'Nog steeds even maf
als op m'n twintigste'
Billy Joel en het jeugdig gevoel op middelbare leeftijd
ZATERDAG 26 MEI 1990
PAGINA 23
"Toen ik zelf tiener was dacht ik dat ik op mijn 40ste kalm, kaal, dik, vertegenwoordiger in verzekeringen en Republikein zou zijn. Niks van terecht aeko-
vnon"
Billy Joel, de Archie Bunker van
de Amerikaanse mainstream-
rock, is een doodgewone vent
met een uitzonderlijk vermogen
indringende songs te schrijven,
en die toch een heel breed publiek
weet te vertellen wat er zoal niet
deugt aan het leven op aarde.
"Wat een man uit zijn evenwicht
brengt is liefde, want liefde heeft
niets met logica te maken. En wij?
We vinden het nog leuk ook:
schandelijk, ik heb geen controle
meer. Heerlijk".
door John Oomkes
"Ik ben veertig geworden. Dan realiseer
je je dat de spelletjes, die je al die jaren
hebt gespeeld, gewoon standaard deel
uitmaken van je leven. Al die privé-oor-
logjes in al die jaren.. Het is veel beter je
alleen in te zetten voor de echt belangrij
ke zajjten en je niet eens druk te maken
over kleinigheden. Maar als je niet meer
vecht, ben je dood. Toen ik zelf tiener
was dacht ik dat ik op mijn 40ste kalm,
kaal, dik, vertegenwoordiger in verzeke
ringen en Republikein zou zijn. Niks van
terecht gekomen. Ik ben nog steeds even
idioot als op mijn twintigste, alleen even
wichtiger".
"De affaires die voor mij echt belang
rijk zijn, bestaan uit die gevechten waar
van de uitkomst bepaalt of de wereld
waarin wij leven nog enige kans krijgt.
Gevechten over politieke vrijheid, over
de verbetering van het milieu de slag
om dingen die ik alleen maar kan aandui
den als De Goeie Zaak, de eerlijke, recht
vaardige samenwerking. Als iemand nu
met me twist over iets onbeduidends, is
mijn houding: oké, jij wilt gelijk hebben?
Nou, jongen, dan heb je toch gelijk. Je
hebt je energie hard nodig voor de grote
slachtpartijen".
"Mijn album The Nylon Curtain kwam
in 1982 op een moment dat Hollywood
Vietnam eigenlijk nog moest ontdekken.
De platenmaatschappij noemde het
commerciële zelfmoord. De officials luis
terden en keken ernaar en riepen in koor:
waarom geef je ons deze shit? We willen
de Billy Joel-ballade en de Billy Joel-hit
zoals we die kennen. Ik zei: luister even,
ik doe gewoon wat ik doe. Ik doe Billy
Joel niet even. Ik maak, wat ik besluit te
maken. Hoe ik me op dat moment ook
voel".
"Een verklaring waarom die plaat uit
eindelijk aansloeg, heb ik niet. Ik heb ge
woon mazzel gehad, denk ik. Toen ik
Goodnight Saigon in Rusland zong, za
ten de Sovjets nog in Afghanistan. Het
publiek identificeerde zich met die song,
hoewel ik in het begin moeite had om via
de tolk duidelijk te maken dat ik juist
geen voorstander was van oorlog. Eerst
kreeg ik een fluitconcert toen ik liet ver
talen dat Goodnight Saigon ging over
vrienden van mij die op amper 20-jarige
leeftijd in Vietnam moesten vechten. De
genen die terugkwamen waren op slag
oud geworden, zo vertelde ik, en zij wa
ren de gelukkigen want zij kwamen ten
minste terug. Toen hield het gefluit op".
Barrière
"Toen ik in 1987 in de Sovjetunie optrad,
kwam het bij me over alsof je daar in de
jaren zestig rondliep. Het voelde aan als
of daar de jaren zestig nog moesten ko
men. Russen grijnsden als je dat tegen
hen zei. Nu wij de jaren negentig in gaan,
beleven zij de sixties. Ik trad in Moskou
en Leningrad op met dezelfde installatie
als waarmee ik in Madison Square Gar
den speel. Ik geloof niet dat ze ooit eer
der zo'n kolossaal, Westers geluid had
den gehoord. Ikzelf was dan ook niet de
gene over wie ze zich het meest opwon
den ze kenden me amper, denk ik.
