'Het komt mij toch
allemaal teveel over
als autootje pesten'
'Met de muur viel
conciliair proces'
Polen kan misdaad niet aan
i REPORTAGE
ANWB-topman Nouwen vindt kabinetsplannen onuitvoerbaar
Bezoek paus
vormt morele
steun Havel
GEESTELIJK LEVEN
Faber in Alphen over Oost-Europa:
ALPHEN AAN DEN RIJN - Het conciliair proces van gerech
tigheid, vrede en behoud van de schepping, leeft nauwelijks in
Oost-Europa. Veel kerkleden kijken achterdochtig naar het
proces als iets 'van hen', oftewel de oude, collaborerende kerk
leiding.
Evenals heel de samenleving in
de Oosteuropese staten, hebben
de kerken te kampen met "een
enorm stuk polarisatie en onder
linge haat". De IKV-secretaris:
"Probeer in zo'n situatie maar
eens iets met het conciliair proces
te doen, dat ook nog eens gean
nexeerd is door de kerkelijke eli
te".
WARSCHAU - De misdaad is in Polen schrikbarend
gestegen, maar de door de bevolking gewantrouwde,
onderbetaalde en slecht uitgeruste Poolse politie is
nauwelijks in staat om er iets aan te doen.
door
Deborah Seward/AP
Misdaad werd lang afgeschilderd als een plaag die
slechts in het kapitalistische westen voorkwam. Sinds
de regering van Tadeusz Mazowiecki aan het bewind
is en economische hervormingen worden ingevoerd
die werkloosheid en loondaling tot gevolg hebben
heeft ook in Polen de misdaad in sterke mate de kop
opgestoken.
Poolse politieagenten hebben, in tegenstelling tot
hun westerse collega's, weining ervaring in het bestrij
den van de gewone misdaad en hebben een groot ge
brek aan moderne technische hulpmiddelen en trai
ning. Bovendien heeft de politie-top grote moeite met
het accepteren van de nieuwe politieke leiding, die im
mers voor een groot deel bestaat uit voormalige gevan
genen.
- De misdadigers zijn in Polen vaak beter uitgerust
dan de politie, die niet kan beschikken over snelle au
to's, walkie-talkies en zelfs geen apparatuur en midde
len heeft om vingerafdrukken op te nemen. "De Pool
se maatschappij wordt bedreigd door de stijging van
de misdaad", aldus Wincenty Grezeszczyk, onderdi
recteur van de afdeling gevangenissen van het open
baar ministerie. Volgens hem is de situatie in War
schau zelfs "verschrikkelijk".
De cijfers van 1989 liegen er niet om: het totale aan
tal misdaden steeg met 80 procent naar 500.000. Een
derde van het aantal misdrijven betrof diefstal of roof
van goederen. Overvallen stegen met 26 procent en in
Warschau verdubbelde het aantal auto-diefstallen.
Verkrachtingen namen overal in het land toe. Het aan
tal moorden bleef met ongeveer 500 constant.
Het enige goede nieuws voor de politie is dat het
aantal gewelddadige confrontaties op straat is afgeno
men en dat er minder aanvallen op politie-agenten zijn
uitgevoerd. Maar terwijl de misdaad stijgt neemt het
aantal politie-agenten af: volgens officiële cijfers heeft
de politie van Warschau 3.200 vacatures.
Ondanks de stijgende werkloosheid slaagt de over
heid er niet in om genoeg recruten te vinden voor de
politie. Het lage aanzien en de slechte betaling dragen
hier in niet geringe mate toe bij, aldus Garska, die er
aan toevoegde dat de "maatschappij niet van de politie
houdt". Het salaris van een agent ligt tussen de 500.000
en de 600.000 zloty (tussen de 100 en de 122 gulden) per
maand, ongeveer het nationaal gemiddelde.
Tot voor kort behoorde de politie officieel tot de pa
ramilitaire volksmilitie; samen met de leden van de
geheime dienst SB en de oproerpolitie ZOMO ressor
teerde zij onder het ministerie van binnenlandse za
ken. Tijdens de staat van beleg was de voornaamste
taak van de politiediensten het onderdrukken van elk
oppositioneel geluid. In 1984 werd de gerespecteerde
priester Jerzy Popieluszko ontvoerd en vermoord.
