Ontspanning gaat aan Zuid- Azië voorbij
Schreeuwers worden het eerst gehoord
'Toch plaats voor
vijfde predikant'
Tzzmzzzm REPOBTAGE i
VRIJDAG 13 APRIL 199d
ARNHEM - De bezuinigingsopera
ties in gezondheidsland lijken ach
ter de rug. Er is, zij het mondjes
maat, weer wat geld te verdelen in
de zorgsector, die jarenlang als de
grote verspiller te boek heeft ge
staan. Maar de vraag is of dat geld
altijd wel op de goede plaats terecht
komt. Voorzitter J.P.M. Hendriks
van de Nationale Raad voor de
Volksgezondheid is daar niet zo ze
ker van. Overigens wijst hij de be
schuldigingen, dat de gezondheids
zorg in het verleden te veel geld
heeft opgesoupeerd, van de hand.
"Dat hebben we met z'n allen zo ge
wild".
door
Rob Hirdes
Wie het hardst schreeuwt, wordt
het eerst gehoord. Dat mechanisme
vormt de kurk, waarop actiegroe
pen doorgaans drijven. Ook in de
gezondheidszorg. Pressiegroepen
in de zorgsector hebben door hoog
van de toren te blazen niet zelden
het daarmee beoogde doel bereikt.
Maar daar staan grote groepen men
sen tegenover, die dat soort moge
lijkheden niet of minder hebben en
als gevolg daarvan in de kou blijven
staan. Zij zijn de slachtoffers, ver
scholen achter de knelpunten in de
gezondheidszorg.
Hendriks vindt dat meer aan
dacht moet worden besteed aan een
evenwichtiger verdeling van de
geldmiddelen. Ook wil hij dat het
kabinet nog voor dit jaar vijfhon
derd miljoen gulden uittrekt om zo
spoedig mogelijk iets aan die knel
punten te kunnen doen.
Hendriks noemt het een ernstig
manco, dat de gezondheidszorg zo
enorm in stukken is verdeeld. Hij is
dan ook van oordeel dat het hele or
ganisatiepatroon meer op één lijn
moet worden gebracht.
"Het zijn nu allemaal vakjes,
waarbij het maar al te vaak ont
breekt aan de noodzakelijke dwars
verbindingen. Zet alleen maar eens
de diverse soorten van hulpverle
ning op een rij en bedenk daarbij
dat de koek slechts éénmaal kan
worden verdeeld. Elke groep vecht
voor zich om een zo groot mogelijk
stuk van die koek binnen te halen.
En op is op".
Als voorbeeld van een knelpunt
noemt hij de zwakzinnigenzorg,
waarbij honderden ouders de dupe
worden. Zij kunnen hun kind niet
in een inrichting geplaatst krijgen,
hoewel de thuissituatie daar alle re
den voor geeft.
"Het gaat hier vooral om mensen -
en dat zijn er velen -, die van meet af
aan hebben gezegd zo lang mogelijk
thuis voor hun kind te willen blij
ven zorgen. Als eenmaal het punt is
bereikt dat het echt niet meer vol is
te houden, krijgen ze straf voor de
opofferingen, die ze zich jaren heb
ben getroost".
"Een ander willekeurig voor
beeld. Er zijn dagelijks duizenden
mensen, die - met permissie - ver
rekken van de pijn en in de gezond
heidszorg een vergeten groep vor
men. Ik weet niet of we daar direct
morgen iets aan kunnen doen. Maar
ik vind wel dat ze meer aandacht
verdienen dan op het ogenblik aan
ze wordt besteed".
Mondjesmaat
Hendriks meent, dat er inmiddels
wel weer wat financiële ruimte is
om aan die en tal van andere knel
punten in de gezondheidszorg tege
moet te komen. "Ik ben tenminste
blij dat mét dit nieuwe kabinet het
ombuigen in de zorgsector is afgelo
pen. Dat er zelfs weer, zij het mond
jesmaat, enige ruimte is geschapen.
Dat betekent dat een scharnierpunt
is bereikt in het beleid van negatief
nu terug naar positief'.
Die constatering brengt hem ei
genlijk automatisch op de enorme
kostenstijgingen van weleer binnen
de gezondheidszorg en de daarop
volgende reactie. "Daarbij kom je
op een heel cruciaal punt; wat mag
de gezondheidszorg kosten? Hoe
hoog kan de vlieger worden opgela
ten?
