'Ik heb gewoon mijn werk gedaan'
Dick Tesselaar: afscheid zonder franje van directeur van de BV Leiden
enorme kater'
ZATERDAG 28 APRIL 1990
PAGINA 25
BIJLAGE VAN HET LEIDSCH/ALPHENS DAGBLAD
Arrogant, bot, autoritair, deskundig, be
trokken, de Walter Etty van Leiden. Het
zijn zomaar wat typeringen voor Diek
Tesselaar, die na zestien jaar stopt als
wethouder. Hij is moe, heeft het allemaal
al een keer gezien.
"Tot dusver is er niemand geweest die
heeft gezegd dat ik weg moest. Wel dat
het beter is dat ik wegga, omdat ik eigen
wijs, arrogant en weet ik wat nog meer
ben. Voor mezelf heb ik ook een beetje
het gevoel dat ik steeds meer de wijze ou
de man ga uithangen binnen de PvdA-
fractie. Misschien ook wel een vervelen
de oude man, een oude zeikerd", zo ver
klaarde Tesselaar twee jaar geleden zelf
zijn aangekondigde afscheid.
Manager
De politiek leider van de Leidse PvdA houdt er mee op. Na zestien jaar wethouder te zijn geweest wil Dick Tesselaar het nu wel
eens proberen in het bedrijfsleven. Tesselaar (50) heeft een belangrijke inbreng gehad in het Leidse stadsbestuur. Allerlei ac
commodaties voor sportclubs werden onder zijn bewind uit de grond gestampt. Bijna vijfhonderd sportmensen dankten hem
gisteravond voor zijn steun. Hij bebouwde de Stevenshof, probeerde de laatste restjes groen vol te zetten met goedkope wo
ningen. Hij had slechts één doel: huizen bouwen voor de Leidenaars. Alle reden dus voor een afscheidsinterview, maar dat
werd door hem geweigerd. De reden? "Ik heb gewoon mijn werk gedaan".
Daarom een portret van de vertrekkend directeur van de BV Leiden.
door Henny van Egmond en Ad van Kaam
"In de loop der jaren heb ik Tesselaar
zien veranderen van een welzijnsjongen
die overal zijn oor te luisteren legde, in
een technisch manager die woning-
bouwsubsidies moest binnenhalen, wo
ningen moest bouwen", vertelt Jan Dui-
vesteijn, het hoofd van de directie sport
en recreatie en in de jaren '70 PvdA-
raadslid. "Het werk deed hij de laatste ja
ren technisch uitstekend, maar hij was
politiek moe".
"Dick is enorm betrokken bij wat hij
doet", meent Duivesteijn. "In het open
baar heeft hij altijd zo'n quasi-onver-
schillige houding, maar sommige dingen
doen hem ontzettend pijn. Bijvoorbeeld
de huren in de Stevenshof. De eerste wo
ningen die werden gebouwd, hadden
een huur van vierhonderd gulden. Door
allerlei maatregelen uit Den Haag is dat
inmiddels 650, 700 gulden geworden. Hij
weet dat die arbeider die eindelijk een
eensgezinswoning kon huren zijn hele
leven niet meer uit de huursubsidie
komt. Dat elk tientje dat hij meer gaat
verdienen direct wordt ingepikt. Dat
vreet aan hem".
Het werk raakte Tesselaar ook letter
lijk. Weken van tachtig uur waren voor
de stug doorrokende PvdA'er geen enkel
bezwaar. Tot de zwarte dag in april 1984
op een receptie van de Leidse kampeer
vereniging De Wijde Vlucht, waar het 25-
jarig bestaan werd gevierd. Tesselaar,
zoals altijd bij recepties van allerlei vere
nigingen ook hier present, werd getrof
fen door een hartstilstand. Snel ingrijpen
van een aanwezige betekende de redding
van Tesselaar die officieel een half jaar
uit de roulatie was, maar al snel weer op
het stadsbouwhuis werd gesignaleerd.
Rustiger aan deed hij het niet. Stoppen
met roken evenmin.
Tot in detail bemoeide Tesselaar zich
in al die jaren met de volkshuisvesting.
"Laatst nog, toen hêt ging over de flats
die op het Elamterrein komen. Iedereen
was akkoord, maar niet Tesselaar. De ap
partementen werden 4,80 meter breed.
En dat is te smal, het moet 5,40 meter
worden, vond hij. Kijk, in de hele ge
meentepolitiek is dit maar een detail,
maar voor die mensen die er komen te
wonen is het heel belangrijk", zegt Dui
vesteijn.
"Zoveel mogelijk woningen bouwen,
zo groot mogelijk, tegen zo laag mogelij
ke kosten en die dan eerlijk verdelen.
Daar heeft hij hard voor geknokt",
schetst Ron van Noord het werk van zijn
directe baas. Hij is bestuursmedewerker
van Tesselaar.
Wakker
In al die jaren werd Tesselaar een aantal
malen geconfronteerd met bouwprojec
ten die volledig uit de hand liepen. De
problemen rond nieuwbouw zoals op' de
Oranjegracht/Zijlsingel en in de Stevens
hof, klachten over gerenoveerde wonin
gen, alles kwam bij hem terecht. "Ik lig
daar nachten wakker van", zo bekende
hij eens.
Volgens Duivesteijn maakte Tesselaar
de fout zich verantwoordelijk te voelen
voor de kwaliteit van de woningen. "Dat
is in eerste instantie een verantwoorde
lijkheid van de opdrachtgever, niet van
de gemeente. Maar hij vond dat ook ar
beiders goed moesten wonen en wilde
dan ook zelf grip op het werk houden".
Voor zijn werk op volkshuisvestings
terrein krijgt Tesselaar van iedereen lof.
Slechts eenmaal leed hij een grote neder
laag' met zijn plannen voor de woning
bouw op groenstroken. De nota Bouwen
in bestaande wijken leidde tot enorme
kritiek. Inspraakavonden werden door
honderden boze wijkbewoners bezocht.
"Hele wijken kwamen in opstand. Dat
zat hem verschrikkelijk dwars. Hij kon
niet duidelijk maken dat hij slechts één
doel voor ogen had: huizen bouwen voor
de 8000 woningenzoekenden die Leiden
op dat moment telde. Elke keer bracht
hij het weer ter sprake, maar hij kon z'n
argumenten niet overbrengen. Daarover
heeft hij ontzettend de pest in", stelt
Hans de la Mar, ooit zijn grote tegenstan
der in de raad, nu collegawethouder.
Het meest in het oog lopende project is
zonder twijfel de nieuwbouwwijk de Ste
venshof. Volgens Van Nood is Tesselaar
zeker gebleven om dit project af te ma
ken. "De Stevenshof is eigenlijk af op dit
moment. Voor het hele gebied zijn er
plannen. De aannemers of de architecten
zijn gekozen".
Sport
Het hart van Dick Tesselaar lag in de af
gelopen zestien jaar ook en vooral bij de
sport. Welke portefeuille hij ook be
kleedde, de sport vertrouwde hij nooit
aan een ander toe. "Zijn achtergrond
Dick Tesselaar aan het ei'nd van de
politieke glijbaan: "Het werk deed
hij de laatste jaren uitstekend, maar
hij is politiek moe". (archieffoto-s)
heeft daar veel mee te maken", zo ver
klaart Jan Duivesteijn 'die nimmer afla
tende interesse van zijn 'baas'. "Dick is
afkomstig uit de welzijnshoek en toen hij
kennis maakte met de sportwereld trok
vooral dat vrijwilligers-aspect hem bij
zonder aan. Binnen een jaar had hij uit
die sector een enorme respons. En in fei
te is dat zo gebleven".
Gisteravond namen de Leidse sporters
afscheid van 'hun wethouder' in de door
Tesselaar zelf gebouwde Drie October-
hal. De tent was te klein. Liefst 450 spor
ters en bestuurders kwamen opdraven
om de man die in Leiden voor hen zoveel
mogelijk had gemaakt uit te luiden. Met
in gedachten zijn uitspraak ik heb ge
woon mijn werk gedaan', waren toespra
ken verboden. Liever schudde hij ook
geen handen. Met z'n allen nog een keer
gezellig een biertje drinken, dat was wat
hij wilde. Zoals gebruikelijk was die wil
meteen ook weer wet.
Jan Duivesteijn, als directeur van de
gemeentelijke dienst sport en rekreatie,
als partijgenoot en als vriend, zette met
Tesselaar menig geslaagd één-tweetje op
in de afgelopen jaren. Dat leidde onder
meer tot de bouw van de zwembaden De
Zijl en het Vijf Meibad, de aanleg van het
sportcomplex De Morsch, de realisering
van een kunststof-atletiekbaan in de
Leidse Hout, de bouw van de botenloods
bij Die Leythe, de verplaatsing van het
postkantoor ten behoeve van Docos-ta-
feltennis en de bouw van de Drie Octo-
berhal. "Met 25 miljoen zitje een aardig
eind in de goede richting", becijfert Dui
vesteijn. Diens schatting lijkt wat aan de
lage kant. Het werkelijke bedrag dat Tes
selaar voor de sport uitgaf, ligt vermoe
delijk enige miljoenen hoger.
Niets
"En toch begon hij met niks", herinnert
Piet Biegstraaten zich. De voormalige
voorzitter van de Sportstichting en het
huidige raadslid voor de CDA zat er al
toen Tesselaar, zo groen als gras, destijds
in 1974 de sportwereld binnenstapte.
Met in zijn bagage grote beloften, gedaan
om de kiezers te bewegen op de PvdA te
stemmen. "Maar op zijn eerste de beste
begroting vonden we geen cent voor de
sport terug", lacht Piet Biegstraaten nu.
"Uit protest daarover heb ik toen bij mijn
nieuwjaarsrede een rouwband gedragen.
Dat was een stunt toentertijd, ja. Be
doeld om hem op zijn verantwoordelijk
heden jegens de sport te wijzen".
Ook op een ander front lag Biegstraat
en al vrij snel met de nieuwbakken wet
houder in de clinch. "De Sportstichting
was een para-gemeentelijk orgaan, zoals
de Leidse Jeugd Actie. Bedoeld om de
burgerij inspraak te geven in de besluit
vorming. Zijn partij wilde daar vanaf. Ik
was daar tegen. Ben dat in feite nu nog,
want we gaven daarmee toch een stukje
directe invloed op. Maar hoe dan ook, we
haalden bakzeil. De LSF, de Leidse
Sport Federatie, heeft sindsdien onze ta
ken overgenomen".
Bewonderaar
Ondanks dat verschil van mening en
ongeacht de politieke signatuur van zijn
tegenstrever, liet Piet Biegstraaten zich
naderhand kennen als een groot bewon
deraar van Tesselaar. "Hij was soms
stuurs, onbuigzaam ook. Maar vooral
toch een geweldige wethouder. De beste
die we ons konden denken. Hij heeft, dat
staat als een paal boven water, voor de
sport in Leiden hèèl veel betekend".
De adjunct-hoofdredacteur van het
Leidsch Dagblad en een kenner van het
Leidse sportwereldje, Ruud Paauw,
kraakt in deze een kritische noot. "Hij
ontdekte op zeker moment dat fonds bo-
venwijkse voorzieningen. Daar heeft hij
voor de sport vaak en nuttig uit geput.
Dus hij kon nogal wat weggeven. Boven
dien is de sportwereld in wezen autori
tair ingesteld. De coach bepaalt wat er
gebeurt, de rest volgt vanzelf. In tegen
stelling tot de politiek, kijkt de sport niet
naar de manier waarop iets tot stand
komt. Als het maar tot stand komt. Daar
naast werd het hem allemaal erg gemak-
kelijk gemaakt. In de gemeenteraad is
het aantal mensen dat een beetje kijk op
sport heeft op één hand te tellen. Hij
kreeg zelden of nooit een weerwoord".
Kreeg hij dat wél van Jan Duivesteijn?
"Zeker weten", zegt betrokkene. "Hij
kon knap eigenwijs zijn. Soms deed ik
hem een idee aan de hand, waar hij falie
kant op tegen was. Een half jaar later
kwam hij dan met hetzelfde plan op de
proppen en bracht het als zijn idee. Daar
kon ik wel eens nijdig over worden. Hij is
niet makkelijk, had zo zijn buien. Je
moet hem kennen. Maar achteraf kan ik
alleen maar constateren dat de samen
werking uitstekend is bevallen".
Wat heeft hij, op sportgebied althans,
niet gerealiseerd? "Hij heeft, zo zou je
vandaag de dag kunnen stellen, mis
schien wel teveel neergezet", lacht Bieg
straaten. En dan serieus: "Het enige pro
bleem met die accommodaties was en is
de personele bezetting. Hij zei altijd: 'Ik
help je aan een accommodatie, maar dat
moet wel kunnen binnen de huidige mo
gelijkheden'. Dat is dus steeds maar
weer schipperen. Maar ik weet niet of je
hem dat kunt aanrekenen, Hij bood ie
dereen de kans om te sporten. En daar
gaat het per slot van rekening om".
Vlak voor zijn vertrek heeft Tesselaar
op sportgebied nog een aantal dingen ge
regeld. Zo was er geen onderhoudsbud
get voor sportaccommodaties en moest
de hockeyclub Roomburg nog aan een
paar kunstgrasvelden worden geholpen.
"In de laatste maanden is er keihard ge
werkt om deze zaken af te ronden", ver
telt Van Nood, die grote bewondering
heeft voor de manier waarop zijn wet
houder werkte. "Je wist dat je op hem
aan kon. Hij was een wethouder van wie
je zeker wist dat als hij A zei, B eraan zou
komen. Die duidelijkheid werd door de
ambtenaren gewaardeerd".
De snelheid en vooral zakelijkheid waar
mee Roomburg en het onderhoudsfonds
werden aangepakt zijn typerend voor
Tesselaar. "Dick vindt het leuk om met
zijn zakelijkheid te koketteren", zegt
oud-wethouder Cees Waal, met wie Tes
selaar jarenlang een ijzersterk koppel
vormde. "Als wij samen van het stads
bouwhuis naar het stadhuis liepen voor
een vergadering van B en W spraken we
vaak dingen af. Ik kan me niet herinne
ren dat het gemeentebestuur ooit iets an
ders heeft besloten dan wij voorstelden".
Die machtspolitiek staat model voor
de jaren '70 en een groot deel van de jaren
'80. "Tesselaar paste precies in dat
beeld", vindt Joop Walenkamp, al twaalf
jaar de CDA-leider in de Leidse politiek.
In zijn eerste jaren als wethouder lag
Tesselaar geregeld in de clinch met Jan
en Alleman. Hij was voorzitter van de
Leidse Jeugd Actie, een overkoepelend
orgaan voor buurt- en clubhuiswerk,
maar hief de club tijdens zijn wethou
dersschap op. Hij bruskeerde de Rooie
Vrouwen, toen onder leiding van de hui
dige politiek leider van de PvdA Henrièt-
te van Dongen, door voor de cursus
Vrouwen Oriënteren zich op de Samenle
ving geen extra subsidie uit te trekken.
Het afdelingsbestuur bestrafte Tesse
laar voor zijn autoritaire houding met
een dertiende plaats op de kandidaten
lijst voor de verkiezingen in 1978. De le
den plaatsten hem vier plaatsen hoger,
nadat hij enkele stemmingen om hogere
posities had verloren. Maar de kiezers
steunden hem massaal. Hoewel pas vier
jaar wethouder beloonden zij hem met
1261 voorkeursstemmen. De positie van
Tesselaar was daarmee direct gevestigd.
Loyaal
In dat jaar werd ook het eerste Pv-
dA/WD-college gevormd. Noodge
dwongen, zo meldt toenmalig lijsttrek
ker Van Dam, omdat voortzetting van
een progressief college niet mogelijk
was. Dick Tesselaar betreurde de veran
dering van partner niet. Hij stak nooit on
der stoelen of banken dat met de WD op
prima wijze zaken konden worden ge
daan. De liberalen waren loyaal en hiel
den zich aan de afspraken, in tegenstel
ling tot de kleine linkse partijen waar
mee de PvdA continu problemen had.
Na acht jaar kwam Groen Links erbij.
Uit respect voor de kwaliteiten van Hans
de la Mar die Tesselaar als een horzel had
gevolgd de afgelopen jaren, zeggen som
migen. Omdat hij af wilde van die last
post die hem in openbare raadsvergade
ringen steeds aanviel en niet week als
Tesselaar boos werd, menen anderen.
"Tesselaar kan absoluut niet tegen zijn
verlies. Daarom heeft hij De la Mar in het
college gehaald", zegt Ruud Paauw. "In
een discussie tussen die twee zei Tesse
laar tegen De la Mar: 'Ik heb je gehaat bij
het leven". Het verwondert Paauw niet:
"Ik heb zelden iemand meegemaakt die
aan de ene kant zo hartelijk en open was
en aan de andere kant ook zo bot".
De botte, arrogante, eigenwijze en auto
ritaire karaktertrekken van Tesselaar
hebben altijd op de voorgrond gestaan,
maar er is ook een andere Dick Tesselaar,
zo stellen bijvoorbeeld zijn collega's uit
het college. Hij was de man die alles re
gelde, alle wegen naar de subsidiepotten
wist te bewandelen. En de man die altijd
opkwam voor zijn medebestuurders.
Volgens burgemeester Cees Goekoop
was Tesselaar een van 'de bemiddelende
figuren in het college'. "Hij is de teamlei
der geweest, de man die besefte dat er
drie partijen in het college zaten en dat ze
alle drie aan bod moesten komen", zegt
De la Mar. En Henriëtte van Dongen, de
opvolgster van Tesselaar als PvdA-lei-
der: "Hij was de meest collegiale van het
stel".
Volgens WD-wethouder Theo van
der Nat is Tesselaar helemaal niet bot, al
lijkt dat wel zo. "Zijn gedrag komt in de
Leidse cultuur misschien over als bot. In
Leiden is men gewend heel veel te pra
ten, terwijl Dick meestal kortaf is", ver
telt Van der Nat. "Je hebt wethouders
die lullen en wethouders die doen",
meent ook Duivesteijn.
En autoritair? Goekoop vond dat ook
wel eens. "Wat dat betreft is hij een dui
delijke exponent van zijn partij ge
weest", constateert de burgemeester.
"Die opstelling is misschien wel onver
mijdelijk als je zo lang politiek leider
'bent geweest van de grootste partij. Ver
gelijk hem maar met mevrouw Thatcher
in Engeland".
Kater
Tesselaar vertrekt op een moment dat
het met de PvdA niet goed gaat. Met de
enorme verkiezingsnederlaag werden de
regenten van de PvdA, de autoritaire
wethouders in de grote steden, afge
straft. "Dick heeft dit niet verdiend", vin
den veel mensen. "Hij gaat met een enor
me kater weg. We hebben geconstateerd
dat het verlies toch vooral landelijke oor
zaken heeft, maar als je zo betrokken
bent bij een partij trek je het je toch per
soonlijk aan", schetst Van Dongen.
Daarbij komt nog eens het gedwongen
vertrek van Fred Kuijers, de WD-wet-
houder, naar aanleiding van de schouw
burgaffaire. Het feit dat hij niet in staat
was het college bijelkaar te houden zo
vlak voor de verkiezingen kon Tesselaar
volgens velen nauwelijks verwerken.
"Het was de grootste nederlaag uit zijn
politieke carrière".
