Bush wil belasting verhogen El Salvador stopt moord Jezuïeten in doofpot VS en Iran akkoord over reeks claims Sigaret verdreven uit staminee staan en lopen met Helioform Braziliaanse minister-milieubeschermer: geen museum maken van Amazone-wouden Parades machtsvertoon tegenover Balten 9 Yernietigingsoorlog is uitgebroken in Bayrut mNUUUlWMttMEIiitoo BUITENLAND 7 WASHINGTON/DEN HAAG (AF- P/Rtr/ANP) - De Verenigde Staten en Iran hebben gisteren in Den Haag bij het Claims Tribunaal over eenstemming bereikt over een reeks financiële geschillen die date ren uit de islamitische revolutie van 1979. Volgens Radio Teheran be taalt Iran de Verenigde Staten 105 miljoen dollar (circa 200 miljoen gulden) voor ruim 3100 claims. Vol gens de VS is overeenstemming be reikt over 2400 Amerikaanse en ruim 100 Iraanse eisen. Het gaat hier om kleinere claims die Amerikanen en Iraniërs bij het Tribunaal hebben ingediend orhdat zij gedupeerd waren door de val van de sjah in februari 1979. Het Tribu naal is in 1981 opgericht en is de eni ge plaats waar Washington en Tehe ran elkaar geregeld treffen, nadat de VS de diplomatieke betrekkingen met Iran nadden verbroken als re actie op de bezetting van de ambas sade in Teheran en de gijzeling van ruim 50 Amerikanen. Overigens heeft de overeenstem ming in Den Haag volgens Iran niets te maken met de kwestie van Amerikaanse gijzelaars in Libanon. Buitenland kort Stalinisme Een Poolse rechtbank heeft 37 mil joen zloty (ongeveer 7000 gulden) schadevergoeding toegewezen aan een man die in de jaren vijftig meer dan zes jaar gevangen heeft gezeten op grond van een valse aanklacht. Franciszek Slowik werd in 1948 ver oordeeld tot twaalf jaar cel wegens staatsvijandige activiteiten. Hij zat de helft van zijn straf uit, zijn bezit tingen werden hem afgenomen en hij raakte voor vijf jaar zijn burger rechten kwijt. Zuid-Korea Meer dan 20.000 studenten hebben gisteren en vanmorgen in Seoul en andere Zuidkoreaanse steden gede monstreerd tegen de nieuwe rege ringspartij DLP en haar voorzitter, president Roh Tae Woo. De studen ten staken het Amerikaanse cul tuurcentrum in Seoul in brand en barricadeerden het om te voorko men dat de brandweer het vuur zou doven. De Zuidkoreaanse minister van justitie heeft een nog harder op treden van de politie aangekondigd. Dissidenten vrij China heeft 211 gevangenen vrijge laten, onder wie een aantal vooraan staande dissidenten die' betrokken zijn geweest bij de pro-democrati sche demonstraties vorig jaar op het Plein van de Hemelse Vrede. Vol gens het officiële persagentschap Nieuw China zijn daarbij onder meer de journalist Dai Qing, acade micus Li Honglin en computerdes kundige Zhou Duo. Kabinet Taiwan De Taiwanese premier Lee Huan en zijn kabinet hebben vandaag hun ontslag ingediend bij president Lee Teng-hui om hem de vrije hand te geven bij het samenstellen van een nieuwe regering, die op 1 juni aan treedt. Vermoedelijk wordt gene raal Hau Pei-tsun premier, hoewel daartegen veel verzet is. Gevreesd wordt dat door diens militaire ach tergrond de invloed van het leger op de politiek weer zal toenemen. by Helioform BRUSSEL (GPD) - Cafés en restaurants in België mogen voortaan een algemeen rookverbod invoeren. Degenen die daardoor klanten denken te verliezen, moeten vóór eind 1992 in ieder geval éénderde van hun ruimten voor niet-rokers reserveren. Vanaf 1 januari 1993 moet dat de helft zijn. België is na 1992 derhalve niet alleen opgesplitst in Walen en Vlamingen, maar ook in rokers en niet-rokers. De Belgische staatssecretaris Delizée pakt de zaken drastisch aan. Het bestaande rookverbod in openbare gebouwen als stations en post kantoren wordt uitgebreid. Het opsteken van een 'groene Michel', een 'Bastos-filter' of een 'gerolde Semois' gaat ook tot