die uit zijn partij voortkwam, was Celal Bayar", zei özal met veel waardering. Maar daarbij gaat het nu juist om de man die in 1960, sa men met zijn premier Menderes, door het leger werd afgezet omdat hij staat en partij te veel vermengde. "Maar, verkondigt Özal herhaal delijk, "ik ben een heel andere pre sident dan de voorafgaande. Ik draag geen uniform, maar, bij gele genheid, T-shirt en korte broek. Ik rijd mijn eigen auto (met 150 km per uur, maar dat zei hij er niet bij), ik zit op het strand en praat met het volk, ik gedraag me als een gewoon mens. Maar het volk moet er nog aan wen- T-shirt Nazli Ilicak, redactrice van de echtse oppositiekrant 'Tercüman', en anderen lopen nu rond met een eigen T-shirt, waarop de tekst 'alis- hamadim', 'ik ben er niet aan ge wend'. (Turken hebben daar min der lettergrepen voor nodig dan wij woorden). Dit is mede een reactie op wat er is gebeurd met luitenant Murat Seref Baba. Die had begin maart een telegram naar Özal ge stuurd met de woorden 'Ik voor mij ben er nog niet in geslaagd aan uw presidentschap gewend te raken'. Hij heeft daarna anderhalve maand in een psychiatrische inrichting moeten doorbrengen en is daar nu uit, maar ook uit het leger ontsla gen. Imago Een hindernis voor Özal is dat zijn presidentschap steunt op slechts zo'n tien procent van het volk. De parlementsmeerderheid die hem koos bestond uit leden van de MP, die in 1987 de steun kreeg van 36 procent van het volk. Bij de ge meenteraadsverkiezingen van maart vorig jaar was dit percentage gedaald tot 22, en volgens opinieon derzoek is dit sindsdien nog weer gehalveerd, niet in de laatste plaats tengevolge van de voortdurende in flatie. Maar ook wat zijn aanhang betreft wil Özal een positiever imago op bouwen. Zijn regering heeft 55 nieuwe gemeenten ingesteld, waar op 3 juni tussentijdse verkiezingen zullen worden gehouden. Aange zien deze tot steden bevorderde ge meenten redenen hebben Özal dankbaar te zijn, wordt hier een flat terende uitslag verwacht. Misschien komt de MP wel weer op haar vroegere percentage van 36. Maar op de achtergrond zal de drei ging van een nieuwe coup door het leger zal in Turkije blijven bestaan. GEESTELIJK LEVEN Ministerie humt eigen sportpark bij Duindigt Turgut özal: Geen uniform DEN HAAG Kadastraal bekend als E 1944. Groot 7 hectare, 23 are en 74 centi-are. Eigenaar Stichting Duindigt. Adres Duindigt 5 te Wassenaar. Op elke landkaart een vlek groen met te midden daarvan een blauw puntje. Aanduiding voor een waterplas. Hoogstens is er nog een klein vierkantje middenin getekend. Esso sportgebouw luidt de omschrijving. Duyngheest is de naam. 'Het buitenverblijf van Economische Zaken voor werk en ontspanning' luidt de omschrijving op het voorblad van een foldertje dat op Economische Zaken rondgaat. De stichting SERVEZ, de personeelsvereniging van Economische Zaken, presenteert zich als de trotse huurder. In het voorjaar 1988, onder leiding van oud-minister De Korte, kreeg men Duyngheest in handen. Door "puur toeval", aldus een zegsman. Een ambtenaar hoorde dat Esso het complex ging verlaten. Door snel te handelen was Economische Zaken er als eerste bij om als nieuwe huurder ingeschreven te kunnen worden bij de Stichting Duindigt, eigenaresse van Duyngheest. Jaarlijks wordt er 72.000 gulden huur betaald, een bedrag dat in eerste instantie door de leden van SERVEZ zelf middels hun contributie wordt opgebracht. Economische Zaken staat echter garant voor de huurbetaling. Bovendien verzorgt het ministerie talrijke vergaderingen en cursussen in Duyngheest. Waarvoor men keurig huur betaald aan SERVEZ. En zo loopt het zaakje rond. Trots Op Economische Zaken is men trots op de eigen aanwinst. Getuige ook de teksten in het foldertje over het park. "Duyngheest is een fraaie locatie voor zakelijke bijeenkomsten en sportieve en zakelijke evenementen. Het park omvat zo'n zeven hectare bos- en duingebied en is voorzien van de nodige