TAD LEIDEN
'De bewoner staat centraal in De Haardstee
Bouw verpleegtehuis in
Leiden problematisch
LEIDSCH
DAGBLAD
Eerste gezinsvervangend tehuis in Leiden viert jubileum
Alleen Pomona-terrein mogelijk oplossing
Pinkstermarkt
in het centrum
Leidenaar bij
De Burcht
neergeslagen
en beroofd
Morswijk wil garantie kosten stadsverwarming
s
DONDERDAG 17 MEI 1990
LEIDEN - Toen vijfjaar gele
den de eerste vrouw binnen
stapte, stonden alle mannelij
ke bewoners in een rij in af
wachting met wie ze verke
ring wilde. Sommige bewo
ners woonden toen al twintig
jaar in het eerste gezinsver
vangend tehuis in Leiden, De
Haardstee. Deze maand viert
het tehuis met inmiddels ne
gen vrouwen het zilveren ju
bileum.
"We moesten de mannen duide
lijk maken dat de vrouwen niet al
leen voor de afwas waren", vertelt
Frits Schrijver, hoofd van De
Haardstee, over de eerste maan
den dat er vrouwelijke bewoners
waren. "Daarvoor zijn die meisjes
niet gekomen, we blijven alle
maal onze verantwoordelijkheid
houden".
In 1965 was De Haardstee be
gonnen als tehuis voor werkende
mannen. Het was een initiatief
van ouders van geestelijk gehan
dicapten die hun kinderen daar
voor in een psychiatrisch zieken
huis zagen geplaatst. Schrijver:
"Dat was eigenlijk niet de aange
wezen plek voor zwakzinnigen.
De visie dat ze moesten worden
behandeld als zieken, veranderde
in een behandeling gericht op be
geleiding".
Twee jaar later kreeg De Haard
stee de naam van gezinsvervan
gend tehuis. "De bewoners had
den behoefte aan hun eigen plek
je en de ouders moesten er vanuit
kunnen gaan dat hun kinderen
goed werden verzorgd", aldus
Schrijver. Het is in de jaren ze
ventig niet altijd even positief ge
gaan. "De bewoners werden door
de leiding niet als persoon gezien.
Er werd liever gediscussieerd
over de prijs van een potje jam".
Kwaliteit
In 1985 werd met een heel nieuw
team begonnen aan een andere
begeleiding. "We spraken toen
over personen en discussieerden
over de kwaliteit van de behande
ling". De bewoners werden ook in
twee groepen verdeeld. Eén
groep bestaat uit meestal oudere
bewoners voor wie De Haardstee
het eindstation is. Schrijver waar
schuwt echter: "Zeg nooit nooit.
Ze kunnen altijd nog aangeven
dat ze ergens anders heen willen".
De andere groep is meer in ont
wikkeling en bereidt zich voor op
een andere woonvorm. Dat kan
zelfstandig zijn of in een depen
dance, maar in ieder geval is het
aan de bewoner om aan te geven
wat hij of zij wil.
Als deze bewoner dat heeft aan
gegeven, wordt een plan opge
steld waaraan hij moet werken.
Hem wordt geleerd hoe hij met
geld en vrije tijd moet omgaan en
hoe hij moet koken. Schrijver:
"De Haardstee is dan eigenlijk
een tussenstapje waarin kan wor
den nagedacht over de toekomst
perspectieven. Wij zorgen voor de
begeleiding die hem een stap ver
der moet brengen".
In De Haardstee wonen nu 28
mensen. De oudste is 72 en de
jongste is 20 jaar. Tien bewoners
hebben het begin van het tehuis
meegemaakt terwijl de nieuwste
bewoner er nog geen week zit.
Daarnaast heeft het tehuis sinds
H.ort een dependance waar nog
woners beschouwen zich niet als
een familie, maar ze hebben wel
het gevoel dat ze bij elkaar horen.
Sinds 1980 heeft iedereen een
eigen kamer die ze kunnen inrich
ten zoals ze zelf willen. Volgens
Schrijver is zo'n eigen plek heel
belangrijk. "Ze kunnen zich te
rugtrekken of de anderen uitno
digen voor een kopje koffie". Ook
worden de privégesprekken met
iemand van het begeleidingsteam
op de eigen kamer gehouden.
"Dat zijn diepgaande gesprekken
waarbij de wereld van de bewo
ner even wordt doorgewandeld".
