Scholieren staan voor twee weken zweten en zwoegen 'Emancipatie is niet van grond gekomen' Maandag begint examenperiode voor lbo, mavo, havo en vwo Boekje mét fietsroutes door streek Na tien jaar beleid bij Leidse universiteit: Milieugroepen: waterputten bij Noordwijk openhouden (Puft Menselijk brein loopt steeds meer achterop bij computer DONDERDAG 10 MEI 1990 REGIO PAGINA 15 DEN HAAG - Slapeloze nach ten. maag- en darmkrampen, bib berende vingers en zweethanden: de eindexamens voor de scholen voor voortgezet onderwijs staan weer voor de deur. Maandag is het zover. Zo'n 4000 scholen voor lager beroepsonderwijs, mavo, havo en vwo staan in het teken van het eindexamen waaraan in totaal zo'n 222.000 jongelui deel- De examens-duren tot en met 28 mei. Twee weken later, op 8 ju ni krijgen de scholen de uitslag van het werk dat wordt nageke ken door het Instituut voor Toets ontwikkeling Cito. Daarbij ont vangen ze de aanwijzingen voor het bepalen van het eindcijfer. Bij de examens die uitsluitend be staan uit meerkeuzevragen, be paalt het Cito zelf het cijfer. De kandidaten die voor een herexamen in aanmerking ko men, kunnen op vrijdag 15 juni een nieuwe poging doen. Maar dat mag slechts in een vak. Wie het niet redt met een beter punt, kan net zo goed thuis blijven. Als de herkansing evenmin succes heeft, rest er niet anders dan het volgend jaar nog eens te probe ren. Lang hoeft deze groep kandi daten niet in de zenuwen te zitten over de uitslag, want die is op 27 juni beschikbaar. De uitslag van de meerkeuze vragen wordt de dag na het exa men 's avonds om zeven uur openbaar gemaakt via teletekst. Opgaven De bedenkers van de opgaven zijn, per vakgroep, drie docenten die na een sollicitatie bij de over heid aan het werk gaan. Zij sturen hun vragen naar het Cito. Eens per zes weken komen de docen ten en een medewerker van het Cito bij elkaar om de opgaven bij te schaven of te verbeteren. De eindverantwoording ligt bij de Centrale Examencommissie Vaststelling Opgaven. Eén gek kan meer vragen dan duizend wijzen kunnen beant woorden, luidt een bekend Ne derlands gezegde. Het stellen van de juiste vraag is niet alleen moei lijk, maar ook erg belangrijk. G. Luyten, hoofd van de afdeling examens lbo, avo en vwo van het Cito vertelt hierover: "De vragen moeten éénduidig zijn. Als je een vraag bedenkt moet je eigenlijk eerst het antwoord opstellen. De leerlingen moeten weten waaraan ze toe zijn, wat er precies van hen verwacht wordt". Luyten noemt enkele voorbeel den van vragen, die echt niet kun- ook als te veel kandidaten een on voldoende scoren. Uitgangspunt Meurkeuzevragen Net als andere jaren bestaan de examens deels uit vragen waar de kandidaten zelf een antwoord op moeten formuleren, de open vra gen, en gedeeltelijk uit meerkeu zevragen. Meestal is er keus uit vier antwoorden, maar een enkele keer zijn'het er drie of zes. De kennis van de moderne ta len Frans, Duits en Engels wordt getoetst met behulp van meer keuzevragen, net als Spaans, Rus sisch en biologie. Grieks, Latijn, wiskunde, economie en handels kennis worden uitsluitend geëxa mineerd met behulp van open vragen. Bij de opstellen in het Ne derlands en het Fries, kan dat na tuurlijk niet anders anders. Voor de andere vakken geldt een com binatie van beide. Lbo en mavo kennen alleen gecombineerde nen: 'Wat is de Tweede Wereld Oorlog?' Luyten "Een dergelijke vraag meen en daarom te moeilijk. Gaat het hier om politieke of economi sche factoren. Het komt nog al eens voor dat vragen te vaag zijn". Een tweede voorbeeld van een mislukte vraag': 'Noem alle voor delen van commerciële televisie'. Luyten: "Ik kan me voorstellen dat een leerling hiervan radeloos wordt en de neiging