in de driehoek van de dood
Maffia beheerst het hele leven op Sicilië
ZATERDAG 19 MEI 1990
EXTRA
PAGINA 3
Hotel Kafara op Sicilië. Een groot luxe hotel aan
zee, met veel terassen en bloemen, dat in Neder
land nog veel bekendheid zal krijgen omdat daar
tijdens de eerste ronde van het WK voetbal het
nationale team logeert. Het hotel ligt in een ge
bied dat in Italië bekend staat als 'il triangolo della
morte', de driehoek van de dood, waar in de afge
lopen tien jaar de bloedigste maffia-oorlogen
werden uitgevochten. Maar Oranje hoeft straks
nergens bang voor te zijn, zo haasten de WK-
persvoorlichter en de hoteldirecteur te verklaren.
Niet voor de maffia en niet voor de zestig bruilof
ten en partijen die volgens de berichten tijdens
het Oranje-verblijf in Kafara worden gevierd. "Het
zijn er veel minder, en de maffia bestaat niet".
door Marjon van Royen
De donkere vlek is nog goed te zien. Er
staat een kring met kaarsjes omheen.
Een kleine vrouw in het zwart knielt op
de stoep. Ze legt een bosje bloemen neer,
en slaat haar handen voor haar gezicht.
Nee, ze wil niet praten. Ze kwam hier al
leen 'toevallig' langs. Ze baant zich een
weg door de menigte en verdwijnt weer
in de duisternis.
De lange rechte straat staat vol men
sen. Ze hebben fakkels in hun hand. Ze
zwijgen. Het is avond. Een buitenwijk
van Palermo. Hoge grijze flatgebouwen.
Nog geen 36 uur geleden is hier in deze
straat een man vermoord. Hij heette Gio
vanni Bonsignore. Hij was-60 jaar oud en
werkte als hoge ambtenaar bij het regio
nale bestuur van Sicilië.
Twee killers hebben hem gevolgd toen
hij die ochtend zijn huis uitkwam. Ze
hebben hem op de schouder getikt. En
toen de man zich omdraaide hebben ze
hem vermoord. Zes pistoolschoten in
zijn gezicht. Zo heeft de politie heeft hem
gevonden. Voorover liggend op de stoep.
Zijn hoofd in een grote plas met bloed.
De moordenaars zijn weggereden op een
rode motor. En verder heeft niemand iets
gezien.
Eerlijk
"Giovanni Bonsignore is vermoord om
dat hij eerlijk was. Hij was een eerlijk
ambtenaar. En dat is iets wat je jezelf hier
op Sicilië niet kunt permitteren", zegt
•een oudere man met witte haren en grote
blauwe ogen. Hij staat weggedoken in
een portiek niet ver van de kring met
kaarsjes.
Schichtig kijkt hij om zich heen. Hij
praat zachtjes en gejaagd, wil niet dat ie
mand hem ziet. Toch wil hij bij de her
denking zijn. De man was een collega
van Bonsignore. "Giovanni had besloten
om de zwendel en de corruptie die hij als
ambtenaar tegenkwam niet langer te ver
zwijgen", vertelt de man.
"Hij had een rapport gemaakt over al
les wat hij in de afgelopen 20 jaar als
ambtenaar tegen was gekomen. Hij is
met dat rapport naar de rechter gestapt.
Hij was op zaken gestuit waarbij de maf
fia en de politici van dit eiland onder een
hoedje speelden. Dat is de reden waarom
hij vermoord is".
De oude man stokt. Hij knippert met
zijn ogen In het schijnsel van de fakkels.
Dan komt de stoet in beweging. In een
stille optocht trekken de mensen de
straat uit. De man pakt de hand van zijn
vrouw en trekt haar dicht tegen zich aan.
"Ik zal nooit de moed hebben die Gio
vanni heeft gehad", zegt hij zacht.
