Oppositie Roemenie
wordt geïntimideerd
Akkoord over kernwapens
alsnog binnen handbereik
Burma pakt rebellen in grensstreek wreed aan
Kosmonauten
gestrand in
ruimteveer
Herdenldng oproer leidt tot rellen Zuid-Korea
Dialoog in
Colombo staat
Filipijnen en Amerikanen
nader tot elkaar over bases
ANTI-AIDS CAMPAGNE IN BELGIE
op springen
ZATERDAG 19 MEI 1990
BUITENLAND
PAGINA 7
de voor verdere besprekingen over
het VS-gebruik van de bases in de
toekomst.
Wanneer en door wie de vervolg-
besprekingen zullen worden ge
voerd, maakten de delegaties giste
ren niet bekend. Dinsdag zegden de
Filipijnen het bestaande basisver
drag op. De Filipijnse Grondwet uit
1987 bepaalt dat die overeenkomst
in september '91 zal aflopen, maar
laat de mogelijkheid open voor een
nieuwe overeenkomst. De Ameri
kanen willen met een hernieuwd
verdrag het gebruik van de strate
gisch belangrijke bases veilig stel
len, maar de Filipijnse bevolking is
sterk verdeeld over de Amerikaan
se militaire aanwezigheid. Presi
dent Aquino heeft zich nog niet uit
gesproken over het voortbestaan
van zes bases, die dateren uit de
Amerikaanse koloniale tijd.
MOSKOU Na meer dan negen handbereik. De verwachting is dat Gorbatsjov. Het Start-akkoord
uur van harde onderhandelingen Sovjet-president Gorbatsjov en zijn moet de hoeveelheden kernraket-
tussen de VS en de Sovjetunie ziet Amerikaanse collega Bush het ak- ten voor de lange afstand van beide
het er naar uit dat beide landen be- koord eind mei op de top in Was- supermachten met 30 tot 35 procent
reid zijn de hoeveelheid kernwa- hington zullen tekenen. verminderen. De zware landraket-
pens verder terug te dringen. Een De Amerikaanse minister Baker ten van de Sovjetunie moeten met
akkoord voor de vermindering van (buitenlandse zaken) sprak gisteren de helft worden verminderd,
de kruisraketten voor de lange af- langdurig met zijn Sovjet-collga Oneens waren de supermachten
stand (Start) ligt nu alsnog binnen Sjevardnadze en Sovjet-president het gisteren nog over het gewenste
aantal kruisraketten aan boord van
vliegtuigen en schepen, verplaats
bare raketten met meerdere kern
koppen en zwaardere, op land ge
plaatste raketten. Ook zijn er nog
geen methoden ontwikkeld om de
naleving van een Start-akkoord te
controleren. Gisteravond had daar
over nog druk overleg plaats tussen
Amerikaanse- en Sovjet-ambtena-
Sjevardnadze en Baker hebben al
eerder bekendgemaakt dat ook
vooruitgang is geboekt bij de voor
bereiding voor een akkoord waarin
de twee landen een verbod op de
produktie van chemische wapens
willen vastleggen. Vorige week
kondigde president Bush aan de
Amerikaanse de produktie van che
mische wapens te stoppen als de
Sovjetunie bereid is haar voorraden
chemische wapens te vernietigen.
WASHINGTON (AP) - Twee kos
monauten in het Sovjet-ruimtesta
tion Mir verblijven kunnen in geval
van nood niet naar de aarde terug
omdat hun ruimteveer defect is. Dat
zegt het blad Aviation Week and
Space Technology in zijn editie van
De kosmonauten moeten wach
ten op een ladder die op 1 juni aan
boord van een onbemand bevoorra
dingsvaartuig naar boven wordt ge
bracht voordat zij naar buiten kun
nen om het in de neus van de Mir ge
parkeerde ruimteveer Sojoez te re
pareren. Het defect werd ontdekt
kort nadat het veer op 11 februari
was gelanceerd.
De vluchtleiding waarschuwde
de kosmonauten Solovjov en Ba-
landin dat de thermische bescherm
lagen op het veer vermoedelijk had
den losgelaten. De capsule zou ook
bloot staan aan de koude van de
ruimte waardoor zich in het voer
tuig condensatie heeft voorgedaan.