sportaccommodatie en horecafaciliteiten. Het eerste jaar heeft Duyngheest reeds bewezen een bijzondere voorziening te zijn". Maar de tekst gaat verder. Onder het kopje 'recreatie' wordt gemeld dat er drie tennisbanen, een voetbalveld, een jeu-de-boules baan en een basketbalveld te vinden zijn. Er kan getafeltennist worden, gedamd, geschaakt en gedart. Vissen kan in de vijver. Voor en na het sportieve gebeuren kan er gebruik gemaakt worden van de drie kleedkamers met douches. Napraten kan aan de bar of op het terras. Barbecuen of picknicken is ook mogelijk. "Dat maakt Duyngheest bijzonder geschikt voor afscheidsrecepties, afdelingsfeesten of -borrels en dergelijke. Daar, even buiten de stad, hebt u ook geen last van parkeerproblemen". Het 'zakelijke' komt even verder aan de orde. Vergaderingen en cursussen kunnen in de zaal van Duyngheest, maximaal 40 personen, gehouden worden. "Voor een zakelijke receptie kunt u er natuurlijk met meer mensen terecht", zo wordt gemeld. Er is een video, een overheadprojector met scherm en drie flip-overs. "En zoals al eerder gezegd: parkeren is geen probleem". Aan de bar kan onder het genot van een drankje worden bijgepraat. "Verder biedt de keuken van Duyngheest de mogelijkheid om te lunchen of te dineren". Op Economische Zaken is men laaiend enthousiast over Duyngheest. Niemand wil een woord van kritiek horen op het feit dat het toch wel vreemd is dat een departement een eigen sportpark bezit. De plotselinge belangstelling wordt ook niet echt op prijs gesteld. "Je neemt ons Duyngheest toch niet af?", luidt de wat zenuwachtige vraag. Onvindbaar Bij de Stichting Duindigt wordt de belangstelling helemaal niet op prijs gesteld. Zo blijkt het adres Duindigt 5 onvindbaar. Op de plaats waar de Stichting gevestigd zou moeten zijn, ligt een reeds lang niet meer in gebruik zijnd parkeerterrein voor bezoekers aan de renbaan. Op Duindigt 2 en 3 blijft het hek hermetisch gesloten. Het intoetsen van de intercom naast de poort helpt niet. Zelfs onder de benaming 'schuur' komt geen reactie. Op de renbaan weet men er ook niet veel van. Op kantoor, gevestigd in een omgebouwde bungalow waar de balie dwars door de oude woonkamer loopt, wordt in eerste instantie verwezen naar Duindigt 2 en 3. Als meegedeeld wordt dat er daar geen reactie komt, wordt begrijpend gekeken. De Chinese ambassadeur in Den Haag schijnt er, in het geheim, zijn intrek te hebben genomen. Uit de archieven komt uiteindelijk een adreswijziging. Duindigt 5 is Duindigt 1 geworden. Maar waar dat dan weer gevestigd is, weet niemand. Een telefoonnummer is de laatste redding. En de mededeling dat er misschien meer te achterhalen is bij de camping Duinhorst, eveneens onderdeel van het Duindigt-complex.- De camping ligt nog verlaten in het ochtendgloren. Bij de eerste vraag aan de man in het kantoortje bij de ingang, reageert een vrouwenstem uit de achterkamer: "Ik ben van de Stichting". Informatie wordt echter niet verstrekt. Bevestigd wordt wel dat Economische Zaken Duyngheest heeft gehuurd. Voor welke prijs wordt niet meegedeeld. Vervolgens komen er wedervragen. Wie dat allemaal weten wil. "Oh, de krant". De houding wordt nog afwijzender. "Mogen ambtenaren soms niet sporten?", is de vraag. Om te vervolgens met de opmerking: "Volgens mij zit er geen stuk voor de krant in". Informatie over de Stichting Duindigt zelf wordt niet gegeven. Hond Geslotenheid alom. En zo moet het ook blijven voor Economische Zaken. Alleen werknemers van het departement en introducés zijn welkom. De bordjes bij de ingang van Duyngheest getuigen daar ook van. Het bekende bordje met 'Verboden toegang' en artikel 461 van het Wetboek van Strafrecht. Even verder een waarschuwing voor de hond. Die overigens nergens te bekennen is. TEL AVIV - De negentiende Ara bische topconferentie, die vandaag mede op aandrang van de PLO in de Iraakse hoofdstad Bagdad van start is gegaan, wordt volgens de Iraakse pers 