"Als je eerlijk bent word je alleen gela
ten. En als je alleen bent word je ver
moord. Zo gaat dat hier sinds jaar en
dag". Drie maanden lang had Giovanni
Bonsignore om bescherming gevraagd.
Hij heeft de rechter gesmeekt om ge
hoord te worden. Maar bescherming
heeft hij nooit gekregen, en de aanklacht
die hij had ingediend bleef liggen in de la
van de rechter.
"Het is allemaal met elkaar verweven",
verzucht de man. "Het is verstikkend. Je
kunt niets doen. Al wist ik maar een tien
de van wat Giovanni wist, dan nog zou ik
er geen twee, maar twintig keer over den
ken voordat ik mijn mond zou opendoen.
Er is hier geen bescherming".
Cultuur
Toen ik die avond landde op het kleine
vliegveld van Palermo, had ik mij heilig
voorgenomen om het nou eens niet te
hebben over de maffia. 'Welkom in Pa
lermo, welkom op Sicilië, de parel van de
Middellandse zee', stond er in folder in
het vakje van mijn vliegtuigstoel. En
daar wilde ik het over hebben. De blau
we zee, de slaperige dorpjes, de eeuwen
oude cultuur. Ik wilde het hebben over
de geur van bloemen en van de knoestige
sinaasappelbomen.
In de bus vanaf het vliegveld trof ik
een groepje enthousiaste jongens. Ze
wilden alles weten van Goelliet, en hoe
het gaat met zijn knie. Ze wilden weten
over Keuman en waarom Croeieff niet
meekomt als trainer. Ze vertelden ook
hoe trots ze zijn dat een 'topclub als het
Nederlands elftal' volgende maand tij
dens de eerste ronde van het Wereldkam
pioenschap, te gast zal zijn in Palermo.
"Je zult zien. Ze zullen het bij ons fantas
tisch hebben. En de supporters die mee
komen ook".
De jongens vertelden over hun eiland
en de mooie dingen die er te zien zijn.
Griekse theaters, Romeinse ruïnes,
Moorse gebouwen en Liberty-kunst. Ze
vertelden ook over het prachtige park, de
'Giardini Inglesi', in het centrum van Pa
lermo, waar tijdens het WK concerten
worden gehouden, en op grote schermen
in de buitenlucht alle wedstrijden te zien
zullen zijn. Zo reden we die avond, vro
lijk pratend, de straten van Palermo bin
nen. We passeerden de eerste flatblok-
ken en toen kwam de bus kwam tot stil
stand. De politie had de weg afgezet om
plaats te maken voor de fakkelherden
king van de moord op Giovanni Bonsig
nore.
Stoffig
"Nee, de maffia, daar kun je op Sicilië
niet omheen", zegt Carmine Mancuso
met een kleine glimlach. "Ook al wil je
het er niet over hebben. Je loopt er toch
tegenaan". Carmine Mancuso woont met
zijn gezin op de elfde verdieping van een
hoge flat in een van de vuile, stoffige stra
ten in het centrum van Palermo. Bene
den voor de ingang staat een kogelvrije
auto, met vier gewapende mannen erin.
Ze houden iedereen tegen die zich in de
buurt van de flat begeeft.
Pas na veel bellen, fouilleren en onder
vragen mag ik, geëscorteerd door twee
lijfwachten, in de lift mee naar boven.
Carmine Mancuso is politie-inspecteur,
en tevens de voorzitter van het anti-maf
fia comité. Hij is een van de mensen op
Sicilië die het meest van de maffia af
weet. En daarmee is hij een van de be
langrijkste doelwitten van de maffia.
Ook Carmine's vader was bij de politie.
