Leicis Cabaret Festival
op komst
Blazen tegen de dood
'Het is een prachttekst'
wammwmmmm
DONDERDAG 26 APRIL 1990
Organisator Harry Kies laakt 'schandalige' handelwijze gemeente
LEIDEN Het Leids Cabaret Fes
tival zal dit jaar voor het laatst in de
'oude' vorm worden georganiseerd.
De 13de editie zal niet meer - zoals
tot nu toe gebruikelijk - in mei
plaatsvinden maar in februari. Deze
maatregelen staan in een bredere
1 context, en hebben onder meer te
maken met de festivalwildgroei van
de afgelopen jaren. Naast Leiden
zijn er namelijk vergelijkbare caba-
retihanifestaties in Rotterdam, Am
sterdam, Groningen; en dit lijstje is
nog uitte breiden. Was het twee jaar
geleden nog een vraag of deze ver
scheidenheid aan cabaretconcour
sen niet tot verschraling leidt, een
voudig omdat de buit verdeeld
moet worden, inmiddels is festival
organisator Harry Kies daar veel
duidelijker over.
"Er is hier inderdaad sprake van
verschraling. Het is branchevervui
ling, want er zijn nu eenmaal per
jaar niet 4 a 5 talenten van een be
paald niveau die zich direct al met
de subtop kunnen meten. Kijk, het
Leids Cabaret Festival is op het
ogenblik het belangrijkst. Dat komt
omdat de organisatie er omheen
méér biedt dan alleen maar een fes
tival. Camaretten in Rotterdam
heeft een historische traditie van 25
jaar, zodat het geen zin heeft om het
bestaansrecht daarvan te bestrij
den. Mijn zorg geldt vooral het Am-
sterdams Kleinkunstfestival dat
niets aan het bestaande toevoegt.
Het overlapt elkaar, en je ziet dat
een soort tweede garnituur die het
in Rotterdam en Leiden niet gered
heeft, zich daar alsnog aanmeldt.
Misschien krijgt zo iemand een
prijs, wat dan weer de nodige ver
wachtingen wekt. Sneu is dat aller
eerst voor de cabaretier zelf, die
hoopt dat zijn carrière nu echt gaat
beginnen. Het is eveneens kwalijk
tegenover het publiek dat op een
matige of slechte voorstelling te
leurgesteld reageert en misschien
daardoor voorlopig niet meer naar
het theater gaat".
"Het Amsterdamse Kleinkunst
festival zou zich naast de bestaande
festivals goed kunnen profileren
door bijvoorbeeld in samenwerking
met de Kleinkunstacademie iets te
organiseren dat in het verlengde ligt
van de Pisuisse-prijs (jaarlijkse
prijs voor een student van de Klein
kunstacademie, WZ). Dan neemt
het tenminste een eigen plaats in -
nog een concours is gewoon teveel
van hetzelfde. Afgezien daarvan
heeft het volgens mij
cieel tintje, en wil men op deze
Volgende week wordt de twaalfde editie van
het Leids Cabaret Festival gehouden. Op
achtereenvolgens 30 april en 1 mei zijn er de voorronden
waarin respectievelijk 6 en 5 kandidaten (groepen of
solisten) optreden. In de halve finale (op 3 mei) proberen
5 geselecteerde festivaldeelnemers een plaats te
veroveren in de finale die op 5 mei wordt gehouden. Aan
het eind van deze avond worden de jury- en
publieksprijs uitgereikt. Het gehele festival heeft plaats
in de Leidse schouwburg. Bijna traditiegetrouw aan de
vooravond van het Leids Cabaret Festival een gesprek
met organisator Harry Kies, die naast zijn werk voor het
festival een zogenaamde 'Cabarestafette' zal gaan
organiseren, avondvullende presentaties van al
gevorderde cabaretiers of van nieuw talent dat tijdens
de festivals naar voren is gekomen. Deze Cabarestafette
zal door de VARA worden uitgezonden.
door
Wijnand Zeilstra
nier een graantje meepikken en een
plaatsje veroveren op de cabaret-
markt die op dit ogenblik zeer po
pulair is. Het is namelijk een thea
terbureau, 'Gimmick' geheten, dat
dit Amsterdamse festival organi
seert. Zelf heb ik naturlijk ook wel
sinds ruim vijf jaar een theaterbu
reau, maar dat is uit het twaalfjarig
bestaan van het festival zo ge
groeid",
Cabarestafette
Harry Kies zet zich af tegen de festi
valwildgroei en zou het liefst zien
dat de aandacht voor nieuw talent
zich niet meer zo direct richt op de
festivals. Hij wil af van de druk op
de ketel die het wedstrijdelement
van een concours en alle belangstel
ling van pers en publiek met zich
mee brengen. De door hem in sa
menwerking met anderen geprodu
ceerde 'Cabarestafette' moet een
belangrijker plaats gaan innemen.
Onder die noemer vallen 'avondvul
lende' presentaties van al enigzins
gevorderde cabaretiers of van
nieuw talent dat tijdens de ballota
ge van de festivals naar voren is ge
komen. De Cabarestafette moet in
het theatercircuit bij een breed pu
bliek het aankomend cabarettalent
gaan introduceren. Zonder cabaret
prijzen, zonder competitie - om in
één keer van die inflatoire hoeveel
heid cabaretprijzen af te komen. In
dit kader zal Harry Kies binnenkort
voor de VARA vier televisiepro
gramma's - eveneens in de vorm van
een Cabarestafette - gaan produce
ren die als extra publicitaire onder
steuning voor het komende thea
terseizoen moeten dienen. Die uit
zendingen zijn op achtereenvolgens
zondag 13, 20, 27 mei en 3 juni.
Tegen deze achtergrond moet
ook gezien worden dat het festival
volgend jaar naar een eerdere da
tum wordt verschoven. Levert het
festival interessant talent op, dan
kan dat nog voor het daarop volgen
de seizoen in de theaters worden ge
programmeerd. Bij voorkeur dus in
de vorm van een Cabarestafette.
Heeft het festival pas in mei plaats,
dan is het te laat, aangezien de
meeste theaters in maart of april
hun programmering voor het nieu
we seizoen reeds hebben afgerond.
Harry Kies stoort zich ernstig aan
het optreden van het impresariaat
Hummelinck/Stuurman, dat nu al
als programma-aanbod voor het ko
mende seizoen de finaleavond van
Camaretten aan de theaters aan
biedt, terwijl die finaleavond pas in
november van dit jaar wordt gehou
den. Kies:"Hoe kunnen mensen het
in hun botte kop halen om alvast
iets te verkopen waarvan ze de kwa
liteit nog niet kunnen weten. Dat
noem ik het ondoordacht uit
melken van het succes van jonge
(amateur—)cabaretiers. Ik wil we
ten wat ik'aanbied, en ik wil daar
ook achter kunnen staan".
Solisten
Uit de 97 aanmeldingen voor de
12de editie van het Leids Cabaret
Festival heeft de organisatie door
middel van openbare audities tien
voorronde-kandidaten geselec
teerd. Twee aspirant-cabaretiers
(Dominique Engers en Marcel
Boon) deden al eens eerder mee aan
het Leids Cabaret Festival, en ver
dienen volgens de organisatie een
herkansing. Onder die 10 voorron
de-deelnemers zitten maar. liefst
acht solisten. Daarmee zet zich een
trend van de afgelopen jaren door,
terwijl er al zo veel professionele so
listen in cabaretland rondlopen. Is
dat niet jammer?
Kies: "Inderdaad, veel te veel so
listen, en ik zou willen dat een aan
tal mensen de koppen bij elkaar
stak en een groepje vormde. In een
groep kun je je namelijk gedurende
enkele jaren ontwikkelen. Kijk
maar naar de ontwikkeling van
Jack Spijkerman in Dubbel
Dwars of naar Justus van Oei in Zak
As. Aanvankelijk viel bijvoor
beeld vooral Erik van Muiswinkel
op bij Zak As. In de loop der tijd
zijn de kwaliteiten van Justus van
Oei juist door dat beschermende
groepsverband gegroeid, en is hij in
sommige typeringen naar mijn me
ning al sterker dan Erik".
De jury bestaat dit jaar uit Joost
Nuissl, directeur van de Kleine Ko
medie in Amsterdam, Gien Kamp
horst, chef cabaret VARA televisie,
en Jan Pieterse, recensent bij het
Haarlems Dagblad en jarenlang één
van de presentatoren van het Leids
Cabaret Festival. Deze drie perso
nen kiezen de 5 halve finale-kandi
daten en bepalen wie op 5 mei de
wordt.
Harry Kies, organisator twaalfde editie Leids Cabaret Festival: "Die aandacht i
verstrengeling bij ons vind ik misplaatst".
brengt het gesprek op het thema be>
langenverstrengeling. De afgelopen
twee jaar waren Jack Spijkerman
r die zogenaamde belangen-
per slot van rekening veel geld in naamde belangenverstrengeling
het festival. Dus willen we bepaalde vind ik dan ook misplaatst. Veel we-
zaken in eigen hand houden en ten- zenlijker is toch dat ik de festivalbe-
Oel (beiden onder minste het recht van eerste weige- zoekers een paar boeiende cabaret
contract bij theaterbureau Steek- ring hebben. Daarnaast wil ik
vonden kan bezorgen e
produkties van Harry Kies) woord- tuurlijk de mogelijkheid hebben hun geld kan bieden. Kaarten
voerder van de jury van het Leids
Cabaret Festival dat eveneens door
Steek-produkties wordt georgani
als eerste met interessante kan
didaten te kunnen onderhandelen.
Maar dat heeft niets met belangen-
seerd. Bestaat op zijn minst niet het verstrengeling te maken".
Belangen
De opmerking dat er dit jaar dus ge
lukkig geen vertegenwoordiger uit
de eigen winkel in de jury zit,
gevaar, dat Spijkerman en Van Oei
onwillekeurig geneigd zullen zijn
om de belangen van hun 'baas' te
behartigen?!
Kies reageert geprikkeld en ont
kent dat in alle toonaarden. "Wat
nou belangen? Ja, van belang is dat
het festival goed georganiseerd is
en de kandidaten kwalitatief van
goed niveau zijn. En natuurlijk wil
ik niet uitsluiten, dat er ook nu weer
een paar nieuwe talenten bij Steek-
produkties zullen komen. Dit jaar
laat ik de deelnemers voor het eerst
een contract ondertekenen. Daarin
is vastgelegd wanneer ze beschik
baar moeten zijn, en dat ze tot een
maand na het festival toestemming
aan ons moeten vragen voor radio-
en televisieoptredens en dergelijke
dingen. De VARA en ik investeren
de voorronden kosten immers toch
nog 12.50, en dat moet ik nu een
maal vragen, ook al wil ik die rottige
2000.- van de gemeente Leiden
niet eens meer hebben".
Kies kan weinig waardering op-
"Laat ik een concreet voorbeeld
geven: twee jaar geleden wonnen
Zwiep Brons het festival, Vincent
Bijlo werd tweede. Met hem ben ik brengen
ken. Met Zwiep Brons ging ik Cabaret Festival 10 jaar. Een festi
niet door; Zwiep Brons bestaat al val van landelijk belang noemen wij
lang niet meer. Met andere woor- toch maar het Leids Cabaret Festi-
den: het is kennelijk niet eens zo- val. Een gemeente met enige feeling
het festival voor promotie zou dat interessant
wint. Veel belangrijker is dus,
de coaching op zich neemt en
kandidaat in het theatercircuit
troduceert. Geloof me, de jury
vinden. Jarenlang stond het festival
voor een bedrag van 2000.- struc
tureel op de begroting; een zeer be
scheiden bedrag gezien de totale
volstrekt autonoom. En mocht ik kosten. Naar aanleiding van het ju-
het niet met de jury eens zijn, dan bileum stuurden we een uitvoerige
heb ik zelf voldoende energie
vloed om mijn ideëen ten
van een bepaalde kandidaat
theatercircuit te verwezenlijken".
"Die aandacht voor die zoge-
brief naar de gemeente om iets
tra's te kunnen doen. Het verzoek
het werd niet afgewezen, neen, we kre
gen niet eens fatsoenlijk antwoord.
Dat vond en vind ik schandalig".
Tenorsaxofonist 'Long Tall' Dexter Gordon overleden
Dextor Gordon tijdens het North Sea Jazzfestival '887, net na zijn filmdebuut in 'round Midnight'.
ENSCHEDE (GPD) - In een zie
kenhuis in Philadelphia is in de
nacht van dinsdag op woensdag de
67-jarige tenorsaxofonist Dexter
Gordon overleden. Hij leed al enke
le jaren aan keelkanker, maar hij
stierf uiteindelijk aan een nieraan
doening. Volgens een vriendin, de
weduwe van bassist-componist
Charles Mingus, stierf Dexter Gor
don rond middernacht.
Dexter Gordon behoorde tot de
allergrootsten van de jazz. Hij staat
op één lijn met saxofonisten als Les
ter Young, Sonny Rollins en John
Coltrane. Muzikaal gezien zette hij
met bebopmiddelen voort waar
Lester Young in het swingtijdperk
mee begon. Hoewel hij de eerste
maal dat hij Lester hoorde spelen zo
onder de indruk was dat het weinig
had gescheeld of hij had zijn instru
ment nooit meer aangeraakt.
Dexter Keith Gordon werd gebo
ren op 27 februari 1923 in Los Ange
les. Zijn vader was huisarts, die in
zijn praktijk Duke Ellington en Lio
nel Hampton had. Op zijn dertiende
studeerde Dexter klarinet en theo
rie. Twee jaar later verwisselde hij
de klarinet voor de altsax. In 1940
verliet hij de school om tenorsax te
gaan blazen in Harlem Collegians.
In datzelfde jaar kreeg hij een aan
bieding om in het orkest van Lionel
Hampton te komen. Na drie jaar
Hampton komt Gordon in de bands
van Louis Armstrong, Lee Young,
Fletcher Henderson en Billy Ecksti-
ne. In 1945 vertrok hij naar New
York, waar hij als freelance solist
werkte met o.a. Charlie Parker.
Een paar maal verliet Dexter de
scene met drugsprobelemen.
Steeds maakte hij op een indruk
wekkende manier een come back.
Na zijn eerste tournee in Europa, in
1962, vestigde hij zich in Kopenha
gen. Daar heeft hij veertien jaar ge
woond. Dexter Gordon blies als het
ware de tenorsax nieuw leven in. Al
een of jaar twintig kon hij op een po
dium staan alsof het zijn laatste con
cert was. Tussen de stukken door
sprak hij tergend langzaam. En dan
balanceerde hij op het randje van
het podium, alsof hij elk moment de
zaal kon invallen. Zo vertelde hij
zijn muzikale verhalen, die zo ener
giek klonken dat het onvoorstel
baar was dat ze aan zo'n ogenschijn
lijk volkomen leeg lichaam waren
onttrokken.
In 1987 was Dexter Gordon voor
het laatst in ons land. Als eregast
stond hij tijdens het North Sea Jazz
Festival op het podium van de
PWA-zaal. Muzikaal was hij geen
glimp van wat hij in de jaren daar
voor was, maar het was ontroerend
om te zien hoe deze stilist met zijn
eigen muzikale wondermiddelen
stond te vechten tegen zijn door ve
le ziektes aangetaste lichamelijke
beperkingen. Het werd een me
disch raadsel genoemd dat hij nog
geluid uit zijn tenorsax kon krijgen.
Eindelijk hing het enorme pu
bliek aan zijn lippen, dat hij eigen
lijk al veel eerder had moeten heb
ben. Het was door de rol van de fic
tieve saxofonist Dale Turner, die hij
in 1986 had gespeeld in de jazzfilm
'Round Midnight, dat Dexter Gor
don aan het eind van zijn leven mu
zikale erkenning vond bij een heel
groot publiek. Door die rol werd
Dexter door velen gezien als een
personificatie van haast alle overle
den jazzhelden.
TON OUWEHAND
ADVERTENTIE
Je bromfietsverzekering
regel je snel
en supervoordelig
bijV&D.
Wij houden niet van
dat trage. Een bromfiets
verzekering is daarom
lekker snel geregeld bij ons.
je plaatje ligt al klaar!
En de premie? Bij V&D
ben je ook supervoordelig
uit, want een snorfiets WA-
verzekering heb je vanaf
f 65,50. Voor een automaat
is dat dan f120,-en voor
een versnellingsbrommer
ben je al voor f 312,50 WA-
verzekerd.
Kom dus snel naar de
verzekeringsbalie bij V&D.
't Is zó geregeld bijV&D.
Jéröme Reehuis met Cremers 'Fabriekskinderen'
LEIDEN De acteur Jéröme
Reehuis treedt morgenavond
in de voetsporen van de
negentiende-eeuwse
schrijver Jacobus Johannes
Cremer. Net als Cremer in het
Haagse Diligentia van 1863
deed, leest hij dan, in de
Leidse Lokhorstkerk
(aanvang 20.15), de novelle
Fabriekskinderen. Een bede,
doch niet om geld. Een
gesprek met Reehuis.
door
Emiel Fangmann
Cremer (1827-1880) raakte vooral
bekend door zijn Betuwse en Over-
betuwse novellen, die hij in het Gel
derse dialect schreef. Hij was van
goede komaf en genoot een oplei
ding tot kunstschilder. Evenzeer
had hij acteertalenten. Zijn eerste
historische roman mislukte, maar
later werd hij in zijn tijd een zeer
succesvol auteur en een nog succes
voller voordrachtskunstenaar. Hij
kon steevast op volle zalen rekenen
en was daardoor een der eersten in
ons land, die van hun literaire acti
viteiten konden leven. Sociaal ge
voel is een thema in zijn werk. Na
een bezoek aan een Leidse textielfa
briek waar hij kinderen aan het
werk had gezien, keerde hij geroerd
terug. Hij klaagde de kinderarbeid
aan in de novelle Fabriekskinderen.
Mede door deze novelle werd een
klimaat geschapen waarin kinder
arbeid uiteindelijk verboden zou
worden.
Lezing van Fabriekskinderen
leert dat het uitspreken van de tekst
een kolfje naar de hand moet zijn
van Jéröme Reehuis. Reehuis is
vooral als acteur bekend. Ongetwij
feld naar aanleiding van zijn kleine
gestalte kreeg hij in André van
Duins De Boezemvriend de rol van
Napoleon toebedeeld. In de film De
mannetjesmaker over de morfineu-
ze KVP-adviseur Ben Korsten gaf
hij gestalte aan het WD-kamerlid
Van Riel - "Een echte liberaal".
Maar bij organisatrice Korrie Ko-
revaart, docent aan de vakgroep Ne
derlands van de Rijksuniversiteit
en specialist op het gebied van ne
gentiende eewse letterkunde, was
Reehuis opgevallen toen hij eens
met zijn geprononceerde stemge
luid - "ik koester mijn instrument" -
de gezwollen retoriek van de vroeg-
negentiende eeuwse dichter Bilder-
dijk voordroeg.
Reehuis kan wat dat betreft alle
registers opentrekken aan het begin
van Fabriekskinderen. Bijvoor
beeld daar waar Cremer schrijft
over de kinderarbeid in Leiden:
"Arme Stad! Dochter van de Staat!
Rigt u op, werp u aan 's vaders
borst. Daar zijn nog zusteren die lij
den als gij. Smeek hem dat hij voor
u en voor haar ter hulpe kome, dat
hij zijne dienaars zende met artsenij
en zalve, ware het noodig, met vlij
mend lancet."
Een ontmoeting met Jéröme Ree
huis in een bruin café laat geen twij
fel bestaan over de grote inzet waar
mee hij de anderhalf uur durende
declamatie heeft voorbereid. "Ik
kende Cremer niet, maar ik vond
het een prachttekst. Het is geen sen
timentele novelle, wel een gevoeli
ge." fteehuis gaat, bij welke tekst hij
zich ook eigen maakt, uit van de be
doelingen van de schrijver. "Ik geef
er geen eigen interpretatie aan. Je
moet niet uitgaan van je zelf, maar
van wat de rol van je vraagt. En die
vraagt het volle pond. Je kunt na
melijk alles lelijk maken, maar het
kost moeite iets mooi te maken.
Want toneelspelen is geen innerlijk
macrameën, maar een ambacht, een
vak."
Hij raakte aan het toneel ver
slaafd toen hij omstreeks zijn
twaalfde de Faust van Goethe ten
tonele zag gebracht. De constate
ring dat dat omstreeks 1950 geweest
moet zijn en dat de niet geheel op ja
ren te schatten Reehuis zo'n halve
eeuw oud moet zijn, zoals en ac
teurslexicon vermeldt, doet hem
vermanend uitroepen: "Alles is
maar openbaar tegenwoordig met
al die databanken. Meestal zeg ik
dat ik veertig ben. Nee, zulke gege
vens verzamelen en in een lexicon
en openbaren vind ik de ergste
vorm van criminaliteit, nog erger
dan oude vrouwtjes beroven. Hoe
wel, het is wel een werk geweest,
natuurlijk. Ach, een acteur wordt
niet ouder, hij schminkt zich ouder"
Tragedie
Jéröme Reehuis, die zelf zeer bele
zen is, brengt momenteel een pro
gramma over Vincent van Gogh:
'De heilige van de Borinage'. "Dat is
een monoloog, ter lering ende ver-
maeck. In dit land vooral ter lering.
Het gaat over de tijd, een soort mo
ratorium eigenlijk, voor hij aan het
tekenen en schilderen sloeg en in i
Belgische Borinage aan evangelis
tie deed." In oktober gaat in het
Amsterdamse Christofori de door
hem zelf vertaalde schets van Ro
nald Duncan over de laatste levens
periode van Schubert in première.
Ook wil hij de gedichten van Bre-
dero, op de originele muziek die in
zijn bezit is, in een programma
brengen. "Ik neem dingen die niet
voor de hand liggen. De spanning
van het onbekende. Iets, dat grote
kwaliteiten heeft, maar waarvan je
niet weet of het succes heeft. Lukt
het, lukt het niet, dat is de spanning
waarmee je leeft. Het is voortdu
rend desperaat bezig zijn. Maar doe
wel en zie niet om. "Het is een beetje
zoals de Amsterdamse schouw
burgdirecteur Punt, die zijn in de
brand gevlogen theater samen met
zijn vrouw vanaf de brug ten onder
zag gaan. Hij zei tegen zijn jamme
rende vrouw: 'Ach we hebben op
het toneel zovele tragedies meege
maakt. Zouden we dan hierom
krijten?' Zo moetje leven."
fFabriekskinderen' werd in
1988 heruitgegeven door uitgeve
rij Conserve)
Voorronde 30 api
Halve finale 3 mei
FINALE 5 mei
