Sa» LEIDEN
Economische dynamiek uit regio ontbreekt in Leiden'
Brill maakt
weer winst
LEIDSCH DAGBLAD
12 73 31
College-onderhandelingen
in een beslissend stadium
Evenwichtige Matthaus
Ex Animo: stemproblemen
LEIDEN - Boekhandel en Drukke
rij E.J. Brill in Leiden heeft in 1989
een nettowinst geboekt van 117.000
gulden. In 1988 leed het bedrijf nog
een verlies van bijna 2 miljoen gul
den, waarin begrepen een reserve
ring van een bedrag van 1,2 miljoen
voor speciale voorzieningen.
Brill schrijft de verbetering van
het resultaat toe aan stijging van de
brutomarge op de omzet en reorga
nisatie van de dochterondernemin
gen in het buitenland die vorig jaar
na veel commotie binnen het be
drijf is doorgevoerd.
Aandeelhouders wordt een divi
dend van vier procent voorgesteld.
Over 1988 werd niets uitgekeerd,
maar kregen aandeelhouders een
boek.
Brill draaide enkele jaren achter
een verlies. Die financiële proble
men leidden toen tot het vertrek
van president-commissaris Van der
Beugel en directeur Backhuys.
Nadat een deskundige ernstige
tekortkomingen in de organisatie
had aangetoond, eisten de aandeel
houders het vertrek van de volledi
ge raad van commissarissen, die zij
amateurisme en onoplettendheid
verweten. Die motie van wantrou
wen haalde overigens geen meer
derheid.
Op de jaarvergadering van 13 juni
wordt drs. F.H. Pruyt. interim-di
recteur, voorgedragen als statutair
directeur van Brill. Pruyt nam de
zaken waar na het aftreden van dr.
W. Backhuys in 1988. Mr. J. Kist
wordt voorgedragen als commissa-
Pechweek voor
inbrekersduo
LEIDEN - Voor twee Leidse inbre
kers van 17 en 25 jaar is deze week
slecht verlopen. Werden zij in de
nacht van dinsdag op woensdag op
heterdaad betrapt bij een poging tot
diefstal van een lelijk eend in de
Goejestraat, vannacht werden zij te
gen vier uur betrapt met gestolen
kratten bier en een plastic tas vol
met kippebouten en chocolade. Zij
werden daarover aangesproken
door surveillerende agenten. Zij be
kenden de spullen te hebben gesto
len bij slagerij De Roode aan de
Kraaierstraat.
VRIJDAG 13 APRIL 1990
Aart van Bochove, nieuwe fractievoorzitter CDA die 'niet zo nodig hoeft'
Aart van Bochove, het is een
naam die weinig Leidenaars
iets zegt. Toch zal dat
spoedig veranderen. Want
hij wordt waarschijnlijk de
nieuwe fractievoorzitter
van het CDA. dat een college
aan het vormen is met PvdA
en Groen Links. Hij wordt
daarmee de opvolger van
Joop Walenkamp, die
waarschijnlijk een
vvethouderspost zal
bekleden in het nieuwe
college.
Een portret van een 33-
jarige nieuwkomer in de
Leidse politiek.
LEIDEN "Ik kan me de luxe
permitteren om te zeggen dat ik
niet zo nodig hoef. Toen ik twee
jaar geleden naar Leiden kwam.
was ik niet van plan weer politiek
actief te worden. Maar een jaar ge
leden ging de telefoon. Het was
de CDA-afdelingsvoorzitter
Driessen, die vroeg of ik het
raadslid uit Groningen was en of
ik in de raad wilde. Ik heb er een
paar weken over nagedacht en be
sloten het doen. Ik heb vrij ambi
tieloos tegenover mijn kandidaat
stelling voor de gemeenteraad ge
staan. Het had me absoluut niet
kunnen schelen als het bestuur of
de ledenvergadering mij had ge
passeerd. Ik hoefde niet zo no
dig".
door
Henriy van Egmond
Van Bochove is beleidsonderzoe
ker bij Research voor Beleid. Hij
doet vooral onderzoek naar de ar
beidsmarkt in de meest brede zin
van het woord. Van Bochove stu
deerde in Groningen en werd op
zijn achttiende politiek actief.