Maar net zoals Giovanni Bonsignore, en
de tientallen andere ambtenaren, rech
ters, en politiemensen die in de afgelo
penjaren op Sicilië tegen de maffia in op
stand kwamen, is ook Carmine's vader
vermoord. "Het grote probleem is het
nauwe verband dat er hier bestaat tussen
de maffia en de politiek", legt Carmine
Mancuso uit. "Er bestaat een soort bond
genootschap, waarbij de maffia zorgt
voor stemmen, en in ruil daarvoor de be
schikking krijgt over ongeveer alle over
heidsgelden die door de politici op Sici
lië worden uitgegeven. Door de macht
die de maffia op Sicilië heeft, kunnen de
clans ervoor zorgen dat hele families, en
zelfs hele wijken op een bepaalde politi
cus stemmen".
"In ruil daarvoor zorgt de verkozen po
liticus dan dat alle overheidsmiddelen
die hij kan uitgeven in handen van de
maffia terecht komen. Van een opdracht
voor de bouw van een groot aquaduct tot
en met het leveren van watjes of injec
tiespuiten aan de openbare ziekenhui
zen. Alle opdrachten, en dus alle midde
len worden uitgegeven aan bedrijven die
ofwel direct in maffiahanden zijn ofwel
door de maffia gecontroleerd worden".
Carmine zwijgt, en wrijft over zijn voor
hoofd. "Zo werkt het hier", zegt hij. "Ie
dereen die ook maar een vinger uitsteekt
naar deze helse machine kan rekenen op
een einde als Giovanni Bonsignore. Pro
beer daartegen maar eens in opstand te
komen".
Gevangenis
Die middag loop ik door Palermo. Het is
plakkerig warm weer. De stad is een toe
terende verkeersopstopping. Hoge lelij
ke flatgebouwen met daartussenin zo
maar ineens de prachtigste oude huisjes
en kerkjes die er nog steeds zo bijstaan
als de bommen van de Duitsers uit de
Tweede Wereldoorlog ze hebben achter
gelaten. Weer een voorbeeld van de. 'hel
se machine' waar Carmine het over had:
de maffia steekt het geld van de restaura
tie in zijn zak, en doet er vervolgens niets
mee.
In de buurt van de haven duikt plotse
ling, als een reusachtige rots, de gevan
genis van Palermo op. De gevangenis, de
'Ucciardone' geheten, is een groot mid
deleeuws fort, dat vrijwel helemaal
wordt bevolkt door hogere en lagere
maffiabazen. "Het is te hopen dat jouw
landgenoten zich tijdens het wereldkam
pioenschap goed gedragen", had Carmi
ne Mancuso gegrinnikt aan het eind van
ons gesprek. "Ik wens het mijn ergste vij
and niet toe om tussen de maffiakop
stukken te eindigen in de Ucciardone."
Bij het organisatiecommittee van het
WK in Palermo maakt men zich over de
veiligheid geen zorgen, er zijn goede
maatregelen getroffen. Zowel aan de bin
nenkant als aan de buitenkant van het
prachtig gerenoveerde stadion van Pa
lermo zijn camera's bevestigd. Alles wat
er gebeurt wordt meteen op band vastge
legd. Bovendien kan van elk gezicht bin
nen de drie seconden een foto worden af
gedrukt die verpreid wordt onder de po
litie.
"Kijk, en er zijn alleen maar zitplaat
sen", wijst Marcello Barbaro, de jonge
persvoorlichter van het WK met wie we
over de tribunes klauteren. Hier en daar
wordt nog geboord en gehamerd, en er
wordt gewerkt aan de afrasteringen die
de supportersgroepen uit elkaar moeten
houden. "Je moet goed begrijpen dat we
hier een politie hebben die wel wat meer
gewend is dan een paar vechtende voet
balsupporters", zegt de persvoorlichter
als we neerploffen op de zachte groene
bankjes van de VIP-tribune.
Specialist
We kijken naar de hoge berg die oprijst
achter het stadion. Het is de Montepel-
legrino, volgens de Duitse dichter
Goethe 'de mooiste berg van de wereld'.