heeft een zo lang mogelijk antwoord te geven. Bij een dergelijke vraag zou moe ten staat: geef in ongeveer vijftig woorden vijf voordelen van..." De juiste examenvraag mag niets aan duidelijkheid te wensen overlaten. "Bij ons onderzoek ko men we soms tot de conclusie dat bepaalde opgaven weggelaten moeten worden", aldus Luyten. Ondanks de zorgvuldigheid waarmee met de vragen wordt omgegaan komt het voor dat pas na het examen blijkt dat een of andere vraag de mist is ingegaan. Luyten: "Als er bij voorbeeld een vraag tussenzit, die door slechts twee procent van de kandidaten goed wordt beantwoord, dan is er iets aan de hand. Of de vraag is te moeilijk öf de vraagstelling is on juist. Bij de telling van de score wordt rekening gehouden met dit verschijnsel". Door analyse van het ingelever de werk bekijkt het Cito of het no dig is de afspraken over de beoor deling - in vaktermen: de cesuur - te herzien. Als een vraag onduide lijk was of zelfs fout, wordt de ce suur bijgesteld en dat gebeurt Het onderscheid tussen het lbo- dwenen. De deelnemers doen hun examen op c- of d-niveau. Wie niet in minstens drie vakken examen doet op d-niveau, komt niet meer in aanmerking voor het mavo-diploma. In het verleden was het nog mogelijk een mavo diploma te halen met zes vakken op c-niveau, maar dat is afgelo pen. Op welk niveau iemand zijn di ploma behaalt, is niet in alle ge vallen vooraf te zeggen. Wie het goed doet bij het c-examen en daar bij voorbeeld een negen haalt, kan 'herprofileren' en het examen op d-niveau nog eens overdoen en zo de waarde van zijn diploma opvijzelen. Nieuw is dat havo-kandidaten wiskunde-examen kunnen doen op a- en b-niveau. Drie scholen experimenteren hiermee. Niet minder dan honderd scho len doen mee aan het experiment Grieks en Latijn. De kandidaten moeten voor Grieks een tekst ver talen van Herodutus en voor La tijn van Ovidius. Steekproeven Het Cito, de producent van de examens, kijkt de meerkeuze- toetsen zelf met behulp van com puters na. Aan de hand van de re sultaten wordt gelijk bekeken of het examen deugde en of het in derdaad toetste wat er getoetst moest worden. De open vragen worden nage keken door de docenten van de school waar de leerling examen doet. Als die het werk hebben ge corrigeerd. worden de resultaten van drie of vijf, afhankelijk van het totale aantal, willekeurige kandidaten van elke school naar het Cito gestuurd om ook op dit onderdeel zicht te krijgen op de toetstechnische kwaliteiten. Ver volgens gaat het werk voor de tweede correctie naar een andere leraar elders in het land om het werk zo objectief mogelijk te be oordelen. Over de vraag hoe dat moet, is het laatste woord echter nog niet gesproken. De docenten die de tweede cor rectie doen, hebben daar allemaal hun eigen aanpak voor. De één vindt dat alles opnieuw moet wor den nagekeken, de ander wil dat steekproefsgewijs doen - wille keurig of alleen de vijfjes en de zesjes - omdat dat veel vlugger gaat. Anders dan sommige eind examenkandidaten wel eens vre zen, hebben de leraren het beste voor hen voor. Uit handen van L. Dallinga (rechts) kreeg voormalig verkeerswet houder Van der Molen (met fietspet) een boekje met negen fiets routes in en om Leiden. (foto Jan Holvast) LEIDEN/NOORD WIJK - Het Milieuoverleg Duin- en Bollen streek heeft een dringend beroep gedaan op de leden van Provinciale Staten om de twaalf waterwinput- ten in het Noordwijkse duingebied Langeveld open te houden. Dat kan als de bollenteelt stopt met het ver vuilen van de grond, schrijft het MOBD aan de statenleden. Onlangs werd besloten de putten binnen twee jaar te sluiten, omdat daarin de giftige stof ETU was aan getroffen. ETU is een afbraakpro- dukt van landbouwgif