Vier agenten van de SB werden later veroordeeld,
maar door de veroordelingen werd het imago van de
politie als geheel behoorlijk aangetast. Gevreesd moet
worden dat dat niet snel zal verbeteren, ook al heeft de
regering voor het eerst een burger aangesteld als mi
nister van binnenlandse zaken en opdracht gegeven
tot herstructurering van de politie in een dienst naar
westers model, de opheffing van de ZOMO en de ver
kleining van de SB.
Dit is de indruk van Mient Jan Fa
ber, secretaris van het Interkerke
lijk Vredesbraad (IKV), die giste
ren een schets gaf van de situatie
in Oost-Europa tijdens een avond
van de Raad voor Kerk en Samen
leving in Alphen aan den Rijn.
Faber verhaalde van een be
zoek dat hij vorig jaar aan Oost-
Berlijn bracht nadat de muur was
opengegaan; zeven jaar lang was
de DDR voor hem gesloten ge
bied dank zij zijn contacten met
vredesactivisten. Eén van deze
kerkelijke dissidenten zei bij dat
bezoek tegen Faber: het conciliair
proces is voorbij met de val van
de muur.
re groepen in de Oosteuropese sa
menleving niet alleen te laten
modderen, maar om zoiets als een
'Europese mentaliteit' te ontwik
kelen. Wij moeten iets laten zien
van het feit dat we voor een geza
menlijke uitdaging staan, aldus
Faber.
De crisis waarin de kerken in
Oost-Europa verkeren, illustreer
de Faber met de keuze waarvoor
de evangelischen in de DDR on
langs stonden: blijven we een ar
me kerk, of worden we een rijke
kerk (dank zij het systeem van
kerkbelasting zoals dat ook in de
BRD functioneert)? De meerder
heid koos voor het laatste. Vol
gens Faber moet de Evangelische
Kerk in de DDR zich nu opnieuw
bezinnen op de vraag wat het be
tekent om kerk te zijn.
Faber gelooft dat het een grote
opdracht van de kerken in West-
Europa is om de kerken en ande-
'Koran-expres'
van Saudi-Arabië
naar Sovjetunie
DZJEDDAH (DPA) - Koning
Fahd van Saudi-Arabië heeft de
Sovjetunie een miljoen exempla
ren van de koran geschonken. De
boeken worden deze week via een
speciale 'Koran-expres' van in to
taal dertig vluchten naar de Sov
jet-republieken Azerbeidzjan, Oe
zbekistan en Turkmenistan ge
transporteerd.
Koning Fahd wil volgens secre
taris Abdullah Omar Naseef van
de Islamitische Wereldliga hier
mee de boodschap van de koran
verbreiden. Vanuit Dzjeddah
brengen Aeroflot-vliegtuigen de
korans naar Moskou.
In de Centraalaziatische repu
blieken waar de exemplaren ver
spreid worden, wonen veel Isla
mieten. Volgens Naseef hebben
de Sovjet-autoriteiten met de ver
spreiding van de boeken inge
stemd.
W. G. de Vries
zit synode voor
in Leeuwarden
LEEUWARDEN (GPD) - De sy
node van de Gereformeerde Ker
ken (vrijgemaakt) heeft gisteren
in Leeuwarden tijdens haar eer
ste zitting de Zwolse predikant
dr. W. G. de Vries (63) tot voorzit
ter gekozen. De Vries heeft onder
meer in Leiden gestaan.
Tweede voorzitter werd ds. P.
Schelling, predikant in Leeuwar
den. Het bestuur wordt gecom
pleteerd door de predikanten H.
J. Boiten (Enschede) als eerste se
cretaris en P. Niemeijer
(Dordrecht) als tweede secretaris.
Schelling memoreerde gisteren
tijdens zijn openingswoord dat
het de eerste maal sinds de Vrij
making in 1944 is, dat een synode
in Leeuwarden vergaderde. Spre
kend over de situatie in de 'gewo
ne' Gereformeerde Kerken, zei hij
dat die voor de vrijgemaakten een
signaal moet zijn. "Een schip op
het strand is een baken in zee".