Men vreest dat daardoor bij terug
keer naar de aarde elektrische sto
ringen kunnen optreden.
KWANGJU (AP) - Tienduizenden
Zuidkoreanen hebben gisteren slag
geleverd met de politie, terwijl dui
zenden anderen naar begraafplaat
sen togen om de slachtoffers te her
denken van de opstand die tien jaar
geleden uitbrak in de zuidelijke
stad Kwangju.
De politie maakte melding van
een groot aantal arrestanten en vele
gewonden, maar gaf geen cijfers
voor het hele land. Volgens een van
de berichten zouden in Seoul bij
een preventief politie-optreden al
500 mensen zijn gearresteerd. Auto
riteiten zeiden dat in de hoofdstad
ANC dankt Khadafi
TRIPOLI (AFP/DPA) - ANC-lei-
der Mandela heeft gisteren de Libi
sche leider Khadafi bedankt voor
de militaire training van Tripoli,
waardoor een Zuidafrikaans bevrij
dingsleger kon worden opgezet.
Mandela zei dit na aankomst in de
Libische hoofdstad, waar hij in de
tent van de Libische kolonel werd
ontvangen. "In onze situatie is, net
als in andere landen, de gewapende
strijd een van de meest aangewezen
manieren om voor politieke veran
deringen te strijden", aldus de
ANC-leider.
12.000 man oproerpolitie bij over
heidsgebouwen en buitenlandse ge
zantschappen stond opgesteld. In
het hele. land was een politiemacht
van 70.000 man op de been om de
monstranten in bedwang te hou
den.
In Kwangju, 250 km ten zuiden
van Seoul, hielden 100.000 mensen
een nachtelijke bijeenkomst in het
stadscentrum. Er werd geroepen
om het aftreden van president Roh
Tae-woo en ook de kreet "Yankee
Go Home" werd gehoord. Woord
voerders van de demonstranten zei
den dat de doden van Kwangju
geen rust zouden vinden voordat
Roh is afgezet. Roh was een van de
militairen die tien jaar geleden re
geerden onder de staat van beleg en
verantwoordelijk waren voor de
bloedige onderdrukking van de op
stand in Kwangju. De sprekers
pleitten ook voor het vertrek van de
Amerikaanse troepen die 43.000
man sterk in Zuid-Korea zijn gesta
tioneerd. De Amerikanen wordt
verweten'geen vinger te hebben uit
gestoken om het bloedbad in
Kwangju te voorkomen.
Na de bijeenkomst trokken de de
monstranten in groepjes van 500 tot
2.000 door de stad, waar zij op ver
schillende plaatsen slaags raakten
met de politie. Omstanders vuur-
Bombrief
De directeur van een makelaars
kantoor in de Spaanse havenstad
Valencia is gisteren om hét leven
gekomen toen een bombrief ont
plofte die in zijn kantoor was be
zorgd. Vijf andere mensen raakten
gewond. De politie vermoedt dat de
brief afkomstig is van de Baskische
afscheidingsbeweging ETA, die de
vorige maand ook twee bombrieven
liet bezorgen bij het gevangenis-mi
nisterie in Madrid.
Cocaïnetunnel
De Amerikaanse douane heeft gis
teren in de staat Arizona een tunnel
ontdekt voor de smokkel van cocaï
ne die onder de grens van de Vere
nigde Staten met Mexico doorloopt.
De tunnel ligt negen meter onder de
grond, is ongeveer 100 meter lang,
anderhalve meter hoog en 1,2 meter
breed. Aan de Mexicaanse kant
komt hij uit in een huis, waarvan de
vloer op hydraulische wijze op gelij
ke hoogte kan worden gebracht met
de ingang van de tunnel. De tunnel
was zo'n zes maanden in gebruik.
Record
Binnen tien dagen heeft de Trein
met de Grote Vaart (TGV) opnieuw
z'n eigen snelheidsrecord gebro
ken. De trein reed gisteren op de At
lantische route tussen Parijs en
Tours met een snelheid van 513,4 ki
lometer per uur over de rails. Het
oude record stond op 510,8 kilome
ter.