Bovenop de berg ligt het heiligdom van
Santa Rosalia, de beschermheilige van
Palermo. Om te ontsnappen aan de man
aan wie ze door haar vader was uitgehu
welijkt, vluchtte Rosalia eeuwen geleden
de Montepellegrino op. Ze verstopte zich
daar in een grot, waar ze uiteindelijk na
jaren stierf.
"Bestaat er nu het gevaar dat de maffia
een aanslag doet op het stadion tijdens
het wereldkampioenschap?", vraag ik
uiteindelijk aan Marcello Barbaro, die in
zijn 'gewone' leven maffiaspecialist is bij
een lokale krant in Palermo. Marcello
Barbaro schudt zijn hoofd ontkennend.
"De maffia is iets heel anders dan het ter
rorisme. De maffia is maar' op één ding
uit, en dat is het maken van winst. Winst
in de drugshandel, winst in de wapen
handel, en winst door het binnenhalen
van overheidsgelden. De maffia is een
grote, efficiënte organisatie, die vele ma
len meer winst maakt dat een multinatio
nal als de Italiaanse autofabriek Fiat.
Zo'n organisatie verspilt dus geen tijd
met aanslagen in het wilde weg. Zo'n or
ganisatie zoekt de slachtoffers nauwkeu
rig uit".
Hotel Kafara
De volgende dag rijden we met Marcello
Barbaro langs de kust naar 'Hotel Kafa
ra'. Een groot luxe hotel aan de zee, met
veel terassen en bloemen, dat in Neder
land nog veel bekendheid zal krijgen,
omdat het de plek is waar tijdens de eer
ste ronde van het WK het Nederlands elf
tal gelogeerd zal zijn. Het Kafara hotel
ligt in een gebied dat in Italië bekend
staat als 'il triangolo della morte', de drie
hoek van de dood.
In dit gebied in de driehoek tussen
de plaatsjes Bagheria, Baucina, en Alta-
villa Milicia werden in de afgelopen
tien jaar de bloedigste maffia-oorlogen
uitgevochten. In het rammelende
autootje van Marcello Barbera heb ik het
idee een toeristische maffia-route te rij
den.
"Daar rechts was de villa van Pino Gre
co Scarpuzedda". Ach ja, dat is waar.
Scarpuzedda de superkiller van de maf
fia. Bijgenaamd 'de man die alleen maar
lacht als hij schiet'. Meer dan honderd
moorden op zijn conto, waaronder die op
de beroemde maffiabestrijder generaal
Dalla Chiesa en zijn vrouw. Twee jaar ge
leden werd hij zelf vermoord, een
schot in de nek, in een villa van 'vrien
den', terwijl hij in de keuken koffie zette.
Doorzeefd
En daar, vlak bij Bar Slurp verse
broodjes daar moet ergens de plek
zijn waar boss Prestifilippo werd door
zeefd met kogels terwijl hij op zijn
Vespaatje over de kronkelende kustweg
reed. En dan het heroïnelaboratorium en
de ingerichte martelkamer, die hier wer
den ontdekt nadat een aantal maffiaba
zen was doorgeslagen. Ze onthulden dat
de beruchte martelmethode van de in-
capramento (het zodanig vastbinden van
iemand met zijn armen en benen op zijn
rug dat het slachtoffer zichzelf langzaam
wurgt) alleen maar wordt toegepast om
dat 'een lijk op die manier gebonden in
de kofferbak van elke auto past'.
Voordat we stoppen bij hotel Kafara,
wil Marcello Barbaro nog even een toe
ristisch uitstapje maken naar een van de
meest pittoreske haventjes die deze
prachtige kuststreek rijk is. In het helde
re blauwe water dobberen kleine vissers
bootjes. Er zwemmen wat kinderen in de
zee. Na het rumoer van de stad Palermo
heerst er hier een weldadige stilte.