Maar daar had je die Westerse popster
die al die elektronische troep had meege
nomen. Als 'Goodnight Saigon' begint,
hoor je de rotorbladen van een helikop
ter naderbij komen. Dat geluid komt tij
dens het concert door 64 speakerboxen.
Je zag de Russen rondkijken: waar is die
helikopter? Waar gaat-ie landen? Aan
het eind van die song kreeg ik een vorste
lijk applaus, als een teken dat ik de taal
barrière werkelijk had doorbroken. Ze
hadden begrepen dat ik alléén maar wil
de zeggen: oorlog is hel, de oorlog stinkt,
om het even wiens oorlog het is".
"Ik ben er gelukkig goed in geslaagd
allerlei mensen uit verschillende gele
dingen van de maatschappij te ontmoe
ten. Circusartiesten, mensen op straat,
refusèniks (dienstweigeraars), muzikan
ten, de familie van Vladimir Vyssotski,
de beroemde dichter. In de VS ontmoet
je niet dezelfde types. Als je in de Sov
jetunie behoort tot de randgroepen, dan
moet je haast per definitie over een ster
ke persoonlijkheid beschikken om je
apart te durven opstellen of om het sys
teem te durven weerstaan. Het hele sys
teem is veel repressiever dan de westerse
maatschappij kan zijn. Juist die mensen
zoeken je in Moskou of'Leningrad op".
"Ik mag het niet zeggen, maar het lijkt
net of het volk daar menselijker is dan
het onze. Menselijkheid is belangrijk
voor de Russen ze koesteren het, want
ze worden echt niet aangemoedigd om
dat in alle openheid te tonen. Je wordt er
aangemoedigd om je aan te passen".
Victor
'.'Victor is een clown die ik in Moskou
heb ontmoet, maar voor wie ik de song
Leningrad heb geschreven. Mijn vrouw
Christie en ik liepen door Moskou, ge
volgd door een cameraploeg. Echt spon
taan gaat het er dan niet aan toe, maar
goed. Christie zag een tent staan in Gorki
Park en stelde voor om even naar binnen
te gluren. We staken onze koppen om de
hoek en zagen hoe de clowns en acroba
ten aan het oefenen waren. We gingen zit
ten, en de clowns kwamen naar ons toe.
Ze waren naar het concert geweest en ze
vonden het leuk hoe democratisch ik
met de band was omgesprongen. Was
een grapje geweest... ik had tijdens het
concert een fout in de volgorde van
songs gemaakt en een verkeerd nummer
aangekondigd, waarop mijn band als in
koor riep: nee, het volgende nummer is
niet dat maar dat. Op het podium heb ik
toen een verkiezing georganiseerd. Ik
verloor van de hele band natuurlijk
speelt in je achterhoofd de gedachte dat
je met jouw veto alles kunt terugdraaien
maar ik had zoiets van: ik zal ze aan de
hand van dit spelletje laten zien hoe de
mocratie werkt. Althans, hoe het zou
moeten werken".
"Eén van die clowns, Victor, zei dat hij
de show graag nog eens zou willen zien.
Ik zei: tja, morgen zitten we in Le
ningrad, maar ik zal je een geplastificeer
de backstage-pas geven. Nu kun je me
over de hele wereld opzoeken, grap ik
nog. Maar verdomd, bij-het volgende
concert in Leningrad zat Victor op de
eerste rij. Breed grijnzend. Na afloop
kwam hij backstage. Met een kwinkslag
versierde hij mijn jonge dochtertje in een
handomdraai. Ze vond hem de beste
vent ter wereld. Toen ik vriendschap met
Victor sloot was voor mij de Koude Oor
log voorbij. Ik had er al nooit te veel fidu
cie in gehad, maar die persoonlijke erva
ring was genoeg om alle Koude Oorlog
slogans waarmee ik was opgevoed over
boord te gooien".
"In de jaren vijftig'begreep je ook wel als
kind - ik ben van 1949 - waar senator
Joseph McCarthy het over had. Wij zijn
de goeien, en zij vertegenwoordigen het
kwaad. Het was de levensstijl in Ameri
ka. Mijn naam staat op verscheidene
zwarte lijsten van ultra-rechtse groepe
ringen in Amerika. Je deugt niet in hun
ogen als je naar de Sovjetunie gaat. Een
onbetrouwbaar sujet. Wat moeten we
niet doen dan? Niet praten soms? Het
kan me geen donder schelen, ik heb al
eerder op lijsten gestaan... Mijn grootva
der kon in de jaren vijftig niet aan werk
komen, want hij had in Spanje tegen
Franco gevochten".
"Ik kom uit een familie van Roosevelt-
aanhangers en sociaal-democraten. In
New York bestond een grote gemeen
schap van joodse vrijdenkers en radica
len. Daar kom ik uit voort, zij het dat ik
veel gematigder ben. Ik ben geen hemel
bestormer zoals mijn opa. Hij was een
anarchist en communist. Een miraculeu
ze, heel intelligente man, die je op zijn
schoot nam en van zijn avonturen in de
Internationale Brigade vertelde. Zelf
groeide ik op Long Island op, een bour
geois-milieu, vandaar misschien mijn ei
gen gematigdheid. Maar opa vertélde
wel. Veel Amerikanen kennen de Spaan
se Burgeroorlog als begrip helemaal niet.
Da's vreemd als je beseft dat dat de eer
ste anti-fascistische oorlog was. Je had
heel veel lef nodig om daar als Ameri
kaan op eigen houtje te gaan vechten.
Veel van mijn landgenoten weten niks
van Franco, en dat ze in Spanje decennia
lang met de rechterarm stijf omhoog
stonden. Daar praatte je niet over. Het zal
wel niet goed voor de omzet geweest
zijn".
"Ik heb geluk gehad. Begrijp jij waar
om een song als Allentown een hit gewor
den is? Een lied over werkloosheid nota-
bene. Als ik schrijf probeer ik niet uit alle
macht een hit te componeren. Ik maak
liedjes, songs. Hoe zou dat met The Beat
les zijn geweest... Ik weet dat John Len-
non openlijk praatte over zijn verlangen
naar hits, maar de muziek van Lennon en
McCartney is zó goed dat ik de hitkwali
teit er niet in beluister. Toch waren het
wel hits. Misschien klonken de obscure
dingen waar zij het over hadden in Ame
rikaanse oren wel als typisch Brits. Pen
ny Lane, wie kende dat nou? Strawberry
Fields Forever, je had geen idee...4000
holes in Blackburn, Lancashire. Wow
man! Wat stelde dat in godsnaam voor?
Waar lag die plaats? Fantastisch materi
aal".
Bestolen
"Ik ben geen zakentype, hoewel ik nu
leer hoe ik zakelijk moet optreden. Ik
moet wel. Ik heb mijn management ont
slagen. Net gebeurd. Ze hebben me be
stolen en bedonderd. Ze hebben alles
wat ik heb vergaard meegenomen en
weggemaakt. Geïnvesteerd in gokken op
de renbaan, investeringen in huizenpro
jecten. Alles foetsie. Slechte lui wat
zeg ik rotlui. Klootzakken. Ja, ik weet
dat ik eerder in dergelijke spelletjes ben
gestonken. Eerst zo'n jaar of twintig te
rug. toen zo'n tien jaar geleden door de
vrouw van wie ik gescheiden ben, en nu
dit. Je zou denken datje bij de derde keer
wel enige ervaring hebt opgedaan. Ik
ben naar de rechtbank gestapt niet
eens omdat ik hoop geld terug te krijgen,
maar ik wil een eind aan hun oplichters
praktijken maken".
"Ik heb niet al mijn songrechten. Het
meeste van mijn copyrights heb ik, en
zo'n vijftig procent van de publishing. Ik
betaal nog steeds forse bedragen af om
alles weer in handen te krijgen. Geld dat
naar mijn ex-en en ex-managers gaat.
Het is voor leken moeilijk te begrijpen:
hoe kan een songschrijver nou niet de
rechten bezitten van zijn eigen werk?
Hoe kan een moeder nou niet haar eigen
kinderen 'eigen' noemen? Zo sterk zijn
mijn eigen gevoelens over mijn songs.
Het zijn mijn kinderen. Ik heb ze ge
baard. Maar zo werkt de zakenwereld nu
eenmaal en wij artiesten zijn stomp
zinnig als het om zaken gaat. We denken
niet over ons werk in termen als produkt,
eenheden. We houden geen omzetcijfers
of grafieken bij. Zakenlui denken over
jou in die termen. En ze zijn heel goed be
reid al je winst af te romen".
"Ik pas misschien wel zo goed bij CBS,
omdat ik ondanks mijn gebrek aan zake
lijkheid carrière heb gemaakt. Ikzelf wil
de op dat label zi'tten omdat het de pla
tenmaatschappij van Bob Dylan en Paul
Simon was. Dylan vertegenwoordigde
voor mij alles wat een songschrijver zou
moeten zijn. Vóór hem had je Leiber
Stoller, Carol King en Jerry Goffin, de
mensen die voor anderen schreven. Tin
Pan Alley was een songfabriek. Dylan
maakte van een song zijn eigen terrein.
Hij drukte zichzelf in een liedje uit. Hij
nam de taal van de dichters, verbond die
met rock roll en maakte het resultaat
populair. De beelden die hij gebruikte
waren het begin van een hele intellectue
le ontwikkeling in de popmuziek. Op
eens kon je hersens hebben en toch pop
maken. Vóór Dylan was het uitsluitend
anti-intellectuele muziek. Rhythm
blues, soul. Dylan bracht het intellect
Geheim vakje
"Op Stormfront, mijn laatste elpee, staat
één stuk dat ik jaren op de plank heb la
ten liggen. And so it goes schreef ik in
1983. Destijds wist ik niet waarom ik het
had geschreven, of wat die regels over
dat geheime vakje in je hart te betekenen
hadden. Ik wilde het lied ook niet uitvoe
ren ik kan je ook niet vertellen voor
wie ik het heb geschreven. Laat ze onver-
noemd blijven. Het was in ieder geval ie
mand die veel indruk op me heeft ge
maakt. Ik ben een van die mensen die
voortdurend met een gebroken hart
rondlopen. Ik heb veel vertrouwen in an
dere mensen, en er is heel wat voor nodig
om dat vertrouwen op te geven. Maar als
je zo in elkaar zit loop-je uiteraard zo nu
en dan een dreun op. Daar vraagje om".
"Als je in zo'n nummer vertelt hoe je in
elkaar zit en datje bereid bent om je lot in
iemands handen te leggen... is dat dan
gedurfd? Ik weet het niet. Ik vind alleen
dat dat de menselijke aspecten van het
leven zijn waarover je moet schrijven.
Dat bewonderde ik in John Lennon: hij
kon in zijn songs alles kwijt over zijn ei
gen karakter, over zijn eigen' menselijkr
heid. Als hij schreef over zijn moeder, of
over hoe verscheurd hij zich voelde.
Over het uiteenvallen van The Beatles, of
over hoe klote hij zich kon voelen. Als je
dat hoorde, dan wist je: die grote John
Lennon is gewoon ook een mens. Dat is
wat hem groot maakt. Hij kon schrijven
over wat je na aan het hart ligt, over wat
ons allemaal na aan het hart ligt. Dat is de
opdracht voor artiesten: geef uiting aan
je menselijkheid ten behoeve van de rest
Hij vertelt dat Christie Brinkley, een
van de best betaalde fotomodellen in de
VS, een belangrijke rol in zijn leven
speelt. "Daarom is de plaat aan haar op
gedragen, maar dat hebben alle vrouwen
in mijn leven gedaan. Wat een man uit
zijn evenwicht brengt is liefde, want lief
de heeft niets met logica te maken. Vrou
wen kunnen je kop op hol brengen. En
wij? We vinden het nog leuk ook: schan
delijk, ik heb geen controle meer. Heer
lijk".
Vluchtig
"Als ik schrijf ben ik de wanhoop nabij.
Het ene moment voel ik me geweldig,
kan ik de hele wereld aan, als ik net iéts
geschreven heb waarvan ik vermoed dat
het kwaliteit bezit. Maar dat gevoel is zo
vluchtig als een lijntje cocaïne. Het vol
gende moment twijfel ik aan mezelf en
voel ik me waardeloos. 1 go to extremes
gaat daarover. Tegelijkertijd weet ik dat
ik goed zit als ik die emoties beleef. Ie
mand die de toppen en dalen van het le
ven niet kent zal niet ervaren wat het is
om mens te zijn".