Volgens Hendriks kan niet wor
den ontkend, dat er een periode is
geweest waarin de kosten van de
zorg formidabel stegen. "Denk
maar aan de jaren '60, '70. Dat waren
jaren met geweldige stijgingen. Van
Hendriks: 'Een groot deel 1
publiek heeft een te hoge verwach
ting van de gezondheidszorg en de
geneeskunst'. (foto gpd»
wel 25 procent. Maar die hebben we
met z'n allen voor een deel zelf ge
wild. Door bij voorbeeld de Alge
mene Wet Bijzondere Ziektekosten
Een van de consequenties daar
van was het ontstaan van het ver
pleeghuiswezen. In dat verband
hebben we in betrekkelijk weinig
jaren iets van 35.000 tot 40.000 bed
den gecreëerd. Als u even de reken
som wilt maken wat een bed in een
verpleeghuis kost en de uitkomst
vermenigvuldigt met het totale be
stand, dan kom je tot een van de
oorzaken die hebben geleid tot die
enorme kostenstijging van des
tijds".
-Die stijging van kosten heeft me
nigeen aangegrepen om te roepen,
dat het zo niet langer kon. De ge
zondheidszorg kreeg het audium
van de grote verspiller. Er werd ge
sproken over een medische mafia en
er werd met pek gegooid.
Hendriks: "Ik zal de laatste zijn
om te zeggen, dat niet hier en daar
iets bezuinigd kon worden. In mijn
tijd als staatssecretaris heb ik wel
eens gepleit om het wat rustiger aan
te doen. Maar het beeld van de grote
verspiller dat werd opgehangen,
was niet het mijne. Het zat 'm in
nieuwe investeringen, waarbij we
niet moeten vergeten dat wij door
de bank genomen in ons land be
schikken over een aantal modern
ingerichte ziekenhuizen.
Of dat er zoveel moeten zijn, laat
ik in het midden, maar ook daar
heeft een kabinet vanuit die jaren
toestemming voor gegeven. Als ik
onze voorzieningen bijvoorbeeld
vergeljjk met die in Engeland, dan
zitten ze daar toch met een aanzien
lijke achterstand op dat punt. Want
laten we wel met elkaar afspreken;
ondanks alle feilen die er misschien
aankleven, hebben wij een ver
schrikkelijk goede gezondheids
zorg in ons land".
-Zonder verleden geen heden,
laat staan een toekomst. Wat heeft
die toekomst voor veranderingen in
petto?
Hendriks: "Laten we eens kijken
naar de toekomstige zorgverzeke
ring. Een systeem van een verzeke
ring bedenken, is niet zo moeilijk.
Maar daarbij komt al onmiddellijk
het probleem van de distributie van
de gelden om de hoek kijken. Waar
besteed ik die gelden aan?
Begrijp ik staatssecretaris Si
mons goed, dan wil hij toch een
stukje marktwerking in het toe
komstige systeem invlechten, waar
bij de verzekeraars in onderhande
ling moeten treden met de aanbie
ders van de zorg. Daar ontstaan dus
gesprekken over tarivering, over
hoeveel specialisten, hoeveel spe
cialismen, waarbij de verzekeraar
zich al in de loop der jaren een in
zicht heeft verworven over de no
den en behoeften in de onderhavige
regio's".
"Wat je straks dus zeker zult krij
gen, is een gesprek over hoe lang
een patiënt voor een bepaalde in
greep in het ziekenhuis moet liggen
en welke specialismen al dan niet
bedreven moeten worden. Om nou
maar een open deur in te trappen:
het zal nooit zo worden dat we hart-
chirurgie in elk ziekenhuis gaan be
drijven".
Overplaatsing
"De consument zal er aan moeten
wennen, gelet op de contractuele
verhoudingen die er komen, dat
straks niet overal nog alles voorhan
den is. Maar als hij hulp nodig heeft,
krijgt hij die hulp. Ook al brengt dat
wellicht overplaatsing voor hem
met zich mee. Maar is dat nou alle
maal zo dramatisch?"
Hendriks zegt soms wel eens te
moeten lachen als hij bij voorbeeld
de discussies over hartchirurgie de
afgelopen twintig jaar nog eens in
zijn herinnering oproept. "Ook in
ons land moest terwille van de be
reikbaarheid een aantal hartchirur-
gische centra komen. Niet dat ik dat
nu zo grappig vond, maar voordien
hadden we een luchtbrug en hoewel
men het misschien niet zo prettig
vond, stapte men erover heen en
vloog naar Houston en naar Genève
om geopereerd te worden.
Dan moeten we hier niet al te veel
zaniken als we voor bepaalde din
gen nu ook eens dertig tot veertig
kilometer van huis zouden moeten.
Want waar hebben we het dan ei
genlijk over".
Aids
"Hoewel we natuurlijk soms ook
wel weer eens worden teleurge
steld. Op het moment dat we alle in
fectieziekten onder de knie hebben,
worden we ineens met aids gecon
fronteerd. En daar kunnen we nog
niks op vinden ook. Dat zijn teleur
stellingen, waarbij we moeten er
kennen dat het menselijk leven ein
dig is. Hoe groot de achting voor het
medisch kennen en kunnen ook is".
"Er zijn grenzen, waar we op het
ogenblik nog niet overheen kunnen
reiken en die zullen altijd blijven. Ik
heb wel eens het gevoel, dat een
groot deel van het publiek eigenlijk
ook een te hoge verwachting heeft
van de gezondheidszorg en de ge
neeskunst. Zo hoog, dat die ver
wachtingen eigenlijk niet gehono
reerd kunnen worden".
Herv.-geref. kerkeraad Leiderdorp:
LEIDERDORP - De gezamenlijke kerkeraad van de her-
vormd-gereformeerde kerkgemeenschap Leiderdorp heeft in
principe besloten de vijfde predikantsplaats voor maximaal
zes jaar te handhaven. Daarmee komt de raad terug op het in
grijpende bezuinigingsplan van 1987.
Ruim twee jaar geleden aan
vaardde de gezamenlijke kerke
raad een beleidsplan van het col
lege van beheer, dat was geba
seerd op weinig rooskleurige fi
nanciële vooruitzichten, gezien
de vergrijzing van de gemeente.
Besloten werd de Hoofdstraat-
kerk te verkopen (het gebouw is
inmiddels eigendom van de Gere
formeerde Gemeente) en de vijf
de predikantsplaats te laten ver
vallen.
Na "uitvoerige en diepgaande
discussie" heeft de gezamenlijke
kerkeraad zijn besluit herzien, zo
laat voorzitter J. W. A. Bruins de
gemeente weten in het kerkblad
'Ontmoeting'. Later deze maand
zullen de kerkleden tijdens een
gemeente-avond over dit besluit
worden geraadpleegd; het bezui
nigingsplan is indertijd ook pas
aanvaard nadat de gemeente was
'gehoord'.
In februari maakte de gerefor
meerde predikant G. van Loenen
(62), van de wijk Hoven, bekeiad
dat hij zijn werkzaamheden we
gens gezondheidsredenen niet zal
hervatten. Met het oog op de
komst van de nieuwe hervormde
predikant, ds. B. A. M. Luttik-
huis, in juni dit jaar, wilde het be
stuur van de kerkeraad daarom
vorige maand duidelijkheid over
de omvang en de grenzen van de
wijken.
Tijdens de bewuste raadsverga
dering legde de wijkkerkeraad
van Hoven echter een notitie op
tafel, waarin gevraagd werd om
toch een opvolger voor Van Loe
nen te benoemen. Niet alleen, zo
voerde men aan, zijn de financiële
vooruitzichten minder ongunstig
dan in 1987 was verwacht, ook is
het vanuit pastoraal oogpunt van
belang om een vijfde 'herder en
leraar' in dienst te houden.
Deze maand boog de gezamen
lijke kerkeraad zich opnieuw
over de zaak, nu ook met stukken
op tafel van de college van be
heer, de predikanten en de andere
wijkkerkeraden: het college be
aamde de ruimte voor een vijfde
predikant, mits jong (dus niet
duur); de predikanten bepleitten
eveneens een vijfde collega ge
zien de werkdruk; de wijkkerke
raden van Zijloord, Ouderzorg en
Doeswijk waren een zelfde me
ning toegedaan.
Alleen de kerkeraad van Kerk
wijk gaf er unaniem de voorkeur
aan om de geplande teruggang
naar vier dominees door te laten
gaan. De raad kwam met een zo
genaamd 'vier-plus-plan': één of
meer (betaalde) pastorale mede
werkers kunen volgens Kerkwijk
voldoende pastorale uitkomst
bieden, terwijl de financiële con
sequenties minder groot zijn.
De gezamenlijke kerkeraad
heeft in principe gekozen om als
vijde dominee, één van gerefor
meerde huize te beroepen. Dat is
een praktische keuze, opmdat het
beroepen van een hervormde pre
dikant kerkordelijk een stuk
moeilijker is, terwij hij of zij ook
een zwaardere belasting zou vor
men. Overigens geeft de geza
menlijke kerkeraad toe, dat een
hervormde dominee gezien de
verhoudingen de voorkeur had
verdiend.
ROME - Paus
Johannes
Paulus II heeft
gisteravond tij
dens een dienst
in Rome de voe
ten gewassen
van twaalf
priesters. Op
witte donder
dag wordt zo
traditioneel het
'laatste avond
maal' herdahct
dat Jezus met
zijn twaalf dis
cipelen vierde,
waarbij Hij de
voeten van zijn
leerlingen was
te. (foto AP)
Predikanten in
Katwijk zoeken
nauwer contact
KATWIJK AAN ZEE - De ge-
dachte kwam op bij een glas tij
dens de informele ontmoeting,
die burgemeester Montfrans-
Hartman van Katwijk enige tijd
geleden had met de plaatselijke
dominees: waarom zouden wij el
kaar als'collega-predikanten niet
wat vaker ontmoeten?
Ds. G. J. Zwarts van de Neder
lands Gereformeerde Kerk nam
het voortouw en heeft zijn colle
ga's van alle in Katwijk aanwezi
ge kerken uit de 'gereformeerde
gezindte', waartoe hij ook de her
vormde gemeente rekent, een uit
nodiging gestuurd voor een bij
eenkomst later deze maand.
In het verleden zijn er meer po
gingen geweest om een contac
torgaan van de grond te krijgen,
maar dat "liep niet zo overweldi
gend", weet zijn gereformeerde
collega ds. P. van der Horst, die
sinds 1977 in Katwijk werkzaam
is. Het contact bleef jarenlang be
perkt tot incidentele ontmoetin
gen.
Hoe het huidige overleg vorm
zal krijgen, is afhankelijk van de
wensen van de deelnemers, aldus
Zwarts, zelf nu twee jaar aan Kat
wijk verbonden. Hij is zelf al heel
blij dat de collega's zo positief
hebben gereageerd. "Ook de her
vormden, dat is in het verleden
weieens minder geweest".
Het is volgens Zwarts niet zo
vreemd dat juist een dominee van
een kleine Katwijkse kerk de uit
nodiging heeft verstuurd. "Juist
in zo'n situatie loop je de kans je
wat geïsoleerd te voelen. Bij de
hervormde predikanten speelt
dat veel minder".
Het predikantenoverleg heeft
wat Zwarts betreft als doel "onbe
grip en vooroordelen" weg te ne
men, "zonder verder enig oecu
menisch doel".
Pleidooi voor Sila. De Protes
tantse Werkgemeenschap voor de
Partij van de Arbeid heeft een
dringend beroep gedaan op de
Tweede Kamerfractie van de par
tij om het werk van de Stichting
Interkerkelijke Ledenadmini
stratie (SILA) mogelijk te maken.
Vólgens de werkgemeenschap
kan de PvdA het werk van de SI-
LA gerust steunen omdat de ker
ken met respect voor de wil van
hun leden handelen. Willen de ge
meente- en kerkleden niet in het
bestand, dan zullen de kerken er
voor zorgen dat ze er niet in opge-
npmen worden.
De SILA moet adreswijzigin
gen gaan bijhouden voor zeven
kerkgenootschappen, die samen
zo'n 5 miljoen leden hebben. Dat
is nodig omdat binnenkort de re
gistratie van de kerkelijke gezind
te uit de bevolkingsregisters ver
dwijnt. De PvdA heeft eerder al
laten weten dat zij zich afvraagt of
een automatische koppeling van
de bevolkingsregisters met der-
den.als de SILA verstandig is. De
werkgemeenschap voor de PvdA
heeft als voorzitters H. M. Frans-
sen en de hervormde hoogleraar
dr. H W. de Knijff.
Goedkopere vakanties. De
werkgroep Diaconie van de sa
menwerkende Kerken in de Me-
renwijk in Leiden heeft een tele-
foonnumer open gesteld voor
1 mensen die wel op vakantie wil
len, maar daarvoor niet voldoen
de financiële middelen hebben.
Voor deze mensen heeft de werk
groep informatie beschikbaar
over goedkopere vakanties, via
bijvoorbeeld het Interkerkelijk
Vakantie Woningruilbureau
(IWB). Informatie bij Dinah Tuin-
hof-Bouw van de werkgroep, tel.
211138.
Henk Binnendijk. 'Nu breekt
mijn paasei' is het thema waar
over Henk Binnendijk zondag
spreekt tijdens een samenkomst
in de Florahal in Rijnsburg. De
'Revival Singers' uit Katwijk ver
lenen medewerking. Aanvang
tien uur.
Hosanna. Het bekende Leidse
Petra Gospelkoor geeft morgen
avond een uitvoering van het pas
sie-programma Hosanna '90 in de
Petrakerk (Hoek Kooilaan-Suri-
namelaan). Vier jaar geleden
startte de groep met het project,
dat door de grote belangstelling
(onder meer via radio en tv) sinds
dien ieder jaar terugkeert Het
concert begint om acht uur en de
toegang is vrij.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: benoemd tot bij
stand in het pastoraat te Vianen (bui
tengewone wijkgemeente) H. Jonker
emeritus Barneveld; aangenomen
naar Hillegersberg (Bergkapelge-
meente, part-time) drs. E. H. Zoomers
kand. Zoetermeer.
Gcref. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Vollehove-Kadoelen A. L. Th.
de Bruijne Nijverdal.
nadat daai
het leven ge-
J.P.M. Hendriks: velen blijven in gezondheidszorg in de kou staan
noorden, of met de boeddhistische
democratie Sri Lanka in het zuiden.
India is eenvoudigweg niet in staat
een normale relatie met zijn kleine
buurlanden op te bouwen.
Deze problemen duiden echter
niet op een onherroepelijke situatie
- er zijn ook positieve tekenen waar
uit een zekere rijpheid bij beide te
genstanders blijkt. In januari van
dit jaar, toen het Pakistaanse leger
de militaire oefening Zar-e-Nomin
hield, de meest omvangrijke mili
taire manouevres die het land ooit
had gehouden, gaf India geen blijk
van bezorgdheid, laat staan van gea-
larmeerdheid. Dit was in scherpe te
genstelling tot de Indiase legeroefe-
ning Brasstacks, die drie jaar gele
den bijna leidde tot een regelrechte
confrontatie.
Uit een recente opiniepeiling is
gebleken dat meer dan 60 procent
van de Pakistaanse bevolking voor
stander is van het aanknopen van
economische, culturele en sportie
ve betrekkingen met India, on
danks de weerzin die er tegelijker
tijd bestaat tegen het aanvaarden
van wat in Pakistan wordt be
schouwd als de Indiase hegemonis-
tische aspiraties.
Zelfs in de kwestie-Kashmir heb
ben de regeringen van India en
Pakistan besloten om met elkaar te
blijven praten, en om in de bilatera
le betrekkingen een zakelijke op
stelling te handhaven, die los staat
van de sfeer van confrontatie waar
de verklaringen van de leiders van
beide landen van zijn doortrokken.
Zuid-Azië is een goed voorbeeld
hoe, ongeacht de veranderingen die
het karakter van het internationale
politieke klimaat ondergaat, regio
nale conflicten die wortelen in his
torische erfenissen en verschillende
zienswijzen steeds spanning, insta
biliteit, en soms ook gewapende
conflicten zullen blijven veroorza
ken.
(Mushahid Hussain is een vooraan
staande Pakistaanse journalist)
Ook nu de wereld i
rust lijkt te worden met de beëindi
ging van de Koude Oorlog, de ont
manteling van de na de Tweede We
reldoorlog ontstane politieke orde
in Europa, en een nieuwe relatie
tussen de supermachten, blijft er
nog een aantal eilanden van span
ning bestaan.
door
Mushahid Hussain
In de frontlinie daarvan ligt zuid-
Azië, waar eenvijfde van de wereld
bevolking een bestaan bij elkaar
schraapt dat volgens de moderne
beschaafde normen amper mense
lijk te noemen is. Evenals het Mid
den-Oosten vormt zuid-Azië een
van de weinige brandhaarden van
de wereld, waar oude regionale riva
liteiten ieder moment kunnen op
laaien tot binnenlands geweld of
conflicten tussen staten.
Terwijl Oost-Europa zowel poli
tiek als ideologisch een nieuwe weg
is ingeslagen en de slepende con
flicten in zuidélijk Afrika ëh Mid-
dëti-Amerika hun hevigheid verlie
zen is tussen India en Pakistan een
op luide toon uitgevochten woor
denstrijd uitgebarsten. Deze heeft
geleid tot éen forse stijging van de
pöiitiéke temperatuur tussen twee
landen dié zich onderscheiden door
de dubieuze bijzonderheid dat ze
sinds hun onafhankelijkheid al drie
keer mét éikaar in oorlog zijn ge
weest.
Kashmir
Dit keer is de aanleiding een op
stand in het omstreden Jammu-
Kashmir, een onder Indiaas bestuur
staand strategisch gelegen gebied
in het noorden van het Aziatisch
subcontintent op de grens van In
dia, Pakistan en China.
Twee van de drie oorlogen - in
1948 en 1965 - gingen ook over Jam-
mu-Kashmir, een overwegend door
moslims bewoond gebied. Ooit is de
bevolking door de Verenigde Na
ties beloofd dat ze zich in een refe
rendum mocht uitspreken over het
land waar men bij wilde horen, In
dia of Pakistan. India heeft deze be
lofte wel gerespecteerd, maar nooit
uitgevoerd. Een referendum is nog
steeds de eis van de 12 miljoen mos
lims uit Kashmir en hun Pakistaan
se sympathisanten.
Ook zonder de kwestie-Kashmir
is er weinig hoop dat de betrekkin
gen tussen India en Pakistan, die in
hun beste tijden normaal waren,
zich ooit zullen ontwikkelen tot de
vriendschap en de samenwerking
die het kenmerk zijn van de huidige
internationale betrekkingen.
Meningsverschillen als over
Kashmir worden niet alleen ver
scherpt door de opvattingen die het
gevolg zijn van eerdere conflicten,
maar ook door de verschillende wij
ze waarop in verschillende regio's
tegen de wereld wordt aangekeken.
Zuid-Azië is daarom een van de be
langrijkste kandidaten voor een uit
barsting van geweld en chaos die al
le variëteiten van conflicten in zich
bergt.
Begin
Het verlangen zich af te scheiden,
etnische verdeeldheid, religieuze
spanningen, zwakke burgerregerin
gen die zich nog in een overgangsfa-
de politieke en ideologische ver
deeldheid in Europa.
Binnen de Zuidaziatische context
moet echter worden bedacht dat de
problemen in dit gebied niet passen
in enig traditioneel keurslijf. De
spanning in zuid-Azië is geen uit
vloeisel van de Koude Oorlog, zoals
vroeger is aangenomen. Zij is ook
niet meer toe te schrijven aan de
Indiase veiligheidstroepen patrouilleren in Srinagar, de zomerhoofdstad van Kaslm
daten zijn vermoord. Bij de öiilustén in Kashmir zijn de afgelopen maanden honderden
komen.
se bevinden, en grote arsenalen
conventionele wapens vormen de
ingrediënten voor instabiliteit.
Ook de militaire aspecten van de
twee belangrijkste rivalen in zuid-
Azië - India en Pakistan - geven wei
nig aanleiding tot optimisme over
de mogelijkheid tot snelle oplossin
gen of de bevordering van de vredé.
India, met zijn bevolking van 800
miljoen zielen, beschikt over het op
drie na grootste parate leger ter we
reld; de militaire uitgaven beslaan
ongeveer 3,5 procent van het bruto
nationaal produkt. Pakistan heeft
een bevolking van meer dan 100
miljoen mensen, en besteedt onge
veer 6,7 procent van het BNP aan
militaire uitgaven.
Beide landen beschikken over in
eigenland ontwikkelde korte-af-
standsraketten: de Indiase Prithvl
werd in maart 1988 met succes be
proefd, Pakistan testte in februari
van het vorig jaar met succes de
Hatf. Beide raketten hebben een be
reik van bijna 300 kilometer.
India heeft echter in twee opzich
ten een militaire voorsprong - het
heeft als eerste van de landen die
niet over kernwapens beschikken
een met kernenergie aangedreven
onderzeeboot, en het is na China het
eerste Derde-Wereldland met een
eigen middellange-afstandsraket:
vorige zomer werd de Agni getest,
met een bereik van 2500 kilometer.
Kernwapens
Achter dit militair vermogen in con
ventionele bewapening staat, naar
algemeen wordt aangenomen, in
beide landen het vermogen om
kernwapens te produceren. Moge
lijk zal deze al snel aan het licht tre
den in de vorm van een Aziatische
versie van het afschrikkingseven-
wicht dat zolang centraal stond in
verschillende regeringsvormen,
zoals vroeger het geval was met de
democratie India en Pakistan waar
een militaire dictatuur heerste.
Ook zijn de spanningen niet lou
ter het gevolg van tweespalt tussen
moslims en hindoe's, want als dat
het geval was had India uiterst har
telijke banden moeten hebben met
het hindoeïstische Nepal in het