Eerst in de Arjos, de jongerenbe
weging van de ARP, later in het
CDJA. "Door de jongerenbewe
ging werd ik ook kandidaat ge
steld voor Provinciale Staten in
Groningen. In 1982 kwam ik in de
Schouwburgaffaire
In 1985 kwam Van Bochove ook
nog een halfjaar in de Groningse
gemeenteraad. Een CDA-wethou-
der moest aftreden om de Gro
ningse 'schouwburgaffaire'. "Dat
was wel komisch. Het is een paar
keer voorgekomen dat de verga
deringen van de Staten en de raad
op hetzelfde moment werden ge
houden en ik in beide vergaderin
gen het woord moest voeren. Het
gemeentehuis is aan de ene kant
van de Grote Markt, het provin
ciehuis aan de andere kant. In de
Staten zat het CDA in de opposi
tie, in de raad in het college. Tij
dens mijn wandeling over de Gro
te Markt veranderde ik dan van
een opposant in een gouverne-
mentalist".
In mei '87 trad hij in dienst van
Research voor Beleid, dat zijn
kantoor heeft aan de Schiphol-
weg. Een jaar later werd hij in Lei
den weer politiek actief na het te
lefoontje van Driessen. Zo hield
hij zich bezig met 'de pen
voering van het verkiezingspro
gramma'. "De Leidse inkleuring
van het programma miste ik, mis
ik nog steeds, maar daarvoor heb
je mensen om je heen".
Hij bestrijdt de opmerkingen
van De la Mar (Groen Links) dat
het programma van het CDA in
Leiden echt progressief is. "De la
Mar noet ophouden met het ma
ken van die opmerkingen anders
gaan mensen het nog geloven
ook. De opmerkingen van De la
Mar hebben eerder met de toon
van het programma dan met de
inhoud te maken. Het staat vol
met christen-democratische pun
ten, alleen de toonzetting is pro
gressief. Het is geschreven in het
jargon van de moderne stadsbe-
Contraproduktief
Van Bochove wil ook niet dat hij
als progressief of militant wordt
afgeschilderd. "Zo'n etiket is con
traproduktief. Je wordt gauw een
buitenstaander. Als je zo'n etiket
krijgt opgeplakt, lijkt het alsof je
niet goed zit in een partij. Maar ik
zit perfect in het CDA. Ik heb ook
tegen raketten gedemonstreerd,
maar liep gewoon onder de CDA-
vlag".
Het feit dat Van Bochove zo
kort in Leiden woont en nauwe
lijks over wortels in de samenle
ving beschikt, ziet hij absoluut
niet als een bezwaar, "ik vind het
mijn taak om andere dingen toe te
voegen. Laat ik twee dingen noe
men: ik heb ontzettend veel con
tacten, ik kom overal door mijn
werk, weet daardoor hoe het el
ders loopt. Ik breng ontzettend
veel ervaring van buitenaf in. Be
halve wortels in de samenleving
is die ervaring van buitenaf heel
belangrijk. Het tweede ding is dat
ik een hele grondige politieke
training achter de rug heb. Ik ben
niet voor niets sinds m'n achttien
de politiek actief'.
Van Bochove is inmiddels al
wel een beetje beter ingevoerd in
het Leidse. Vooral de economi
sche en sociale kant boeit hem.
"Er is iets raars aan de hand in
Leiden. Op de Flevopolder na is
de regio Leiden de snelst groeien
de regio qua aantal inwoners. Het
is een van de rijkste regio's. Veel
bedrijfsterreinen, de Bollen
streek, kijk naar de hightech-be
drijven in Alphen. Midden in die
regio ligt het streekcentrum Lei
den en dan zie je dat die nieuwe
economische dynamiek uit de re
gio in Leiden veel minder aanwe
zig is".
Armoedeproblema-
tiek
Bovendien, constateert Van
Bochove, dat Leiden nog steeds
te kampen heeft met een groot
aantal mensen dat zich aan de on
derkant van de samenleving be
vindt.
"Ik vind dat die nieuwe econo
mische dynamiek in de regio
moet verbinden met de armoede
problematiek in Leiden. Je moet
de economische dynamiek over
de gemeentegrens heen brengen,
of - het klinkt hard - de mensen uit
Leiden naar de activiteiten toe
brengen".
Het achterblijven van Leiden
bij de economische ontwikkelin
gen in de regio viel Van Bochove
vooral op toen hij als Groninger
het Schuttersveld zag. "Dit is
toch een zogeheten sub-toploka-
tie. Het is een mirakel dat er nog
zo'n groot gebied braak ligt".