Hij wees echter ook op de onlangs
door een Kamper hoogleraar ge
signaleerde neiging tot 'enghartig
conservatisme'.
Het was de nieuwe synodevoor
zitter die in het jaaroverzicht van
het onlangs verschenen Hand
boek 1990 van de gereformeerd-
vrijgemaakten schreef, dat het bij
de 'gewone' Gereformeerdè Ker
ken, net als bij de hervormden,
van kwaad tot erger gaat. De da
ling van het ledental van deze
twee grootste protestantse ker
ken heeft direct te maken met de
vrijzinnige koers, zo schreef De
Vries.
De Vries zei in een eerste toe
spraak dat het niet aan hem zal
liggen wanneer deze synode de
kortste wordt uit de historie van
de vrijgemaakte kerken. "Ik hou
wel van opschieten". Hij noemde
het "niet zonder historische waar
de" dat er op de agenda van de sy
node een brief staat van de 'gewo
ne' gereformeerde synode waarin
spijt wordt betuigd over het aan
deel van die kerken in de breuk
van 1944.
Faber: ...Europese mentaliteit...
DEN HAAG (ANP) - Het blik
sembezoek dat paus Johannes
Paulus II dit weekeinde aan
Tsjechoslowakije brengt, kan ge
zien worden als een morele on
dersteuning voor de prille demo
cratie. Meestal stelt de paus zijn
reizen enige tijd uit als het land in
verkiezingsstrijd is verwikkeld,
maar voor Tsjechoslowakije heeft
hij met alle liefde een uitzonde
ring gemaakt.
Enkele weken voor de eerste
vrije verkiezingen, die op 8 juni
worden gehouden, is het bezoek
van de paus een extra steuntje in
de rug voor Vaclav Havel en de
zijnen. Van de steun van kardi
naal Frantisek Tomasek, de 90-ja-
rige aartsbisschop van Praag, zijn
zij sinds de fluwelen revolutie van
vorig jaar al verzekerd.
Sinds februari beschikken alle
dertien bisdommen voor het eerst
sinds twintig jaar weer over een
bisschop. Wat eerder jaren van
overleg kostte, was nu in enkele
maanden geregeld. Bovendien
was de president aanwezig bij de
wijding van de nieuwe bisschop
pen, iets wat voorheen ook al on
denkbaar was in Tsjechoslowa
kije.
Met het beleid van het Vaticaan
had het voormalige bewind
steeds meer moeite. "De intellec
tuele en morele hegemonie van
het katholicisme, die paus Johan
nes Paulus II nastreeft, kan voor
de Rooms-Katholieke Kerk het
uitgangspunt voor een politieke
hegemonie worden", zo schreef
het partijblad in 1988. Het uitein
delijke doel is "een anti-commu
nistisch, christelijk Europa van
de Atlantische Oceaan tot en met
de Oeral".
Met zijn bezoek aan Tsjechoslo
wakije en het te verwachten her
stel van de diplomatieke betrek
kingen, is de paus dat doel weer
wat dichter genaderd. Eerder be
zocht hij driemaal zijn vaderland
Polen, volgend jaar is Hongarije
aan de beurt en ongetwijfeld zul
len bezoeken aan de andere voor
malige Oostblokstaten, inclusief
de Sovjetunie, niet lang meer op
zich laten wachten.
Kardinaal Tomasek was bijzon
der enthousiast toen hij hoorde
dat de paus op bezoek zou ko
men. Kerk en volk in Tsjechoslo
wakije zijn volgens hem "meer
dan veertig jaar uitgehongerd".
Met de aangekondigde afschaf
fing van de oude godsdienstwet is
begin dit jaar het herstel ingezet.
Minder leden. De Gereformeer
de Kerken in Nederland hebben
in 1988 weer een lichte daling in
het ledental meegemaakt. Uit de
statistieken in het zojuist ver
schenen Jaarboek 1990 van deze
kerken blijkt dat het totale aantal
leden eind 1988 799.238 was, te
genover 808.728 een jaar eerder.
Ongemakken. De Zuidafri-
kaanse Apostolische Zendings
kerk heeft officieel haar veront
schuldigingen aangeboden aan
ds. Frank Chikane, de secretaris
van de Raad van Kerken in Zuid-
Afrika, voor de schorsing die zij
in 1981 aan hem oplegde. De
pinksterkerk verontschuldigt
zich in een brief voor "de onge
makken die de langdurige schor
sing" heeft veroorzaakt. Chikane
werd in 1981 geschorst wegens
zijn politieke activiteiten.
Beroepingswerk
Gereformeerde Kerken: (correctie
eerdere melding) aangenomen het be
roep van Wilnis dr. M. Dijkstra 1.1. do
cent in Cairo (Egypte) Ocgstgccst.
Oicci Oaneae
De ANWB kan schermen met 2,8 miljoen leden, vooral dankzij de wegenwacht. "Maar wij zijn geen autolobby".
(foto Wim Dijkman)
"Ik weet niet wat dat is. De ene luchtballon is nog niet opgelaten of het kabinet blaast
de andere al weer vol. En als u het mij vraagt hebben al die plannen geen schijn van
kans. Ik ben ervan overtuigd dat het rekening rijden niet door gaat. En wat die
spitsvignetten betreft: dat stuit ook op zulke grote praktische bezwaren dat het
vermoedelijk onuitvoerbaar is".
Mr. Paul Nouwen (56) kan ternau
wernood een gaatje in zijn overvolle
agenda vinden. Voortdurend ge
confronteerd met nieuwe ideeën en
plannen van minister Hanja Maij-
Weggen, valt hij van het ene inter
view in het volgende. Dat optredens
voor radio en televisie en in de krant
de hoofddirecteur van de Algemene
Nederlandse Wielrijders Bond mis
hagen. zou hij niet durven beweren.
"Maar het kost natuurlijk wel heel
veel tijd".
door
Rob van den Dobbelsteen
Snelle vragen worden gevolgd
door nog snellere antwoorden.
Maar echt opjagen laat de gerouti
neerde Nouwen zich niet. Soms
bij de vraag of de zorg voor het
milieu wel kan samengaan met de
belangen voor de automoblist
kijkt de praeses van de grootste
club van Nederland luttele secon
den in zijn kouder wordende kopje
thee. Maar in het algemeen ratelen
zijn antwoorden uit zijn mond als
heeft hij een cassettebandje achter
zijn huig verstopt.
"Of de zorg voor het milieu wel
kan samen gaan met de belangen
voor de automobilist... Kijk, ik vind
het vertrekpunt niet juist. Het ver
ontrust mij zeer dat de discussie
gaat over auto versus milieu. Maar
het is niet auto öf milieu, maar auto
èn milieu. Waar ik mij boos over
maak is dat er een sfeer wordt ge
schapen waarbij het lijkt of iedere
automoblist een misdadiger is om
dat hij zich niet om het milieu zou
bekommeren. Zo ligt het niet. Waar
het de automobilist om gaat is, dat
het kabinet aan zijn mobiliteit tornt,
aan zijn vrijheid. Hoe komt hij in de
Efteling, hoe komt hij aan het
strand, hoe moet hij met z'n caravan
naar het buitenland".
Met de auto dus. Want dat is het
gemakkelijkst. Nouwen: "Precies.
Daarom zullen we blijven rijden,
wat het ook kost. En we zullen pas
uit de auto komen als het openbaar
vervoer zodanig wordt verbeterd
dat we in minder dan anderhalf keer
van de autorijtijd op de plaats van
bestemming aankomen. Dat blijkt
uit een onderzoek dat vorig jaar is
gehouden. Daarom: we moeten on
ze aandacht niet uitsluitend en al
leen richten op het terugdringen
van het autoverkeer; wij moeten
veel meer gaan denken in termen
van ruimtelijke ordening".
Openbaar vervoer
Maar je zou toch bijna geloven dat
de minister dat ook doet. Ze heeft
tenminste verordonneerd dat het
aantal passagiers dat van het open
baar vervoer gebruik maakt, met
zestig procent dient te stijgen. Nou
wen uitdagend: "Nou en? Reken
maar uit. Qua afgelegde kilometers
maakt nu tachtig procent gebruik
van de auto, tien procent van het
openbaar vervoer en de rest van an
dere vervoermiddelen. Stel dat het
kabinet ik heb het toch liever
over het kabinet dan over die ene
minister stel dat het kabinet z'n
zin krijgt... (triomfantelijk vinger
tje) dan zal straks dus vijftien tot
zestien procent gebruik maken van
het openbaar vervoer. Denkt u echt
dat dan alle problemen voorbij
zijn?"
Nee, niet direct. Maar mevrouw
Maij zal toch ook wel een zakjapan-
ner in haar tasje hebben, ze zal toch
ook wel kunnen optellen en aftrek
ken? Nouwen zuchtend: "Ik weet
niet wat dat is. De ene luchtballon is
nog niet opgelaten of het kabinet
blaast de andere alweer vol. En als u
het mij vraagt hebben al die plan
nen geen schijn van kans. Ik ben er
van overtuigd dat het rekening rij
den niet door gaat. Het CDA staat
op dit punt nu al tegenover z'n eigen
minister. En wat die spitsvignetten
betreft: dat stuit ook op zulke grote
praktische bezwaren dat het ver
moedelijk onuitvoerbaar is".
Maar wat dan? Dit soort uitspra
ken doen je bijna geloven dat de
adem van de ANWB voor eeuwig en
altijd naar benzine zal blijven stin
ken. Nouwen: "Dat vind ik niet zo'n
aardige opmerking. Wij zijn geen
autolobby. Wij zijn ook voor meer
en beter openbaar vervoer en wij
zijn ook voor minder autoverkeer.
Maar wij zijn realisten en gaan geen
plannen bedenken die of onuitvoer
baar zijn of misschien pas in de hele
verre toekomst een kans van slagen
hebben. Dit kabinet denkt al aan de
eindstreep terwijl de marathon nog
moet beginnen. Eerst moest de
groei van het autoverkeer worden
afgeremd met 55 procent. Nog voor
dat de eerste aanzet is gegeven om
in elk geval een poging te doen zo
ver te komen, verlaagde men dat al
tot 48 procent en nu is men zelfs al
gezakt naar 35 procent".
Hoge kosten
Streyen naar een bepaald doel; het
komt in de beste kringen voor. Nou
wen: "Ja, maar dit komt mij toch te
veel over als autootje pesten. Je
kunt pas proberen het autoverkeer
in te dammen als je voor alternatie
ven hebt gezorgd. Nu jaagt men de
automobilist in Noord- en Zuid-
Holland al op hoge kosten terwijl hij
nog geen kant heen kan. Je zal
daartoe krachtig gestimuleerd door
de regering maar in Alblasser-
dam zijn gaan wonen. Of in Hoorn.
En je zal maar meemaken dat die
zelfde regering je vervolgens ver
plicht tolgelden te gaan betalen
voor de tunnels. Of een spitsvignet
te kopen. En dan heb ik het nog
maar niet eens over het feit dat de
huizen die die mensen hebben ge
kocht plotseling een stuk minder
waard zijn geworden omdat nie
mand er meer wil wonen".
De ANWB, het Leger des Heils
voor de benarde automoblist. Nou
wen: "Zo mag u het van mij best
noemen. Maar zelf omschrijf ik de
ANWB toch liever als een belangen
behartiger van de mobiliteit van de
Nederlander. Wij zijn er niet uitslui
tend en alleen voor de automoblist.
Wij zijn er ook voor de vakantiegan
gers. Wij zijn er ook voor de binnen
landse recreatie. Wij zijn er en ik
leg daar nog maar eens de nadruk
op ook voor het milieu".
Maar als de bond een actie organi
seert voor de bouw van onder meer
een dassenburcht op De Hoge Velu-
we, gaat dat onder de wat merk
waardig overkomende slogan:
'Redt de Veluwe, win een auto'.
Nouwen: "Ik zou niet durven be
weren dat het een slimme slagzin
was, maar het moet mij van het hart
dat ik de opmerkingen daarover als
kinderachting ervaar. Journalisten
scheppen er op een of andere wijze
behagen eerder die paar negatieve
kantjes van de ANWB te belichten
dan de vele positieve. Men zoekt
kleinigheden. Laatst zei een radio
verslaggever tegen me: 'U bent toch
zo voor het milieu? Waarom zijn de
ANWB-lidmaatschapskaarten dan
van PVC!' Ja hoor eens, ik zeg niet
dat het verstandig is die kaarten van
PVC te maken, maar dit vind ik
toch echt spijkers op laag water zoe
ken".
Wegenwacht
De ANWB kan schermen met 2,8
miljoen leden. Maar is het niet zo
dat de meeste mensen uitsluitend
en alleen lid zijn om de Wegenwacht
en de reis- en kredietbrief? Nou
wen: "Dat is inderdaad onze grote
kracht. En wij zijn ons daarvan zo
goed bewust dat we 45 miljoen gul
den hebben uitgetrokken om de
Wegenwacht te vernieuwen".
Zowel qua apparatuur als organi
satie. Zo is men bezig het communi
catiesysteem geheel te renoveren,
zal de woonplaats-service aanmer
kelijk worden uitgebreid en wordt
het aantal meldkamers terugge
bracht van dertien naar vier. "De
hele operatie moet in '92 achter de
rug zijn. Vooral dat communicatie
systeem zal een hele verbetering op
leveren. De wegenwacht krijgt nu
op een paneel onder het stuur te
zien waar de auto met pech staat en
wat er precies aan de hand is. Ver
gissingen zijn daardoor uitgeslo
ten".
Nouwen: "Waar ik mij boos over maak is dat er een sfeer wordt geschapen
waarbij het lijkt of iedere automoblist een misdadiger is omdat hij zich niet
om het milieu zou bekommeren". (toto gpd)
Vraag is of dat allemaal nodig is
nu er (ook dank zij de van ANWB-
zijde zo gepropageerde APK-keu-
ringen) van rijdende wrakken bijna
geen sprake meer is. Nouwen: "Ook
een gerucht dat op niets is geba
seerd. Ons wagenpark is zo perfect,
de moderne auto zit zo goed in el
kaar, dat er van pech bijna geen
sprake meer zou zijn. Nou, laat ik u
dan vertellen dat we de grens van
700.000 pechgevallen per jaar nade
ren. Een record".
Dus allemaal lid worden dan
maar? Nouwen: "Ik zou niet graag
willen dat men alleen maar lid
wordt van de ANWB vanwege de
wegenwacht. Wij ontwikkelen nog
zoveel meer activiteiten. We hebben
ruim twintig keuringstations, we
hebben overal in het land kantoren
waar vorig jaar bij elkaar 3,5 miljoen
bezoekers informatie hebben ge
haald, we hebben een staf van veer
tig experts die onderzoek verricht
naar alles wat met vrije tijd en zo te
maken heeft... Ik bedoel, als ik be
weer dat rekeningrijden een on
haalbare kaart is, dan zeg ik dat niet
zomaar. Dan weet ik mij gesteund
door die deskundigen die de mate
rie eerst uit en te na hebben onder
zocht".
Macht
Toch lijkt het erop dat de ANWB z'n
macht veel eerder ontleent aan het
aantal leden dan aan zijn deskun
digheid. Nouwen: "Daar heb ik
twee antwoorden op. Ten eerste zou
ik willen opmerken dat we de
laatste jaren talloze plannen hebben
ontwikkeld en die ook aan de di
verse ministers hebben voorgelegd
waarvan men nu zegt: 'Daar zit
veel in'. Ik noem maar de variabili-
satie: de vaste lasten van de auto
omlaag; de benzine-accijns om
hoog, zodat ook die mevrouw met
haar kleine pensioentje kan blijven
autorijden. Ik noem de car-pooling
waarover we jaren geleden al een
plan hebben ontwikkeld en zo zou
ik nog een hele tijd kunnen door
gaan. Deskundigheid kan men ons
dus onmogelijk ontzeggen. En wat
die opmerking over onze macht be
treft wij hebben geen macht. Wij
hebben invloed. En dat is echt heel
wat anders".
your fashion shoe by Helioform
