Boer wordt steeds meer zakenman Weinig banen meer door lager minimumloon Koolrabi is de moeite waard Installatie waterzuivering bij chemisch bedrijf Mineraalwater heeft eigen smaakkarakter WOENSDAG 23 MEI 1990 BINNENLAND BUITENLAND ECONOMIE Bloemkool in een krokant aardappeljasje Het beeld van de boer als landman, ploegend en ploeterend, levend van wat het weer in het seizoen brengt, dat beeld sterft uit. Op de Landbouw Rai in Amsterdam kom je ze nog wel tegen, met het meegebrachte boterhammetje en de thermoskan koffie, maar de klompen zijn al thuis gelaten en de tractor heeft een minder dominante plaats gekregen. Daarvoor in de plaats zijn de computers gekomen. En echt niet alleen voor de papieren bedrijfsvoering op de boerderij. Onder druk van de economie is het vak van boer meer en meer met dat van een manager te vergelijken. Een zakenman. De schaalvergroting in de landbouw zal daar zeker mee te maken hebben gehad. door Huub Klompenhouwer In de Flevopolder hebben ze dat laatste als pioniers meegemaakt. Daar is de zakelijkheid bijna met de paplepel ingegeven. Als agrariër hebben ze geleerd, verder te kijken dan de akker groot is. Niet zo ver wonderlijk dus dat juist in deze pro vincie een nieuwe onderneming be gonnen is, als reactie op de coöpera tieve ondernemingen. Een coöpera tie in een BV-vorm. Het doel: zelfde afzet van de produkten van de ak ker in handen nemen. Het middel: Polder Food Products. En de naam duidt al aan dat de boeren qua afzet ook over de grenzen kijken. Oost- Europa, Engeland, Spanje, Por tugal, Griekenland en Italië, Frank rijk. Kwaliteitscontrole Om van een aardappel goede frites te maken is een kort transport en een snelle verwerking nodig. Maar als je dan ook nog de doelstelling hebt om alleen de allerbeste kwali teit frites te maken, is er tegelijk ook een sluitende kwaliteitscontrole no dig. Dat is meteen ook bijzonder aan deze boeren-onderneming. Want een Flevo-boer kan nog zoveel aandelen in de fabriek hebben, als zijn aardappels niet aan de hoge kwaliteitseisen voldoen, zal hij een andere afzet moeten vinden voor zijn piepers. Dat het oog van de boeren is ge vallen op de aardappelverwerkende industrie laat zich raden. We zijn nu eenmaal verreweg de grootste pa tattenexporteurs in de wereld, met een omzet, die alleen in '84 even stagneerde, maar verder voortdu rend stijgt. Tegelijk ligt daar na tuurlijk ook het gevaar op de loer. Want het aantal fabrikanten van frites stijgt ook. En wanneer is het verzadigingspunt bereikt? Samenwerking In de Flevopolder bij Lelystad staat nu al een gigantische fabriekshal. Daar gaat straks de meest moderne produktielijn draaien. Want, zeggen ze bij Polder Food Products: "Wil je een plaats op die exportmarkt ver overen, dan zul je je met het pro- dukt moeten onderscheiden. Wij willen dat doen met een gegaran deerde eerste klas kwaliteit. Die ga rantie kan alleen worden gegeven wanneer er van begin tot het eind ook de aandacht voor is. Bij de boe ren is 'ie er al, want het wordt hun eigen topprodukt. Leveren ze een slechte oogst, dan snijden ze zich als aandeelhouder zelf in de vingers. Maar dan moet ook het machi nepark in staat zijn om de allerbeste produkten te verwerken". Een van de troeven is nu de sa menwerking met een Oostenrijkse partner, lier Nahrungsmittel Gm bH. Dat Her staat dan voor de elf kinderen die de grondlegger, de heer Grabher had. Een slimme zet van de Oostenrijkers, want op deze manier krijgt lier als Oostenrijkse onderneming, vaste voet in de Eu ropese Gemeenschap. Tegelijk geldt lier als een merk dat op topni veau allerlei verrassende aardappel- verwerkende