'Europese
eenwording
moet sneller'
Bonn: DDR volwaardig naar eenheid
Jihad stelt vrijlaten
gijzelaar weer uit
Litouwen en VS vrijwel machteloos tegen boycot
Solidariteit komt in crisis bijeen
De Klerk: blanken beslissen
over afschaffing aparheid
VRIJDAG 20 APRIL 1990
PAGINA 7
Initiatief Kohl en Mitterrand
BRUSSEL (AP/ANP/DPA/Rtr) - Frankrijk en de BondSre-
.publiek hebben gisteren gepleit voor versnelling van de po
litieke eenwording binnen de Europese Gemeenschap. In
een gezamenlijke brief stellen president Mitterand en
bondskanselier Helmut Kohl dat de economische, monetai
re en politieke unie per 1 januari 1993 zijn beslag krijgen.
De Europese Commissie is "blij ver
rast" over het Frans-Duitse initia-
tief. Een woordvoerder van Com
missievoorzitter Jacques Delors zei
dat het voorstel overeenstemt met
de gedachten van de Delors over de
toekomst van de EG.
De brief van de beide staatshoof
den was gericht aan de Ierse pre
mier Charles Haughy, die momen
teel het halfjaarlijks voorzitter
schap over de Gemeenschap uitoe
fent en op 28 april de EG-staatshoof-
den in Dublin ontvangt.' Zij stellen
voor alvast te beginnen met de voor
bereiding van een gemeenschappe-
lijk buitenlands- en veiligheidsbe
leid.
Om een politieke unie te bereiken
en de "democratische legitimiteit"
van de EG te versterken, willen Ko
hl en Mitterrand de Europese instel
lingen meer macht geven. Beide lei
ders hèbb.eh;in het verleden aange
drongen op versterking van de posi
tie van het Europese parlement.
Om het Europese economische
bondgenootschap te verruimen tot'
een politiek blok moet het Verdrag
van Rome, het oprichtingsstatuut
van de Gemeenschap, worden ge
wijzigd. Ook een monetaire integra
tie met een Europese munt en een
Europese centrale bank vereist
amendementen in het verdrag.
De ministers van buitenlandse za
ken van Frankrijk en de Bondsre
publiek bespreken het idee van een
Radicaal Afanasjev
verlaat Sovjetpartij
MOSKOU (GPD) Een uittocht
van radicale hervormers uit de com
munistische partij van de Sovjet-
Unie is op handen. Gisteren leverde
een van de meest spraakmakende
hervormers, Joeri Afanasjev, zijn
partijboekje in.
De historicus Afanasjev is een
van de leiders van het Democra
tisch Platform, een radicale fractie
binnen de partij waarvan de leden
vorige week door het Centraal Co
mité zijn beschuldigd van 'kapita
listische afwijkingen' en 'scheurma
kerij'. Afanasjev zei gisteren dat het
de hoogste tijd is voor de 'echte her
vormers' om de partij te verlaten.
"Lid blijven betekent de illusie
wekken dat het systeem in staat is
zich van binnenuit radicaal te her
vormen". Binnen het Democratisch
Platform, dat zegt in meer dan hon
derd steden afdelingen te hebben
en volgende maand een congres
houden wil, bestaat echter grote
verdeeldheid over de vraag of .de
strijd voor hervormingen binnen of
buiten de partij moet worden ge
voerd.
Volgens Afanasjev, die in het par
lement opzien baarde door Lenin af
te schilderen als de schepper van
een barbaars systeem, zullen ande
re leden van het Democratisch Plat
form nog deze week hun partijboek
jes inleveren.
Buitenland kort
Hongkong
Vijftigduizend inwoners van Hong
kong krijgen een Brits paspoort,
waardoor zij zich met hun families
in het Verenigd Koninkrijk kunnen
vestigen. Het Britse Lagerhuis
heeft dat gisteravond na een debat
van zes uur besloten. In 1997 wordt
de Britse kolonie overgedragen aan
China.
Suriname
Gevangenisautoriteiten in New
York hebben gisteren de Ameri
kaanse justitie strafvermindering
"wegens voortreffelijke gedrag" ge
vraagd voor de Surinaamse legerka-
pitein Etienne Boerenveen, die in
1986 in Florida is veroordeeld tot
een gevangenisstraf van 12 jaar we
gens pogingen tot cocaïnesmokkel.
Strangeways
De directeur van de Strangeways-
gevangenis in Manchester heeft gis
teren gezegd dat hij alle gedetineer
den in kaart heeft en ervan over
tuigd is dat zich in de delen van het
gebouw die nog door opstandige ge
vangenen bezet worden gehouden
geen lijken bevinden.
Nepal
In het nieuwe kabinet van elf minis
ters in Nepal zitten leden van ver
schillende oppositiepartijen die tot
voor kort verboden waren. Sommi
gen van hen zaten zeer recent nog
gevangen. De 66-jarige leider van de
Nepalese Congrespartij, Krishna
Prasad Bhattarai, wordt premier
van de interim-regering die een
nieuwe grondwet opstelt en nog dit
jaar nieuwe verkiezingen uit
schrijft.
politieke unie morgen al met hun
Europese collega's tijdens een in
formele ontmoeting ter voorberei
ding van de Europese topconferen
tie, die een week later in Dublin
wordt gehouden.
Daar spreken de landen over de
gevolgen van de Duitse eenwording
voor de integratie van Europa. De
EG-leiders hebben aan de eenwor
ding hun zegen gegeven, maar wil
len dat die niet ten koste gaat van de
verdere integratie van de Europese
landen in een politieke en economi
sche unie. Diplomaten in Brussel
sluiten niet uit dat bij het overleg
ook de ontwikkelingen in Litouwen
aan de orde komen. De EG-landen
hebben zich wat Litouwen betreft
tot nu toe bijzonder terughoudend
opgesteld, kennelijk omdat zij vre
zen dat een te uitgesproken stelling-
name Gorbatsjöv's positie zal ver
zwakken.
GDANSK - Met
onder ting hebben als de vertegenwoordi-
vaandelgezwaai opende gisteroch- gers van de vakorgafnisatie. Het was als
tend het tweede congres van f
Poolse vakbond Solidariteit. Het
een historische bijeenkomst: het het binnen Oost-Europa
vorige congres vond negen jaar ge- eerst was dat een oppositiegroep i
het bondsleider Walesa te beperken.
leden plaats, vlak voordat generaal de regering kwam. Maar
Diev
Jaruzelski de staat van beleg afkon- Poolse model door de gebeurtenis- richten. Zijn groeiende groep tegen-
Solidariteit ondergronds
moest gaan werken. Het is ook een
congres waar de Poolse vakbewe
ging een groot aantal interne tegen
stellingen moet zien op te lossen.
elders in Oost-Europa volko- standers vreest echter dat die poli-
men achterhaald, in Hongarije en
Slovenië zijn zelfs al vrije verkiezin
gen gehouden en in andere landen sa.
staan ze op stapel.
De vraag is vooral dringend gé
Een van de belangrijkste vragen op worden, omdat de roep om vrije ver
het congres is dan ook welke positie kie2ingen in Poien steeds sterker
De onaantastbare positie
lidariteit in Polen begint langza^
merhand af te brokkelen
kan dat beter illustreren dan het feit
dat het tram- en buspersoneel in
Gdansk op de eerste dag van het
congres een wilde staking voor
loonsverhoging begon. De afge
vaardigden op het congres zagen
dat gisteren als een provocatie te-
Solidariteit in de toekomst!
Poolse politiek wil gaan
De organisatie wil zich niet omvor
men tot een politieke partij. Men be
seft dat Solidariteit dan zo over-
niets heersend zal worden in de Poolse
politiek dat de pakweg, honderd
nieuwe partijen en partijtjes bij ver
kiezingen bij voorbaat geen enkele
kans maken.