dat in de bloembollenteelt wordt gebruikt. Het gif is nog niet tot het drinkwater doorgedrongen. De provincie ziet kennelijk geen mogelijkheden deze ontwikkeling té stuiten en heeft aangekondigd de waterwinputten te zulen sluiten. Het MOBD zegt zich zorgen te maken over de plannen tot sluiting. "Wij hebben begrepen", aldus de brief, "dat de winning van (nu nog) schoon grondwater voor de drink watervoorziening moet wijken voor de activiteiten van enige bollente- lers. Dit is natuurlijk volstrekt in strijd met alle uitgangspunten van milieubeleid waarin zuinig omgaan met schaarse grondstoffen voorop staat en waarin de activiteiten van de ene functie (bollenteelt) de ande re niet geheel onmogelijk maakt. Bovendien wordt niet overwogen de vervuilers de rekening te laten betalen. De winning dreigt daaren tegen te worden gesloten, omdat de schadevergoeding aan de bollente- lers het niet-gebruiken van allerlei gifsoorten de drinkwatervoorzie ning te duur zou maken". Het MOBD verwijt de provincie dat dit de wereld op zijn kop zetten is. Door op deze manier voor de ver vuilers op de loop te gaan, wordt een bijzonder ongewenst precen- dent geschapen, waarbij een groot maatschappelijk belang door de vervuiling van een enkeling moet wijken. De Alpheuse promovendus Groe- newegéli. <folo Loek Zuyderduin) LEIDEN/REGIO Nu ze geen wethouder meer is heeft M. van der Molen, de voormalige Leid se wethouder van verkeer, alle tijd om de negen routes te fiet sen van het boekje dat zij gis teravond kreeg aangeboden. Dat zei ze ook in haar toe spraakje. En ook dat zij welis waar een rijbewijs heeft, maar liever fietst. En dat haar opvol ger, de huidige wethouder van verkeer J. Walenkamp, zelfs he lemaal geen rijbewijs heeft. Dat zou iets kunnen zeggen over het milieuvriendelijke gedrag van de Leidse bestuurders. 'Fietsen door de tijd' is de ti tel van het door de Echte Neder landse Fietsers Bond (ENFB) en het Instituut Voor Natuurbe schermingseducatie, afdeling Leiden (IVN) heruitgegeven boekje met negen fietsroutes. Die heruitgave was nodig omdat de route-beschrijvingen uit het oude boekje niet meer actueel waren. Ook veranderingen in het landschap maakten het wenselijk de aandacht van het publiek hierop vanuit milieu- educatief standpunt te wijzen. Tevens zijn bepaalde routes door nieuwe vervangen. Het boekje bevat negen routes en drie hoofdstukken die achter grond en leidraad voor de routes zijn. Alle tochten beginnen in Lei den, maar ze kunnen ook hal verwege worden begonnen of in omgekeerde richting. Het boek werkje bestaat uit vier delen. In het eerste deel staat achter grondinformatie over onder meer het ontstaan van het pol der- en duinlandschap, het ont staan en de groei van de stad Leiden, de rol van het verkeer in de samenleving en gesprekken met beheerders van het land schap. Bewoning en verandering van het landschap vanaf het begin, zo'n 4000 jaar geleden toen Veur en Voorschoten (de 'schoot' of einde van de 'voor' of strandwal) al ontstonden, tot liet protest te gen rijksweg 11 komen hierin aan bod. Ook valt te lezen hoe de bollenteelt al in 1780 van econo mische betekenis begon te wor den, hoe de vervening 'eiland jes' als Leimuiden en Woubrug- ge in landschap veranderde en hoe oeverwallen de voorlopers waren van de moderne snelwe gen. In de eerste route 'in het spoor van Leidse stadsuitbreidingen' komt de oude stad weer tot nieuw leven. Straatnamen als Noordeinde, Vestestraat en Raamgracht verwijzen naar een heel andere stad dan de huidige. Het is een histórische stadsrou- te die zoveel mogelijk de wijkopbouw van Leiden volgt. 