'de top der toppen'. Maar dat zegt meer over de status van de me dia in het land van gastheer presi dent Saddam Husayn dan over de conferentie van de Arabische staatshoofden. Het ziet er naar uit dat de stoelen voor de leiders van Libanon, Syrië, Algerije, Marokko en Oman onbe zet zullen blijven. En omdat een heid binnen de Arabische wereld het alles overheersende streven is, lijkt groot succes bij voorbaat uitge sloten. Een reeks Arabische gezanten heeft in de afgelopen weken de reis naar Damascus ondernomen om president Hafez al-Assad ertoe te bewegen zijn boycot van Bagdad als plaats van samenkomst in te trekken. Maar de Syrische leider, een verklaard vijand van Saddam Husayn, hield zijn poot stijf. Libanon, dat ongeveer onder Sy rische voogdij staat, heeft geen an dere keuze dan het voorbeeld van Assad te volgen. De Algerijnse pre sident Chadli Benjedid stuurde par lementsvoorzitter Rabah Bitat naar Bagdad omdat hij meent dat een topconferentie zonder Syrië weinig 'zin heeft. De koning van Marokko en de sultan van Oman vinden dat ook. Dat betekent dus dat niet meer dan zestien van de 21 Arabische lei ders vandaag in Bagdad aanwezig zijn. Voor de Iraki's een onaangena me verrassing. Spraakwaterval Het is verder afwachten of de top conferentie meer zal opleveren dan de gebruikelijke Arabische spraak waterval. Vorige week hebben de ministers van buitenlandse zaken geprobeerd een aantal resoluties te formuleren, maar daarbij ontston den onmiddellijk moeilijkheden tussen de Egyptische en de Iraakse stroming. Het komt er op neer dat de Egyp- tenaren, die een vredesverdrag heb ben met Israël en goede banden on derhouden met de Verenigde Sta ten, de slotverklaringen zo willen formuleren dat ze op het ministerie van buitenlandse zaken in Washing ton niet onmiddellijk in de prullen mand verdwijnen. Daarom wil Egypte geen directe veroordeling van Amerika, zoals uitgesproken in een ontwerp-reso- lutie met de passage "verwerping van de Amerikaanse politiek in de regio en de totale Amerikaanse be voordeling van Israël". Het is wel bereid een verklaring te aanvaarden tegen "steun van buitenaf' aan de joodse staat. Het Iraakse kamp meent dat het paaien van Washington niet meer nodig is nu zich in het Midden-Oos ten "nieuwe realiteiten" ontwikke len, waardoor de Arabieren kunnen opereren vanuit een "sterke posi tie", een verwijzing naar de militai re macht van Irak en de toenemen de isolatie van Israël. Russische joden Egypte wil dat de Arabische leiders zich concentreren op drie agenda punten: de Russische emigratie naar Israël en de bezette gebieden, de aanwezigheid van wapens voor massale vernietiging in het Midden- Oosten en de Arabische Hafez al-Assad. De Syrische presi- sche samenwerking. Officieel heeft dent boycot de bijeenkomst in Bag- Egypte zich alleen uitgesproken te- dad gen de vestiging van Russische jo- (foto ap) den in de bezette gebieden. Maar afgelopen vrijdag schreef Ibrahim Nafei, de hoofdredacteur van 'Al Ahram' en een vertrouwe ling van president Hosni Mubarak, dat immigratie uit de Sovjetunie de bevolking van Israël enorm zou doen toenemen, hetgeen agressie zou bevorderen, politiek rechts zou versterken en uiteindelijk zou kun nen leiden tot het verdrijven van de Palestijnse bevolking van de Weste lijke Jordaanoever. In een ontwerp-resolutie van de ministers van buitenlandse zaken over de immigratie wordt als enig concreet actiepunt voorgesteld het nemen van "maatregelen" tegen or ganisaties en lichamen die hulp bie den bij de immigratie. Andere bntwerp-verklaringen hebben betrekking op onder meer solidariteit met de Palestijnse op stand, steun aan Jordanië, afwijzing van "de vijandige campagne in de media en de politiek tegen Irak", steun aan Irak in de resterende me ningsverschillen met Iran en steun aan Libië, onder meer in verband met 'de voortdurende Amerikaanse economische boycot' en "het recht van Libië op moderne wapens". Promotie-onderzoek