produkten op de markt brengt. Zoals champignons in een krokant aardappeljasje als borrelhap, of datzelfde aardappel jasje om een stukje broccoli of bloemkool. Er wordt nu ook ge dacht aan krokante aardappel- /spruitjes. Voorsprong Bij de ontwikkeling van de produk- tielijnen in de nieuwe aardappelver werkende fabriek in Lelystad komt die Oostenrijkse kennis uitstekend van pas. Als dit najaar de fabriek gaat draaien, zal in Nederland, maar ook voor de export naar de landen als Engeland, Spanje en Oost-Euro pa lier het A-merk worden, waar mee die aardappelspecialiteiten op de markt komen. Zegt een van de boeren/aandeel houders tijdens de presentatie van het nieuwe merk in de nieuwe hal bij Lelystad: 'Die eerste voorsprong is de korte aanvoerlijn van boer naar produktielijn. De tweede voor sprong wordt straks de technologi sche kennis, die ons in staat stelt nog veel meer met aardappels te doen dan tot nu toe nog voor moge lijk wordt gehouden. Die voor- sprong krijgen we van onze Oosten- Flevolands Commissaris van de Koningin in J.C.J. Lammers doet het eerste transport i rijkse partner mee". mes frites naar de DDR feestelijk uitgeleiden. Ten onrechte wordt vaak aangeno men dat koolrabi een verduitste naam is voor koolraap. Niets is min der waar, het gaat om een zelfstan dige groente met aangenaam zachte en romige smaak. Hoewel de aanvoer tot ver in de herfst doorloopt is koolrabi een ras echt lenteprodukt. Het uiterlijk van de knol leidt nogal eens tot verwar ring: het ene exemplaar is licht tot bleekgroen van kleur, terwijl de an dere weer uitgesproken paars is. Twijfelen tussen koolraap en kool rabi is echter absuluut onmogelijk, een enkele koolraap is nl. bijna twee keer zo groot als een koolrabi. Deze hoort trouwens, ongeacht de kleur, bij aankoop frisse heldergroene blaadjes te tonen en stevig aan te voelen. Hele jonge exemplaren zijn het lekkerst, en hoeven maar dun ge schild te worden. De groente is on verpakt ongeveer een week in de koelkast houdbaar; daarna wordt ze voos en taai. Hoeveelheden zijn ge makkelijk uit te rekenen, een flinke knol weegt gemiddel 250 tot 300 gram en voldoet ruimschoots voor een persoon. Een recept: Benodigdheden voor vier personen: 1 ui, 4 worteltjes, 2 eetlepels tomatenpuree, 4 flinke koolrabi's, zout, 1 eetlepel boter, 200 gr gekookte ham, 1 eetlepen bouil lonpoeder, 4 plakken kaas, bieslook. Maak de ui schoon en snipper deze fijn. Maak de worteltjes schoon en snijd ze in plakjes. Maak de koolra bi's schoon en kook ze in water met zout een minuut of 5. Laat ze uitlek ken, snijd de kapjes eraf en hol ze uit met een scherp mesje tot er een wand van 3/4 cm overblijft. Snijd het uit- holsel en de kapjes klein. Verhit bo ter, fruit de ui, vervolgens de wortel en bak daarna de tomatenpuree goed mee. Voeg eventueel een scheutje water toe. Snijd de ham in blokjes en doe deze met het bouillon poeder erbij. Vul de koolrabi's met het mengsel. Zet de koolrabi's in een beboterde vuurvaste schaal en plaats deze in het midden van een voorverwarmde oven op 180 graden Celcius, gedurende 25 minuten. Leg de plakken kaas er de laatste 10 mi nuten erop. Bestrooien met fijnge knipte bieslook. Nederland heeft geen eigen mineraalwater. Misschien is dat er de oorzaak van dat wij zo weinig mineraalwater drinken: maar 12 liter per hoofd van de bevolking per jaar. Terwijl de consumptie in de ons omringende landen bijna het tienvoudige bedraagt. Toch gaat mineraalwater goed samen met de geneugten van de keuken. Mits met zorg gekozen, want er zijn vele honderden mineraalwaters en ze smaken allemaal anders. door Rien van Reems Toch is die 12 liter die