Hij is niet echt achter de oor
zaak van de slechtere ontwikke
ling in Leiden gekomen. "Leiden
heeft nog steeds een slechte naam
als investeringsplek. Leiden is
niet alert, laat kansen liggen, dat
is het beeld dat zelfs in Groningen
van Leiden bestond. Beleggers,
die ik door mijn werk tegenkom,
denken er nog steeds zo over. Ik
ben er nog niet achter of dat ligt
aan een slecht bestuur, of aan een
slechte naam uit het verleden die
een eigen leven is gaan leiden".
"Het is niet alleen een kwestie
van imago. Je moet gewoon zor
gen voor goede relaties met het
bedrijfsleven. Niet allèèn met het
bedrijfsleven, maar vöóral met
het bedrijfsleven. Ik ben zelf
nogal gecharmeerd van de aan
pak in Rotterdam waar het ge
meentebestuur en het bedrijfsle
ven om tafel zijn gaan zitten om te
bekijken welke gemeenschappe
lijke belangen men had en wat
men daaraan kon doen. Dat heeft
tot forse resultaten geleid".
"Er zijn taken die de gemeente
zelf moet doen, zoals het schoon
maken van het milieu. Dat gaat
tot nu toe veel te vrijblijvend. De
gemeente moet daar een sturende
rol in hebben, inclusief sancties.
Maar met name op het terrein van
sociale en economische zaken
moet de overheid niet de preten
tie hebben dat zij alles alleen kan
doen. Werkgevers, vakbonden
maar ook andere partners moeten
daarbij worden betrokken".
iiBilli
m STADSKABEL
^^^LEIDEN
V
In verband met de verhuizing van de
storingsdienst van Stadskabei Leiden
is het telefoonnummer van de storings
dienst gewijzigd in'
Dit nummer geldt voor heel Leiden
met uitzondering van de Merenwijk.
LEIDEN - De onderhandelingen
over een nieuw college van PvdA,
CDA en Groen Links zijn in een be
slissend stadium gekomen.. De on-
derhandelingsdelegatiesj hebben
tot diep in de nacht gesproken over
de tekst van het collegeprogramma.
Vandaag wordt het resultaat voor
gelegd aan de drie fracties. Er is nog
niet gesproken over de verdeling
Zaterdag 5 mei
bevrijdingsbal
LEIDEN - In de Stadsgehoorzaal
wordt zaterdag 5 mei het jaarlijkse
Bevrijdingsbal gehouden. Tijdens
het evenement, dat wordt georgani
seerd door Stichting Jazz on Sun
day, treden de big bands The Bill
Baker Orchestra en de Frits Lan-
desbergen Big Band op. Daarnaast
spelen er twee kleinere combo's
waaronder het duo Muusse/Chauf-
four en de 11-mans formatie
Jump'n Jive met muziek uit de ja
ren veertig.
Behalve muzikale optredens
komt er ook een expositie over on
der meer de voedseldroppings van
mei 1945 in Leiden en omgeving. Op
diverse punten van het gebouw
worden videodocumentaires ver
toond. De toegangsprijs is 12,50 gul
den. Kaarten zijn verkrijgbaar bij
Nic de Tombe, Pieterskerkchoor-
steeg 11Ton Janssen, Winkelhof 42
in Leiderdorp; Fielemon, Bevrij
dingsplein 1; de VVV aan de Sta
tionsweg
Twee bejaarde
wouwen gewond
LEIDEN - Twee bejaarde vrouwen
zijn gisteren bij verschillende onge
lukken in de stad gewond geraakt.
Beide vrouwen werden per ambu
lance overgebracht naar het het
Academisch Ziekenhuis.
Een fietsende 65-jarige dame uit
Leiden kwam even na elf uur gis
terochtend door onbekende oor
zaak ten val op het Christine Bader
pad (Stevenshof). Zij liep hoofdlet
sel op en vermoedelijk een zware
hersenschudding.
Op de kruising Lammenschans-
weg-Koninginnelaan werd gister
middag omstreeks vier uur een 79-
jarige Leidse vrouw aangereden
door een personenauto, bestuurd
door een 20-jarige Leidenaar. De
vrouw zou bij het oversteken van de
Lammenschansweg niet voldoende
hebben uitgekeken.
van de portefeuilles. Ook daarover
moeten de fracties eerst vergade-
Groen Links heeft steeds geëist
dat uiterlijk vandaag een akkoord
op hoofdlijnen gereed moest zijn.
AJs dat raamakkoord niet klaar zou
zijn, wilde Groen Links dat er on
derhandelingen worden geopend
tussen PvdA, D66 en de eigen partij
met als doel de vorming van een
progressief college.