Stoffels (VU): AMSTERDAM (ANP) Op het gebied van geloof, huwelijk en seksualiteit nemen evangelische christenen in Nederland be houdende standpunten in, maar als het gaat om maatschappe lijke vraagstukken blijken ze betrekkelijk progressief en vol doen ze niet aan het stereotype beeld. Evangelische christenen nemen op het gebied van de opheffing van stands- en inkomensverschil len, de vrijheid om de militaire dienst te weigeren en de afwijzing van de doodstraf vooruitstreven der standpunten in dan de gemid delde Nederlander. Tot deze con clusie komt de godsdienstsocio loog drs. H. C. Stoffels (38) in zijn proefschrift 'Wandelen in het licht', waarop hij eind deze maand aan de Vrije Universiteit in Amsterdam hoopt te promove ren. Stoffels, wetenschappelijk me dewerker van de sectie gods dienstsociologie van de theologi sche faculteit van de VU, hield een schriftelijke enquête onder 1800 leden, abonnees, donateurs, vrijwilligers en stafkrachten van zes evangelische organisaties: Jeugd met een Opdracht, Evan gelische Alliantie, Instituut voor Evangelisatie, Navigators, Stich ting Maandblad Reveil en Youth voor Christ Nederland. De evangelischen verbidden een onvoorwaardelijk geloof in het gezag van de bijbel met een sterk verzet tegen buitenechtelij ke seksuele relaties en ingrepen in het menselijk leven als abortus en euthanasie. Zij ervaren God vaak in hun leven en kenmerken zich door grote regelmaat op het gebied van gebed, bijbellezing, kerkbezoek, deelneming aan ge- beds- of studiegroepen en evan gelisatie-acties. Hebben de evangelischen vrij algemeen grote moeite met onge huwd samenwonen en homo seksualiteit, op het gebied van de man-vrouw verhouding voldoen zij niet aan het beeld dat velen van hen hebben: verreweg de meesten vinden, dat vrouwen en mannen in het huishouden de zelfde verantwoordelijkheden dragen. Ten aanzien van medezeggen schap en vrijheid van meningsui ting nemen de evangelischen be houdender standpunten in dan de gemiddelde Nederlander, maar de verschillen zijn niet op vallend groot. Allëen met het le- Wallet: ...niet wijs... (archieffoto Wallet betreurt PLO-verklaring UTRECHT (ANP) - De voorzit ter van de hervormde synode, ds. Barend Wallet, neemt afstand van de recente verklaring van de Raad van Kerken over het Pales tijnse vraagstuk. Wallet heeft zich er vooral aan gestoten, dat de raad de Neder landse regering oproept de PLO te erkennen als de enige georgani seerde stem van het Palestijnse volk. "Dat is een politieke uit spraak en het ligt niet in de weg van de raad om zo'n kordate uit spraak te doen", aldus Wallet. Ook bij andere onderdelen van de verklaring zet hij vraagtekens, maar "daar valt over te discussië- Wallet betreurt het, dat de noti tie waarin de verklaring wordt toegelicht en die volgens hem een veel genuanceerder beeld geeft van het conflict in het Midden- Oosten, door de Raad van Kerken niet is verspreid. Verder heeft hij er ernstige bezwaren tegen, dat de verklaring 8 mei werd verspreid, in de tijd waarin Nederland de slachtoffers in de Tweede Wereld oorlog herdacht. "Het was wijs geweest de publikatie van de ver klaring enkele weken uit te stel len", aldus Wallet. Het synodebestuur bespreekt de verklaring morgen. Twee le den van het'moderamen maken deel van de Raad van Kerken. Se cretaris-generaal dr. K. Blei heeft als moderamenlid van de Raad de verklaring gesteund. De vice- voorzitter van de synode, dr. G.H. van de Graaf, heeft wegens ver blijf in Roemenië de vergadering waarop de verklaring unaniem werd aangenomen, niet bijge woond. Hij had van te voren dui delijk gemaakt de bezwaren van Wallet te delen. Het bestuur zal naar Wallet ver wacht de Raad van Kerken advi seren een sectie Kerk en Israël in te stellen. Want het bestaan van zo'n sectie zou zeker tot een ande re tekst hebben geleid, denkt Wal let. veren van kritiek op het konings huis en het gebruik van harde ac tiemiddelen als stakingen en