het verleden behoren op plaatsen "waar men al dan niet tegen betaling diensten aan het pu bliek aanbiedt". Daarmee bedoelt Delizée banken, winkels, wachtkamers van ad- vokaten of doktoren. Kleine cafés en restaurants met een ruimte van minder dan vijftig vierkante meter ontsnappen aan het rookverbod. Wel moeten ze een behoorlijke afzuiginstallatie aanschaffen. Gewoon af en toe een raam open zetten, is niet voldoende. Ook de tabaksindustrie krijgt de duimschroeven aangedraaid. Re clame langs de weg voor tabak en rookwaren en tabaksreclame in jeugdbladen zijn uit den boze. Ook het gratis aanbieden van sigaretten wordt strafbaar. Er wordt één uitzondering gemaakt: sportsponsoring. Want anders, aldus Delizée, komt de autorace van Francorchamps in gevaar. kassen die in ernstige moeilijkhe den zijn gekomen. De opmerkingen van Darman be tekenen dat er geen 36 maar 101 mil jard dollar op tafel zal moeten ko men om binnen de normen van de Gramm-Rudman wet blijven. Presi dent Bush heeft tot dusver altijd ge zegd tekorten op de begroting niet via belastingverhoging te willen dekken. De grootste partij in het Congres, de oppositionele Democraten, zijn niet tegen belastingverhoging, maar laten het intiatief over aan Bush's Republikeinen om te voor komen dat ze worden afgeschilderd als de partij die steeds de belastin gen verhoogt. De financiële situatie is nu zo ern stig geworden, dat voor dit soort po litieke spelletjes geen ruimte meer is. President Bush heeft daarom het initiatief genomen tot onderhande lingen met het Congres en belas tingverhoging niet langer onbe spreekbaar genoemd. Hij volgt daarmee het advies van een aantal economen die menen dat 's lands economie gevaar loopt wanneer het „tekort van 101 miljard dollar geheel "wordt gedekt door bezuinigingen. De Amerikaanse media zijn in middels druk aan het speculeren geslagen over de vraag welke belas tingen worden verhoogd. Het meest waarschijnlijk worden hogere hef fingen op sigaretten, drank en ben zine (die in Amerika 65 tot 70 cent per liter kost) geacht. Begrotingstekort 101 miljard te hoog (Van onze correspondent Henk Dam) WASHINGTON - De Amerikaanse president Bush praat volgende week met leiders van het Congres over belasting verhoging om het groeiende begrotingstekort te verminde ren. Dat is een belangrijke ombuiging in het beleid van Bush, die in 1988 president werd door zijn stellige belofte dat niet te doen. Zijn Democratische tegenstrever Dukakis wilde belastingverhogingen toen niet uitsluiten en werd ruimschoots verslagen. Bush komt nu op zijn belofte terug omdat gebleken is dat het tekort op de federale begroting voor het ko mende fiscale jaar tot een onver wacht grote hoogte dreigt te stijgen. Begin dit jaar ging Bush nog uit van een tekort van 100 miljard dollar. Dat is 36 miljard meer dan is toe staan onder de Gramm-Rudman wet, die een geleidelijke daling van het begrotingstekort verplicht stelt. Bush stelde daarom begin dit jaar bezuinigingen voor een bedrag van 36 miljard dollar voor. Maar zijn be- grotingsdirecteur Richard Darman zei dinsdag dat het tekort nu 165 miljard dreigt te worden, en dat dus nog eens 65 miljard dollar extra zal moeten worden gevonden. Die te genvaller wordt veroorzaakt door stijgende rente, tegenvallende over heidsinkomsten, en tegenvallende kosten van de crisis rond de sa vings- and loan banken, de spaar- BRASILIA - Brazilië wil het platbranden van het Amazone-re genwoud tot staan brengen, maar is niet van plan de snel afkalvende jungle tot een "museum" te maken. "Ontwikkeling en groei kunnen we niet stoppen, maar we kunnen ze wel degelijk verenigbaar maken met de overleving van de planeet", aldus de 64-jarige Jose Lutzenber- ger, de beroemde natuurbescher mer die vorige maand uiterst ver rassend