Dagbesteding
Veel bewoners hebben overdag
een baan. "Het is goed dat ze een
dagbesteding hebben. Het is iets
waar ze naar toe kunnen leven en
als ze weer thuis zijn over kunnen
praten", meent Schrijver. De
meesten werken in een sociale
werkplaats en sommigen hebben
een baan daarbuiten zoals bij de
plantsoenendienst. Twee bewo
ners gaan naar een dagverblijf.
In samenwerking met andere
instellingen uit de regio is een
thuiszittersproject opgezet voor
mensen die met pensioen of afge
keurd zijn. "Het is een project
waarbij vrijwilligers deze
opzoeken en bijvoorbeeld een
wandeling met ze maken. Op deze
manier worden ze toch mobiel ge
houden en kunnen ze óók praten
over wat ze hebben gedaan", legt
Schrijver uit. "Deze bewoners
proberen we ook wat huishoude
lijke klussen te laten doen, zoals
de aardappels schillen. Ze wor
den zo geprikkeld en zolang we
dat kunnen doen, moeten we dat
ook doen".
De teamleden van het gezins
vervangend tehuis blijven zich
voortdurend afvragen of ze het
nog goed doen. "We blijven na
denken over onze rol. De bewo
ner moet centraal blijven staan.
Wanneer mogen we wel of niet in
grijpen. Denk eens in dat een an
der over jou zou beslissen? Dat
willen wij toch ook niet. Aan de
andere kant stellen we ons de
vraag of we een hotel aan het wor
den zijn". Schrijver vertelt dat ze
fouten blijven maken. "We van
gen dan signalen op van de bewo
ners dat we wat vergeten zijn.
Daar leren we gelukkig ook weer
van. Ik vind echter dat het nu
goed gaat met de bewoners en het
team. Het valt natuurlijk moeilijk
te meten, maar de mensen voelen
zich lekker en gelukkig".
Mentor
Aan de bewoners wordt zoveel
mogelijk verantwoordelijkheid
overgelaten. Ze hebben hun ei
gen bankrekening en zijn samen
met hun mentor daarvoor verant
woordelijk. "We sturen daar wel
wat in", zegt Schrijver. "Als ie
mand een nieuwe fiets wil kopen,
bekijken we welke middelen hij
daarvoor heeft". Als er nieuwe
kleren moeten worden gekocht,
gaat de mentor mee. "Dat is voor
de bewoners een dagje uit. Ze
krijgen dan aandacht die ze nor
maal tijdens het ontbijt of de
lunch krijgen".
Waar de bewoners ook de eigen
hand in wordt gelaten is het op
tijd opstaan. "Wij wekken hen
niet, ze moeten zelf uit bed ko
men. Het is hun verantwoorde
lijkheid of ze wel of niet op tijd bij
hun baas komen. Als een baas mij
opbelt en vraagt waar Piet blijft,
zeg ik dat hij maar met hemzelf
moet gaan praten", aldus Schrij
ver. "De baas houdt zich bezig
met het werken en wij met het
LEIDEN - Het is in Leiden
bijna onmogelijk om een ge
schikte bouwplaats te vin
den voor een nieuw ver
pleegtehuis. Het is niet uit
gesloten dat in de omliggen
de gemeenten naar een loca
tie moet worden gezocht,
waar een groot project zoals
een gemengd verpleegte
huis met 150 bedden kan
worden gebouwd.- Het Po-
mona-sportterrein is nog een
van de weinige plaatsen in
Leiden waar zo'n grootscha
lige nieuwbouw kan komen.
In een plan dat een adviesorgaan
van de provincie Zuid-Holland vo
rig jaar maakte staat dat Leiden en
directe omgeving twee zogenaamde
'moederverpleegtehuizen' moet
LEIDEN In het centrum wordt
donderdag 31 mei een grote Pink
stermarkt gehouden. Het is de be
doeling dat het hele centrum komt
vol te staan met kramen.
Tjdens de openstelling van de
markt (9.00 tot 21.00 uur) treden vijf
tien artiesten op. Verder is het Vero-
nica-promotieteam van de partij en
kunnen bezoekers bij de Pepsi-
proef uitvinden welke cola ze vooral
niet meer moeten kopen.
Straten afgesloten
wegens optreden in
Groenoordhallen
LEIDEN - In verband met een con
cert van de groep Metallica, aan
staande zondag in de Groenoord
hallen, worden enkele woonstraten
in de omgeving door de politie afge
sloten om parkeeroverlast tegen te
gaan. Het gaat om de Haarlemmer
weg, Floris Versterlaan en Konings
straat.