De la Mar, onderhandelaar voor
Groen Links, heeft dat standpunt
nog niet verlaten. Volgens hem
moet er vandaag of uiterlijk morgen
een akkoord zijn over het raampro-
gramma en de verdeling van de por
tefeuilles, dat eventueel na Pasen
nog aan de fracties kan worden
voorgelegd. "Het kan heel vlug
gaan, als de fracties met het raamak
koord instemmen. Ik zie program
matisch geen grote problemen
meer. Maar dan moeten we nog pra
ten over de verdeling van de porte
feuilles. Daarover hebben we nog
helemaal niet gesproken", aldus De
la Mar.
CDA-onderhandelaar Walen
kamp heeft ook nog steeds goede
hoop dat de zaak voor Pasen wordt
afgerond. De ondgrhandelingsdele-
gaties staan achter de tekst, vertelt
hij. "De fracties kunnen nu inspre
ken. Die inspraakreacties worden
vanmiddag door de delegaties ver
der besproken en verwerkt. In de
loop van de avond moet het rond
kunnen zijn".
PvdA-onderhandelaar Van Don
gen was vanmorgen niet bereikbaar
voor commentaar.
De Matthaus-passion van Bach, uitgevoerd
door het Bachkoor Holland onder leiding
van Charles de Wolff en het Amsterdams
Kamerorkest, met als solisten Ute Frühha-
ber sopraan, Hilke Helling alt. Peter Bartels
en Kurt Equiluz tenor, Hermann Christian
Polster en Franz Gehrissen bas, Ben de Ligt
viola da gamba en Hans Broekman orgel.
Gehoord op 12 april in de Pieterskerk
LEIDEN - Een dichte rij mensen
stond gisteravond tegen zeven
uur te wachten bij de ingang van
de Pieterskerk. Veel belangstel
ling dus voor de Matthaus-pas
sion, die alweer een aantal jaren
ook wordt verzorgd door het
Bachkoor Holland. Ondanks deze
traditie is elke uitvoering een ge
beurtenis op zich. De bezetting
van het dubbelkoor en het dubbe
le orkest was tamelijk klein, waar
door de klank bijna het karakter
van kamermuziek kreeg. Geen
massale klank, maar een meer
subtiele frasering was mogelijk in
deze toch behoorlijk grote ruim
te. Zo klonk het openingskoor
niet overdreven snel of langzaam,
maar wel helder en klankrijk, niet
in het minst door de twee houten
fluiten in het orkest: geen tra
verso's maar moderne fluiten met
een Bohm-mechaniek, echter van
hout in plaats van metaal.
Alle solo- en koorpartijen kwa
men aan bod in een evenwichte
uitvoering, waarin het zwaarte
punt iets voorbij het midden lag
bij de dramatische gebeurtenis
sen op Golgotha. De voor- en de
nageschiedenis werden beide
meer ingehouden verklankt door
zowel koor als solisten. Natuur
lijk heeft de dirigent Charles de
Wolff aan een enkel gebaar ge
noeg om de zangers en musici, die
aan hem gewend zijn, eensgezind
te laten optreden. Dat de Wolff
grote waarde hecht aan de tekst
was bijvoorbeeld te horen in het
koraal 'Befiehl du deine Wege',
dat heel innig gezongen werd.
Een woedend volkskoor als
'Lasst Ihn kreuzigen' werd er bij
tend uitgegooid in contrast met
het erop volgende koraal "Wie
wunderbahrlich ist doch diese
Strafe".
Van de solisten was Kurt Equi
luz ook,nu weer een klasse apart,
deze keer niet als evangelist maar
als tenor in de aria's. De evange-
listenrol werd nu vervuld door
Peter Bartels, die zich gaandeweg
steeds meer in het verhaal inleef
de. Hermann Christian Polster
ontpopte zich als een krachtige
bas in de Christus-partijen. Iets
bescheidener maar betrouwbaar
zong de bas Franz Gehrissen de
resterende spreekstemmen en
aria's. Bekende verschijningen
waren de sopraan Ute Frühhaber
en de alt Hilke Helling die beiden
met hun lichte timbre goed aan
sloten bij het geheel. Ook het Am
sterdams Kamerorkest leverde
gedegen bijdragen in de soli voor
de fluiten, hobo's, viool en viola
da gamba. De conitinuo-cello rea
geerde ritmisch attent, maar was
niet overal even zuiver.
Als geheel zou ik het karakter
van de uitvoering sfeervol willen
noemen en passend bij de
booschap.