de Nederlander achterover slaat al vier maal de hoeveelheid die hij tien jaar geleden dronk. Er zijn echter tekenen dat Nederland ooit nog eens een echt waterland in consumptieve zin zal worden. Er zijn al restaurants die naast de wijnkaart een waterkaart voeren en ook daar vallen excessen te signaleren. Want een kaart met twintig verschillende mineraalwaters is zelfs drs. H.W. Holman te gortig. "Als restaurants keus bieden uit vijf waters, dan is dat mooi, dan kunnen zij bij elk soort gerecht een begeleidend mineraalwater bieden", zegt deze expert. Holmans in Doesburg gevestigde bedrijf was het eerste dat zich toelegde op de import en distributie van mineraalwateren in ons land. Watermerk helpt de consument dij het naken van een keuze met voorlichting en met receptuur. Die voorlichting gaat onder meer via de horeca. In eerste instantie is het bijvoorbeeld van belang om te weten wat mineraalwater is. Het is geen bronwater. Bronwater hebben we in Nederland ook. Wanneer je een pijp in de grond slaat en je hebt het geluk dat er water uit komt dan is dat bronwater. Het heeft geen of weinig smaak want het mineraalgehalte is gering. Mineraalwater daarentegen heeft een eigen, typerend smaakkarakter dat bepaald wordt door de mineralen die het bevat. Die mineralen zijn er in gekomen toen het water vele eeuwen geleden - er is mineraalwater van duizend jaar oud, daar kan wat leeftijd betreft geen wijn tegenop - sijpelend door gesteente de mineralen in dat gesteente oploste. De aard van het gesteente bepaalt dan ook het karakter van het water dat zuur. bitter of zout kan zijn in vele gradaties. Twee hoofdgroepen gesteente zijn van belang: in vulkanische gebieden bevat het gevonden mineraalwater vooral ijzer, magnesium en natuurlijk koolzuurgas. In oude zee- of rivierafzettingen domineren in het water zouten en kalk. Aan de samenstelling van mineraalwater wordt niets veranderd, hooguit worden door beluchting zwevende ijzer en zwaveldeeltjes verwijderd omdat die de smaak bederven. In Italië is zelfs deze laatste behandeling niet toegestaan. Smaken verschillen en dat geldt ook voor mineraalwater. Door het organiseren van proeverijen kwam Watermerk er achter dat er uitgesproken dameswatertjes bestaan. Vrouwen geven de voorkeur aan zachte, wat bittere mineraalwaters en mannen prefereren een wat zuurdere smaak. Er is zelfs een top tien met op de eerste plaats San Pellegrino - "Een beetje bitter, voor de vrouwelijke drinkers" - gevolgd door Aqui - "Zuur en heerlijk fris, appetizer voor het eten". De derde plaats is voor Christinen, "Licht fris en zoutig, voor de mannelijke drinkers. Ook geschikt voor sporters". DEN HAAG (ANP) Een lager minimumloon leidt er nau welijks toe dat werkgevers meer mensen in dienst nemen. Als werkgevers bijvoorbeeld minder premie hoeven af te dragen levert dat tussen de 10.000 en 26.000 arbeidsplaatsen op. ROTTERDAM (ANP) - Vrouwen die in de bijstand zitten komen te weinig aan bod in het landelijke en plaatselijke werkloosheidsbeleid. Door regelgeving en vooroordelen worden veel van deze vrouwen niet tot de werklozen gerekend, alhoe wel zij juist erkenning willen voor het feit dat werk voor hen ook een noodzaak is. Dit staat in het vandaag versche nen rapport 'Vrouwen in de Bij stand' van de Erasmus Universiteit. Het onderzoek, dat werd verricht in opdracht van de gemeente Rotter dam, had betrekking op alleen staande vrouwen met kinderen die van de bijstand aan het werk zijn ge- Tot die conclusie komen de onder zoekers J. de Koning en A. Gelder blom in het rapport 'Werkgelegen heidseffecten van de verlaging van de kosten van laaggekwalificeerde 