De straten worden vèn 14.00 uur
tot 19.30 uur afgezet.
krijgen. Hierin komen 150 bedden
voor zowel dementen als mensen
met lichamelijke problemen.
In Leiden en directe omgeving
(Oegstgeest, Leiderdorp en Voor
schoten) is een ernstig gebrek aan
zogenaamde psycho-geriatrische
(pg) bedden voor mensen die lijden
aan dementie en absoluut niet meer
thuis kunnen worden verzorgd.
Daarentegen is er in dit gebied een
overschot aan somatische bedden,
bestemd voor mensen met lichame
lijke klachten.
Het plan stelt voor twee moeder
verpleegtehuizen te bouwen, met
elk 150 bedden en die zowel somati
sche als pg-bedden heeft. Daarnaast
moet volgens het voorstel de huidi
ge Leidse verpleegtehuizen Zuyd-
twijck en Sint Elisabeth Gasthuis-'
hof worden opgeheven, omdat deze
behuizingen niet aan de eisen van
een gemengd tehuis voldoen. Naast
de moederverpleegtehuizen komen
verspreid over de stad en directe
omgeving nog eens drie dependan
ces van elk 30 bedden.
Klein project
De keuze van het adviesorgaan voor
een nieuw groot gemengd tehuis
plaats de gemeente voor stede-
bouwkundige problemen. Aanvan
kelijk werd rekening gehouden met
een relatief klein project dat 6.000
vierkante meter vergt. Nu echter ge
kozen is voor een gemengd huis met
150 bedden, moet de gemeente op
zoek naar een bouwplaats van onge
veer 15.000 vierkante meter.
Een van de weinige plekken in
het volgebouwde Leiden waar zo
iets nog kan is het Pomona-sport-
terrein nabij de Wassenaarseweg, in
het verlengde van de Nachtegaal
laan. Het hoofd van de afdeling ste-
debouw, D. Halfwerk, sluit dan ook
niet uit dat hiervoor gezocht moet
worden bij de omliggende gemeen
ten. In dat geval zou gezorgd moe
ten worden voor een goede verbin
ding met het openbaar vervoer.
Het grote bezwaar van de oneven
redige verdeling van pg-bedden
over de regio, is dat familieleden
van demente patiënten lang moeten
reizen. Leidenaars zijn veelal aange
wezen op een plaats in een van de
Katwijkse verpleegtehuizen. Door
de moeilijke bereikbaarheid kun
nen mensen elkaar niet zo vaak op
zoeken als ze zelf zouden willen.
Behalve slechte spreiding is er
ook een groot tekort aan pg-bedden
en zijn er grote wachtlijsten. Hulp
verlenende instanties klagen al en
kele jaren steen en been over situa
ties waarbij mensen die niet
alleen gelaten kunnen worden heel
lang moeten wachten op opname.
Daarom zijn vrijwilligers van de
Stichting Ouderenwerk een paar
jaar geleden begonnen met het pro
ject van dagopvang van demente
rende bejaarden. Bij verzorgingste
huizen werden zogenaamde huiska
merprojecten gestart waar mensen
die nog thuis wonen ten minste
overdag verzorgd en beziggehou
den worden. Nu blijkt in de loop der
jaren dat de aard van de dementie
van de ouderen die zich daar mel
den steeds ernstiger is geworden.
Sluiten
Vandaar dat de vrijwilligers vorig
jaar tot de conclusie zijn gekomen
dat zij niet voldoende toegerust zijn
om deze mensen te verzorgen. Een
verzoek om professionele krachten
werd door de gemeente echter afge
wezen. Daar is dit jaar geen geld
voor. Het ziet er naar uit dat deze
kleinschalige projecten per 1 juli
gaan sluiten.
Beleidsmedewerker A.J. Sumer
van directie welzijn zegt deze gang
van zaken te betreuren. Hij hoopt
dat dit toch kan veranderen. Hij
wijst erop dat het nieuwe college in
zijn programma al meer geld be
schikbaar heeft gesteld voor oude
renzorg. Hij sluit niet uit dat op ter
mijn alsnog geld voor beroeps
krachten vrij komt.
Voorlichtingsavond
voor ondernemers
LEIDEN De stichting Informati
ca Kring Leiden houdt dinsdag 22
mei een voorlichtingsavond voor
ondernemers over elektronisch be
talen.
Er wordt aandacht besteed aan de
mogelijkheden om door het invoe
ren van elektronisch betalen een be
tere service te bieden aan klanten.