Mazowiecld vraagt
gen de bond, die immers het straffe n ï-j
economische herstelprogramma SteUIl oOllClcirLtClt
i de regering-Mazowiecki onder-1
steünt. Zij is daarmee mede-verant-
woordelijk voer j
ende armoedel
Het congres zal voor de afgevaar
digden zeker niet eenvoudiger wor
den dan negen jaar geleden, toen
het Solidariteitsbestuur de eindelo
ze debatten na een week afkapte
door de koelgeneratoren in de con
gres annex ijshal te laten starten,
Waarschijnlijk met e
GDANSK (Rtr/DPA/AFP/UPI)
de daardoor groei- De Poolse premier Tadeusz Mazo-
wiecki heeft gisteren Solidariteit buigen
gewaarschuwd voor de "verlei
ding van demagogie en populis
me". Bij de opening van het con-
gre hield hij de 480 gedelegeerden
voor dat "wij de strijd tegen het
totalitarisme hebben gewonnen,
ook het gevecht om
de blik is deze ijshal ook ditmaal
afgehuurd.
Het kernprobleem is de verander-
utzien- de democratie
Hij riep de vakbond op de pijn
lijke economische maatregelen
ifïe regering met zijn volle ge-
de positie van Solidariteit. Destijds wic>>t u' s,te""en' Mazowiecki
het doel van de vakbond hel
der: de strijd tegen het communis'
me. Inmiddels is de Poolse samen
ieving veranderd en daarmee ook eerste
de positie van Solidariteit. Vorig dringen
jaar werd een regering gevormd, consumptiegoederen
waarin zowel de communisten zit- ker
kende dat het beleid werkloos
heid en ontberingen tot gevolg
heeft, maar hij wees ook op de
zoals het terug-
de inflatie
de
wordt. Ze zijn gepland
vier jaar, maar sommigen pleiten al
voor verkiezingen in de komende
herfst. Dat is echter onwaarschijn
lijk, omdat de regering-Mazowiecki
nog maar net is begonnen met een
zwaar economisch hervormings-
jprogramma begorinen, dat door
verkiezingen in de herfst érnstig in
gevaar zou worden gebracht.
Onvrede
iHet economisch hervormingspro
gramma wordt door Solidariteit ge
steund, maar .de bond kan er ook
niet omheen dat de maatschappelij
ke onvrede over het beleid toe
neemt. Het congres zal zich moeten
de vraag hoe het stre-
-olledige werkgelegen
heid gecombineerd kan worden
met een nog steeds stijgend aantal
werklozen, en hoe de wens voor een
rechtvaardiger beloning te rijmen is
met de dalende inkomens.
I Solidariteit heeft nog steeds een
sterke positie in de Poolse samenle
ving, maar de druk neemt toe. En
Lech Walesa zal tot zijn schrik heb
ben gemerkt, dat hij bij de regelma
tige populariteitstests niet meer op
de eerste maar op de vierde plaats
staat. Niet voor niets overweegt de
vakbondsleider de politiek in te
gaan: hoewel hij het bij vlagen ont
kent is zeer waarschijnlijk dat hij
zich kandidaat wil stellen voor het
presidentschap.
BONN/BERLIJN - De Westduitse
regering heeft in grqte lijnen posi
tief gereageerd op de regeringsver
klaring van de Oostduitse minister
president De Maizière, waarin deze
de invoering van de monetaire, soci
ale en economische unie nog voor
de zomer bepleit, een wisselkoers
van één DDR-mark tegen één D-
mark eist en zich tegen een uitver
koop van de belangen van de Oost
duitse burgers weert.
Bonn sprak van een bemoedigende
verklaring, waarin de wil naar de
eenwording en de invoering van de
vrije-markteconomie centraal
staan.
door
Hans Hoogendijk
De sociaal-democratische kanse
lierskandidaat Oskar Lafontaine zei
respect te hebben voor de opvatting
van De Maizière, dat de Oostduit
sers niet als burgers, tweede klasse
de weg naar de eenwording willen
voltooien.
De Maizière onderstreepte giste
ren in het Oostberlijnse parlement
dat de wisselkoers van 'een op een'
de basis vormt voor alle verdere on-
Stierengevecht in Moskou van de baan
MOSKOU - Er komen geen toreadors in Moskouse arena's. Na dui
zenden protestbrieven en -telegrammen hebben het ministerie van cul
tuur en de directie van het Loezjniki-stadion de plannen geschrapt om
dit wrede Spaanse volksvermaak in de Sovjetunie te introduceren.
Volgens Aleksi Tairov, onderdirecteur van een vereniging die de eer
ste corrida in de Moskouse hoofdstad wilde organiseren, is men vooral
gezwicht voor de boze reacties van tegenstanders. De tweede reden is
een typisch Russische: de directie kon geen methode vinden om het
gras in het stadion te beschermen.
Overigens betekent de capitulatie van de Moskouse organisatoren
nog niet dat deze vorm van dierenkwelling buiten de Sovjet-grenzen
blijft. De vereniging van Tairov heeft namelijk een verzoek uit Alma
Ata ontvangen om daar een corrida te organiseren.
derhandelingen. Minister Seiters,
die in het kabinet-Kohl de Duits-
Duitse besprekingen coördineert,
zei ervan overtuigd te zijn dat er een
voor beide zijden bevredigende op
lossing wordt gevonden.
Minder optimistisch uitte zich
vice-president Schlesinger van de
Westduitse Bundesbank. Hij waar
schuwde voor enorme consequem
ties bij een algemene wisselkoers
van 'een op een'. "De Bundesbank
kan daardoor worden gedwongen
krachtig op de kredietrem te trap
pen", zei Schlesinger, die negatieve
gevolgen voor de economische
groei en de arbeidsmarkt niet uit
sloot.
De Maizière sprak zich uit voor
een snelle eenwording met West-
Duitsland, maar eist wel verregaan
de sociale maatregelen om de nega
tieve gevolgen voor de DDR zo veel
mogelijk te beperken. De minister
president kondigde het snelle einde
aan van de communistische "com-
mando-i
Hij ging ook in op de Poolse west
grens en verklaarde dat Duitsland
geen gebiedsaanspraken meer heeft
tegenover andere landen. De Oost
duitse leider zei dat geen buurland
bang hoeft te zijn voor een verenigd
Duitsland en dankte Michael Gor-
batsjov zonder wiens perestrojka en
glasnost dé vreedzame revolutie on
mogelijk'was geweest. Hij bena-
drukte de loyaliteit van de DDR ten
opzichte van de Oosteuropese lan
den, waarbij hij wel op korte ter
mijn onderhandelingen wil begin
nen over de militaire verplichtin
gen. De minister-president vindt
dat zo lang het Warschaupact en de
NAVO nog bestaan, Russische troe
pen en een strikt defensief Oost
duits leger op DDR-gebied moeten
blijven.
KAAPSTAD (DPA/RTR/AFP) - Al
le bestaande apartheidswetten wor
den geschrapt of gewijzigd, maar de
Zuidafrikaanse blanken moeten
uiteindelijk het laatste woord krij
gen over een nieuwe grondwet
waarin dat wordt geregeld, zo heeft
president Frederik De Klerk giste
ren verklaard bij de begrotingsde-
ba'tten.
Hij voegde daaraan toe dat er
niets tegen is als ook de kamers
voor kleurlingen en Indiërs van het
naar ras gescheiden Zuidafrikaanse
parlement hun kiezers in een refe
rendum naar hun mening vragen.
Ook onder de zwarte meerderheid
van de bevolking, die geen stem
recht heeft, zou op verzoek een
soort opiniepeiling gehouden kun
nen worden.
Het ANC heeft altijd gepleit voor
een systeem waarin iedere Zuidafri
kaan een gelijkwaardigde stem
heeft. Maar De Klerk herhaalde nog
eens dat een stelsel waarin een
meerderheid een minderheid over
heerst "niet acceptabel is voor de
Nasionale Party".
BAYRUT (Rtr/AFP/AP) - Terwijl
de Verenigde Staten al een ont
vangstteam naar het Wesduitse
Wiesbaden hadden gestuurd, maak
te de Islamitische Jihad voor de be
vrijding van Palestina gisteren be
kend dat de vrijlating van één van
zijn drie Amerikaanse gijzelaars
voor onbepaalde tijd is uitgesteld'
wegens "gebrek aan samenwer
king" van de Amerikaanse rege
ring.
De organisatie blijft bij zijn voor
waarde dat onderminister John
Kelly van buitenlandse zaken naar
de Syrische hoofdstad Damascus
moet komen om de laatste details
van de vrijlatingte regelen. "Het ge
brek aan samenwerking van Kelly
heeft tot nu toe de vrijlating ge
dwarsboomd waardoor wij de ope
ratie hebben .opgeschort tot het
plaatje duidelijk is", aldus een giste
ren uitgegeven verklaring.
President George Bush verklaar
de na een ontmoeting met de Franse
president Miterrand dat hij niet van
plan is Kelly naar Damascus te stu
ren om niet de schijn te wekken dat
de VS met de ontvoerders onder
handelen.
De Jihad heeft gevraagd om de
komst van de Syrische generaal
Ghazi Kenaan naar Bayrut, in de
hoop dat hij Kelly kan overhalen
om naar Damascus te gaan om de
vrijlating daar af te wikkelen. De
Amerikaanse ambassadeur in Sy
rië, Edward Djerejian, is gisteren te
ruggevlogen van West-Duitsland,
waar Kelly momenteel is, naar Da
mascus. Daar heeft hij overleg ge-
voèrd op het ministerie van buiten
landse zaken, maar over de inhoud
van de gesprekken wilde hij geen
mededelingen doen.
JERUZALEM - Een orthodoxe jood
maakt een praatje met een Israëli
sche soldaat bij het gebouwencom
plex in het christelijke deel dan Je
ruzalem dat sinds vorige week door
ongeveer 150 joden wordt bewoond.
Gisteren schortte een rechter van het
Israëlische Hooggerechtshof op het
laatste moment een ontruimingsor
der op van procureur-generaal Yo-
sef Harish. Het Hooggerechtshof be
handelt vandaag het beroep dat de
joden onmiddellijk aantekenden te
gen de order. Harish had de ontrui
ming bevolen om de verhoudingen
tussen christenen en joden in Jeru
zalem niet verder te doen verslechte-
WASHINGTON/MOSKOU
(DPA/UPI/AFP/Rtr/GPD) - Zowel
de VS als Litouwen hebben weinig
verweer tegen de olie- en gasboycot
die de Sovjetunie tegen de Balti-
sche republiek heeft ingesteld. On
danks de dreigende taal van presi
dent Bush kunnen de VS volgens
deskundigen van het Internationale
Economisch Instituut in Washing
ton weinig meer doen dan de Sov
jetunie dreigen de onderhandelin
gen over handelsakkoorden stop te
zetten.
Litouwen heeft al even weinig
verweer. President Vytautas Lands-
bergis zei gisteren voor de Franse tv
dat "Litouwen het honderd jaar kan
volhouden zonder gas en olie",
maar dat is voornamelijk peptalk
voor de bevolking. Want eerder de
ze week zei het Westduitse Ost-
Marktforschungsinstituut in Ham
burg dat "Litouwen volgens de nor
male economische maatstaven vrij
wel weerloos is tegenover een eco
nomische blokkade". De republiek:
produceert volgens het instituut
voldoende voedsel om zichzelf te
voeden, maar kan voor zijn veesta
pel niet zonder voer uit de rest van
het land. Ook voor zijn energievoor
ziening en de aanvoer van grond
stoffen én halffabrikaten en onder
delen voor zijn industrie is de Oost-
zeestaat vrijwel totaal afhankelijk
van de rest van de Sovjetunie.
Bovendien is de Litouwse pre
mier mevrouw Prunskiene niet
voor haar plezier naar Noorwegen
gereisd, maar om olie te krijgen. De
regering in Oslo zei haar echter dat
het Noorse oliemaatschappijen vrij
staat olie aan Litouwen te verko
pen, maar dat levering moeilijk zou
kunnen blijken omdat de Sovjetu
nie de enige haven, Klaipeda, be
heerst. Bovendien moet Litouwen
in harde valuta betalen.
Prunskiene onderstreepte gisteren
na 'besprekingen met de Noorse
premier Jan Syse, dat Litouwen be
reid is om leningen af te sluiten.
Vice-premier Algirdas Brazauskas
zei gisteren dat Litouwen per. dag
vijf miljoen dollar (ruim1 tien mil
joen gulden) nodig heeft om zijn
energiebehoefte te dekken tegen
wereldmarktprijzen, maar "dat het
niet over dit geld beschikt".
Volgens Punskiene heeft het
dichtdraaien van de gaskraan zware
Litouwse auto
mobilisten
staan in hun
voornamelijk
Russische Lad-
a's in lange rij
en te wachten
voor de benzine
pompen. Ze kre
gen niet meer
dan 10 liter per
persoon bij deze
pomp in Vilni-
gevolgen voor Litou
wen. "We hebben nog voor zes we
ken olie, maar geen gasreserves. Als
de gasleveranties voor meer dan 50
procent worden beknot, dreigt een
ernstige ^ituatie voor ons land".
Intussen kwamen er berichten uit
Estland dat het embargo ook gevol
gen heeft voor de twee andere Oost-
zeestaten, Estland en Letland, de
len van Witrusland en de Sovjeten
clave Kaliningrad, het vroegere Kö-
nigsberg, aan de Oostzee ingeklemd
tussen Polen en Litouwen.
Sinds het middaguur gisteren
heeft Litouwen slechts 15,7 procent
van de normale hoeveelheid gas ge
leverd gekregen. Dat is 3,5 miljoen
m3 per dag in plaats van de normale
ruim, i'8 miljoen m3, aldus het Li
touwse gasbedrijf in Vilnius. Van
de vier oliepijpleidingen die de olie-'
toevoer naar de republiek verzor
gen, zijn er drie buiten werking. Al
leen door de leiding uit Slonim in
Witrusland stroomt nog olie.
Verwarming
Deze situatie betekent een ernstige
bedreiging voor de stroomvoorzie
ning in Litouwen. Op dit moment is
de elektriciteit afkomstig uit de gas-
en oliegestookte elektriciteitscen
trale Elektrenai en uit de naburige
republieken. De Litouwse rege
ringswoordvoerder Cheslovas Jur-
chinas vroeg de bevolking via de ra
dio op energie te bezuinigen. "Zo
kunnen we langer overleven en,
miss'chien, worden we dan niet ge
ïntimideerd door deze sancties".
Via de radio is bekendgemaakt
dat de verwarming vanaf vandaag
uitgaat. Maar er is geen paniek, zo
zei een gemeentefunctionaris in
Kaunas, de historische hoofdstad
van Litouwen. Auto's staan vijf a
zes uur in de rij bij tankstations,
voegde hij eraan toe.
VS zien af van
produktie nieuwe
Lance-raketten
WASHINGTON (GPD) - De pro
duktie van korte-afstandsraketten
is voor onbepaalde tijd uitgesteld.
President Bush heeft na groeiend
verzet tegen de nieuwe raketten de
eer aan zichzelf gehouden en het
plan in de ijskast gezet, blijkt uit op
merkingen van Arfierikaanse rege
ringsfunctionarissen- Het besluit
betekent in de praktijk dat de mo
dernisering van de Lartce-raketten
nu definitief van de baan is.
De raketten hadden over enkele
jaren de huidige Lance-raketten in
West-Duitsland moeten vervangen.
Die raketten blijven nog wel staan,
en kunnen in principe tot het jaar
2000 mee.
Enkeleweken geleden hadden
Amerikaanse regeringsfunctiona
rissen al laten uitlekken .dat werd
gedacht over "alternatieven" voor
de nieuwe korte-afstandsraketten
in West-Duitsland. Toen werd nog
wel vastgehouden aan .produktie
van de nieuwe raketten.
Nu blijkt dat de regering-Bush
definitief gezwicht is voor de grote
druk die vanuit het Congres werd
uitgeoefend, alsmede voor de nieu
we politieke realiteit in Europa.
De nieuwe raketten hadden, net
als de huidige Lance-raketten, moe
ten worden gestationeerd bij de
grens tussen Oost- en West-Duits
land. Het plan riep begin vorig jaar
al grote weerstand in een aantal Eu
ropese NAVO-landen op. Vooral
West-Duitsland was tegen, omdat
de raketten bij lancering onvermij
delijk bijna allemaal in Oost-Duits-
land zouden terechtkomen. Vorig
jaar besloot de NAVO de plaatsing
uit te stellen, al hield de regering-
Bush vast aan het produktieschema
met het oog op toekomstige statio
nering.
Omdat de eenwording van de
twee Duitslanden snel zijn beslag
krijgt en bovendien de dreiging van
het Sovjet-blok drastisch is afgeno
men, heeft volgens een aantal Con
gresleden plaatsing geen enkele zin
