Rijke stiiizenflora in omgeving
Snel actie voor beter
milieu Bollenstreek'
Verzameling gegevens van lissenaar wekt interesse lijksinstitiiut
'Het zijn allemaal kopstukken geworden'
Ministerie verwacht forse
stijging aantal studenten
Milieufederatie aan minister Alders:
ZATERDAG 21 APRIL 1990
PAGINA 15
Wie zou denken dat de bonte krokus, het
sneeuwklokje of de narcis die je bij duizenden tegelijk
bij tuincentra kunt bemachtigen, zulke bijzondere
bloemen zijn? Niemand staat echt stil bij een veldje
krokussen of narcissen, maar zij behoren samen met
tientallen andere plant- en bloemsoorten tot de
zogenaamde stinzenplanten.
Deze planten ontlenen hun naam aan het feit dat ze
voor het eerst werden beschreven in Friesland. Daar
stonden ze bij zogenaamde 'stinzen' (oude kasteeltjes)
te pralen. Tegenwoordig echter worden onder
stinzenplanten ook plantesoorten verstaan die bij
buitenplaatsen, oude boerenhoeven, pastorietuinen,
kerkhoven en stadswallen in de rest van.Nederland
gedijen.
LEIDEN/REGIO - Leiden en
omgeving heeft nog een rijke
schakering aan stinzenplanten.
Dat is te lezen in de uitgave van
het Rijksinstituut voor Natuur
beheer. getiteld 'De stinzenflo-
ra van Leiden en noordelijke
omgeving'. Bloemenliefhebber
(florist) J.M. de Graaf uit. Lisse
droeg voor deze uitgave het ma
teriaal aan. dat hij sinds 1975
vergaarde.
door
Annemiek Ruygrok
Uit zijn onderzoekingen blij
ken nogal wat tuinen in deze
omgeving een stinzenflora te
hebben die kan wedijveren met
Friese stinzen. Berbice in Voor
schoten is zo'n buitenplaats,
evenals Ter Wadding. In Leiden
vallen wat stinzenflora betreft
Cronestein, de begraafplaats
aan de Groenesteeg, het Groot
Bolwerk en de tuin achter Ra
penburg 80-83 op. Oud Poel
geest in Oegstgeest, Ooster
geest en Huis te Warmond in
Warmond. Offem en Calorama
in Noordwijk en landgoed Keu
kenhof in Lisse hebben even
eens een rijke stinzenflora.
Van de 108 stinzenplanten
komen er 73 (68 procent) in het
onderzochte gebied voor. En
uit dit aantal blijkt wel dat het
niet alleen om krokussen of
narcissen gaat. Japanse dui
zendknoop, bosanemonen. reu
zenbereklauw, oosterse sterhy-*
acinth en knikkende vogelmelk
zijn ook stinzenplanten en wie
er oog voor heeft zal ze op zijn
natuurpad tegenkomen en be
wonderen.
De Graaf is oorspronkelijk
amateur-historicus. In die hoe
danigheid bezocht hij veel bui
tenplaatsen en oude plekken.
Zo werd zijn belangstelling
voor de planten die daar ston
den gewekt. "Af en toe schreef
ik op wat ik tegenkwam. Op een
gegeven moment had ik zoveel
verzameld dat het Rijksinsti
tuut voor Natuurbeheer me
vroeg er een rapport over te
schrijven".
Wat De Graaf opviel was dat
er over de stinsenplanten in en
nabij Leiden met haar Rijksher
barium en universiteit merk
waardig weinig op een rijtje
was gezet. "Misschien omdat
Daslook, een stinzcnplant bij
uitstek, bloeit op bet ogenblik
volop in park Cronestein in Lei
den. (loto Wim Di jkman)
men deze planten niet wild ge
noeg vond". Rond 1800 name
lijk werden stinzenplanten
doelbewust aangeplant omdat
ze in de toen in zwang zijnde
landschapsstijl pasten. Aan
vankelijk werd alles goed bjge
houden, maar later verwilder
den de planten. "Dat gebeurt
trouwens nog steeds. Het hangt
een beetje van het milieu af. Dat
moet vochtig, humusrijk en be
schaduwd zijn".
Overigens zijn niet allen stin
zenplanten door het oog waar
neembaar volgens De Graaf:
"In het Leidse Plantsoen stikt
het bij voorbeeld van de gewo
ne vogelmelk. Maar dat wordt
door de plantsoenendienst tel
kens gemaaid, zodat je er niets
van ziet". Met dat Plantsoen is
De Graaf om een andere reden
ook niet zo gelukkig: "De ge
meente Leiden is er toe overge
gaan om aan de rand langs het
water een grote hoeveelheid
narcissen te planten. Maar die
verwilderen zo slecht. Ze had
den daar beter andere soorten
als winteraconieten, bosanemo
nen of oosterse sterhyacynthen
kunnen neerzetten".
Stinzenplanten hebben niet
alleen een grote sierwaarde,
sommige zijn in Nederland ook
erg zeldzaam. De Graaf vindt
het dan ook jammer dat in het
onderzoekgebied al veel stin-
zenmilieus verdwenen zijn. In
het bijzonder geldt dit voor de
bloembollenstreek, de Oude
Rijn en de Leidse singels. Bo
vendien worden veel plaatsen
waar stinzen voorkomen be
dreigd door bouwactiviteiten.
Zo houdt De Graaf zijn hart vast
voor Oud Poelgeest in Oegst
geest, waar woningbouw een
deel van het voor deze planten
geschikte milieu dreigt aan te
tasten. Maar ook de aanleg van
steeds meer wegen en het toe
nemen van recreatieve activi
teiten bedreigen het stinzen-
plantenmilieu. "Bij Ter Wad
ding lopen veel mensen hun
hond uit te laten en dat is niet
bevorderlijk".
Het drukste seizoen voor een
op stinzenbeluste florist is juist
aangebroken, de maanden
april-mei. Dan bloeien de stin
zenplanten dat het een lieve
lust is. En dat is vermoedelijk
tegelijkertijd de reden dat veel
stinzenmilieus door cultivering
teniet zijn gedaan. Want wie een
mooie buitenplaats heeft, wil in
veel gevallen niet alleen in het
voorjaar maar ook in de andere
seizoenen van een lustoord ge
nieten. Dus moeten de stinzen
wijken voor zomergoed en bes-
senplanten. Maar wie daar niet
om maalt, heeft in de stinzen-
plant een dankbare tuinplant:
weelderige bloei in het voorjaar
en vervolgens nauwelijks om
kijken meer naar de groene
tuin.
Het rapport 'De stinzenflora
van Leiden en noordelijke
omgeving' is te bestellen bij
het Rijksinstituut voor Na
tuurbeheer door onder ver
melding van de titel en het be
stelnummer - 90/4 - veertien
gulden over te maken naar
postbankgironummer 516 06
48 van het RIN te Leersum.
Het veelvuldig gebruik van bestrij-
dingsmddelen en grondontsmet-
tingsmiddelen in de bollenteelt tus
sen Leiden en Haarlem is volgens
de federatie niet alleen schadelijk
voor de gezondheid. Ook de kwali
teit van lucht, grond en oppervlak
tewater is door het gebruik van pes
ticiden in gevaar.
De organisatie reageert hiermee
Kustwacht in
IJmuiden krijgt
in '91 modern
peilnetwerk
IJMUIDEN - Het Kustwachtcen
trum in IJmuiden krijgt in 1991 de
beschikking over een modern peil
netwerk. Daarmee is het mogelijk
vrijwel direct de positie te bepalen
van schepen die noodsignalen uit
zenden. Het peilsysteem krijgt een
bereik tot 35 mijl uit de kust. Het
moet in de zomer van 1991 operatio
neel zijn.
Tot nu toe was het Kustwachtcen
trum, als het de plaats wilde bepa
len van in nood verkerende sche
pen, altijd aangewezen op informa
tie van die schepen zelf. Konden ze.
die niet geven, dan moest het cen
trum naar de positie gissen. Daar
mee is bij reddingsoperaties vaak
kostbare tijd verloren gegaan. Ook
hoopt de Kustwacht met het peil
systeem een einde te kunnen ma
ken aan het toenemend aantal valse
noodoproepen. Tenslotte zijn er ho
ge verwachtingen voor de opspo
ring van milieudelicten op zee
(zoals olielozingen) en bij de bege
leiding van schepen met gevaarlijke
lading.
Het systeem bestaat uit tien on
derling verbonden peilstations. Met
behulp van geavanceerde compu
ters kan daarmee binnen enkele
ogenblikken de positie van een
schip op een computer-monitor
worden getoond. Het peilsysteem
bepaalt de positie van een zender
met een afwijking van hooguit en
kele honderden meters.
Naast het peilsysteem wordt
langs de kust ook,een zogeheten
marifoonnetwerk geïnstalleerd. De
beide systemen worden gebouwd
door PTT Telecom in Haarlem. Met
de opdracht is een bedrag gemoeid
van 3,4 miljoen gulden.
op een recent onderzoek van de
Leidse universiteit, waaruit naar
voren kwam dat het gebruik van be
strijdingsmiddelen voor het ont
smetten van bollen en het bespui
ten van gewassen nadelige effecten
heeft op de zenuwen van de mens
en op psychologische functies als
reactiesnelheid.
Naar aanleiding van dit onder
zoek heeft minister De Vries (socia
le zaken) maatregelen aangekon
digd voor werknemers in de bollen
teelt. De Zuidhollandse Milieufede
ratie meent dat Alders daaraan ge
koppeld milieumaatregelen moet
nemen. De organisatie denkt onder
meer aan een verbod op middelen
die grondwater vervuilen, een ver
bod om afval in de open lucht te ver
branden en de oprichting van een
stimuleringsfonds voor bedrijven
die geen grondontsmettingsmidde-
len gebruiken.
In de Bollenstreek wordt elk jaar
op 2700 hectare bouwland 370.000
kilo bestrijdings- en grondont-
smettngsmiddelen in het milieu ge
bracht. Volgens de federatie is de
streek tot 'ver boven de drinkwater
norm' vervuild met giftige bestrij
dingsmiddelen als ethyleenthiore-
um en dichloorpropeen. In het op
pervlaktewater worden zelfs stoffen
aangetroffen die al lang verboden
zijn, zoals DDT.
De federatie noemt het 'absurd'
om alleen de gezondheidssituatie
van werknemers te verbeteren en
het milieu 'verder te laten verloede
ren'. Met een integrale aanpak kun
nen twee vliegen in één klap gesla
gen worden, aldus de organisatie.
Zij komt binnenkort met een inven
tarisatie van het totale gebruik aan
agrarische bestrijdingsmiddelen in
Zuid-Holland.
'De oude hap' van de Karei Doorman haalt herinneringen op.
Reünie van de 'Karei Doormannen' op Valkenburg
VALKENBURG - De rij vooi
toilet op het marinevliegkamp Val
kenburg is lang, maar de wachten
den malen daar niet om. Ook op de
ze plek kun je een oude maat tegen
komen met wie het vervolgens ge
zellig herinneringen ophalen is.
Gisteren werd in Valkenburg
ZOETERMEER - Het aantal
studenten op de universiteiten
en hogescholen zal de komende
jaren stijgen in plaats van da
len. Uit nieuwe, verbeterde ra
mingen blijkt dat het aantal
studenten in 1994 circa 45.000
hoger zal liggen dan tot nu toe in
de meerjarenramingen van het
ministerie van onderwijs werd
verondersteld. Voor het komend
studiejaar is dat cijfer: circa
8.000. De nieuwe raminge'n zijn
opgesteld door de taakgroep
studentenramingen, een exter
ne adviseur van het ministerie
van onderwijs.
Een woordvoerder van de
taakgroep verklaart dat de stu
dentenaantallen in het verleden
systematisch te laag zijn inge
schat. De nieuwe cijfers zijn ge
baseerd op een techniek van
voorspellen die een stuk realis
tischer zou zijn. "Het is dus niet
zo dat we ineens duizenden
nieuwe studenten ontdekt heb
ben". De nieuwe cijfers leiden
tot een overschrijding van de
onderwijsbegroting in 1994 van
naar schatting 600 tot 700 mil
joen gulden. Voor het komend
jaar gaat het om een bedrag van
ongeveer 200 miljoen.
De Leidse universiteit onder
neemt vooralsnog geen actie.
"We willen eerst de nieuwe re
kenmethode op haar merites
bekijken. We verwachten overi
gens geen enorme toeloop van
studenten straks. De afgelopen
jaren is het aantal studenten
trouwens steeds redelijk sta
biel gebleven".
voor oud-bemanningsleden van
Hr.Ms. Vliegkampschepen Karei
Doorman een reünie gehouden.
Duidelijk wordt in de uitnodiging
van schepen gesproken, omdat er
meer Karei Doormans zijn geweest.
De eerste was een omgebouwde ba-
nanenboot, maar de tweede een
heus vliegkampschip, dat in 1968
voor een deel door brand werd ver
woest en vervolgens aan Argentiné
verkocht. Even werd nog gevreesd
dat Argentinië het in de' Falklan-
doorlog tegen bondgenoot Groot-
Brittannië zou inzetten, maar uit
eindelijk is dat niet gebeurd. "Zij za
gen het kennelijk ook niet zitten.
We hebben hem niet voor niets
doorverkocht", grinnikt public rela
tions-officer H. Dijkers.
In de hangar waar het festijn
wordt gehouden, ruikt het gezellig:
zojuist is de maaltijd in de vorm van
een Indische rijsttafel opgediend en
de ouwe getrouwen laten het zich
lekker smaken. Het geheel wordt
ruimschoots overgoten met schui
mend bier, want de marine heeft zo
zijn voordelen op dit gebied. Op de
achtergrond van het geroezemoes -
er zijn 2000 'oude maten' komen op
dagen - speelt een orkestje nostalgi
sche wijsjes als 'Irene goodnight'.
R.H. Bosveld uit Wassenaar was
van 1966 tot 1968 commandant van
het helikopter-squadron op het
vliegdekschip. Omdat de Karei
Doorman vooral werd ingezet bij de
onderzeebootbestrijding, was de
voornaamste taak van zijn helikop
ters om stil boven het wateropper
Majoor J. Filippo: 'Samenwerking
tussen vliegend en varend personeel
boeiend'. (foto's Jan Holvast)
vlak te blijven hangen. "Dan kwam
er een kabel van zo'n 50-60 meter
uit, waaraan een bol met een sonar
was bevestigd. Daarmee konden
'vijandelijke' onderzeeboten wor
den opgespoord".
Het aantrekkelijke van het wer
ken op zo'n vliegdekschip was vol
gens Bosveld het schip dat het zo
groot was. Er werkten wel 1300
manschappen aan boord "en dat
was reuzegezellig".
J. Filippo, geboren Leidenaar
maar nu woonachtig in Den Helder,
was sergeant-elektromonteur van
'48 tot '49. Van '53 tot '54 leidde hij
als majoor klassen op de Karei
Doorman op. "Al die jongens zijn
stuk voor stuk goed terechtgeko
men. Ik zeg wel eens tegen m'n
vrouw: het zijn allemaal kopstuk
ken geworden".
Het samenspel tussen varend en
vliegend personeel, dat vond hij het
mooiste van de Karei Doorman. "Al
kende ik niet de hele bemanning. Je
had natuurlijk een klein dienstvak.
Die kende je allemaal. Maar 1300
mensen op zo'n schip, daarvan zijn
de meesten onbekend voor je".
Hij is nu 71 jaar en op zo'n reünie
als vandaag "zijn er steeds minder
bekenden. Er zijn al heel wat colle
ga's gestorven".
Een vaderfiguur, noemt pr-officer
Dijkers hem. "Ja, ook ik heb les van
hem gehad. En aan het Utrechtse
Jaagpad, waar majoor Filippo in
dertijd woonde, heb ik menig gezel
lig uurtje doorgebracht".
Filippo: "Ja, die jongens hadden
allemaal ook hun problemen. Er is
wel eens een traantje gestort, als het
uit was met een meisje of er lukte
iets niet op het werk. Ik vond het be
langrijk om die klassen bij mij thuis
te ontvangen. En wat ik zeg: het zijn
allemaal kopstukken geworden".
Schade glastuinbouw
door storm 160 min
RIJNSBURG/DEN HAAG - De
stormen van januari en februari
hebben in de glastuinbouw een
schade veroorzaakt van zeker 160
miljoen gulden. Hagelunie Agra
rische Verzekeringen heeft ruim
17.000 schademeldingen gekre
gen. Hagelunie is met een aandeel
van ruim 80 procent de belang
rijkste verzekeraar in de glas
tuinbouw.
Bijna 11.000 meldingen hadden
betrekking op schade aan kassen.
De overige schademedlingen had
den betrekking op gewassen, ge
bouwen en apparatuur. Een uit
splitsing naar regio is nog niet ge
maakt, "maar de omgeving van
Rijnsburg doet goed mee in het
verhaal", aldus C. Vis van de Ha
gelunie.
Het verzekeringsbedrijf rekent
dit jaar op een negatief resultaat,
maar echt in de problemen komt
men niet. Er zijn voldoende reser-
0uö flirtitos
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- Bij de gisteren te Lisse gehou
den bloembollenveïling ver
maakte het publiek zich koste
lijk met de dapperheid van eene
dagloonersvrouw, die met knup
pels gewapend, den toegang be
lette aan allen, die tot verkor
ting van den weg naar het ter
rein, waar de veiling plaats
had, over haar erf meenden te
kunnen gaan. Die zich niet bij
tijds kon bergen, moesten de on
zachte aanraking met een harer
wapenenen getroosten.
- ER BIEDT ZICH AAN:
een fatsoenlijk BURGERMEIS
JE voor
Kinderen en om behulpzaam te
zijn in de huishouding, grondig
bekend met naaien, mazen en
strijken. Er zal meer op eene net
te behandeling gelet worden dan
op hoog salaris. Brieven onder
de letters LL franco aan het Bu-
reel van dit blad.
Vijftig jaar geleden:
- Scotland Yard heeft maat
regelen getroffen om elke poging
van de Nazis om in Engeland
een vijfde kolonne in het leven te
roepen, den kop in te drukken.
Met het oog hierop wordt in het
geheele land een grootscheepse
zuivering verwacht onder alle
personen, die ervan verdacht
worden den geallieerden vijan
dig gezind te zijn. Reeds hebben
2000 Duitschers en Oostenrij
kers, die aangeduid worden on
der de benaming 'klasse B', aan
zegging gekregen om zich op
nieuw aan een onderzoek te on
derwerpen. Het regionale comité
voor Londen zal hiermede vol
gende week een aanvang ma
ken. Het verraad dat in Noorwe
gen gepleegd is, is de oorzaak
dat zij opnieuw ondervraagd
zullen worden. Daarna zullen
64.000 andere personen, die tot
nu toe aan geen restrictie onder
worpen waren, aan den tand ge
voeld worden.
BOLLENSTREEK - Minister Alders (milieu) moet met spoed maatregelen nemen voor het
milieu in de Bollenstreek. Dat schrijft de Zuidhollandse Milieufederatie in een brief aan de
bewindsman.