Chili
De Chileense geüniformeerde poli
tie heeft de oprichting van een nieu
we veiligheidsdienst bekendge
maakt. De oprichting is een recatie
op de kritiek van rechtse partijen
dat "terroristen" in Chili onder de
nieuwe democratische regering vrij
spel zouden hebben. Zo zou een
aanslag zijn beraamd op Pinochet,
nog steeds opperbevelhebber van
het leger.
Amerikaans rapport aan vooravond verkiezingen:
Van onze correspondente Runa Hellinga
BUKAREST (GPD) De gewelddadigheden in de Roemeense verkiezingscampagne
hebben minstens één dode gekost. Veel mensen zijn geïntimideerd. Dat blijkt uit een rap
port van het Amerikaanse Helsinki Comité, dat de afgelopen maand onderzoek deed naar
de ongeregeldheden in Roemenië. Volgens het regerende Front van Nationale Redding
zijn gisteren 15 gewonden gevallen bij vechtpartijen toen in Timisoara 200 mannen pro
beerden een Front-bijeenkomst te verstoren.
Het dodelijke slachtoffer was Vasile
Velescu, een activist van de Boeren
partij in het district Bacau. Velescu
zette zich onder meer in voor het
ontslag van het hoofd van de plaat
selijke landbouwcoöperatie, een
voormalig communist die nu lid
van het Front van Nationale Red
ding is. Hij werd op 12 februari ver
moord toen hij op weg was naar een
protestbijeenkomst. Vlak bij zijn
huis werd hij opgewacht door drie
mannen, die hem in elkaar trapten,
met een mes staken en zijn tong en
ogen uitsneden. Hoewel de drie da
ders werden gearresteerd, is er
maar één gerechtelijk vervolgd.
Niet wegens moord, maar vanwege
mishandeling die onbedoeld tot de
dood heeft geleid.
De lakse houding in dit geval is
typerend. Het Helsinki-rapport
noemt een hele serie gewelddaden,
waarbij wel aangifte is gedaan,
maar nooit onderzoek volgde. Alle
slachtoffers waren leden van de op
positie. Hoewel het Front voor Na
tionale Redding beweert dat zijn le
den ook zijn aangevallen, hebben
de onderzoekers van het Helsinki
Comité daar geen voorbeelden van
gevonden. Vooral activisten van de
twee grootste oppositiepartijen, de
Boerenpartij en de Liberale Partij,
blijken slachtoffer van agressie te
zijn geworden.
Het rapport maakt melding van
allerlei incidenten, variërend van
het afscheuren van posters en het
aanvallen van partijkantoren tot het
in elkaar slaan van mensen. Begin
mei werd het partijkantoor van de
Liberale Partij in Golesti aangeval
len. Drie mensen die toevallig bin
nen waren, werden in elkaar gesla
gen.
Ook de verkopers van de diverse
partij kranten moeten het ontgel
den. Eén van hen werd bijna ge
wurgd, toen hij in een dorp kranten
en affiches probeerde te slijten. Op
vallend is dat veel van de geweldda
den in dorpen plaatshebben. De
boerenbevolking blijkt vaak be
hoorlijk geïntimideerd. De onder
zoekers zijn een aantal gevallen te
gengekomen van mensen die ver
telden dat de voorman van de fa
briek met ontslag dreigde.
Van onze correspondent
Jan van Vegchel
MANILA (GPD) - De Filipijnse en
Amerikaanse onderhandelingsde
legaties hebben gisteren hun voor
gesprek over de toekomst van de
zes Amerikaanse militaire bases in
de zuidoostaziatische archipel tot
beider tevredenheid afgesloten. De
voorbesprekingen waren maandag
begonnen in de Filipijnse hoofd
stad Manila.