'Korter maken vrachtauto slecht voor het milieu' TILBURG (ANP) - Beperking van de maximum laadlengte van vrachtwagencombinaties tot 15,30 meter, zoals voorgesteld door het Europeees parlement, zal nadelig uitpakken voor het milieu. Er moe ten dan meer ritten gemaakt wor den, waardoor meer schadelijke stoffen worden uitgestoten. Ook de Europese concurrentiepositie zal door verhoging van de transport kosten te lijden hebben van de maatregel. Vice-voorzitter C. Baan van de raad van bestuur van DAF betoog de dit gisteren tijdens een bijeen komst van de vervoerders- én verla dersorganisatie EVO in Tilburg. Baan riep de Nederlandse vervoers wereld op er alles aan te doen om te verhinderen dat de Europese Trans- portraad, waarin de EG-verkeers- ministers zitting hebben, in juni het voorstel van het Europees parle ment overneemt. De maximum lengte van een vrachtwagencombinatie, inclusief kabine, bedraagt op dit moment 18 meter. Het Europees parlement wil komen tot een maximum lengte van 18,35 meter, waarbij echter de maxi- mumlaadlengte slechts 15,30 meter zou mogen bedragen. Er zou in dit voorstel alleen gereden mogen wor den met nachtkabines.die voorzien zijn van slaapruimte voor de chauf feur. Volgens het Europees parle ment zou dit de verkeersveiligheid en de arbeidsomstandigheden van de chauffeur ten goede komen. arbeid', van de Stichting Organisa tie voor Strategisch Arbeidsmarkt onderzoek (OSA). Langdurige werkloosheid komt vooral voor bij mensen met een lage opleiding. Dat leidde tot de veron-. derstelling dat in ons land de loon kosten te hoog zijn en dat het mini mumloon of althans de kosten daar van voor de werkgever omlaag moe ten. Vertrekpunt van de onderzoe kers werd de wet Vermeend-Moor, die voorziet in tijdelijke premievrij stelling voor langdurig werklozen bij een maximum aantal werkne mers. Honderdvijftig bedrijven die in het kader van die wet tenminste één persoon in dienst hadden in een laaggeschoolde functie werden on dervraagd. De helft van het betreffende laag geschoold werk bleek te worden verricht door personen met een af geronde opleiding in het voortgezet onderwijs. Als de verlaging van mi nimumloonkosten verder wordt uitgebreid zou dat slechts in be perkte mate ten goede komen aan laaggeschoolden. Bovendien bleek slechts 10 pro cent van de de geplaatsten het mini mumloon te ontvangen. Vaak is in de cao vastgelegd dat de laagste loonschaal boven het minimum loon ligt. In 15 tot 20 procent van de geval len leidt het toepassen van de wet tot meer werkgelegenheid. In de overige gevallen wordt de totale werkgelegenheid niet beïnvloed, maar worden wel de selectie-eisen aangepast zodat de positie van de langdurig werklozen op de arbeids markt erdoor verbetert. Aan de bedrijven werd gevraagd wat zij verwachten van een algeme ne verlaging van de minimumloon- kosten. De uitkomst van die enquê te bracht de onderzoekers tot de conclusie dat het effect van verla- ing van de minimuloonkosten met i'i procent leidt tot een toeneming van de werkgelegenheid op mini mumniveau met ongeveer 10 pro cent. van onze correspondent Gerard Chel AMERSFOORT - De kennis die drinkwateringenieurs hebben, moet meer ten dienste komen van overheid en bedrijfsleven. De inge nieurs hebben als geen ander de knoio how in huis om milieuveront reiniging aan te pakken. "Zij moe ten pools vormen", zegt prof. ir J. C. van Dijk. "Het is nu een te gesloten wereld, hun kennis moeten we mo biliseren. Ik krijg de indruk dat nog steeds te vaak het wiel opnieuw wordt uitgevonden". Van Dijk, vandaag als deeltijd hoogleraar drinkwatervoorziening bij de TU-Delft van start gegaan, be nadrukt dat de waterleidinginge nieurs bij uitstek geschikt zijn om overheid en bedrijfsleven te advise ren "omdat zij jarenlang het gedrag van verontreinigingen hebben ge analyseerd. Zij kunnen op basis daarvan zuiveringsinstallaties ont werpen om de vervuiling van het water aan de bron tegen te gaan". De hoogleraar, die een Amers- foorts ingenieursbureau als tweede werkgever kent, noemt een voor beeld. "De waterleidingbedrijven ontwerpen ingewikkelde en kostba re zuiveringstechnieken om een chemisch produkt, dat, laten we zeggen BASF loost, uit de Rijn te halen. Wat is er mooier dat zo'n zui veringsinstallatie niet bij het drink waterbedrijf maar uiteindelijk bij BASF zelf wordt neergezet. De drinkwateringenieur kan een bij drage leveren aan een milieuverant woord produktieproces, als fiij maar de straat op gaat". Paraat Ook op regionaal en provinciaal ni veau kan de vereende kennis van de deskundigen worden aangewend om (semi-)overheden te adviseren. "Denk aan de bodembescherming, de afvalwaterzuivering, de grond- waterproblematiek, het opstellen van lozingseisen, een beleid voor bestrijdingsmiddelen. Alle kennis daarover is paraat. Je zou zelfs kun nen overwegen bepaalde taken en bevoegdheden aan zo'n groep des kundigen te geven". Hoewel de Delftse hoogleraar al lerminst gerust is op de wijze waar op onze samenleving met het milieu en dus indirect met het drinkwa- Bijstandsvrouw wordt niet gezien als werkzoekende gaan of aan het werk willen. Rotterdam telt ruim 18.000 vrou wen met een bijstands-uitkering. Als hun jongste kind 12 is moeten zij zich beschikbaar stellen voor de arbeidsmarkt. Ook de slechte finan ciële situatie met een uitkering en het sociale isolement is voor veel vrouwen aanleiding om weer aan het werk te gaan. Bijna allemaal hadden ze al eens een baan gehad. Veel vrouwen waren niet te spre ken over de dienstverlening van het gewestelijk arbeidsbureau. Zij krij gen weinig actieve voorlichting en het arbeidsbureau schat hun kan sen op werk laag in. Kinderopvang bleek ook vaak een probleem vooral tijdens buitenschoolse uren voor kinderen ouder dan vier jaar. In het eerste kwartaal van 1990 hadden gemiddeld 617.000 perso nen een werkloosheidsuitkering, 33.000 minder dan in de eerste drie maanden van 1989, aldus het Cen traal Bureau voor de Statistiek. Dat komt doordat personen met een uit kering niet allen zijn ingeschreven bij een arbeidsbureau. 'Smog-maatregelen waardeloos' HILVERSUM (ANP) De maatregelen die de verschillende overheden hebben voorgesteld bij smogvorming in de zomer, zijn zwaar tegengeval len. Dat meent het D66-Kamerlid Tommei. De parle mentariër zei gisteren voor de NOS-radio de maatregelen, waarover minister Alders van milieu beheer nog met de Kamer moet spreken, bij voorbaat naar de 'prullen mand' te verwijzen. In overleg tussen de ministeries van milieu en binnenlandse zaken, pro vincies en gemeenten is onlangs besloten dat het stilleggen van het ver keer bij smog in de zomer veel minder effectief is dan in de winter. Bekend is dat het verbieden van verkeer dagelijks honderden miljoenen guldens scheelt aan economische activiteit. In de zomer zou voor de bevolking vol staan kunnen worden met 'gedragsadviezen'. Het om economische rede nen niet ingrijpen in bijvoorbeeld het verkeer, is voor de D66'er onaan vaardbaar. wijst erop dat vervuild grond- en oppervlaktewater niet op zichzelf staan. "De schadelijke stoffen zitten ook in de lucht en vermoedelijk ook in ons voedsel, maar we ontdekken ze pas in het drinkwater, omdat al leen de waterleidingbedrijven over de analyse-technieken beschikken om ze aan te tonen". Van Dijk onderschrijft de slogan van de Vewin, de Vereniging van Waterleidingbedrijven in ons land, dat de vervuiling aan de bron moet worden aangepakt. 'Goed drinkwa ter vereist een schoon milieu',, luidt de hartekreet. "Het is nu steeds zoe ken naar die speld in de hooiberg", beaamt de hoogleraar, "we lopen heel vaak achter de feiten aan". Meerprijs Vooral de chemische industrie zou zich veel opener op moeten stellen zodat alle gegevens over de chemi sche produkten die ze vervaardigen bekend zijn. "Het gaat er niet alleen om of een stof giftig is, ook of de stof vluchtig is, of ze afbreekbaar is en wat de andere eigenschappen zijn. We moeten van tevoren nadenken over de verspreiding van dat soort stoffen in het milieu en niet achteraf gaan zoeken of ze in het drinkwater terecht gekomen zijn". Dat de consument de komende jaren een forse meerprijs voor het drinkwater zal moeten betalen, staat voor Van Dijk vast. "Mis schien wel 50 of zelfs 100 procent meer. Maar dan nog ligt niemand daar wakker van, denk ik. Stel datje een kwartje op de literprijs zet als een soort milieu-opslag. Wie merkt dat? Maar je praat dan wel over 250 miljoen gulden extra per jaar. Daar kun je een actief milieubeleid mee uitvoeren". "Het ideaal van de wateringe nieur is dat hij tegen een zo laag mo gelijke prijs kwalitatief ,het beste drinkwater maakt. Maar je mag niet zeggen dat de prijs laag moei blij ven en datje dus genoegen moet he men met een mindere kwaliteit. Dan ben je verkeerd bezig", merkt de Amersfoortse ingenieur tot slot op. "Je zit de komende jaren met het gegeven datje nieuwe, kostbare zuiveringsprocessen moet blijven ontwikkelen. Het ideaal van de wa terleidingbedrijven moet dus niet meer de laagste prijs, maar de hoog ste kwaliteit zijn". Hoogleraar drinkwatervoorziening hamert op kwaliteit Vervuild grondwater baart de Toch voegt Van Dijk daar onmid dellijk aan toe: "Hoewel het drink water nu nog zeer zuiver is, worden er al tientallen micro-verontreini gingen aangetoond, waarvan de herkomst en de consequenties voor de volksgezondheid onduidelijk 'zijn. Ik vind dat verontrustend". Hij ter omspringt, is hq optimistisch over de effecten van een strak milieubeleid. "Ik geef toe dat de stellingen over ons milieu van 20 jaar geleden nog steeds actueel zijn, maar ik ontken dat er niets gebeurt. Alleen, dat geef ik toe, het gaat erg langzaam. En als ik naar het mest beleid kijk, vraag ik mij inderdaad iterleidingbedrijven ernstig zorgen. af of de eindnormen wel voldoende zijn". "We moeten nu echt ophouden met het onbruikbaar maken van grondwater. Het ondiepe grondwa ter is al verpest en de komende ja ren staat ons nog heel wat te wach ten als je bedenkt wat in de bodem allemaal onderweg is. Maar ik ga er van uit dat wij erin slagen om datge ne wat wij de afgelopen 40 jaar heb ben verpest, de komende 40 jaar weer goed kunnen maken. Je moet het rigoreus aanpakken. Probleem daarbij is dat het milieuprobleem zeer complex is en vertakt zit in alle )eze baggerschraper verzamelt slib, (foto ANP) geledingen van onze maatschap- Pij"- Dat de consument in toenemende mate laat blijken steeds minder ver trouwen in het drinkwater te heb ben en overgaat tot 'zelfzuivering' of de aankoop van flessewater, stemt Van Dijk droevig. "Ik juich een kritische houding van de consu ment toe, temeer omdat er een zeker milieubewustzijn uit spreekt. Maar objectief gezien is er ten aanzien van de kwaliteit van het drinkwater geen enkele reden tot zorg. Drink water is verreweg het best gecontro leerde en bewaakte produkt in de samenleving".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 13