door president Fernando Collor de Mello werd benoemd tot minister van milieuzaken. Dat werd algemeen gezien als een grote over winning van de milieu-beweging in Brazilië. Centraal in de plannen staat de aanpak van de kooldioxide die vrij komt bij het platbranden van het grootsté tropische woud ter wereld door boeren en projectontwikke laars. Dat draagt vermoedelijk in aanzienlijke mate bij tot het broei kas-effect en vernietigt het vermo gen tot vochtregulatie en zuurstof- produktie van het woud. Lutzenberger wil het blussen van de vaak illegale branden dit jaar ver viervoudigen en tegelijkertijd een programma opzetten om de Amazo ne-bodem weer vruchtbaar te ma ken. Daarmee zouden de kleine boeren, die om de haverklap nieu we stukken land kaalbranden om dat de grond na twee, drie oogsten is uitgeput, geholpen kunnen wor den. In de haast om het 5 miljoen vier kante kilometer grote Amazone woud te exploiteren is inmiddels 500.000 km2, een tiende deel, ge kapt en verbrand. Door het stopzet ten van subsidies aan ontwikke laars is de belangstelling voor de ontwikkelingsprojecten overigens al "automatisch getaand" en is een van de belangrijkste redenen voor het platbranden van het regenwoud weggevallen, aldus Lutzenberger. De vorige regering onder presi dent Jose Sarney miste volgens de nieuwe minister de "politieke inte resse" voor het stopzetten van de verbrandingen. Deze worden thans in de gaten gehouden door satellie ten, die het kleinste vuurtje ontdek ken en de boswachters de mogelijk heid geven overtreders per helikop ter te achterhalen. In plaats van grote dammen te bouwen, een ander felomstreden project in Brazilië, wil Lutzenber ger proberen plaatselijke overhe den en particuliere zakenmensen te interesseren voor het opwekken van stroom in kleine generatoren en watermolens. "Een dam bouwen is een technocratische oplossing die voortkomt uit geconcentreerde macht", aldus de minister, "de eni gen die er bij te winnen hebben zijn de bouwers en de grote beleggers" Als voorbeeld van dergelijk wanbe leid noemde Lutzenberger de sa men met Paraguay gebouwde Itai- pu-dam in de grensrivier de Parana en het Tucurui-project in de Amazo ne. "Itaipu draait op slechts 60 pro cent van zijn capaciteit en we weten niet eens wat we met al die energie aan moeten. Tucurui levert elektri citeit aan de grote aluminium-fa- brieken die onze mineralen tegen lage prijzen exporteren en waar de Amazone-inwoners geen cent beter van worden", aldus Lutzenberger. Felle kritiek heeft hij ook op plan nen om een snelweg aan te leggen die het westelijk deel van het Ama zone-woud via Peru moet verbin den met de Stille Oceaan. Vooral Ja panse houtkapbedrijven willen die weg om hout uit de regenwouden snel te kunnen afvoeren. "Ik ben niet tegen ontwikkeling, maar wel tegen de bouw van een snelweg die alleen ten goede komt aan houtim porteurs in het Verre Oosten". (Van onze correspondent Rob Sprenkels) MEXICO-STAD - Het belangrijkste be wijsmateriaal is verdwenen en de kroonge tuigen zijn naar het buitenland gestuurd. Bijna een halfjaar na de beestachtige moord op zes vooraanstaande paters jezuïeten in El Salvador, dreigt ook deze geruchtmakende zaak in de doofpot te verdwijnen. Washington heeft de afgelopen dagen fel geprotesteerd tegen de gang van zaken. Het Amerikaanse Congres heeft zelfs plannen om de militaire hulp aan El Salvador (onge veer 170 miljoen gulden per jaar) met de helft terug te schroeven. Bovendien worden de onderhandelingen met het Nationaal Bevrij dingsfront Farabundo Marti (FMLN) vol gende week hervat. Als president Cristiani opnieuw niet in staat blijkt het leger in be dwang te houden, zal het verzet vraagtekens plaatsen bij zijn beloften. Tijdens het groot guerrilla-offensief in no vember vorig jaar