'Over oude paden' volgt de ou de reisroutes, die afgedwongen door de natuurlijke omgeving werden gevolgd. Bij deze tocht valt de nadruk op de oeverwal len van Vliet en Mare. Fietsers komen hier onder meer langs de Kagerplassen, de Vliet en de Horsten in Voorschoten. Onder werpen bij de tocht: de Romein se invloed, kassentuinbouw, het hoogheemraadschap Rijnland en wegen op strandwallen. Een stadsparkenroute is uit gezet in 'Groen Leiden, het oude traject van de Gele Tram kan men volgen in 'Van gele tram en Duinmeyers'. Hierbij gaat men via het Haagse Schouw naar Wassenaar, Meijendel en Val kenburg. 'Langs duin en strandwal' voert via de voormalige strand vlakte eveneens naar Wasse naar, 'Naar de bollen' is een tocht door Rijnsburg, Sassen- heim, Lisse en Noordwijker- hout. Via Zoeterwoude en Zoeter- meer is een tocht naar de Rotte- meren uitgezet, 'Langs oude veenstromen' voert naar Nieu we Wetering, Roelofarendsveen en Aarlanderveen, en 'Plassen en polders' brengt de fietser naar Hazerswoude, Boskoop en de Reeuwijkse plassen. Bij elke route staan wetens waardigheden vermeld en het boekje is dan ook bedoeld voor, fietsers die op de omgeving wil len inzoemen, achtergronden van het ontstaan willen weten en geïnteresseerd zijn in natuur en milieu. De fietser heeft bij elke tocht de keuze tussen een lange en een korte route. 'Fietsen door de tijd' is voor 12,50 gulden verkrijgbaar bij boekhandel of het VVV. LEIDEN - Na tien jaar eman cipatiebeleid aan de Leidse universiteit is er van een eer lijke verdeling van betaalde en onbetaalde arbeid tussen mannen en vrouwen nog steeds geen sprake. Het zal zeker 20 tot 30 jaar duren voordat de bestaande ach terstand op dit gebied is in gelopen. Deze conclusie trekt de emancipa tiecommissie in het door Willy van Strien ter gelegenheid /an tien jaar emancipatiebeleid samengestelde boekje 'Evolutie of revolutie'. Daar in inventariseert zij wat er in die tien jaar tijd nu van emancipatie is terechtgekomen. De slotsom is dat er meer sprake is geweest van een evolutie, een zeer langzaam op gang komend proces, dan van een revolu tie die de universiteit op haar grond vesten doet schudden. Zo gaan er evenveel meisjes als jongens studeren, maar hun studie keuze volgt nog het traditionele pa troon. Dat betekent dat vooral de fa culteit wiskunde en natuurweten schappen nog steeds een mannen- bolwerk is, waar zowel in lagere ad ministratieve posities als in weten schappelijke functies vrouwen ver uit in de minderheid zijn. De actie voor meisjes 'Kies exact' heeft op de Leidse universiteit althans zijn uit werking gemist, zo stelt Van Strien vast. Verder is het aantal vrouwelijke personeelsleden gestegen, maar vrouwen in hogere functies zijn op de hele universiteit ondervertegen woordigd. Het aantal vrouwelijk wetenschappelijk personeel is wel toegenomen, maar dat komt door het aantal assistenten in opleiding. Vrouwen nemen nog steeds in wei nig gevallen de positie van universi tair hoofddocent of hoogleraar in. Op een totaal van 290 gewoon hoog leraren zijn er slechts vijf vrouw. De huidige voorzitter van de emancipatiecommissie, Loek van der Molen, vindt dat wat emancipa tie betreft de Leidse universiteit enigszins vertraagd met de maat schappelijke ontwikkelingen mee gaat. "Er is wel beleid, maar het wordt niet of slechts ten dele uitge voerd". Volgens haar commissie be staat er aan de universiteit geen uit gesproken weerstand tegen eman cipatie, maar er is tot nu toe weinig daadkracht geweest. Wel zijn er mogelijkheden, aldus van der Molen, om tot een slagvaar diger beleid te komen. Zo zal de emancipatiecommissie zich voortaan meer gaan bemoeien met de voorbereiding van beleid, in plaats van alleen maar te reageren op al geformuleerd beleid. Inmiddels is de discussie over een gericht loopbaanbeleid bij de Stormschade twee miljard AMSTERDAM (ANP) - Verzeke ringsmaatschappijen, assurantie tussenpersonen en experts maken nog steeds overuren na de stormen die ons land in januari en februari hebben geteisterd. Mr. J. Idenburg, voorzitter van het Verbond van Ver zekeraars, stelt dat inmiddels bijna één miljoen claims bij verzekeraars zijn ingediend en dat staat gelijk met een extra hoeveelheid werk van tien maanden. De omvang van de schade van beide stormen schat hij, evenals eerder andere kopstukken uit de verzekeringswereld hebben gedaan, op twee miljard gulden. in de motor slechts moeizaam ops poort, richt weinig schade aan. Hoogstens wordt de klant gedu peerd door een hoge rekening. Voor de operator in een kerncentrale zijn de risico's veel groter. Niet alleen kan een verkeerde beslissing leiden tot een gigantische ramp, foute in schattingen van processen die gaande zijn kunnen het bedrijf ook aanzienlijke economische schade aanbrengen. Groenewegen pleit ervoor om de elektronische apparatuur die men sen in hoogst verantwoordelijke po sities ondersteunt, aan te passen aan de begrenzingen van het men selijk brein: een Intelligent Deci sion Support System. Een compu terprogramma dat niet alleen een storing toont en afwacht tot de ope rator een oplossing aandraagt. Zo'n systeem dient de operator geduren de zijn analyse met kritische vragen te begeleiden en hem op deze ma nier te weerhouden van het bijna blindelings volgen van een moge lijk verkeerde diagnose. universiteit via de Discussienota Loopbaanbeleid op gang gekomen. Maar, aldus Van der Molen, de voor stellen daarin zijn nogal vrijblij vend. Zij is meer tevreden over de laatste emancipatienota, waarin het college van bestuur het emancipa tiebeleid nu krachtiger en minder vrijblijvend zegt te willen aanpak ken. Het college heeft zelfs besloten tot sancties bij het niet halen van de taakstellingen. "Na tien jaar emancipatiebeleid waarin vrij Geinig tot stand is geko men, lijkt er nu een nieuwe wind te gaan waaien. We gaan met enig ver trouwen de volgende tien jaar tege moet". Honderd jaar geleden stond er in de krant: - Als eene bijzonderheid ten be wijze van het gunstige voorjaar kan gemeld worden dat van de korven in^den tuin bij den heer D.J. Gesink, te Voorschoten, 6 en 7 Mei twee bijenzwermen zijn uitgevlogeniets, dat gewoonlijk eerst in het begin van Juni of in het laatst van Mei plaats heeft. - Dr. M.T. Houtsma is benoemd tot hoogleraar in de Hebreeuwse letterkunde en de Israëlitische oudheden aan de Rijksuniversi teit van Utrecht. - NEDERLAND VERRADER LIJK AANGEVALLEN DOOR DUITSCHLAND. Duitsche troepen hebben he dennacht de Nederlandsche grens overschreden en zijn in aanraking met onze grenstroe pen. Onze grenstroepen volbren gen de hun opgedragen taak. Zij zijn er in geslaagd de bevolen vernielingen tot uitvoer te bren gen. De bruggen over Maas en IJssel zijn door hen vernield. In hei binnenland zijn door vijan delijke vliegtuigen landingspo gingen gedaan en op enkele plaatsen parachutisten neerge laten. - De Leidsche burgerij wordt gewaarschuwd om tijdens lucht gevechten boven onze stad niet op straat te blijven kijken. Ver dwaalde mitrailleurkogels heb ben vanochtend al een tweetal slachtoffers gemaakt. Op de Beestenmarkt werd een 13-jarig meisje, H.B., in den rug getrof fen, terwijl inde Sumatrastraat een 30-jarige vrouw. G.B.. aan den onderarm werd verwond. Aan den Witte Singel is een in Nederlandsche militaire uni form gestoken Duitscher aange houden, die zich in een motor bootje door de Singelgracht voortbewoog. De Leidsche poli tie heeft hedenmorgen een veer tigtal personen gearresteerd, die staatsgevaarlijk werden geacht. Voorts is de drukkerij van het 