Er werd (terecht) niet geapplau-
diseerd.
FRANK DEN HERDER
STUDENTENWONINGEN AAN NARMSTRAAT
LEIDEN - De Stichting Leidse Studentenhuisvesting
jgaat 8 appartementen houwen aan de Narmstraat, op
de voormalige plek van garage Blonk, achter het Lido-
bioscoopcomplex.
Architect B. Veldman heeft een ontwerp gemaakt
voor deze locatie die door hem als uiterst moeilijk
wordt omschreven. Rondom de houwplek staan name
lijk hoge blinde muren waardoor er nauwelijks zon in
de nieuwe woningen zou komen, indien gewoon langs
de straat wordt gebouwd. Om dit probleem op te lossen
heeft de architect de nieuwbouw dwars op de Narm
straat gesitueerd, met de 'rug' tegen het hoge bioscoop
complex.
Tussen de nieuwbouw en de bestaande bebouwing
blijft een open plek dat door muurtjes en een soort per
gola van de straat wordt gescheiden. Op deze binnen
plaats zijn ook de bergingen voor de woningen ge
pland. In het nieuwbouwblokje komen 8 tweekamerap
partementen met een balkon. Door de bijzondere opzet
kunnen zon en licht nu wel ruimschoots tot de wonin
gen en balkons doordringen. (tekening b. veldman)
Matthaeus Passion van J. S. Bach, uitge
voerd door de Chr. Oratoriumvereniging Ex
Animo, het jongenskoor Ex Animo, en het
Randstedelijk Begeleidingsorkest. Solisti
sche medewerking Lisette Emmink so
praan, Rita Dams alt, Chris van Woerkom
tenor (Evangelist), Marten Smeding tenor,
Cor Niessen bas (Christus), Joep Bröcheler
bas, Freek Borstlap viola da gamba en Aart
Bergwerff orgel. Het geheel onder leiding
van Wim de Ru Gehoord in de Stadsge
hoorzaal op donderdag 12 april.
LEIDEN In weinig werken zijn
muziek en inhoud zo verweven
als bij Bach's Passiemuziek. Se
dert Mendelssohn het werk van
de plank haalde draagt de jaarlijk
se uitvoering ervan voor velen
meer het karakter van een kerk
dienst dan van een concert in de
gewone zin. En voor wie de muzi
kale uitvoering voorop staat, is de
indringende bewogenheid waar
Bach het lijdensverhaal mee
schilderde, onontkoombaar, zo
onlosmakelijk zijn muziek en in
houd verweven. Voor een Chris
telijke Oratoriumvereniging als
Ex Animo spelen beide elemen
ten een even grote rol, en bete
kent de traditionele uitvoering
een jaarlijks hoogtepunt. Betrok
kenheid was dan ook een van de
voornaamste kenmerken van Ex
Animo's zang. De koralen klon
ken ferm en overtuigend, en ook
in de delen waar het koor de
volksmenigte verbeeldt werd on
danks de massaliteit van het koor
in een vlot tempo zonder al te gro
telogheid gezongen. Alleen in het
openingskoor gingen de jongens
stemmen jammerlijk in het ge
heel ten onder, waardoor het ko
raal dat zo veelbetekenend de
klaagzang doorsnijdt, wegviel.
Een enkele maal speelden de
snelle opgewekte tempi van diri
gent De Ru het koor parten, zodat
bijvoorbeeld de vraag 'Bin ich's'
een wel erg realistische schilde
ring van de door elkaar roepende
leerlingen werd.
De tenor Chris van Woerkom
kampte al voor de pauze met ern
stige stemproblemen wegens een
keelontsteking, die tenslotte zo
hevig werd dat hij in het tweede
deel het podium moest verlaten.
Marten Smeding, die de ziek ge
worden tenor Alex Vermeulen
verving, nam ook de partij van de
Evangelist voor zijn rekening, en
redde daarmee op uitstekende
wijze de uitvoering. De sopraan
Lisette Emmink zong haar aria's
met een stralend oorstrelend
stemgeluid; ook de alt Rita Dams
en de bas Joep Brócheler hadden
fraaie expressieve momenten,
evenals Cor Niessen als bewogen
Christus. Het Randstedelijk Be
geleidingsorkest volgde de diri
gent alert, en leverde in de diver
se aria's voortreffelijke soli. Al
met al een eerlijke uitvoering, ge
dragen door een diepe overtui
ging.
MIES ALBARDA
STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN
