DDR: monetaire
unie al op 1 juli
PLO vraagt bemiddeling van
Nederland in Midden-Oosten
Roos in cellofaan symboliseert nieuw tijdperk in DDR
Traangas na invasie joodse kolonisten
Walesa lonkt toch naar presidentschap
VRIJDAG 13 APRIL 1990
BUITENLAND
PAGINA 7
Parlement vraagt vergiffenis voor holocaust
BERLIJN Oost-Duitsland heeft sinds gisteren voor het eerst in het 40-jarige bestaan van
het land een democratisch gekozen regering. CDU-voorzitter Lothar de Maizière werd met
265 van 382 stemmen gekozen tot minister-president. Zijn uit 23 leden tellende grote coali
tie van christen-democraten, conservatieve DSU, Democratische Doorbraak, liberalen en
SPD. kreeg kort daarna het vertrouwen.
Een soldaat springt voor een vrouw en haar dochter om te verhinderen dat ze het christelijke deel van Jeruzalem
betreden. Gisteren braken daar rellen uit toen de politie hard optrad tegen geestelijken die protesteerden tegen de
vestiging van joodse kolonisten in hun wijk. <foto epaj
door
Hans Hoogendijk
De vijf partijvoorzitters onderte
kenden gisteren het regeringsak
koord. Centraal staat de Duitse een
wording. waarbij welzijn en sociale
zekerheid van alle Oostduitsers
moet zijn gegarandeerd. De mone
taire, sociale en economische unie
zullen tegelijkertijd moeten worden
gerealiseerd. De eerste juli geldt als
streefdatum.
Het kabinet verlangt een wissel
koers van een DDR-mark tegen een
D-mark. Daarnaast moeten er com
pensaties komen om een te abrupt
koopkrachtverlies te vermijden. De
centrale-planeconomie wordt afge
schaft. Verder wil het kabinet dat
parlementscommissies uit beide
Duitse volksvertegenwoordigingen
de weg naar de eenwording begelei
den.
DEN HAAG (GPD) De vertegen
woordiger van de Palestijnse bevrij
dingsorganisatie PLO in ons land
Afif Safieh wil dat minister Van den
Broek (buitenlandse zaken) gaat be
middelen in het conflict tussen de
PLO en Israel. Safieh verwacht dat
Van den Broek zijn internationale
relaties kan gebruiken om Israël
aan de onderhandelingstafel met de
PLO te krijgen.
Meer buitenlands
nieuws op pagina 11
Buitenland kort
Suriname
De Surinaamse regering wil over
het vredesproces voorlopig schrif
telijk onderhandelen met het Jung
lecommando. om redenen van "vei
ligheid en effectiviteit". De regering
is van plan de algemene opspo
ringsbevoegdheid van de militaire
politie intrekken, evenals de justi
tiële bevoegdheden van de com
mandant van de militaire politie.
Mandela
Nelson Mandela zal Tweede Paas
dag het popconcert bijwonen dat
ter ere van hem in het Londense
Wembley-stadion wordt gehouden,
maar brengt geen bezoek aan de
Britse premier Margaret Thatcher
die hem daartoe heeft uitgenodigd.
Volgens waarnemers is het ANC
verbolgen dat Thatcher, na de her
vormingsbeloftes van de Zuidafri-
kaanse president De Klerk en de
vrijlating van Mandela, bepaalde
sancties tegen Pretoria wil ophef
fen.
Roemenië
Roemeense rechtbanken hebben
veertien mensen tot gevangenis
straffen van drie tot zes maanden
veroordeeld omdat ze "scherpe of
zware voorwerpen'' bij zich hadden
tijdens etnische rellen die zich vori
ge maand hebben voorgedaan in de
Transsylvaanse stad Tirgu Mures.
Zevenenzestig personen kregen een
boete omdat zij tijdens de rellen
mensen aanvielen.
Libanon
Bi.j artilleriebeschietigen tussen ri
valiserende christelijke milities in
Oost-Bayrut en in de provincie Kes-
rouan zijn gisteren vier mensen om
het leven gekomen en zeven perso
nen gewond geraakt. Zo'n 400.000
van de miljoen inwoners van de en
clave zijn inmiddels gevlucht.
Een verenigd Duitsland kan vol
gens de regering gedurende een
overgangstijd lid van de NAVO zijn,
maar het Bondgenootschap zal dan
wel moeten worden veranderd van
een militair in een meer politiek
overlegorgaan. Uiteindelijk moet
naar de opvatting van de DDR rege
ring een nieuwe, Europese vre
desorde ontstaan, waarin niemand
zich meer bedreigd mag en kan voe
len door Duitsland.
Aan het begin van het debat nam
de Volkskammer een verklaring
aan waarin de Poolse westgrens
wordt gegarandeerd. Verder vroe
gen de parlementariërs, namens het
hele Oostduitse volk, de joden om
vergiffenis voor de gruwelen die
hen uit Duitse naam voor en na de
oorlog zijn aangedaan. Ook de Rus
sen, Polen en zigeuners werd om
vergeving gevraagd. Het parlement
verontschuldigde zich voor de rol
die de DDR heeft gespeeld bij het
bloedige neerslaan van de Praagse
Oud-president
Ronald Reagan
van de Verenig
de Staten nam
gisteren in Simi
Valley in Cali-
fornië een drie
ton wegend stük
Berlijnse Muur
in ontvangst.
Het wordt opge
steld in de
Reagan-biblio-
theek die in Sim
Valley in aan
bouw is. (foto
afp)
Volgens Safieh, die zijn wens gis
teravond op de televisiezender Ve-
ronique kenbaar maakte, kunnen
de goede relaties van Nederland
met Israël en de Verenigde Staten
wellicht voor een doorbraak zorgen.
De Israëlische regering weigert met
de PLO aan een tafel te zitten omdat
de PLO volgens haar nog steeds zou
streven naar de vernietiging van de
staat Israël.
Safieh verklaarde dat PLO-leider
Yassir Arafat zich veel voorstelt van
een mogelijke bemiddelingspoging
door Van den Broek. Arafat, aldus
Safieh, is goed op de hoogte van de
uitstekende contacten die de Ne
derlandse minister onderhoudt met
de internationale gemeenschap.
BERLIJN Gistermiddag kwart
over een in de enorme zaal van het
pompeuze 'Paleis der Republiek' in
Oost-Berlijn sprak parlementsvoor
zitter Sabine Bergmann-Pohl de
historische woorden: "Van de 382
geldig uitgebrachte stembiljetten
zijn 265 met 'ja' ingevuld, 108 met
'nee' bij negen onthoudingen. Me
neer De Maizière, neemt u de ver
kiezing aan?" Het zachte "Ja, ik
neem de verkiezing aan" van de eer
ste vrij gekozen minister-president
van de DDR, ging onder in het ova
tionele applaus van de volksverte
genwoordigers.
door
Hans Hoogendijk
De schriele, 50-jarige ex-beroeps-
musicus en advocaat werd bijna
platgedrukt door de hem geluk
wensende parlementariërs. Een van
de laatsten die hem feliciteerden,
was de gaande premier Hans
Modrow. Eén roos, keurig in cello
faan, van de hervormingsgezinde
communist voor zijn christen-de
mocratische opvolger. In de DDR
werd geschiedenis geschreven.
Dat alle begin moeilijk is, bleek
eerder op de dag in alle duidelijk
heid. De kersverse parlementariërs
hadden zich voorgenomen van deze
zitting een indrukwekkende de
monstratie van nieuw democratisch
élan te maken, maar dat mislukte de
eerste anderhalf uur hopeloos. De,
op dat moment nog, kandidaat-pre
mier Lothar de Maiziere weigerde
de eed af te leggen op de oude, com
Lente in 1968. In Israël is de verkla
ring in het algemeen goed ontvan
gen, maar de voorzitter van het par
lement verklaarde dat de "Duitse
schande" nooit uitgewist kan wor
den.
De Maizière riep in een korte ver
klaring de Oostduitsers op vertrou
wen te hebben in zijn regering.
"Weest u ervan overtuigd dat deze
regering vol vertrouwen en vanuit
een groot sociaal verantwoordelijk
heidsgevoel de problemen te lijf zal
gaan die nog voor ons liggen. Daar
bij gaat het om de stabilisering van
de sociale orde en de binnen- en
buitenlandse vrede. Ons doel is de
staatsrechtelijke eenheid van Duits
land in een verenigd Europa".
De Maizière dankte de kerken en
de buitenparlementaire oppositie,
die deze democratische verande
ring mogelijk hebben gemaakt. Ook
uitte de nieuwe premier zijn respect
voor zijn communistische voorgan
ger Hans Modrow, die er mede voor
heeft gezorgd dat na de val van de
Muur de ontwikkelingen in de DDR
min of meer onder controle zijn ge
bleven. Modrow, die De Maizière na
zijn verkiezing met één rode roos fe
liciteerde, kreeg een ovationeel ap
plaus.
De Maizière vroeg om geduld bij
de moeizame weg naar de vereni
ging met West-Duitsland. Alleen
een op brede democratische basis
geschoeide regering kan de last van
het verleden en de opgaven van de
toekomst aan, zei de 50-jarige politi
cus. Volgende week zet hij in een re
geringsverklaring de koers van het
kabinet uiteen.
In West-Duitsland is positief ge
reageerd op de kabinetsvorming in
de DDR, al was op de Westduitse
beurzen gisteren sprake van een
lichte paniekstemming na hardnek
kige geruchten dat nog dit weekein
de de D-mark in de DDR wordt in
gevoerd tegen een koers van een
Westmark tegen 1,5 DDR-mark. Di
verse banken in West-Berlijn wei
gerden nog Oostduitse marken om
te wisselen.
Gisteren wilde het ministerie van
buitenlandse zaken in Den Haag
nog geen reactie op het verzoek van
Safieh geven. Wel verklaarde Van
den Broek enige tijd geleden con
tacten met de PLO niet uit de weg te
zullen gaan als die nuttig kunnen
zijn.
Op 24 april staat een ontmoeting
tussen Van den Broek en een PLO-
delegatie op het programma. Het is
voor het eerst dat de minister een
officieel onderhoud met de PLO zal
hebben. De delegatie bestaat behal
ve Safieh uit Faisal Husseini, een
leidende Palestijn uit de bezettq.ge-
bieden, en Nabil Shaath, voorzitter
van de politieke commissie van de
Palestijnse Nationale Raad - het
parlement-in-ballingschap.
munistische, Grondwet en dus
diende zijn fractie een wijzigings
voorstel in.
Maar behalve De Maizieres poli
tieke vrienden kende blijkbaar bij
na niemand de tekst. Toch werd er
gestemd en tot veler verrassing
haalde het voorstel nét geen meer
derheid, hoe verbeten parlements
voorzitter Sabine Bergmann-Pohl
ook telde. Ze liet opnieuw stem
men, omdat niet alle parlementari
ërs bij de eerste keer in de zaal wa
ren. Toen haalde het voorstel wel de
meerderheid.
Maar dat pikte de even tevoren
nog triomferende tegenstand niet.
Het debat ontaardde in een wilde
discussie, die zo hoog opliep dat de
Groenen en de leden van Bondge
nootschap 90, de drijvende krach
ten achter de vreedzame november-
revolutie, boos de zaal uit marcheer
den. "Ik ken de meerderheidsver
houdingen hier, maar als die meer
derheid denkt dat de minderheid
overbodig is, waarom hebben we
dan die revolutie gehad", riep een
van hun afgevaardigden. Zuchtend,
bellend en vertwijfeld roepend "Af
gevaardigden, luister nou even",
probeerde Sabine Bergmann orde
in de chaos te scheppen. Tever
geefs.
Uiteindelijk zorgde Lothar de
Maizière voor de oplossing. Hij
vroeg schorsing voor een beraad
van alle fractievoorzitters. Als ge
baar van verzoening mocht daarna
Jens Reich van Bondgenootschap
90 namens de politieke leiders ver
klaren, dat de fractievoorzitters de
TEL AVIV Traangas vulde een
dag voor Goede Vrijdag de nauwe
straten van de christelijke wijk van
Jeruzalems Arabische oude stad.
De politie trad op witte donderdag
op tegen een protestmars van twee
honderd geestelijken, gericht tegen
een invasie door honderd vijftig
joodse kolonisten die hun intrek
hadden genomen in gebouwen van
het Grieks-orthodoxe patriarchaat.
De podtie vreest dat de kolonisatie
actie zal leiden tot grote spanning
tussen Palestijnen, met name de
christenen onder hen, en joden. De
burgemeester van Jeruzalem Teddy
Koliek noemde de kolonisatie "een
belediging voor de christelijke in-
door
Ad Bloemendaal
Bij het politie-optreden raakten
enkele tientallen deelnemers aan de
protestmars onwel door het inade
men van traangas. De Grieks-ortho
doxe patriarch Diodoros I die aan
het hoofd van de stoet liep, vertelde
na afloop dat de politie hem tegen
de grond had gedrukt, waarbij een
ikoon die hij met zich meedroeg in
tweeën brak. De ontdane kerkleider
zei verontwaardigd: "Dit is de hei
ligste week voor christenen en de
joden hebben ons feest ontheiligd".
Het voor het eerst sinds de Israëli
sche verovering van de oude stad in
1967 dat joodse kolonisten zich pro
beren te vestigen in de christelijke
wijk. De kolonisten onderhouden
banden met de Ateret Cohanim Jes-
hiva, een joods religieus seminari
um dat vijftien jaar geleden in de is
lamitische wijk van de oude stad is
gevestigd. Volgens de kolonisten is
aard en wijze van de discussie be
treurden, maar dat ze het besluit
van de parlementsvoorzitter respec
teerden.
Schuld
Daarna sloeg het eerste grote uur
van de prille democratie, Namens
alles fracties las Sabine Bergmann-
Pohl een "boodschap aan de we
reld" voor. "Wij, de eerste vrij geko
zen parlementariërs, erkennen de
verantwoordelijkheid van de Duit
hun actie het begin van een grote
kolonisatiegolf van de buitenmuren
van de oude stad naar de Westelijke
Muur van de tempel, de Klaagmuur.
De nieuwe bewoners van de ge
bouwen naast het klooster van St.
Johannes zeggen dat ze die hebben
gekocht, naar verluidt met vijf mil
joen dollar buitenlands kapitaal,
van de Armeen Martvros Matos-
sian. Maar volgens het Grieks-or
thodoxe patriarchaat was Matos-
sian niet meer dan een huurder van
de panden, die eigendom zijn van
de kerk. Het patriarchaat is een pro
ces begonnen.
De politie van Jeruzalem voorziet
grote problemen als de kolonisten
niet snel vertrekken. De politiecom-
mandant heeft gisteravond in een
onderhoud met de Grieks-ortho
doxe en de roomskatholieke patri
archen om hun hulp gevraagd bij
het herstellen van de rust. Burge
meester Koliek heeft de kolonisten
ervan beschuldigd de spanning in
de stad op te voeren. "De steun van
WARSCHAU (AP) - Nadat hij eer
der deze week zei dat hij president
van Polen wil worden en vervol
gens die woorden weer terugtrok,
heeft Solidariteit-voorzitter Lech
Walesa gisteren verklaard "niet te
zullen weglopen" als men hem als
president wil. De Poolse pers is in
middels al met de discussie over
zijn kandidatuur begonnen.
Walesa haalde gisteren voor een
gehoor van zo'n driehonderd arbei
ders van de Zamech machinefa
briek in Elblag, ongeveer zeventig
kilometer van zijn woonplaats
Gdansk, fel uit naar de zittende pre-
sers in de DDR voor de geschiede
nis en verklaren dat door de heer
schappij van het nationaal-socialis-
me de volkeren in de wereld onme
telijk leed is berokkend. Nationalis
me en rassenwaan leidden tot vol-
kenmoord, in het bijzonder op de jo
den, de volkeren van de Sovjetunie,
de Polen en de zigeuners. Onze
schuld mag nooit worden verge
ten".
De parlementsvoorzitter vroeg de
joden om vergiffenis, ook voor de
het parlementslid Ariel Sharon
maakt de actie nog niet aanvaard
baar", zei hij.
Koliek bezocht donderdagavond
een Grieks-orthodoxe bisschop die
bij het politieoptreden eerder op de
dag gewond was geraakt.
De problemen in de oude stad
hebben tegengestelde reacties op
geroepen onder Israëlische politici.
Het parlementslid Eliakim Ha'etzni
van de ultra-nationalistische Te-
chiya-partij, heeft bij de politie een
klacht ingediend tegen de Palestijn
se activisten Faisal Husseini en Sari
Nusseibeh, die volgens hem onge
regeldheden in de christelijke wijk
hebben uitgelokt. Aan de andere
kant heeft Yossi Sarid van de Bewe
ging yoor Burgerrechten, opgeroe
pen tot een onmiddellijk vertrek
van de kolonisten. De Communisti
sche Partij, die wordt beheerst door
in Israël wonende Arabieren, wil
dat het parlement het paasreces on
derbreekt voor een speciale zitting
over de onrust in de oude stad.
sident, de communist Wojciech
Jaruzelski. Hoewel hij opnieuw ont
kende aspiraties voor het president
schap te hebben, vroeg hij aan het
eind van zijn rede zijn toehoorders
of hij zich kandidaat moet stellen.
Slechts drie aanwezigen vonden
van niet.
De meeste Poolse kranten zien
Walesa's kandidatuur echter als een
voldongen feit. Gazeta Wyborcza,
het vroegere lijfblad van Solidari
teit, publiceerde een lijst van argu
menten voor en tegen zijn kandida
tuur. Voorstanders noemden onder
vervolgingen en vernederingen, die
uit naam van het communistische
regime na 1945 nog waren begaan.
Ze beloofde dat de DDR zich in zal
zetten voor immateriële en materie
le 'Wiedergutmachung'. Ook onder
streepte zij de plicht om de jeugd op
te voeden in "achting voor het jood
se volk, waarbij we kennis moeten
overdragen over de joodse religie,
tradities en cultuur".
Opvallend was dat het tweede
punt in deze indrukwekkende ver
klaring werd gevormd door dank
aan het Russische volk en de belofte
dat onder een Europees dak beide
volkeren in vrede en veiligheid
moeten kunnen leven. In de derde
plaats bekende de Volkskammer
zich namens het volk medeplichtig
aan het neerslaan van de Praagse
Lente in 1968. "Daardoor is het de
mocratiseringsproces in Oost-Euro
pa twintig jaar vertraagd. Wij heb
ben uit angst en moedeloosheid de
invasie van het DDR-leger niet ver
hinderd. Wij vragen om vergeving",
aldus de Volkskammer.
De verzamelde parlementariërs
besloten hun boodschap aan de we
reld met een vurig pleidooi voor een
definitieve erkenning van de Poolse
westgrens. "Wij erkennen de ten ge
volge van de oorlog ontstane gren
zen onvoorwaardelijk. In het bij
zonder het Poolse volk moet weten
dat het recht binnen veilige grenzen
te leven nu, noch in de toekomst ter
discussie zal worden gesteld. Wij
onderstrepen de onaantastbaarheid
van de Oder-Neissegrens als basis
voor het vreedzame samenleven
Gouden tip over
Scandanavian Star
goed voor 80 mille
KOPENHAGEN (AFP) - De Deen
se maatschappij Scandinavia, de ei
genaar van de Scandinavian Star
die het afgelopen weekeinde voor
de Noorse kust uitbrandde, heeft
250.000 Deense kronen (ruim 80.000
gulden) uitgeloofd voor de gouden
tip die leidt tot de arrestatie van de
brandstichter, zo heeft advocaat
Christian Henning van de maat
schappij gisteren verklaard.
Volgens hem heeft de politie van
Denemarken. Noorwegeh en Zwe
den ingestemd met het idee. omdat
zij er vrijwel zeker van zijn dat de
brand, die aan meer dan 200 mensen
het leven heeft gekost, is aangesto
ken. Kapitein Hugo Larsen van de
Scandinavian Star verklaarde er ze
ker van te zijn dat het vuur is aange
stoken. omdat op drie plaatsen tege
lijk brand uitbrak.
Vargas Llosa wil
opgeven na
Verlies' in Peru
LIMA (AP/IPS) Mario Vargas
Llosa maakt maandag bekend of hij
nog deelneemt aan de tweede ronde
van de presidentsverkiezingen in
Peru. Vargas Llosa rekende erop in
de eerste ronde afgelopen zondag
direct tot president te worden geko
zen, maar de voorman van de cen
trum-rechtse Fredemo kreeg niet
meer dan 32 procent van de stem
men. Zijn belangrijkste rivaal, de
uit het niets opgekomen Japanse
immigrantenzoon Alberto Fujimo
ri, kreeg bijna 30 procent.
Opiniepeilingen wijzen uit dat
Fujimori eind mei de tweede ronde
royaal wint. Bovendien hebben de
regerende Aprista-partij, die 18 pro
cent van de stemmen haalde, en
Verenigd Links (IU) en Socialis
tisch Links (IS), die samen tien pro
cent haalden, al aangekondigd dat
ze Fujimori zullen steunen.
Naast Vargas Llosa heeft ook Fre
demo bij de gelijktijdig gehouden
verkiezingen voor het parlement bij
lange na geen meerderheid gehaald
Zelfs als hij tot president wordt ge
kozen, zal hij daarom geen regering
kunnen vormen die steunt op een
parlementaire meerderheid.
Inmiddels gaat het geweld in
Peru gewoon door. De maoïstische
guerrillabeweging Sendero Lumi-
noso (Lichtend Pad) heeft woens
dagavond in Peru langs de hele kust
een massaal bomoffensief uitge
voerd. Door aanslagen op de
stroomvoorziening werd heel Lima
in het donker gezet en kwam een
politieman om het leven. Op tal van
andere plaatsen in het 900 kilometer
lange kustgebied ontploften vrijwel
gelijktijdig bommen. Lichtend Pad
wil op die manier de presidentsver
kiezingen saboteren.
SPIONAGEZAAK - Twee hoge
Westduitse ambtenaren zijn op ver
denking van spionage voor de DDR
gearresteerd. Het gaat om een werk
nemer van het ministerie van bui
tenlandse zaken en om een beambte
van de grensbewakingsdienst.
meer Walesa's charisma en zijn ver
wachte voortvarendheid bij het
doorvoeren van hervormingen en
het wegsturen van de Sovjet-troe
pen. Anderen zeggen hem liever als
president binnen constitutionele
perken te houden dan hem als een
"dictator van Gdansk" te laten los
lopen.
Tegenstanders achten Walesa au
toritair, onberekenbaar en hebben
liever premier Mazowiecki als pre
sident. Ze zijn bang dat Walesa ge
weld niet zal schuwen, en vinden
dat hij geen verantwoordelijkheid
neemt voor wat hij zegt.
van onze volkeren in een Europees
huis. Een gemeenschappelijk Duits
parlement moet dit in een verdrag
vastleggen".
Konrad Weiss van Bondgenoot
schap 90 riep de afgevaardigden op
in stilte de slachtoffers te herden
ken. En ze stonden op. Van de com
munisten Gysi en Modrow. via de
sociaal-democraten Meckel en
Schroder tot de rechtse vertegen
woordigers Ebeling en Diestel.
Luisteren
Na een zwak, maar heel democra
tisch begin, koos de DDR voor het
eerst een vrije regering, die nu moet
bewijzen dat zij meer in haar mars
heeft dan de simpele aansluiting
met de Bondsrepubliek. Het rege
ringsprogramma duidt er al op dat
Bonn nog een aardige kluif kan krij
gen aan De Maizière en zijn ploeg.
Voorop in het voorwoord van het
regeerakkoord staat dat de sociale
verworvenheden van de DDR veilig
moeten worden gesteld, dat het
recht op werk in de Grondwet moet
worden verankerd en dat de mone
taire unie alleen tegelijkertijd met
een sociale en economische ver
bond kan worden afgesloten. Daar-,
naast gaat deze grote coalitie slechts
akkoord met het Navo-lidmaat-
schap van het verenigde Duitsland
zo lang er geen gemeenschappelijke
Europese veiligheidsstructuur is.
Volgende week wil premier De
Maizière zijn regeringsverklaring
afleggen. Zijn CDU-collega Helmut
Kohl, die in Oostenrijk probeert
flink wat kanseliersponden kwijt te
raken, zal ongetwijfeld zeer zorg
vuldig luisteren.
Historische eerste zitting democratisch parlement wordt chaos
Hans Modrow (l) feliciteert zijn opvolger De Maizière met diens verkie-
:ing tot minister-president. -- (fotoEPA)