vermoordde een groep van dertig tot veertig militairen de top van de Katholieke Universiteit, de UCA. Zes geestelijken, onder wie Spaanse rector Igna- cio Ellacuria, en twee werksters werden op brute wijze op het universiteitsterrein ge ëxecuteerd. Toen de militairen uit de slaapverblijven op het universiteitsterrein verdwenen, droop het bloed van de muren. Het nieuws over de gruwelijke moord was voor de mees te Salvadoranen een enorme schok. Alle be ruchte moordpartijen uit het verleden kwa men weer in herinnering: de zeven opposi tieleiders, de zes Amerikaanse missiezus ters, aartsbisschop Romero, de Nederlandse IKON-ploeg. Zou er dit keer wel gerechtig heid komen? Terwijl militaire woordvoerders al met een beschuldigende vinger naar de guerrilla wezen, besloot president Cristiani de uitda ging op zich te nemen. Hij beloofde gerech tigheid. "Zelfs indien er een of meerdere mi litairen bij betrokken zijn", verzekerde hij. Al snel bleek dat niet ?o eenvoudig te zijn. Begin dit jaar moest de president vanwege alle tegenwerking binnen eigen kring per soonlijk ingrijpen om de belangrijkste ver dachten in staat van beschuldiging te stel len. Uit de onderzoeken was gebleken dat de slachtpartij had plaatsgevonden op bevel van kolonel Guillermo Benavides, de direc teur van de militaire academie. De uitvoer ders waren leden van het elite-bataljon Atla- catl, notabene het paradepaardje van de Amerikaanse instructeurs in El Salvador. Samen met Benavides werden zes onderoffi cieren gearresteerd. En daarna werd het op vallend stil. Twee weken geleden bracht de vroegere ko lonel Sigfrido Ochoa, nu een leider van de re gerende AREN A-partij, de kwestie weer in de belangstelling. Kolonel Benavides, zo verzekerde Ochoa, kon nooit alleen tot de moord hebben besloten. Volgens Ochoa had de kolonel opdracht gehad van hogerhand, met andere woorden, van het opperbevel. Eén van rechters in het proces onthulde vervolgens dat de belangrijkste bewijzen te gen Benavides spoorloos waren verdwenen. Het gaat daarbü om het bezoekersboek van de militaire academie - waarmee eventueel andere betrokkenen kunnen worden geï dentificeerd - en ook het logboek van de ko lonel zelf. Daarnaast waren de vier belang rijkste getuigen tegen Benavides naar de Verenigde Staten en Panama gestuurd voor een cursus. De rechter verklaarde tegenover de Ame rikaanse televisie dat, gezien die omstandig heden, waarschijnlijk iedereen vrijuit zal gaan. Het Witte Huis liet onmiddelijk hevige protesten horen en het Congres dreigde met het verminderen van de militaire hulpverle ning. Bij wijze van antwoord heeft Cristiani nu een diepgaand onderzoek beloofd naar de verdwenen documenten. En de vier getui gen in kwestie, zo heeft hij gegarandeerd, worden onmiddelijk teruggeroepen zodra de rechter hen nodig heeft. Volgens sommigen wil de Salvadoraanse president op die manier slechts de militaire hulp uit de Verenigde Staten veiligstellen. In principe moet het Congres daarover nog voor het einde van deze maand beslissen. Daarna, zo geloven veel Salvadoranen, ver dwijnt de hele kwestie weer in de doofpot. Cristiani's geloofwaardigheid heeft door de duistere gang van zaken een flinke deuk opgelopen. Opnieuw is gebleken dat er de af gelopen jaren in El Salvador maar bitter wei nig is veranderd. Of hij nu echt wil of niet, evenals zijn voorganger Duarte is ook Cris tiani blijkbaar niet in staat om de militairen voor hun vele wandaden op het matje te roe pen. Samen met zijn zoontje kijkt een Litouwer temidden van de soldaten van de overwinning op de nazi's werd vooral gebruikt om de afscheidings- iaar de militaire parade in de Litouwse hoofdstad Vilnius. De herdenking bewegingen in de Baltische republieken te intimideren. (foto afpj RIGA/MOSKOU (AP/GPD) - In Moskou en in de Letse hoofdstad Riga zijn militaire parades om de overwinning op Nazi-Duitsland te vieren een demonstratie tegen de onafhankelijkheid van de Baltische republieken geworden. Terwijl in Moskou minister van defensie Ja- zov fel uithaalde naar de afschei dingsbewegingen, demonstreerden in Riga ongeveer 5000 mensen te gen het uitroepen van de onafhan kelijkheid afgelopen vrijdag. Luitenant-generaal Oleg Zints-1 jenko waarschuwde in Riga dat op roepen vanuit de strijdkrachten voor een harder optreden tegen het nationalisme in de Baltische repu blieken niet als een zwakheid moe ten worden gezien. Commandant Fjodor Koezmin van de Baltische troepenmacht zei dat "nationalisti sche, separatistische en anti-Sovjet tendensen" moesten worden over wonnen. Bij de parade in de Li touwse hoofdstad Vilnius werden geen incidenten gemeld. De Litouwse premier Prunskiene zei gisteren in Londen na een ge sprek met premier Thatcher dat de olievoorraden op 25 mei op zijn en dat het land dan echt in de crisis raakt. De pogingen van Litouwen om de economische blokkade van Moskou te breken, zijn vooralsnog weinig succesvol. Op een zending Poolse en Oostenrijkse hulpgoede ren na, blijven de handelscontacten buiten de republiek beperkt tot Le ningrad. Volgens Radio Moskou is het gro te probleem het goederentransport per trein naar de Baltische repu bliek. Volgens Kazimier Uokas van de Litouwse vakbond van spoor wegwerkers komen uit Leningrad nog voorraden aan, maar worden andere aanvoerroutes door Moskou gecontroleerd. Bedrijven hebben de poorten moeten sluiten met als gevolg dat 16.000 mensen niet kun nen werken. De Finse president Mauno Koi- visto maande in Straatsburg de Bal tische repbulieken Moskou neutra liteit aan te bieden in ruil voor onaf hankelijkheid. "Ik spreek als verte genwoordiger van een land voor de grootmachten eenzelfde lot in petto hadden als voor de Balti sche staten", zei de president. In 1948 kreeg Finland van Moskou een vriendschapsverdrag opgedrongen waarmee het land zich verplichtte tot neutraliteit. Dat bracht aanvan kelijk "grote moeilijkheden en op offeringen" maar leidde later tot een"stabiele verstandhouding met onze machtige buur", aldus Koivis- Inwoners Albanië krijgen paspoort TIRANA (AP/AFP) - Albanezen krijgen de mogelijkheid een pas poort aan te vragen voor buiten landse reizen. Het is echter nog niet bekend of het aanvragen aan beper kingen onderhevig is. Vice-premier Manush Myftiu veklaarde dat een speciale wet in de maak is voor de paspoorten. Albanië, een van de laatste stali nistisch geregeerde landen, is bijna volledig geïsoleerd in Europa. Aan gezien het tot nu toe niet mogelijk was legaal het land te verlaten, zijn de afgelopen twaalf maanden tien tallen Albanezen naar Griekenland en Italië gevlucht. Ook hebben ne gen Albanezen hun toevlucht ge zocht in de Italiaanse en Griekse ambassades in Tirana. Onder leiding van de communis tische leider En ver Hoxha werd in Albanië een rigide één-partijstelsel ingevoerd. Sinds het overlijden van Hoxha in 1985 en het aan de macht komen van partijleider Ramiz Alia is een vernieuwing van de politiek doorgevoerd. Met diverse andere landen zijn diplomatieke betrekkin gen aangeknoopt en ook zijn econo mische hervormingen aangekon digd. Verder heeft het Albaneze parle ment besloten een ministerie van justitie op te richten. Het vorige werd in 1965 afgeschaft. Ook keur de het parlement een aantal wijzi gingen van de strafwet goed die het aantal delicten waar doodstraf op staat terugbrengt van 34 tot 11. Al banezen die uit hun land vluchten worden in het vervolg bijvoorbeeld alleen aangeklaagd wegens "on rechtmatige grensovertreding". Voor diefstal van "belangrijke staatseigendommen", economische sabotage, moord en "misdaden te gen de staat" (verraad, spionage en terrorisme) blijft de doodstraf ge handhaafd. Het parlement zal volgens de vice-premier ook de wetten op het verspreiden van "religieuze en anti socialistische propaganda" intrek ken omdat ze teveel onduidelijke formuleringen bevatten waar mis bruik van gemaakt kan worden. Een vrouw betuigt Iliescu haar steun tijdens een verkiezingsbijeenkomst van het Front voor Nationale Redding in het plaatsje Ploiesti ten noorden van Bukarest. Iliescu hield daar een toespraak. (foto afp> Nieuw gesprek Iliescu en oppositie BUKAREST (AP) - De Roemeen se interim-president Iliescu praat zaterdag opnieuw met de oppositie, nadat een eerste gesprek dinsdag al na enkele minuten werd afgebro ken omdat de president weigerde de besprekingen op film te laten vastleggen. Hij heeft nog niet gerea geerd op een aanbod gisteren van twee presidentskandidaten om zich terug te trekken uit de verkiezings strijd op voorwaarde dat Iliescu het zelfde doet en het parlement de pre sident laat kiezen. De twee, Ion Ratiu en Radu Cam- peanu van respectievelijk de Natio nale Boerenpartij en de Nationale Liberale Partij, zijn beiden op ver- kiezingstoernee aangevallen. Partij woordvoerders hebben verklaard dat leden van het Front van Natio nale Redding van Iliescu achter de aanvallen zaten. Op het universiteitsplein in Bu karest ging de betoging tegen het Front gisteren gewoon door. Een aantal van hen wil de actie voortzet ten tot 20 mei, wanneer <ie Roeme nen voor het eerst sinds meer dan 50 jaar voor vrije verkiezingen naar de stembus mogen. Zesenvijftig bezet ters houden een hongerstaking, sommigen al tien dagen. BAYRUT (AP) - In de cristelüke enclave van Bayrut hebben de felle gevechten tussen de militie van ge neraal Michel Aoun en de Libanese Strijdkrachten van Samir Geagea gisteren 20 levens en 41 gewonden geëist. Aoun heeft gedreigd schepen aan te vallen die door Geagea gecontro leerde havens aandoen. Volgens Aoun zijn die broeinesten van pira terij, smokkel en wapentranspor ten, maar in feite wil hij de bevoor rading van Geagea's militie blokke ren. Geagea heeft de haven van Bay rut, alsmede die van Jounieh en By- blos, ten noorden van de hoofdstad, in zijn macht. Jounieh is het aan komst- en vertrekpunt van de veer boten naar Cyprus, en als zodanig de enige mogelijkheid voor de christenen om de enclave uit te ko- De houwitsers van Aoun open den gisteren het vuur op het groot ste gedeelte van de 45-kilometer lange kustlijn van de enclave, wat door Geagea met raketsalvo's werd beantwoord. Volgens de politie staat de hele enclave in brand en is een vernietigingsoorlog aan de gang. De radio onderbrak haar pro gramma's om mensen op te roepen om bloed te geven en het Rode Kruis vroeg de strijdende partijen om af te zien van het aanleggen van verdedigingswerken op het terrein van ziekenhuizen of in de nabijheid daarvan. De Libanese president Elias Hra- wi en premier Salim Hoss zijn naar de Syrische hoofdstad Damascus onderweg voor gesprekken met president Assad over een nieuw vredesplan. Aoun verwerpt het vre desplan van de Arabische Liga van oktober vorig jaar omdat daarin de aftocht van de Syrische troepen macht niet geregeld werd. VS tegen milieu-actie BERGEN (AP) - De Verenigde Staten willen op de gisteren begon nen milieuconferentie in het Noor- weegse Bergen proberen te voorko men dat resoluties worden aange nomen om de uitstoot van koolstof dioxide tegen het jaar 2000 te stabi liseren, zo blijkt uit een diplomatie ke nota die in handen is gekomen van de milieuorganisatie Friends of the Earth, het stuk werd verleden maand naar de Amerikaanse am bassades in 16 hoofdsteden verzon den, volgens de ambassade in Oslo een gebruikelijke praktijk.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 7