Maar ook de keerzijde wordt be
licht. Verder wordt gepraat over de
kosten van de automaten en de ver
anderende administratie.
De Stichting Informatica Kring
Rijnland is in mei 1989 opgericht
door de Kamer van Koophandel.
De voorlichtingsavond duurt van
18.30 tot 22.00 uur. Er zijn geen kos
ten verbonden aan deelname. Be
langstellenden moeten zich van te
voren aanmelden bij het Leids Con
gres Buro, tel. 275299.
LEIDEN - Met een groots opgezette feestdag hebben
de leerlingen van de basisschool Lucas van Leyden
aan de Vliet gisteren hun projectweken afgesloten.
De kinderen hebben sinds 23 april kennis gemaakt
met de verschillende kanten van het begrip 'vrijheid'.
Hierbij is onder meer aandacht besteed aan de vrij
heid van dieren, bewegen, meningsuiting en aan de
Tweede Wereldoorlog.
Geheel in de stijl van het thema waren gisteren op
het schoolplein kraampjes ingericht van Amnesty In
ternational, Greenpeace en Vluchtelingenwerk.
Ouders en kennissen kwamen 's avonds in de school
kijken wat de kinderen tijdens het project hebben ge
maakt. Tegelijkertijd bestond buiten de mogelijkheid
om een hapje te eten. Verder traden kinderen op, bij
voorbeeld in het van de televisie bekende 'Achterwerk
in de kast'. (foto Ellen Martens)
LEIDEN - Een 35-jarige Leidenaar
heeft er gisteren bij de Leidse poli
tie aangifte van gedaan dat hij zater
dagavond op het Van der Sterrepad
bij de Burcht door een onbekende is
neergeslagen en beroofd.
De man verliet omstreeks half elf
de sociëteit De Burcht. Toen hij
bukte om zijn fiets van het slot te
halen, werd hij van achter met een
stomp voorwerp op het hoofd gesla
gen. De Leidenaar raakte door de
klap bewusteloos.
Toen hij weer bij kennis kwam
bleek hij beroofd van een geldbe
drag van 60 gulden en van zijn zilve
ren aansteker. De man heeft door de
klap een hoofdwond en een hersen
schudding opgelopen.
Mathilde S anting,
Elske ter Veld en
Gerda van Dijk in
praatshow LWH
LEIDEN - Zangeres en Edisonwin-
naar Mathilde Santing, de staatsse
cretaris van emancipatiezaken en
sociale zekerheid Elske ter Veld en
de Leidse seksuologe Gerda van
Dijk zijn aanstaande zondag, 20
mei, te gast in de praatshow van de
Leidse Werkgroep Homoseksuali
teit (LWH). In het programma zal de
relatie tussen macht, seksualiteit en
emancipatie centraal staan.
Het 'Kunstkaffee' van de LWH
brengt diezelfde middag een optre
den van het Amsterdamse trio
'Zang en Vriendschap'. Een stijlvol
le en toch bizarre voordracht met in
het Nederlands vertaalde liedjes
van o.a. Prince en Abba. De aan
vang van het programma is 15.30
(zaal open 15.00 uur, Langegracht
65). De toegang is gratis.
Vogelwijk akkoord
met bouw school
Antonie Duycklaan
LEIDEN - De bewoners van de Vo
gelwijk hebben geen bezwaar tegen
de komst van de nieuwbouw basis
school Woutertje Pieterse aan de
Antonie Duycklaan. Dat blijkt uit
enquête die door buurtbewo
ners in de Vogelwijk is gehouden.
Zij waren nog niet gehoord over de
nieuwe plaats van de school.
Over de mogelijkheid dat de
school op het Pomona-sportterrein
of op de voormalige Annakliniek
komt, gaf de uitslag van de enquête
geen duidelijkheid. Een helft van de
bewoners was daar tegen en de an
dere helft was voor.
06-lijn in plaats van
telefonische hulp
LEIDEN - De Telefonische Hulp
dienst in deze regio is in 1989 aan
merkelijk minder gebeld dan in de
jaren daarvoor. De hulpdienst
kreeg vorig jaar ruim 5000 telefoon
tjes binnen, tegen ruim 6000 in 1988
en 1987. Waaraan de teruggang pre
cies is te wijten, kan de dienst niet
precies zeggen maar ze vermoedt
dat de opkomst van de 'babbel
boxen' - de 06-lijnen waarop ver
schillende mensen tegelijkertijd
met elkaar kunnen praten - er iets
mee heeft te maken.