De bereikte overeenstemming is
"voldoende om te gaan overleggen
over de toekomst van de betrekkin
gen tussen de VS en de Filipijnen".
aldus de Filipijnse minister Mangla-
pus (buitenlandse zaken). Daarmee
verklaarde hij voor het eerst impli
ciet dat nu valt te praten over een
verlenging van het Amerikaanse ge
bruik van de militaire faciliteiten na
16 september 1991. Op die datum
loopt het verdrag af dat nu nog het
gebruik van de bases regelt. Het
gaat vooral om het marinesteun
punt Subic Bay en Clark Airforce
Base. De overige vier zijn kleinere
vliegvelden en verbindingscentra.
Het verleg concentreerde zich op
de onenigheid over Washingtons
vergoeding voor het huidige ge
bruik van de bases. Volgens de Fili
pijnse regering hadden de Amerika
nen tot nu toe 450 miljoen gulden
minder betaald aan huur voor de fa
ciliteiten dan in 1988 overeengeko
men. De Amerikaanse delegatie
weigerde die beweerde tekortko
ming te erkennen, maar bood de Fi
lipijnen uiteindelijk wel extra steun
aan in de vorm van overtollig mili
tair materieel uit West-Europa,
voedselhulp, medische goederen en
een nieuw handelskrediet.
Minister Manglapus noemde die
extra hulp "bevredigend". "De de
legaties zijn overeen gekomen dat
beide landen proberen hun ver
plichtingen na te komen en elkaar
tegemoet treden met goede wil en
wederzijds vertrouwen", conclu
deerden de onderhandelaars in een
gezamenlijke slotverklaring. De Fi
lipijnse president Aquino stelde de
vereffening van de beweerde Ame
rikaanse huurschuld als voorwaar-
zij niet op het Front zouden stern-
Volgens de Kieswet moeten ver
tegenwoordigers van verschillende
politieke partijen deelnemen in de
comités die toezicht in de stemloka
len houden. Maar in een aantal ge
vallen hebben de oppositieleden
zich uit die comités teruggetrokken
omdat ze werden bedreigd.
De Helsinki-onderzoekers liepen
er een aantal keren tegenaan dat
communistische functionarissen
die na de revolutie hun post hebben
gehouden (dat is vooral in de dor
pen vaak gebeurd), de oppositie
openlijk hebben tegengewerkt. Zo
verplichtte de voorzitter van de cor
poratie in het dorp Ilimbav winke
liers de verkiezingsposters uit de
etalage te halen. "Om te voorkomen
dat de ruiten zouden worden inge
gooid". Een paar dagen later waren
alle posters weg, behalve die van
het Front.
Volgens het rapport is het moei
lijk te zeggen of de leidèrs van het
Front de gewelddadigheden de af
gelopen tijd actief hebben onder
steund. Maar het Helsinki Comité
concludeert wel dat de regering er
weinig aan heeft gedaan om exces
sen te voorkomen. Bovendien heb
ben de aanvallen en dreigementen
tegen oppositiekandidaten in de af
gelopen maanden er niet toe bijge
dragen dat de Roemenen morgen
met een vrij en veilig gevoel naar de
stembus zullen gaan.
BRUSSEL De Belgische minister Delizee (midden) krijgt een setje condooms overhandigd van een 'wandelen
de condoom'. In het kader van de anti-aids campagne in België zullen vier van die 'wandelende condooms' deze
zomer op tal van plaatsen in het land opduiken. Onder andere worden de popconcerten van Bob Dylan en Prince
bezocht. (foto epa)
i de anti-regeringsgezinde Ka
derheid patrouilleert in het grensgebied i
Thailand mocht zijn gang gaan in
een van de laatste grote teak-wou-
den die de wereld nog rijk is, in ruil
voor harde valuta. Van dat geld kon
het leger onder meer operaties aan
de grens betalen die ervoor moesten maakt, waarbij
zorgen dat Thailand onbezorgd'koi
kappen. Milieubeschermers
(archieffoto AP)
gedetailleerde rapporten uit, waarin
totaal de militairen worden beschuldigd
geweldpleging tegen de
Amerikaanse Congres hebben de tectoren. Sommigen hadden litte-
i het teak-woud inmiddels kens van afranselingen. Ze vertel
veroordeeld.
Vluchtelingen, guerrillastrijders, vluchten waren neergeschoten,
hulpverleners en ontsnapte dragers nntkpnnimi
zeggen dat het Burmaanse leger v-uiuvemimg
dorpen met de grond gelijk maakt Het bewind in Rangoon ontkent i
Twee groepen dragers,
50 jongens en mannen in de leeftijd
van 14 tot 57 jaar, stellen afschuwe- derheden van de Karen, Kachin,
lijke marsen te hebben meege- Mon, Karenni en Shan. Amnesty en
dood gingen andere groepen hebben ook de ter-
het leger uit roristische aanvallen van de guerril
lagroepen veroordeeld, maar het
ziet er niet naar uit dat de opstande
lingen gewelddadiger zijn dan het
de honger
moesten lopen als levende mijn-de
den dat anderen bij een poging te leger.
De grenscampagne van het leger
heeft duizenden Burmanen op de
vlucht gedreven naar Thailand. In
het grensgebied zouden minstens
rijstvoorraden verbrandt. Bur- alle toonaarden dat de mensenrech- 40.000 vluchtelingen zijn, het groot-
gers, onder wie kinderen, zouden
worden gemarteld en doodgescho
ten geschonden worden. Amnesty ste deel afkomstig uit etnische
International bracht
twee derheden. Maar ook Burmaanse
Van AP-correspondent
Denis Gray
MAELETA - Soe Win, een
dorpeling die door Burmaanse
troepen was ontvoerd en voor hen
als drager moest fungeren, stortte
ineen tijdens een gedwongen mars
langs de grens met Thailand. Hij
bezweek aan een longziekte en een
lading rijst en mortiergranaten op
zijn rug. Omdat hij waardeloos was
geworden als drager, sloeg een
soldaat het hoofd van Soe Win meer
malen tegen een rots en schopte zijn
levenloze lichaam vervolgens van
de berghelling.
Dit verhaal, van twee ooggetuigen
die konden ontsnappen, staat niet
op zichzelf in de grensstreek tussen
Thailand en Burma. De oorlog tus
sen de onderdrukkende Burmaanse
regering en etnische minderheden
die autonomie willen heeft de
streek veranderd in een gebied van
wreedheid, bedrog en verwoeste
natuur. Het toenemend aantal
vluchtelingen begint internationale
hulporganisaties zorgen te baten.
Aanvankelijk trok de oorlog nau
welijks de aandacht, omdat de strijd
ver weg leek en Burma het gebied
gesloten hield voor buitenlanders.
De laatste jaren is de strijd echter
opgelaaid. En daarmee het brute ge
weld..
Smokkel
Nadat de militaire heersers in de
Burmaanse hoofdstad Rangoon in
september 1988 een pro-democrati
sche opstand hadden neergeslagen,
verlegden ze hun aandacht naar de
grens met Thailand. Burma was
bankroet, maar etnische 'opstande
lingen verdienden miljoenen met
de smokkel van consumptiegoede
ren, jade, antiek, hout en drugs
langs de 2.172 kilometer lange
grens.
De generaals in de Burmaanse
hoofdstad Rangoon werden bijna
door iedereen gemeden, maar ze
vonden bondgenoten in kringen
van het leger en de zakenwereld in
Thailand. Er werden zaken gedaan.
studenten en dissidenten zijn ge
vlucht. Enkele duizenden van hen
hebben zich aangesloten bij de re
bellen na de bloedige onderdruk
king in 1988.
"Ik denk niet dat het overdreven
is om te zeggen dat het Burmaanse
leger genocide (volkerenmoord,
red.) bedrijft. Het is duidelijk dat
het leger probeert de etnische min
derheden te beroven van hun poli
tieke en culturele identiteit", stelt
Court Robinson van de Amerikaan
se particuliere Commissie voor
Vluchtelingen. Hij verwacht dat
nog tienduizenden Burmanen zul
len vluchten om aan het geweld te
ontkomen.
Hulp
Thailand kent echter geen vluchte
lingenstatus toe aan mensen die uit
Burma komen. Internationale orga
nisaties hebben ook maar weinig
hulp geboden, in tegenstelling tot
de enorme inspanningen die gele
verd zijn om het leven van vluchte
lingen uit Vietnam, Cambodja en
Laos (ook in Thailand) wat draaglij
ker te maken. De enige hulp die
Burmaanse vluchtelingen krijgen is
afkomstig van particuliere instellin
gen als Artsen Zonder Grenzen en
een aantal christelijke groeperin
gen.
Ongeveer 150 Burmaanse studen
ten en dissidenten die in het vluch
telingenkamp Mawke in Thailand
verblijven, vragen zich af waarom
de wereld zoveel aandacht besteedt
aan Chinezen die aan de militaire
onderdrukking zijn ontsnapt maar
niet aan hen.
Rebellenleiders beweren zelfs dat
Thailand de Burmaanse militairen
helpt door omsingelingsacties van
af Thais grondgebied toe te staan en
dat vrachtwagens van Thaise hout
bedrijven worden gebruikt voor het
vervoer van opgepakte opstandelin
gen. Burmaanse studenten hebben
al gedreigd de hulp van Thailand
aan het regime in Rangoon niet te
zullen vergeten als er democratie
komt in hun land. Als er democratie
komt.
den demonstranten aan en onthaal
den de politie op boe-geroep. Soms
raakte de politie in het nauw en lie
pen agenten klappen op. In Seoul
Vochten ongeveer 2.000 studenten
met dé politie, waarbij zij stenen en
molotow-cocktails gooiden.
Op een begraafplaats bij Kwang
ju kwamen ongeveer 50.000 men
sen, onder wie nabestaanden en
vrienden van degenen die bij de op
stand zijn omgekomen, bijeen voor
een herdenkingsdienst. Er werden
bloenen gelegd én liederen gezon
gen. Anderen riepen "Gedenk
Kwanju" en "Vecht voor Democra
tie" of andere leuzen.
De tragedie van Kwangju, een
stad met een miljoen inwoners, be
gon op 18 mei 1980, toen honderd
duizenden burgers in opstand kwa
men tegen de onderdrukking van
iedere oppositie door de regering.
Zij joegen de politie de stad uit en
hielden deze tien dagen lang bezet.
Tenslotte werd de opstand gebro
ken door militairen die met tanks de
stad binnenreden.
COLOMBO (IPS) - De dialoog tus
sen de Srilankaanse regering en Ta-
mil-tijgers staat op springen nu de
regering gesprekken heeft aange
knoopt met een rivaliserende Ta-
mil-groep, het Eelam Revolutionair
Volksfront (EPRLF). De Tijgers be
schouwen de leden van het EPRLF
als stromannen van India.
Het EPRLF leidde de autonome
regering over de Tamil-provincies
in het noordoosten van Sri Lanka.
De oprichting van de provinciale
raad daar was een van de voorwaar
den die India destijds stelde voor
het sturen van een vredesmacht.
Nadat de Indiase soldaten zich in
maart dit jaar terugtrokken weken
ook de leidende EPRLF-leden uit
naar India. De Tamil-tijgers namen
de controle over en bereikten een
akkoord met de Srilankaanse rege
ring over nieuwe verkiezingen voor
de provinciale raad. De Tijgers den
ken te winnen.
Deze week echter knoopte de
Srilankaanse regering tot grote
woede van de Tijgers besprekingen
aan met het EPRLF. Volgens minis
ter Wijeratne (defensie) wil men
daarmee rivaliserende Tamil-groe-
pen nader tot elkaar te brengen.
Maar Tijger-woordvoerder Ba-
lasingham noemt de besprekingen
een ondermijning van het akkoord
met de regering.
Er spelen nog meer problemen.
Zo eisen de Tijgers dat de bepaling
uit de grondwet wordt geschrapt
waarin alle partijen beloven zich in
te zetten voor een ongedeeld Sri
Lanka. Ze zijn uit op zelfbestuur,
iets wat door die bepaling is uitge
sloten is. Voor het wijzigen van de
grondwet is echter een tweederde
meerderheid vereist in het
Srilankaanse parlement. De rege
rende Verenigde Nationale Partij
bezet 125 zetels, niet genoeg voor
een tweederde meerderheid. De op
positionele Srilankaanse Vrijheids
partij staat kritisch tegenover de
Tijgers. De kleinere partijen aarze
len nog.