be zettingen hebben evangelischen aanzienlijk meer moeite dan de Nederlandse bevolking in haar geheel. De evangelischen hangen meestal orthodoxe geloofsopvat tingen aan, maar er is daarnaast een tamelijk grote groep die radi cale geloofsopvattingen huldigt en vindt, dat christenen moeten meewerken aan structurele ver anderingen in de maatschappij. Qua leeftijd, opleidingsniveau, beroep en verstedelijking van hun woonplaats zijn de evangeli sche christenen een pluriforme groepering. De idee, dat de evan gelische beweging haar leden vooral recruteert uit de lagere klassen, wordt door het onder zoek niet bevestigd. Het gemid delde opleidingsniveau van de ondervraagden is zelfs hoger dan dat van de gehele bevolking. Proef: één dienst in Leiderdorpse Scheppingskerk LEIDERDORP - Bij wijze van proef zal in de Leiderdorpse Scheppingskerk in plaats van twee, één ochtenddienst worden gehouden. Dat is door de her- vormd-gereformeerde kerke- raadsbesturen besloten op grond van een enqête onder de bezoe kers van beide diensten. Op dit moment worden in de Scheppingskerk 's zondags twee ochtenddiensten gehouden, die om negen uur en half elf begin nen. Uit de enquête, waaraan ruim 200 kerkgangers deelna men, blijkt dat 85 procent geen moeite heeft met de proef. Nog eens 79 procent geloofde niet dat het invoeren van één dienst effect zou hebben op de kerkgang. De proefperiode duurt van half juni tot eind november. Daarna zal opnieuw een enquête worden gehouden, waarin onder meer ge vraagd zal worden naar de ideale aanvangstijd van de ene ochten- dienst. De kerkeraden zullen daarna een defintief besluit ne- Nationalisme. President Ri chard von Weiszacker heeft zater dag tijdens de katholiekendagen in Berlijn gewaarschuwd voor een terugkeer van het 'ellendige nationalisme' in Europa. In het nieuwe Europa mogen oude na tionale en etnische tegenstellin gen geen kans krijgen. Naar schatting 90.000 mensen namen aan de katholiekendagen deel. Aan de dagen is door 130.000 mensen deelgenomen, van wie 35.000 uit de DDR. Het was voor het eerst sinds 1958 dat ook Oost- duitse katholieken de bijeen komst konden bijwonen. Onge veer 70 procent van alle deelne- mers was jonger dan 30 jaar. Bijbelvertalers. De Wereld bond van Bijbelgenootschappen en het Zomerinstituut voor Taal wetenschap, de wetenschappelij ke tak van de Wycliffe bijbelver talers gaan nauwer samenwer ken. Vertegenwoordigers van beide organisaties hebben daar toe een overeenkomst getekend. De bijbelvertalers van Wycliffe richtten zich vooral op de verta ling van het Nieuwe Testament in de kleinere taalgebieden. De laatste jaren hebben zij ook meer oog gekregen voor de noodzaak van vertalingen van het Oude Testament. De bijbelgenoot schappen beperken zich in het al gemeen tot de vertaling van de gehele bijbel in de wat grotere ta len en schenken prioriteit aan na tionale talen en talen die door meer dan een miljoen mensen worden gesproken. 'Verkeerd verbonden'. Organi saties en gespreksgroepen van lesbische vrouwen die 'in of naast' de kerk actief zijn, gaan sa menwerken in een netwerk. Het netwerk wil niet alleen het werk van lesbische vrouwen in de kerk ondersteunen en de samenwer king tussen de vele organisaties op dit gebied stimuleren. Ook moet er een jaarlijkse bijeen komst worden gehouden. Het netwerk, dat de naam 'Verkeerd verbonden' krijgt, is dit weekein de opgericht tijdens de viering in Driebergen van het eerste lus trum van de stichting Potten en Theologie. Beroepingswerk Hervormde Kerk: aangenomen naar Benningbroek-Sy bekarspel-N ïb- bi.wvoud en Wognum E. Koster kand. Utrecht; bedankt voor Emmen (toez.) D. Engelage kand. Zuidbroek. Gereformeerde Kerken: aangeno men naar Almkerk H. van Heijst Soest, naar Heerenveen drs. C.P. Meij er Leerdam, naar Winsum-Obergum drs. L.A.J. Wolthuis Monster. Christelijke Geref. Kerken: beroe- 2 Leerdam N. Vlietstra Zeist.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 2