Vlak naast het haventje staat een groot
kasteel dat eigendom is van de beroemde
Siciliaanse prins, Vanni Calvello. In dit
kasteel werden tot diep in de jaren tach
tig de topvergaderingen gehouden van
de zogeheten 'koepel', het bestuur van de
maffia. Op die vergaderingen werd be
sloten over leven en dood, en over de
economische strategie van de maffia-BV.
Bij elke vergadering stond de prins
Vanni Calvallo 'himself bij de ingang,
om de heren maffiosi hun geweer af te
nemen. Bij een prins op bezoek met wa
pentuig, is nou eenmaal niet 'chique'.
Bello
'Aaah, Olanda. Bello, bello'. Met open ar
men komt de directeur van het Kafara
hotel op het terras op ons afgelopen. Hij
glinstert helemaal van de dikke gouden
armbanden, de kettingen en horloges.
Zijn ogen verborgen achter een donkere
zonnebril met alweer gouden randen. Hij
komt oorspronkelijk uit Rome, maar hij
zal het Nederlands elftal trakteren op het
beste onthaal van heel Sicilië.
Het is wel jammer dat ze de vrouwen
niet meenemen, want anders had hij zijn
rijke kennis van vrouwelijk schoon met
een nieuwe verzameling aan kunnen vul
len. Ha ha. Joviaal kloppend op schou
ders, en alle belangrijke vragen omzei
lend troont de directeur ons mee naar de
'lounge'.
"Klopt het bericht dat er tijdens het
verblijf van het Nederlands elftal in uw
hotel 60 bruiloften en partijen worden
gevierd?",'vragen we de directeur voor
de derde keer. "Ha ha. Nee. Welnee. Dat
zijn allemaal leugens en verzinsels".
Vraag: "Hoeveel bruiloften worden er
dan wel gehouden?" Nu wordt de direc
teur plotseling giftig. "Minder, mejuf
frouw. Veel minder dan 60". Vraag:
"Hoeveel zijn het er dan wel?" Ant
woord: "Dat wil ik u niet vertellen".
Onmiddellijk schakelt de directeur
over op een lofzang op de Italiaanse keu
ken. Hij zal vreeeeselijk z'n best doen om
het Oranje elftal zo lekker mogelijk eten
voor te zetten. Jammer genoeg kan hij
over het menu op dit moment nog niets
zeggen. Dat zal bepaald worden in over
leg met de trainer en de dokter.
Woede
Dan valt plotseling onvermijdelijk het
woord 'maffia'. De directeur kijkt of hij
water ziet branden. "De maffia bestaat
niet", roept hij. "Allemaal leugens en
verzinsels. Er bestaat helemaal geen
maffia". De directeur briest van woede.
En het lijkt wel of hij met zijn geblaas al
les in een keer weg wil vegen. Ook het
feit dat de aanleg van de trainingsvelden
voor het Nederlands elftal, vlakbij het
Kafara hotel in het plaatsje Altavilla Mili
cia, nu het nieuwste maffiaschandaal
van de week is geworden. Een aantal da
gen geleden arresteerde de politie op Si
cilië vijf bouwondernemers die stuk
voor stuk met hun bedrijven verbonden
zijn aan de maffia.
Jarenlang hebben deze maffia-onder-
nemers onder één hoedje gespeeld met
de locale burgemeesters en wethouders.
Daardoor wisten ze in de dorpen van de
'driehoek van de dood' voor een bedrag
van 40 miljard lire (rond 60 miljoen gul
den) aan overheidsfinanciering binnen
te halen voor de aanleg van wegen, een
waterleidingssysteem en... voetbalvel
den!
Jarenlang speelde de burgemeester
van het dorp Baucina het spelletje mee.
Nu is hij doorgeslagen. De trainingsvel
den voor het Nederlands elftal zijn voor
miljoenen guldens te duur opgeknapt
door een bouwbedrijf van de maffia.
Maar de hoteldirecteur houdt vol: "De
maffia bestaat niet".