'Nationale Dagblad' aan de Kaiserstraat ontruimd en zijn de persen onklaar gemaakt. LEIDEN/ALPHEN - Vergissen is menselijk. Maar waarom maken mensen 'vergissingen'? Het Alp- hense oud-raadslid A. Groenewe gen promoveerde gisteren aan de Leidse universiteit op een onder zoek naar oorzaken van menselijk falen in ongewone en dus verras sende situaties. "Foutief handelen komt voort uit de beperkingen van het menselijk brein", is haar conclu- door Gert Visser Een treinongeluk, een vliegramp, een ongeluk in een kernreactor. Steeds vaker wordt een menselijke fout aangevoerd als verklaring voor v, at er mis ging. Steeds meer wor den ingewikkelde processen gecon troleerd door computers die door gaans geen fouten maken. Het men selijk brein is achtergebleven bij de ware revolutie die de elektronica heeft meegemaakt. De mens is daar mee de zwakste schakel in het pro ces geworden waardoor zijn falen extra opvalt. Of het nu in de werkplaats van een garage is of op de brug van een mammoettanker, dagelijks worden geconfronteerd met proble- nieuw voor hen zijn 'en zij geen beroep kunnen doen op eryarjngen die in het ge heugen zijn vastgelegd. Dat vereist een creatieve oplossing. Aan de hand van laboratoriumproeven heeft de wetenschap modellen ont wikkeld op welke wijze deze pro blemen opgelost kunnen worden. Het ideale model: eerst gegevens verzamelen om vervolgens aan de hand van deze informatie een ver klaring en een oplossing te zoeken. De dagelijkse praktijk van pro bleem-oplossen ziet er echter heel anders uit dan in laboratoria werd nagebootst, ontdekte Groenewe gen. "Mensen zijn niet geneigd om op deze manier logisch te denken. Zij hebben meteen al een opvatting over wat er aan de hand kan zijn. Vervolgens gaan zij aan de slag, maar dan blijkt vaak dat ze fout zit ten. Men blijkt erg vasthoudend te zijn aan de eigen hypothese en des noods is men bereid gegevens, die deze ontkrachten, over het hoofd te zien of te verdraaien". In haar onderzoek confronteerde Groenewegen een aantal monteurs met een weinig voor de hand liggen de storing in een automotor. Geke ken werd welke weg de monteurs bewandelden om achter de storing te komen. Het bleek dat slechts een derde van de monteurs systema tisch op zoek ging naar het pro bleem. Het overgrote deel toog zon der enige logica te werk en sprong van de hak op te tak: stelde een dia gnose, ging net zo lang op zoek tot deze onjuist bleek, stelde een nieu we diagnose, etcetera. Uiteindelijk vond niet eens de helft van de mon teurs de oorzaak van de storing. Groenewegen verklaart deze on logische manier van probleem-op- lossen vanuit de beperkingen van het menselijk brein. "Ons lange-ter- mijn geheugen is weliswaar onein dig maar ons werkgeheugen, waar mee we het in dit soort situaties moeten doen, is beperkt. Daarin is geen ruimte om alle relevante gege vens tegelijkertijd op te slaan. Denk eens aan een spelletje Mastermind. De conclusies die je trekt na de eer ste twee rijtjes kun je nog wel vast houden maar met ieder rijtje dat er bijkomt, wordt het steeds moeilij ker". "Mensen trachten een probleem op te lossen door naar overeenkom sten te zoeken tussen de nieuwe si tuatie en bekende situaties die in het lange-termijn geheugen zijn op geslagen. De situatie die de meeste overeenkomsten vertoont met het acute probleem waarvoor men staat, wordt opgepikt en leidt tot het stellen van een hypothese. Blijkt de hypothese naderhand niet te klop pen, dan wordt volstrekt willekeu rig een nieuwe gesteld. Het is geen logisch proces maar lijkt eerder op willekeurig zoeken of gokken". De automonteur die door zijn vol strekt onlogische aanpak de storing

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 15