Op Ambon gelooft vrijwel
niemand nog in afscheiden
Sandinisten nemen inboedel Nicaragua mee
Armoede-congres
verdeelt Lunteren
I REPORTAGE i
RMS raakt na veertig jaar in vergetelheid
'Ten onrechte vreugde
over val communisme'
WOENSDAG 25 APRIL 1M
AMBON - De kersvers aan
gestelde politiebevelhebber,
een Javaan, zingt in de kof
fieshop van hotel Mutiara
een potpourri van Indonesi
sche en Engelse liedjes. Hij
wordt aan het orgel bege
leidt door Tjak, een bekende
locale musicus. Het publiek
zingt met kolonel Subagyo
mee. Er heerst een zichtbaar
ontspannen sfeer op Am-
bon. Militaire bedrijvigheid
in de straten van Ambon-
Stad valt nauwelijks te be
speuren. Dit in tegenstelling
tot het recente verleden.
Toen werden jaarlijks al we
ken voordat de Zuid-Moluk-
kers in Nederland op 25 april
de proclamatie van de RMS
in de Haagse Houtrusthallen
vieren, strenge veiligheids
maatregelen genomen. Elk
teken van sympathiebetui
ging met de RMS'ers in Ne
derland werd destijds
meteen in de kiem ge
smoord.
door
Bob Mantiri
De laatste actie van het leger was in
1987 in Poka, toen aanhangers de
RMS-vlag hesen. Er werd toen
groot aantal mensen opgepakt.
Maar die zijn inmiddels al lang vrij,
zegt ex-journalist Yop Lasamahu.
Het is vandaag op de kop af veer
tig jaar geleden dat de Zuid-Moluk-
ken zich van de deelstaat Oost-
Indonesië afscheidde toen presi
dent Sukarno van de federatieve ge
dachte afstapte en ging streven naar
een eenheidsstaat. De initiatiefne
mers van de afscheiding waren o.a.
Soumokil, Wairisal, Manusama en
aantal andere prominente Ambone-
se politici en militairen van het
KNIL. Soumokil werd later geëxe
cuteerd.
Op deze afscheiding volgde een
bloedige strijd. De stille getuigen
van meedogenloze oorlog zijn veer
tig jaar later nog te vinden langs de
weg, bij Wattatiri, zeventien kilome
ter buiten Ambon-Stad: een door
gras overgroeide bunker, roestig
metaal van een stuk geschut en een
herdenkingsteen met daarin gegrift
de namen van de Indonesische be
velhebbers die de invasie hadden
geleid. Hotel Anggrek in Ambon,
waar de RMS werd uitgeroepen, is
nu een vervallen gebouw waar da
mes van lichte zeden hun kamertjes
hebben.
Ex-Knil'ers
Den Haag weigerde het zelfbeschik
kingsrecht van de Zuidmolukkers
te erkennen. Nederland respecteer
de wel hun politieke overtuiging,
maar wenste er geen staatkundige
of politieke consequenties aan te
verbinden. De frustratie onder de in
Nederland wonende ex-Knil'ers,
die hun verblijf als voorlopig zagen,
was groot en vond een uitlaatklep in
hun kinderen. Het begon met de be
zetting van de ambtswoning van de
Indonesische ambassadeur in Was
senaar in 1970, in 1974 de bestor
ming van het Vredespaleis, in 1975
de treinkaping in Beilen en de over
val op het Indonesische consulaat-
generaal in Amsterdam, in 1977 de
gijzelingen in Bovensmilde en
Vries en in 1978 de bezetting van het
provinciehuis in Assen.
Het waren de Molukse jongeren
die tenslotte de stoute schoenen
aantrokken en besloten zelf in Indo
nesië te gaan kijken om zich uit de
eeste hand te informeren over de
toestand op de Molukken. Zo on
stonden de 'dialoogreizen', die heb
ben geleid tot een betere verstand
houding met de Indonesiërs.
Yop Lasamahu (55), die in in 1980
een rondreis maakte langs de Am-
bonese kampen in Nederland, zegt:
"De RMS-gedachte op de Moluk
ken leeft al lang niet meer. De oude
generatie, die die tijd nog heeft mee
gemaakt, is verdwenen. De jongelui
weten niet meer wat die drie letters
betekenen. Vraag de eerste beste
jongen op straat wat RMS betekent
en in negen van de tien gevallen,
zegt hij dat het een voetbalclub is".
Leeggeroofd
Maar Lasamahu ziet toch wel een
gevaar voor de toekomst. Niet voor
r een onafhankelijke staat.
Met bezettingen, bestorming, treinkaping en gijzelingsactie voerden Zuid-Molukkers in de jaren zeventig actie t
Het meest vreedzame wapen was nog de demonstratie, zoals in de zomer van 1973 in Den Haag.
een opleving van de RMS, maar een
sociale onrust die het gevolg zou
kunnen zijn van het beleid door de
centrale regering. "De inkomsten
van de cengkeh (kruidnagel) gaan
naar Jakarta. De zeeën rondom de
Molukken zijn bijna leeggeroofd
door de Japanners, Taiwanezen en
Zuidkoreanen, die de benodigde
visconcessies van Jakarta krijgen.
De lokale regering komt er niet aan
te pas. Alle inkomsten van de Mo
lukse rijkdommen verdwijnen in de
kas van de centrale regering",
meent hij. "Jakarta heeft ons ver
kocht aan het buitenland".
Er is bovendien het probleem van
de werkloosheid. Veel afgestudeer
den kunnen geen werk vinden. De
meesten willen bij de overheid wer
ken, maar het absorptievermogen is
beperkt. Dit leger van werklozen is
een potentiële bron van onrust.
Een sociale revolutie, die leidt tot
afscheiding van de Molukken van
Indonesië, is volgens Lasamahu,
eens een overtuigd aanhanger van
wijlen Soekarno, niet wenselijk,
omdat de Molukken geen enkele
toekomst hebben wanneer zij zich
van Indonesië losmaken. Daarom
wijst hij een afscheidingsbeweging
als de RMS af. Hij denkt meer aan
een constructie, waarbij de provin
cies in Indonesië meer autonomie
krijgen, zonder dat de eenheid er
door in gevaar wordt gebracht.
De Molukken worden nog gere
kend tot een minus-gebied of een
achtergebleven gebied. Maar de
laatste tijd begint het Indonesische
zakenleven zich hoe langer hoe
meer te interesseren voor de Moluk
ken en andere Oostindonesische
provincies. Langs de kust van Am-
bon worden hotels en andere toeris
tische accommodaties gebouwd.
Het toerisme uit Nederland en voor
al uit Australië trekt aan.
De infrastructuur is beter dan vijf
jaar terug. Er is een netwerk van
goed geasfalteerde wegen, dat het
hele eiland veel toegankelijker
maakt. Er is een overdekte markt
gebouwd, een nieuw boulevard
aangelegd langs het Fort Victoria.
De zeeverbindingen met de eilan
den zijn aanzienlijk verbeterd. Er
zijn meer en grotere schepen inge
zet op het eilanden-verkeer.
Men ziet op het eiland ook niet
meer zoveel militairen. Het territo
riale commando is verplaatst naar
Irian Jaya. Het leger is, in tegenstel
ling tot een paar jaar geleden, niet
meer zo nadrukkelijk aanwezig.
"Dat betekent", zegt touroperator
Salomon, "dat men geen gevaar
meer verwacht van afscheidingsbe
wegingen als de RMS".
Tegenstelling
Maar hoewel de economie lang
zaam groeit op de Molukken, tekent
zich toch al een scherpe tegenstel
ling af tussen de dorpen en steden
waar christenen en die waar isla
mieten wonen. Een tegenstelling
die in de toekomst ernstige proble
men zou kunnen opleveren voor de
ze provincie.
Tolehu, noordelijk van Ambon-
Stad, is een stadje dat voornamelijk
door islamieten wordt bewoond.
Bijna alle huizen zijn bouwvallig.
Elektriciteit is er niet. De straten
zijn, na een regenbui, veranderd in
een modderpoel. De bewoners zien
er niet bepaald gezond uit. Op een
steenworpafstand liggen de christe
lijke dorpen er welvarend bij. Gor
dijnen sieren de ramen, in de woon
kamers staan tv-toestellen te pron
ken.
Volgens taxiondernemer Dj on
Taihattu hebben de Tolehu's dat
aan zichzelf te wijten. "Zij hebben al
hun kruidnagelbomen en gronden
verkocht en hebben het geld be
steed om een bedevaart naar Mekka
te kunnen maken. Zij hebben geen
geld meer over om hun huizen op te
knappen". Deze toestand heeft in
tussen al gezorgd voor spanningen
tussen de islamieten en christenen.
Begin vorig jaar kwam het tot felle
botsingen in Ambon-stad, die met
moeite door het leger kon worden
onderdrukt.
Taihattu zegt meermalen op de
weg lastig gevallen te zijn door isla
mieten. "Ik heb in de auto altijd een
kapmes bij de hand om mij te verde
digen. De laatste keer dat ik door is
lamieten werd overvallen, kon ik
ontvluchten door mijn aanvaller de
hand af te hakken", vertelt hij. Het
zijn vooral de 'geïmporteerde isla
mieten', die volgens hem deze te
genstelling veroorzaken en de etni
sche balans ernstig dreigen te ver
storen. Tussen de Molukse isla
mieten en de Molukse christenen
bestaan geen problemen.
De verhouding tussen christenen
en islamieten op Ambon is bijna ge-
lijk.Het probleem wordt gecompli
ceerder door de recente aanstelling
van een katholiek tot goeverneur
van de Molukken, voor het eerst in
de geschiedenis van deze Indonesi
sche provincie. Zowel de protestan
ten als de islamieten waren weinig
ingenomen met de aanstelling van
ex-generaal Sebastianus Soekoso.
Maar er zijn er ook die menen, dat
deze benoeming een wijs besluit is
van Jakarta. De katholieken zijn
een minderheidsgroep op de Mo
lukken. De geestelijke leider van de
15.000 katholieken op Ambon,
monseigneur Andreas Sol, zegt:
"Zolang hij objectief blijft en zich
Litouwen
Onder de Molukse studenten wordt
druk gediscussieerd over de ont
wikkeling in de Sovjetunie, waar de
deelstaten zich willen afscheiden.
Er wordt een parallel getrokken
met Indonesië. Enkelen menen dat
dat ook in Indonesië zou kunnen ge
beuren.
Minister van onderwijs en cul
tuur, prof.dr. Fuad Hassan, acht dat
echter heel onwaarschijnlijk. "De
eenheid in Indonesië is diepgewor
teld. In de Sovjetunie is dat kunst
matig; de eenheid en de taal zijn
door Moskou opgelegd. In Indone
sië is dat wezenlijk anders. Het
Indonesisch wordt overal in Indo
nesië gesproken. Het is een sterk sa
menbindend element, dat de zeeën
tussen het eilandenrijk overbrugt",
zegt hy.
Admiraal Soedomo, coördine
rend minister voor veiligheid en po
litieke Zaken, wijst er op dat de Li
touwers de Russische troepen als
bezetters zien, hetgeen het natio
naal besef onder hen heeft ver
sterkt. Dat is in Indonesië geenszins
het geval, meent hij. Hij legt vooral
de nadruk op het feit, dat niet alleen
de taal, maar ook de staatsfilosofie
Pancasila, het Indonesische volk
samenbindt. Een van de vijf begin
selen is de eenheid van Indonesië",
aldus minister Soedomo.
En Ambons bisschop Sol meent
dat sinds de onafhankelijkheid in
1948 Indonesië tot een ondeelbare
eenheid is gegroeid. "Het is sociaal,
economisch en politiek zo nauw
met elkaar verstrengeld, dat af
scheiding van de Molukken of wel
ke andere provincie dan ook, zal lei
den tot zelfvernietiging".
(Van onze correspondent
Rob Sprenkels)
MANAGUA Hoe zal ze straks met de Con
tra afrekenen? Blijft Humberto Ortega de
baas van het leger? Staat de UNO niet op het
punt om uit elkaar te klappen? Allemaal vra
gen waarop eigenlijk niemand in Nicaragua
een definitief antwoord durft te geven.
Toch blaakt Violeta Chamorro, de witgrij
ze weduwe die vandaag president Daniel Or
tega opvolgt, van zelfvertrouwen. "Ik zal nie
mand verraden", verklaarde ze resoluut aan
de vooravond van de machtsoverdracht. En,
op energieke wijze, bijna op dreigende toon
zelfs: "We gaan geen oorlog meer krijgen, ik
zal niet toestaan dat we in dit land een oorlog
hebben".
Vrijwel tegelijkertijd, in de bergen rich
ting Honduras, lieten de zogenoemde Cont
rarevolutionairen opnieuw weten dat ze niet
van plan zijn hun wapens in te leveren, zo
lang het Sandinistische leger niet wordt ont
manteld. Zo spraken verslaggevers van Cha-
morro's eigen krant 'La Prensa' met de Con
tra-commandant 'Johnny'. Dat is een van de
mensen die vorige week in Managua het 'de
finitieve' staakt-het-vuren met de Sandinis
ten ondertekenden en ook het compromis
met de nieuwe regering dat de rebellen op
uiterlijk 10 juni hun wapens hebben ingele
verd.
Johnny vindt nu dat die termijn 'onmoge
lijk' is. "Als we ons meteen ontwapenen is
het net alsof we ons overgeven aan het San-
dinistische leger en dat staan we niet toe",
verklaarde hij, "negen jaar strijd kan niet
voor niets zijn geweest". De Contra's gelo
ven dat Violeta Chamorro zich heeft om
ringd met adviseurs die met de Sandinisten
willen samenwerken. "Zolang de redenen
voor onze strijd niet verdwijnen, zullen ook
onze wapens niet verdwijnen", verzekerde
Johnny.
Ook binnen de UNO, de coalitie van 14
partijen achter Chamorro, wordt het verzet
tegen de min of meer soepele overgangspe
riode die Chamorro en haar adviseurs voor
ogen staat, steeds duidelijker. "We hebben
eigenlijk alleen maar over de positie van
Humberto Ortega gepraat", erkent Jaime
Bonilla, een van de voorstanders van de zo
genoemde 'harde lijn' binnen de oppositie,
na een langdurig overleg afgelopen zondag.
Aanblijven
Humberto Ortega is de broer van president
Daniel en als minister van defensie de sterke
man van het Sandinistische leger. Dona Vio
leta zelf verklaarde maandag dat Humberto
mag aanblijven als generaal indien hij pn-
middelijk uit het Sandinistische Bevrij
dingsfront treedt. En prompt gebeurde dat
dan ook.
De partijleiding van de Sandinisten liet
een paar uur later weten dat alle in actieve
dienst zijnde militairen en politieagenten
formeel uit de partij waren gezet. Op die ma
nier krijgen zij de kans 'hun werk' te behou
den, en ook hun militaire rang, inclusief
Humberto. "Dat is volgens de letter van de
overgangsakkoorden die we twee weken ge
leden met vertegenwoordigers van de geko
zen presidente hebben gesloten", aldus de
toelichting van Daniel Ortega.
Voor bijna alle politieke stromingen onder
Violeta is dat absoluut onaanvaardbaar. "Ja
mas" (nooit), laat de een na de ander nadruk
kelijk weten. De eenheid binnen de kleurige
schakering van partijen, van communistis-
tisch tot liberaal, is in gevaar. Er zijn twee
grote blokken te onderscheiden. Zij die een
min of meer soepele overgang steunen en zij
die eigenlijk van geen enkele concessie aan
de Sandinisten willen weten. Vice-president
Godoy ,is de absolute voorman van die
laatste groep. Als zodanig dreigt hij binnen
de regering buitenspel te staan. Maar in het
parlement wacht hem een sterke positie
dankzij de uitverkiezing van zijn kandidate,
Miriam Arguello, voor de post van voorzit
ter.
Munt
Vrede, de nationale verzoening, werk voor
iedereen en een volledige economische we
deropstanding. Deze verkiezingsbeloften
van dona Violeta zijn niet een-twee-drie in te
lossen. Francisco Mayorga, de belangrijkste
economische adviseur van Chamorro, is er
echter heilig van overtuigd dat voor het ein
de van dit jaar de gigantische inflatie zal zijn
beteugeld.
Mayorga, die wordt benoemd als presi
dent van de centrale bank, wil onder meer
een nieuwe munteenheid invoeren. Begin
mei, als er een nieuwe agrarische cyclus be
gint, moet er duizenden hectares meer wor
den ingezaaid dan de afgelopen jaren het ge
val
i de
"We zijn in staat t
redden als er maar genoeg steun uit het bui
tenland komt'', gelooft hij. Mayorga geeft
volmondig toe dat er voor zijn plannen aan
zienlijk meer nodig is dan de 300 miljoen dol
lar die de Amerikaanse president Bush voor
de komende twee jaar voor Nicaragua heeft
uitgetrokken.
"Hier is zelfs geen asbak meer te vinden",
beweert een UNO-vertegenwoordiger die
deze week een eerste staatsinstelling kreeg
overgedragen. De Sandinisten proberen al
les mee te nemen wat los en vast zit. Tikma
chines, bandrecoorders, telefoontoestellen,
televisiecamera's, zelfs een hele radiostudio
is leeggeroofd.
Zender
Toevalligerwijs komt er nog voor het einde
van deze maand officieel een nieuwe zender
van de Sandinisten in de ether, Radio Ya,
(Genoeg ervan). Over een paar maanden
moet er ook weer een Sandinistisch televi
siestation operationeel zijn. En ook een nieu
we luchtvaartmaatschappij, die met 6 DC-10
toestellen naar Europa en de Verenigde Sta
ten moet gaan vliegen. "Er zijn veel nieuwe
zaken op komst", erkent Herty Lewite, de
vertrekkende minister van toerisme van de
Sandinisten.
De politieke partijen van de UNO zouden
het allemaal graag tot op het onderste van de
pan willen uitzoeken. Maar dona Violeta ver
zet zich tegen dergelijke plannen. "Om in
vrede te kunnen leven is er een algemeen
pardon nodig", vindt ze, "een streep erdoor
en met een schone lei opnieuw beginnen".
Lange discussie gereformeerde synode
LUNTEREN (GPD) De gereformeerde synode is ernstig ver
deeld over de vraag of de plaatselijke kerken moeten worden
opgeroepen om deel te nemen aan de manifestatie van de Arme
Kant van Nederland op 19 mei in Den Haag. Gisteren slaagden
de gereformeerden er in Lunteren niet in - ondanks een lange
discussie om hierover een besluit te nemen.
Aanleiding voor de discussie was
het voorbehoud dat de twee gere
formeerde vertegenwoordigers in
de Raad van Kerken, synodevoor
zitter ds. Evert Overeem uit Ha
ren en drs. Ad Borman uit Assen,
gemaakt hadden toen de manifes
tatie in de raad ter sprake kwam.
Overeem en Borman weigerden
toe te zeggen dat ook de gerefor
meerden de manifestatie bij hun
achterban zouden promoten.
Zij wezen in dit verband onder
meer op het in hun ogen ongeluk
kige tijdstip van de manifestatie,
aanvankelijk gekozen in verband
met de verkiezingen maar over
bodig geworden door de val van
het kabinet. Overeem en Borman
wilden daarom eerst ruggespraak
met de synode.
De synode slaagde er echter
niet in om tot een eensluidend
oordeel te komen. De synode
bleek verdeeld in twee groepen.
Aan de ene kant een groep, vei^-
nigd rond diaken Cees Utbanus
(Vlissingen), die vond dat Ove
reem en Borman de armen in de
steek hebben gelaten. De Zeeuw
se diaken diende een amende
ment in waarin duidelijk afgere
kend wordt met het voorbehoud
van Overeem en Borman. "De sy
node moet de kerken oproepen
om deel te nemen aan de manifes
tatie", aldus Urbanus.
Binnen de synode was echter
ook een vrij grote groep aanwezig
die liet weten er niet veel voor te
voelen om op 19 mei de straat op
te gaan. "Je kunt ook op een an
dere manier een signaal geven",
zei drs. A. Hekman (Beilen). Hij
diende daarop een amendement
in waarin de kerken op plaatselijk
niveau in gesprek moeten gaan
over de armoedeproblematiek
met de daartoe in aanmerking ko
mende overheidsinstanties.
Ook ds. Borman liet weten dat
hij niet voor niets een voorbe
houd in de Raad van Kerken had
gemaakt. Persoonlijk bleek hij
ook niet veel te voelen voor de
manifestatie. "Het is nu niet no
dig om het wapen van een mani
festatie te voorschijn te halen. Als
je een dergelijk wapen te vaak ge
bruikt, dan wordt het bot. De
kerk heeft nog andere middelen
ter beschikking om duidelijk te
maken dat de armoedeproblema
tiek haar ter harte gaat".
Naar verwachting zou de syno
de vandaag een besluit nemen
over de kwestie. Enkele synode
leden waren gisteren pessimis
tisch gestemd over het krediet dat
dp kerk nog heeft, met name bij
«ie groepen aan de rand van de sa
menleving die zich verenigd heb-
bèn in de Arme Kant van Neder
land. "De schade is al aange
richt", zei ouderling mevrouw A.
Scholten Bruins-Slot (Andel).
Leertouwer bij hervormde dommees:
UTRECHT (ANP) - "Miljoenen
Europeanen beschouwen het
christendom als een cultuurschat
zonder actuele betekenis". Daar
om is het de vraag of de kerken
zo'n grote rol hebben gespeeld bij
de ineenstorting van het commu
nisme in Oost-Europa.
Dit zei de Leidse theoloog prof.
dr. L. Leertouwer gisteren tijdens
de predikantenvergadering van
de Hervormde Kerk te Utrecht.
Naar zijn mening verheugen
christenen zich onterecht over de
ineenstorting van het communis
me. "Wij zijn immers de onge
makkelijke erfgenamen van een
traditie die zo'n ineenstorting al
ruim achttien eeuwen achter de
rug heeft, en we zijn er nog steeds
niet van bijgekomen is".
Hij doelde hierbij op het 'mes
sianistische scenario' toen bleek
dat Jezus niet terugkwam en zijn
volgelingen met een noodgreep
naar het hiernamaals en vervol
gens naar de wereldlijke macht
trachtten te overleven. Dit scena
rio speelt zich volgens Leertou
wer opnieuw in Oost-Europa af.
De in een crisis verkerende ker
ken in West-Europa kunnen hier
nauwelijks iets uit leren.
Leertouwer weet niet wat de
gemeenten moeten doen om uit
de crisis te komen. In ieder geval
mogen ze niet de mogelijkheid
verspelen om hun boodschap via
radio, maar vooral tv, te versprei
den. Niet langer is het kerkge
bouw de verzamelplek van de cul
tuur, maar de huiskamer. Anders
vervalt de gemeente tot anonimi
teit.
Dr. G. H. ter Schegget, kerke
lijk hoogleraar te Leiden, waar
schuwde tegen het relativeren
van waarden. "Uiteindelijk ken
nen wij alleen nog maar de prijs
dei- dingen". Het kapitalisme dat
de Koude Oorlog heeft gewon
nen, is volgens hem bepalend
voor wat er gedacht wordt. Om
dat het succesvol is, mag het niet
worden.
Ter Schegget pleitte voor een
herwaardering van de 'vroom
heid en dapperheid' van het ge
loof komen om een verval van
waarden te voorkomen. De ideo
logie die nu gewonnen heeft, is
die van de vrije markt. "Alles kan
berekend worden; wat overblijft
is een eindeloze verveling". Die
herwaardering moet dan bestaan
uit 'een sterk innerlijk leven, een
diepe bevinding', kortom gebed.
CGB stabiel. De Vereniging
Confessioneel Gereformeerd Be
raad (CGB), die binnen de Gere
formeerde Kerken pleit voor het
vasthouden van de oude belijde
nis, had het afgelopen jaar met
"een zekere stabilisatie" te ma
ken. Het aantal leden, verspreid
over 55 afdelingen, bleef rond de
4400 schommelen. Het bestuur
het CGB is daarmee weinig
tevreden, daar in de afgelopen ja
de vereniging wel gestaag
groeide (in 1984: 2100 leden, 1986:
3700, 1987: 4200). Tijdens een le
denvergadering, volgende
maand, zal het CGB zich bezin
nen op het beleid in de jaren ne
gentig. De vereniging, die ieder
najaar zo'n drieduizend bezoe
kers trekt tijdens de appeldag in
Zwolle, blijkt nauwelijks de
jeugd te boeien. Zo was de op
komst tijdens een vorig jaar april
gehouden jongerenconferentie in
Haarlem minimaal, aldus het jaar
verslag van het CGB.
Bezinningsproces. De gerefor
meerde synode wil op plaatselijk
niveau een bezinningsproces op
gang brengen over geloven en
kerk-zijn. Aan de orde zouden
vragen moeten komen als wat het
geloof in deze tijd nog betekent
wat de gelovigen nog bindt.
Aanleiding vormde een brief van
de kerk in Loenen aan de Vecht.
Deze heeft er de synode op gewe
zen, dat de gereformeerde wereld
als zingevend kader, waarbinnen
de leden van de Gereformeerde
Kerken hun geloof en hun leven
een duidelijke plaats kónden ge
ven, is weggevallen.
Cuba en paus. De Cubaanse re
gering heeft tegengesproken dat
er al overeenstemming over de
datum van het bezoek van de
paus. Afgelopen weekeinde zei de
woordvoerder van het Vaticaan
tijdens het pausbezoek aan
Tsjechoslowakije dat de paus tus
sen 9 december en de Kerst Cuba
zou bezoeken. In oktober liet Fi
del Castro weten dat de paus bin
nenkort een bezoek aan het land
zou brengen.
Euro-overleg. Na het Euro-ini
tiatief van de paus, om een bis
schoppenconferentie over Euro
pa in 1991 te organiseren, is er ook
vanuit protestantse hoek aange
drongen op versterkte samenwer
king van de kerken in Europa.
Naast het "onwaarschijnlijk grote
engagement van de Rooms-Ka-
tholieke Kerk" moet er ook een
Europese protestantse synode
komen, aldus de Westduitse theo
loog prof. Reinhard Frieling tij
dens de jaarvergadering van de
Protestantse werkgroep voor de
bestudering van de confessionele
verschillen te Zürich.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te Hoog-
eveen (toez.) J.B. Beijer Colijnsplaat;
aangenomen naar Zeewolde (herv.-ge-
ref.) M.J.G. Smith Alblasserdam.
Geref. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Beverwijk en te Zuidwolde
(Gr.) drs. J.B. de Rijke kand. Duiven.
Gereformeerde Gemeenten: beroe
pen te Randburg (Zuid-Afrika) A.B.
van der Heijden Doetinchem.