Overigens is de belangstelling
voor de Telefonische Hulpdienst
gedurende de eerste paar maanden
van dit jaar weer flink toegenomen,
aldus de instelling in haar jaarver
slag.
Net als huurders in de Slaaghwijk
LEIDEN - De bewonerscommis
sies van de Muiderkring, Jan Luy-
kenlaan en Cruquiuslaan willen de
garantie dat de stadsverwarming in
hun flats geen extra geld gaat kos
ten. Ze maken dit onderwerp tot in
zet van een gesprek dat ze binnen
kort willen voeren met de Woning
bouwvereniging Leiden (WBL).
De stadsverwarming die momen
teel wordt aangelegd bij de flats,
gaat per adres jaarlijks ongeveer 120
gulden extra kosten. Volgens de
WBL wordt dat bedrag snel terug
verdiend via een besparing op de
stookkosten.
Huurders in de Slaaghwijk kre
gen onlangs de garantie dat een
eventuele kostenstijging wordt te
rugbetaald door verhuurder of ge
meente. De bewoners in de Mors
*zien niet in waarom ze minder rech
ten hebben dan hun stadsgenoten
in de Slaaghwijk en eisen derhalve
dezelfde toezeggingen.
Woorvoerder P. Jansen van de
WBL kon vanochtend niet zeggen
of de bewoners kans maken dat de
ze eis wordt ingewilligd. "Ik wacht
tot ze het ter sprake brengen, dan
kan ik meer zeggen"
Overigens zit de hele procedure
rond de aanleg van de stadsverwar
ming de Morsbewoners niet lekker.
Volgens voorzitter Van Tol van de
commissie Muiderkring waren de
contracten over de aanleg al gete
kend op het moment dat de WBL
met de bewonersvertegenwoordi
ging om de tafel ging zitten. "We
mochten onze mening geven, tegen
houden was er niet meer bij. Het
werk was bij wijze van spreken al
begonnen".
Van Tol verwerpt de conclusie
dat de bewoners akkoord zijn ge
gaan met de aanleg van stadsver
warming. "De meesten zijn het er
helemaal niet mee eens, maar reali
seren zich dat ze niets kunnen doen.
Het graafwerk is al gestart, dat
wordt echt niet meer terugge
draaid".
Met het begin van de werkzaam
heden kwam er een andere verras
sing voor de huurders. De centrale
verwarming wordt in de periode
van 21 mei tot 16 juli afgesloten.
Mensen die in die periode toch wil
len stoken, krijgen gratis een elek
trische kachel in bruikleen.
P. Jansen, hoofd technische
dienst van de WBL heeft deze'af
sluiting van de c.v. op de laatste be
wonersvergadering al aangekon
digd. Maar hij noemde volgens Van
Tol wel een andere termijn. "Hij had
het over een periode van vijf we
ken".
De energiekosten van de eventu
eel geleende straalkachels moeten
ze zelf betalen. Dat kan aardig oplo
pen, zo'n kachel verbruikt per uur
voor ongeveer een kwartje energie.
De commissies willen de WBL daar
om vragen of de c.v. niet sneller kan
worden aangesloten, zoals was be
loofd.
Jansen ontkent niet dat de ter
mijn langer is geworden dan was
voorzien. Hij wijt dit aan een al te
optimistische schatting van de ar
chitect. Maar Jansen benadrukt dat
niet alle flats per 21 mei zijn afgeslo
ten. "Waar later wordt begonnen
met het werk, blijft de verwarming
.ook langer in werking".
Desondanks zijn de gezamenlijke
commissies in de Mors verbolgen
over de wijze waarop de WBL met
hen omgaat. Voorzitter Van Tol
(Muiderkring) meent dat de bewo
ners de laatste maanden volstrekt
onvoldoende zijn geïnformeerd
over tal van aanpassingen aan de
flats, waar bijna 700 mensen wonen:
"We zijn buitenspel gezet. Het komt
er op neer dat de WBL precies doet
wat ze wil en pas op het laatste mo
ment de bewoners raadpleegt, om
dat het nou eenmaal zo hoort".
Naast de stadsverwarming heeft
Van Tol nog een grief. In een brief
werd de bewoners een maand gele
den meegedeeld dat in de entreehal
van de flat aan de Muiderkring een
ruimte wordt aangelegd voor de
huismeester. Dit terwijl het werk
van de huismeester nog moet wor
den geëvalueerd. Van Tol: "Het lijkt
me handiger om de uitslag van die
evaluatie af te wachten, zodat de
WBL weet hoe de bewoners erover
denken".
STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN
