Peres faalt bij formatie in Israël Vrijlating gijzelaars op losse schroeven Banden met Balten knellen Scandinavië mmsm Blank rechts Zmcl-Afrika bereidt tegenopstand voor Langste Britse gevangenisopstand ten einde Hongersnood bedreigt noorden Afghanistan The Favourite Team Bang&Olufsen i DONDERDAG 26 APRIL 1 Shamir aan zet (Door onze correspondent Ad Bloemendaal) TEL AVIV - De leider van de Israëlische Arbeiderspartij, Shimon Peres, zal president Chaim Herzog vandaag laten weten dat hij er niet in is geslaagd een regering te vormen. "Ik zal mijn strijd voor de vrede op andere manieren voort zetten", aldus een zeer teleurgestelde Peres gisteravond, na een formatieperiode van vijf weken. De president zal naar wordt verwacht vandaag of morgen Jitschak Shamir van de Likud met de formatie belasten. Toen gisteren duidelijk werd dat de Volgens Peres ligt de schuld voor Likud-dissident en minister van de mislukking van de formatie bij economie Jitschak Modai definitief de ultra-orthodoxe partij Shas en voor vShamir had gekozen, stond Pe- het Agoedat-parlementslid Mizra- res' mislukking vast. Zoals de zaak chi, die zich niet aan hun beloften er nu voor staat, kunnen hij en Sha- zouden hebben gehouden. Mizrachi mir ieder rekenen op zestig van de is het enige lid van Agoedat Jisraël honderdtwintig leden van de Knes- dat weigerde Peres te steunen, set. Maar het ligt in de verwachting Peres verklaarde 'geen proble- (Van onze correspondent Peter van N,pijsenburg) JOHANNESBURG - Piet 'Skiet' Rudolph is dezer dagen de popu lairste man onder rechtse Afrika ners. De 51-jarige ex-politieman uit Pretoria brak twee weken geleden in in een wapendepot1 afrikaanse luchtmacht en ging aan de haal met een waar arsenaal wa pens en de bijbehorende munitie. Het was voldoende om een klein le ger te bewapenen, en dat is precies wat Piet 'Skiet' van plan is. Een paar dagen na de geruchtma kende inbraak belde hij een krant in de hoofdstad Pretoria en onthulde zijn even korte als krachtige plan de campagne: dood aan het ANC. De leider van de extreem-rechtse Afri- eus te nemen. Er wordt steevast ge wezen op de geringe omvang van de ultra-rechtse groepjes en de chroni sche verdeeldheid die elke samen werking steeds weer dwarsboomt. Folklore, die in zijn uitingsvormen eerder lachwekkend dan angstaan- de Zuid- jaÊend wordt gevonden. Dat is, waarschuwen experts, niet alleen onverstandig, maar ook le vensgevaarlijk. De rechtse com mando's hebben vrijwel allemaal een opleiding in het Zuidafrikaanse leger achter de rug, zijn tot de tan den gewapend en fanatiek. De 'ter reur' van het ANC zal kinderspel zijn vergeleken bij het geweld dat de Boerencommando's-nieuwe-stijl zullen kunnen ontketenen. Als de opstand ooit uitbreekt, zal parlementsleden naar het Likud-kamp zullen overlo pen, nu de kans op een regering met de Arbeiderspartij is verkeken. De ogen zijn vooral gericht op de ultra-orthodoxe partij Agoedat Jis raël (vijf zetels) en Avraham Sharir, het Likud-parlementslid dat over stapte naar de Arbeiderspartij. De eenheid. Likud zal er alles aan doen om hun steun te verwerven om niet hele- Shamir, die het goed kan vinden maal afhankelijk te zijn van de met Rabin, zou daar niet onwelwil- steun van de extreem-rechtse par- lend tegenover staan omdat hij lie- n' te verwachten over zijn positie binnen de Arbeiderspartij, waar al wordt gesproken over zijn vervan ging door oud-minister van defen sie Jitschak Rabin. Deze laatste zou kunnen treden 1 regering van nationale Lia TerreBlanche, heeft intussen zegd dat zijn partij bezig is met de oprichting van blanke defensie-een- heden en hard zal terugslaan als het ANC zijn gewapende verzet tegen de apartheid en het blanke minder heidsbewind niet staakt. President De Klerks eigen Afrikaners noemen diens hervormingen verraad, en hun leiders kondigden verzet tot de laatste snik aan. De geschiedenis van de Afrika ners en dan vooral dc Tweede Vrij heidsoorlog tegen de Engelsen (1899-1902) is de bron waaruit de - ondanks het devies Eendracht angenisafdelingen, inclusief de ka- gebruikt. Dinsdag kwam de beves- maakt Macht hopeloos verdeelde - kaner Weerstandsbeweging, Euge- regering bij de onderdrukking Een van de vijf laatste opstandelingen van Strangeways trotseert de waterstralen die de po Enkele uren later zullen de vijf zich overgeven. (foto ap> tijen. Shimon Peres voorspelde gis- ver niet afhankelijk i; LONDEN Met een laatste zwaai schikten de laatste vijf bezetters van de Strangeways-gevangenis in aandringen op het toe- Manchester zich gisteravond in het de Arbeiderspartij tot onvermijdelijke. Ze gaven zich over. Hun laatste eis was om via een hoogwerker naar beneden te wor den gebracht, en niet aan de hand boeien van de cipiers. Het gaf de harde kern opstandelingen de ge wenste publiciteit en het beste be- r de opstand begon. Een de muitende gevangenen, de 17-ja- rige Darren Jones, werd gepakt, ter- i worden leiders hun inspiratie putten. De 'veldkornetten' zijn paraat a niet mogen rekenen op de waardelijke loyaliteit van het leger en de politie, vrezen de deskundi gen. Rechtse kopstukken kokette ren graag met de sympathie die vooral in de lagere rangen voor hun idealen leeft. En inderdaad, Piet 'Skiet' had zijn inbraak nooit kun nen plegen zonder de hulp van insi ders die hem een duplikaat-sleutel van het wapendepot hebben gege- Kohl: hereniging in 1991 een feit PARIJS (AP) - De Westduitse Op de pogingen van de onderhan- het sein tot de opstand gegeven zal bondskanselier Helmut Kohl wil wijl de andere vijf het dak opvlucht- delaars de bezetters van het dak te worden, aldus ten. Na Britse televisiekijkers en fa- praten, milieleden en sympathisanten be- weeset. neden te hebben getrakteerd op een laatste circus-achtig optreden, ga ven ook zij zich over. De vijf wer den, eenmaal beneden, medisch on derzocht en gefotografeerd alvo- meet af aan kritiek ge- kritiek verhevigde naarmate het ongeduld met het uit- i de leiders, Dr. Robert van Tonder, voorzitter de Boerestaatspartij. Zover is het nog niet, want nog altijd bestaat blijven van resultaten toenam. Hoe de hoop dat De Klerk van de dwa langer de muiterij duurde, des te ge- lingen zijn weegs zal weerkeren, nanter werd de affaire voor de Brit- Maar zodra de macht aan de zwarte teravond dat Shamir er niet in zal rechts binnen en buiten zijn eigen slagen een kabinet te vormen, partij. Maar hij zal waarschijnlijk "maar als het hem wel lukt zal het eerst probéren zelf een regering te een tot mislukken gedoemde onge- vormen en pas daarna willen praten kend extreem rechtse regering wor- over de toetreding van de sociaal den". democraten. BAYRUT/JERUZALEM (Rtr/AF- Amerikanen overal ter wereld. De P/AP) De vrijlating van gijzelaars resolutie is in tegenspraak met het in Libanon staat op losse schroeven beleid van het Witte Huis dat de sta- na de verklaring van het Ameri- tus van Jeruzalem onderdeel uit- kaanse Huis van Afgevaardigden maakt van een alomvattende vre- dat het Jeruzalem "nu en in de toe- desregeling in het Midden-Oosten. extreem- wijs dat de 'explosie van kwaad', zoals de gevangenisdirecteur het genoemd had, was uitgewoed. Hiermee kwam na 25 dagen een einde aan Engelands langste gevan genisopstand. In het door brand en andere vernielingen geteisterde ge bouw zijn geen lijken gevonden, zoals hardnekkige geruchten wil den. regering en des te dringender de andere^ strafinrichtingen roep om harde maatregelen. Waarschijnlijk moet de harde kern opstandelingen terechtstaan. onderhandeld ineTde Andere betrokkenen worden via in- terne gevangenisprocedures be te worden overgebracht. Sinds Goede Vrijdag werd welijk: overgebleven bezetters. De clow neske ochtendrituelen op het dak recht, hadden de oorzaak van de opstand, de slechte omstandigheden in de gevangenis, allang naar de achter grond gedrongen. Vooral het bizar re optreden van de zichzelf tot lei der uitgeroepen Paul Taylor deed meerderheid wordt overgedragen, en de 'capitulatie dus een feit' is, het bevel 'te wapen' blindelings hoorzaamd worden. In liberale kring bestaat de dat de hereniging van Duitsland voor eind volgend jaar is voltooid, zo heeft hij gisteren na overleg me' de Franse president Francois Mit terrand gezegd. Kohl noemde de Europese en de Duitse eenwording "twee kanten van dezelfde medaille". In de als "bijzonder warm" beschreven be sprekingen hebben Kohl en Mitter rand gepraat over een gemeen schappelijk standpunt voor de Eu- ging om de dreiging van rechts niet ropese top dit weekeinde in de Ierse helemaal of soms helemaal niet s Zo'n 150 gevangenisbewakers uit de onderhandelaars concluderen dat de groep behalve onvoorspel baar ook bereid was steeds grotere risico's te nemen. Toen de gevange nis voor de tweede keer in brand ge stoken werd en de opstandelingen dreigden het gebouw tot de grond komst" beschouwd: als hoofdstad Ook Egypte leverde felle kritiek °p het Amerikaanse besluit. Een cfoon flino aarc moor 711 - woorcJvoercJer van ministerie van buitenlandse zaken in Cairo wees er op dat er in drie resoluties de VN gesproken wordt voerders geen gijzelaars meer zul len vrijlaten", aldus gisteren Hez- bollah-leider Husayn Musawi voor de Libanese radio. Noord-Engeland begonnen gister morgen aan de herovering van Strangeways. Ze waren er enkele dagen eerder in geslaagd een barri cade in te nemen en naar valstrik- bommen te zoeken. Ondanks drei gementen van de gedetineerden de toe af te branden, werden gevangenis op te blazen, werden loofd. geen wapens of explosieven gevon- Terwijl de brandweer de strafin- den. richting nat hield, waarschuwde de Na zeven uur hadden de cipiers directeur van Strangeways hen dat zich meester gemaakt van alle ge- "andere tactieken" zouden worden 'Veiligheid kost Europa meer geld' DEN HAAG (GPD) In het noor- rende vluchtelingen. Homan: "De den van Afghanistan dreigt een gro- vluchtelingen als het ware tot ver te hongersnood. Als het westen niet trek uit Pakistan dwingen, heeft ab- BOSTON (ANP) - Zolang de Euro peanen dat willen blijven Ameri kaanse troepen in Europa, maar zij moeten meer voor hun veiligheid Musawi sloeg daarmee de hoop 0ost.jeruzaiem als bezet gebied en de bodem in dat na de vrijlating verklaring het vredesproces gaan betalen. President Bush heeft zondag van^de^^erikaan^Rob^ert bemoeilijkt. De PLO noemde de dat gezegd tegen de president van ver moor crii7o aars wnr. resoiuj.je »een bewuste poging de de Europese Commissie, Jacques :e-president Frans An- Polhill spoedig meer gijzelaars v lcoulLitlc CC11 w 11X _Lju[v den vrijgelaten. Eerder op de dag gevoelens betreffende Jeruzalem Delors, i werd ir\ Teheran mogelijk vrijdag opnieuw rikaan zou vrijkomen. De resolutie die Tiet Huis aan vaardde is dezelfde als die op 22 maart door de Senaat werd aange- nomen, en naar aanleiding waarvar eerder deze week een extremisti sche groep dreigde met moorden op ^oórdigers de Arabieren, de moslims e christenen te kwetsen". Israël begon gisteren met de bouw van een nieuwe nederzetting bezet gebied op tien kilometer af- Oost-Jeruzalem. In de ko lonie Alon werden tien geprefabri ceerde huizen neergezet. Vertegen- de ultra-nationalis- driessen. De leiders van de Europe se Commissie waren op het Witte Huis voor het pas ingestelde twee jaarlijkse overleg tussen de EG en de VS. de Sovjetunie, Hongarije, Tsjechos- lowakije en Polen en nauwe samen werking met de EFTA-landen (de Alpenlanden en Scandinavië). 124-jarige verliest 121-jarige vrouw MOSKOU (UPI) - In de Sovjetrepu bliek Azerbajdzjan is de 121-jarige Andriessen is tegen verdere uit- Chatin Djavarova overleden, haar breiding van de EG. "De EG kan al- 124-jarige echtgenoot Ilias na een leen zijn leidende rol als de centrale huwelijk v Meer buitenlands nieuws op pagina 19 Slovenië De christendemocraat Lojze Peter- Ie heeft de opdracht gekregen de eerste niet-communistische rege ring in de Joegoslavische deelrepu bliek Slovenië te vormen. Peterle is voorzitter van de Sloveense chris tendemocratische partij, die deel uitmaakt van de alliantie die eerder deze maand de verkiezingen won. Leger VS De Amerikaanse onderminister voor de landmacht, Michael Stone, heeft voorspeld dat het leger in de komende vijf tot zes jaar met 200.000 tot 250.000 man inkrimpt. Minister van defensie Cheney heeft echter nog geen definitieve beslis sing genomen over de reducties, al dus Stone. Momenteel dienen in de Amerikaanse landmacht ongeveer 750.000 man. China De Chinese premier Li Peng heeft gisteren zijn bezoek aan Moskou succesvol genoemd. Het bezoek wordt echter niet afgesloten met het gebruikelijk slotcommuniqué. Dat wijst erop dat de landen niet-op alle punten tot overeenstemming zijn gekomen, maar volgens Li is tijdge brek de oorzaak. Tibet De Dalai Lama, de geestelijke en wereldlijke leider van de Tibetanen, wil ingrijpende hervormingen om zijn bewind-in-ballingschap te de mocratiseren. Hij kondigde giste ren aan dat op 10 mei in Dharamsala in India een grote bijeenkomst over voorstellen daarover wordt gehou den. Stroomstoring Door een ontploffing in een trans formator is gisteravond in Toronto in Canada twee uur de stroom uitge vallen, waarna een verkeerschaos ontstond, plunderingen plaats had den en duizenden mensen winkels en kantoren moesten verlaten. tische religieuze beweging Goush Emounim hebben de nieuwe neder zetting, een particulier initiatief, ge sticht. pilaar van Europese opbouw e deropbouw vervullen als het zijn e gen interne structuur versterkt" latend. Het echtpaar heeft ruim tweehonderd nakomelingen. Voor hun tien kinderen kreeg Chatin ooit r associatieverdragen met de ere-titel 'heldin-moeder'. snel hulp biedt, zullen wellicht half miljoen mensen de honger dood sterven, zo hebben gisteren de Zweed Willem Homan en de Pakis taan Sultan Aziz van de Afghaanse hulporganisatie ACBAR in Den Haag bekendgemaakt. ACBAR coördineert de activitei ten van 85 particuliere hulporgani saties in Afghanistan en in de Af ghaanse vluchtelingenkampen in Pakistan. Volgens Homan is min stens 225.000 ton graan nodig. De crisis is een gevolg van de oor log die Afghanistan meer dan elf jaar heeft geteisterd. Homan: "De landbouwproduktie is gedaald tot minder dan de helft van voor de oor log. Sprinkhanen en andere insek- ten zien hun kans schoon en vernie tigen grote delen van de oogst. Die is dit jaar toch al matig te noemen door de late vorst in het voorjaar". Wat Homan en Aziz frustreert, is dat de westerse hulporganisaties het laten afweten terwijl het bieden van hulp door het afnemen van de gevechten juist gemakkelijker wordt. De ACBAR-delegatie is ook kritisch over het voorstel dat de VN eind maart deed om in Afghanistan rustzones in te stellen voor terugke- soluut geen zin. Ze zullen nooit maar terugkeren naar gebieden waar hun veiligheid niet absoluut kan worden gegarandeerd". hoofdstad Dublin. Vorige week lan ceerden beide bewindslieden een initiatief voor een Europese politie ke unie. Daarvoor moet het Europe se Parlement meer bevoegdheden krijgen en moet er een gemeen schappelijk buitenlands en veilig heidsbeleid komen. AUTOBOM Bij de explosie van een zware autobom in het Colom biaanse cocaïnecentrum Medellin zijn gisteren zeker tien mensen om gekomen en 44 gewond geraakt. De aanslag kwam direct nadat de rege ring aankondigde twee voorsteden onder militaire controle te plaatsen in de strijd tegen de drugshandel. STOCKHOLM/DEN HAAG (ANP) - Slechts een kleine 50 kilometer scheidt de Estse hoofdstad Tallinn van Helsinki. Een enkele Est is het ooit gelukt om 's winters over de Finse Golf naar het vrije Finland te schaatsen. De oversteek is onder •Gorbatsjov een stuk gemakkelijker geworden, maar de Scandinaviërs houden de boot nog af. Dit merkte de Litouwse premier Kazimiera Prunskiene de afgelopen week tijdens haar rondreis in Noor wegen, Denemarken en Zweden. Zelf sprak ze bij haar terugkeer maandag nog van een succesvolle reis omdat zij overal als een buiten lands staatshoofd werd ontvangen. Maar politieke steun of brandstof voor het afgeknepen Litouwen zat er niet in. Sinds het IJzeren Gordijn dwars door de Oostzee snijdt leven de Bal ten en de Scandinaviërs in een soort lat-relatie. Het rooms-katholieke Li touwen staat ver van het overwe gend lutherse Noord-Europa en is meer gericht op Polen. De Esten daarentegen hebben altijd contact onderhouden met de Finnen. Zij zijn verwant in taal en cultuur, en de Finse televisieprogramma's zijn voor de Esten altijd een essentieel venster op het Westen geweest. Maar terwijl de Esten hongeren naar contacten met het Westen, ko men de Finnen vooral om hun dorst met goedkope drank te lessen in de Sovjetunie. Dagelijks meert de Ge- .org Ots in Tallinn aan met vodka- toeristen uit Helsinki. Eeuwenlang gingen de banden tussen de Oostzeevolkeren veel die per dan deze alcoholische verbroe dering. De Denen vestigden zich in de 13e eeuw al in Estland. Na hen beheersten de Zweden vanaf de l6e eeuw grote delen van Estland en Letland, totdat zij in 1721 na de Noordse oorlog door tsaar Peter de Grote werden verslagen. Daarop verdwenen Estland en Letland voor twee eeuwen in het Russische rijk. Met de onafhankelijkheidsstrijd van de Balten in 1919 leefde de oude band nog even op toen Deense vrij willigers en een Fins legioen in Est- gebied in 1944 op de Duitsers. Daar- land meevochten tegen het Rode na werd in de Scandinavische lan- Leger. Maar voor de Baltische plan- den weinig meer gesproken over de nen van een politieke en militaire onafhankelijkheid van de Balten. unie hadden Finland en Zweden Noorwegen en Denemarken erken- geen belangstelling. Het bleef gedu- den de inlijving van de Baltische rende het interbellum bij culturele staten niet, maar richtten zich via de en economische contacten, en NAVO meer op de Atlantische Oce- goedkope vakantietripjes voor aan dan op de Oostzee. Het neutrale Zweden en Finnen naar de kusten Finland keek wel uit om zijn grote van Letland en Estland. Sovjetbuur tegen de haren in te De Sovjetunie annexeerde de Balti- strijken. Alleen Zweden ving zo'n sche staten in 1940 en heroverde het 25 a 35.000 Esten en Letten op die zich goed hebben weten te integre ren in de Zweedse samenleving. De Letse Laila Freivalds heeft het er zelfs tot minister van justitie ge schopt. "Er is nu een vreemde tegenstel ling in de Scandinavische houding ten opzichte van de Baltische sta ten", meent de Zweedse politico loog Kristian Gerner. "In de publie ke opinie, de oppositiepartijen en de pers is veel sympathie voor de Baltep. Maar de regeringen blijven achter, die blijven zeer voorzich tig". De Zweden hebben niet op hun regering gewacht om de banden met de Balten weer aan te halen. El ke maandag komen duizenden Bal ten en Zweden in 20 steden voor sympathiebetogingen bijeen. Tien tallen Zweedse gemeenten hebben een dorp in Estland of Letland gea dopteerd. Op cultureel, agrarisch, economisch, ecologisch en andere gebieden hebben de contacten zich stormachtig ontwikkeld. Derde Wereld "Jarenlang hebben de Zweden zich druk gemaakt over de Derde We reld, nu merken ze via de televisie dat die Derdé Wereld aan de andere oever van de Oostzee begint. Het is een mengeling van betrokkenheid bij wat er in het Balticum gebeürt, en schuldgevoelens dat ze er zolang niets aan hebben gedaan", aldus Jü- ri Estam, een Estse journalist in Stockholm. Politieke reacties zijn vooralsnog uitgebleven, al neigt ook Zweden nu tot een hardere houding. Bij een top van de Noordse Raad zaterdag vond Stockholm een door de Denen opgestelde protestnota tegen de blokkade van Litouwen zelfs te slap. "Zweden wil voorlopig de di plomatieke achterdeur gebruiken en de informele banden op laag en niet-gouvernementeel niveau", ana lyseert Estam. "Maar tegelijk lijden Stockholm en Oslo aan een soort 'Camp David'-complex: ze willen graag bemiddelen tussen Vilnius en Moskou". Beovision MX5500/3500 Videorecorder VX5000 Motor-TV stand Beolink 1000 Een weergaloze beeld- en geluidskwaliteit van de wereldkampioen bedieningscomfort. 3 jaar garantie voor een opwindend TV-seizoen. Tot 16 juni krijgt u bij aankoop varefV II Banq&Olutsen TV, videorecorder of muziek systeem een ties Kirsberry, de befaamde Deense likeur. Plus een wedsmidformulier waarmee u fantastische prijzen kunt w,nnen' een B&O televisie, een reis voor twee naar Scandinavië, een horloge of klok van Jacob Jensen en meer. Bii uw bezoek aan onze zaa brengen we u vast in de stemming met een Scandinavische traktatie. Ton Kuylenburg Bang&Olufsen Centers Gen. Cronjéstraat 1Tel. 023-255429 HAARLEM Ypma Bang&Olufsen Center Grote Markt 8, Tel. 023-324880 HAARLEM Radio en Elektro Janssen Binnenweg 116, Tel. 023-281856 HEEMSTEDE Mons Elektro b.v. Marktplein 134-136, Tel. 02503-14290 HOOFDDORP Van Cleef Bang&Olufsen Center Botermarkt 25. Tel. 071-122669 LEIDEN Nic. de Tombe Audio-Video-CD Pieterskerkchoorsteeg 11Tel. 071-122184 LEIDEN Swaak Bruingoed Haarlemmerstraat 279, Tel. 071-215151 LEIDEN Firma G. W. Roest Lange Voort 11Tel. 071-1749 40 OEGSTGEEST Ton Kuylenburg Bang&Olufsen Centers Breedstraat 21Tel. 02990-23101 PURMEREND Hoogeveen Beeld Geluid Zuideinde 16a, Tel. 01713-2891 ROELOFARENDSVEEN TV/Radio de Ru Voorstraat 25, Tel. 01717-2616 VOORSCHOTEN Nadort Bang&Olufsen Center Zaanweg 22, Tel. 075-281876 WORMERVEER De Vilder Velserduinweg 173, Tel. 02550-12346 IJMUIDEN Vicom Audio Video Bang&Olufsen Center Dam 50, Tel. 075-703159 ZAANDAM

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 7