Kok: hoge looneis
bedreigt koppeling
Kok vlucht in chantage vakbeweging
Eerste vrije regering DDR op jacht naar harde marken
CPB: kabinet moet Idezen
WOENSDAG 11 APRIL 1990
PAGINA 13
Ook andere voorzieningen op de tocht'
DEN HAAG (GPD/ANP) Als de vakbeweging zich niet matigt in de looneisen voor 1991
en de koppeling daardoor onbetaalbaar wordt, staan voorzieningen als individuele huur
subsidie, kinderopvang, ouderenzorg en het onderwijs op de tocht. Deze harde waarschu
wing aan het adres van de vakbonden liet minister Kok (financiën) gisteren horen op een
bijeenkomst met het Genootschap van hoofdredacteuren. Kok zei de vakbeweging na
drukkelijk te willen aanspreken op haar verantwoordelijkheid voor het betaalbaar houden
van de koppeling en daarmee indirect op de kwaliteit van de zorg.
Kok zei de koppeling te willen zei hij. van de voorzieningen af blij-
handhaven, maar de verwachte ven "maar dan hebben we wel met
loonstijging van 3.25 procent in de zijn allen de plicht de koppeling be-
bedrijven gaat de schatkist honder- taalbaar te houden",
den miljoenen kosten. Kok wil, zo Terwijl de PvdA in een eerste re-
DEN HAAG (GPD/ANP) - Het ka
binet komt in grote financiële pro
blemen als het alle plannen voor
1991 wil handhaven. Meer koop
kracht. meer banen, beteugelen van
de loonkosten, terugdringen van
het financieringstekort en stabiele
lastendruk zijn niet mogelijk. "Er
zijn politieke keuzes nodig. Er is
een bijstelling van het beleid nood
zakelijk", aldus gisteren directeur
Zalm van het Centraal planbureau
(CPB) bij de presentatie van de eco
nomische voorspellingen voor vol
gend jaar.
Volgens Zalm zijn er vier onver
wachte tegenvallers: hogere rente,
een belastingtegenvaller, hogere
loonstijgingen en een groter beroep
op ziektewet en wao. Bij elkaar gaat
het om drie miljard gulden, boven
op een al ingeboekte tegenvaller
van drie miljard. Zalm waarschuwt
ervoor dat de problemen deze hele
kabinetsperiode blijven doorwer
ken.
Hij vindt dat de 'grove proble
men' tot structurele bijstellingen
nopen en niet tot 'hier en daar wat
kasverschuivingen'. Of het kabinet
erin zal slagen de koppeling tussen
lonen, uitkeringen en arbeidsvoor
waarden van werknemers in de col
lectieve sector te handhaven, wilde
Zalm niet zeggen. "Dat is een poli
tieke afweging", zei hij.
Wel keerde hij zich tegen een ver
hoging van lasten voor werkgevers,
vooral als die tot hogere loonkosten
leidt. Dat zal onvermijdelijk leiden
tot een negatief effect op de werkge
legenheid op termijn. Indirect keer
de Zalm zich hiermee tegen het zoe
ken van compensatie voor de wir-
tegenvaller van twee miljard gulden
bij de werkgevers.
Minister Kok (financiën) liet gis
teren weten dat hij "in elk geval" 1,1
miljard gulden van de werkgevers
wil als compensatie voor extra wir-
uitgaven in 1989. De bewindsman
kwam met die stellingname op een
bijeenkomst van het Genootschap
voor Hoofdredacteuren in de buurt
van uitlatingen van zijn collega An-
driessen (economische zaken) en
VNO-voorman Van Lede.
Kok keerde zich tegen de invoe
ring van een nieuwe belasting op
vermogenswinsten. Volgens hem is
die praktisch niet uitvoerbaar. De
minister zei veel meer te zien maat
regelen die winstdeling bevorde-
actie op de CPB-cijfers van gisteren
de oproep van haar politieke leider
onderschreef, vindt de FNV de
voorspelling voor 1991 geen aanlei
ding om de koppeling ter discussie
te stellen. Eerder deze week zei
FNV-voorzitter Stekelenburg al dat
de koppeling buiten schot moet
blijven en dat het kabinet er ver
standiger aan zou doen het goed
boerende bedrijfsleven financieel
aan te spreken. In het commentaar
op de CPB-prognoses wijst de vak
centrale opnieuw op het "scherpe
contrast tussen de armoede van de
overheid en de rijkdom van de be
drijven".
CNV-voorzitter Hofstede stelde
dat dit jaar de "normale loonruimte
en zelfs minder" opgesoupeerd.
"Vergeleken met het buitenland
heeft de vakbeweging zich hier zeer
gedresseerd gedragen. Het loonbe-
leid is hier aan alle kanten gema
tigd. Een nóg fatsoenlijker vakbe
weging kan niet".
Ook de MHP, vakcentrale van
middelbaar en hoger personeel,
vindt dat er geen reden is om te tor
nen aan de afspraken in het regeer
akkoord. Ambtenaren en uitke
ringsgerechtigden mogen niet op
nieuw sluitpost van de rijksbegro
ting worden, aldus de MHP.
De werkgeversorganisatie VNO
concludeerde uit de CPB-cijfers dat
de koppeling en de gunstige voor
uitzichten voor financieringstekort
en belasting- en premiedruk weer
achter de horizon verdwijnen. Ter
wijl de economie zich gunstig ont
wikkelt, brengt de koppeling de
overheid in een zeer kwetsbare po
sitie, aldus het VNO.
DEN HAAG - Chantage. Dit is
wellicht nog de beste kwalificatie
voor de waarschuwing die minis
ter Kok (financiën) gisteren in de
richting van de vakbonden liet
horen. In een rede voor het Ge
nootschap van hoofdredacteuren
sprak de vice-premier de vakbe
weging keihard aan op het betaal
baar houden van de koppeling
tussen lonen, uitkeringen, ambte
naren- en trendvolgerssalarissen.
door
Carel Goseling
Alleen als de vakbeweging de
looneisen voor volgend jaar ma
tigt, kunnen voorzieningen als de
individuele huursubsidie, de kin
deropvang, de ouderenzorg en
het onderwijs ongeschonden blij
ven. Zo niet, dan zal aan een in
greep niet te ontkomen zijn met
alle gevolgen van dien voor de
kwaliteit van de samenleving.
De nood moet hem tot aan de
lippen gestegen zijn. Na zes
maanden als schatkistbewaarder
is Kok kennelijk zijn verleden als
FNV-voorman en PvdA-fractie-
leider vergeten. Was het niet Wim
Kok die namens de PvdA bij de
vorming van het kabinet een hard
punt maakte van het opnieuw in
troduceren van de koppeling? Al
leen zo konden uitkenngstrek-
kers, ambtenaren en trendvolgers
weer delen in de welvaart en mee
gaan met de ontwikkeking van de
werknemers in de ondernemin
gen.
Natuurlijk, de loonstijging in
het bedrijfsleven moest wel ver
antwoord zijn. En de verhouding
tussen werkenden en niet-wer-
kenden mocht niet verslechteren.
Alleen onder die voorwaarden
was de koppeling te handhaven,
aldus het kabinet. Tegelijk werd
echter zorgvuldig vermeden om
het begrip 'verantwoorde loon
stijging' concreet in te vullen. On
derhands werd wel een definitie
gehanteerd. Zolang de loonstij
ging binnen de som van de stij
ging van de arbeidsproduktiviteit
en de inflatie bleef, was er geen
reden voor paniek.
Bij de start van het kabinet
werd uitgegaan van een gemid
delde loonstijging van 2,25 pro
cent in het bedrijfsleven. Medio
november schatte Kok de loon
stijging al op 2,5 procent en trok
400 miljoen extra uit voor de kop
peling.
Inmiddels zijn we vijf maanden
verder. De meeste cao's voor 1990
zijn afgesloten en het beeld valt
voor het kabinet tegen. De loon
stijging blijkt gemiddeld 3 pro
cent, en dat kost geld. Te begin
nen met 1991 vergt de hogere
loonstijging 750 miljoen extra
voor ambtenaren en trendvol
gers. De doorwerking naar latere
jaren kost de schatkist in 1994 al
1,75 miljard gulden. Bovendien
bestaat er het gevaar dat de tegen
valler nog groter wordt. Voor 1991
wordt immers al een gemiddelde
loonsverhoging in de bedrijven
van 3,25 procent
Loonspiraal
Hoezeer politiek-Den Haag met
de gang van zaken worstelt, moge
ook blijken uit het Economisch
Beeld 1991 dat het Centaal plan
bureau (CPB) gisteren uitbracht.
Openlijk werd het gevaar van een
loonspiraal aangekaart, een
woord dat sinds de jaren zeventig
niet meer in de woordenboeken
voorkwam. Het CPB acht de kans
groot dat bij de cao-onderhande
lingen dit najaar getracht zal wor
den enkele dure (met hoge loon
stijgingen) cao's die dit voorjaar
zijn afgesloten, te overtreffen. Zo
komt er een einde aan de gema
tigde loonontwikkeling met alle
negatieve gevolgen voor de kop
peling en de werkgelegenheid, al
hoewel dat laatste effect pas op
langere termijn merkbaar zal
worden.
Toch zit er iets vreemds in de
hele redenering. Het bedrijfsle
ven heeft geld genoeg. De winst
en stijgen, de economie draait als
Wim Kok:
chantage op
vakbeweging te
kent grote fi
nanciële nood.
een tierelier, produktie en afzet
groeien als kool. Met een stijging
van de arbeidsproduktiviteit van
twee procent dit jaar, en een infla
tie van twee procent blijft de ge
middelde loonstijging op basis
van de cao's binnen de definitie
van 'verantwoord'. Dat geldt ook
voor volgend jaar. In 1991 wordt
eveneens een groei van de ar
beidsproduktiviteit voorzien van
twee procent, terwijl de inflatie
toeneemt tot 2,5 procent. Teza
men 4,5 procent bij een gemiddel
de loonstijging van 3,25 procent.
Tegelijk daalt het aandeel loon
kosten binnen de totale bedrijfs
kosten zowel in 1990 en 1991.
Geen wonder dus dat werkge
versvoorman Van Lede het afge
lopen weekeinde nog liet weten
dat de loonstijgingen geen pro
bleem zijn voor de werkgevers,
maar voor de overheid. Het kabi
net heeft zelf de loonstijging ver
keerd ingeschat en zit nu op de
blaren, zo oordeelde de aanvoer
der van het VNO.
Terecht. De ploeg Lubbers-
Kok heeft eind vorig jaar een re
kenfout gemaakt. Bewust, om zo
de kosten van de koppeling laag
te houden zodat er geld overbleef
voor nieuw beleid, of onbewust.
Is het eerste het geval, dan zal het
kabinet de problemen zelf moe
ten oplossen. Opnieuw bezuini
gen is dan de enige uitweg, hoe
problematisch dat ook is. Daarbij
dient immers ook het nieuwe be
leid op de korrel te worden geno
men. Indien het onbewust ge
beurde, is het probleem eigenlijk
nog groter. Bij wie moet je dan
immers de schuld leggen? Bij na
ïeve ministers? Bij de samenle
ving als geheel? Bij werkgevers
die zo graag betaalden? Of bij de
vakbeweging die overvroeg?
Opnieuw bezuinigen, vooral op
nieuw beleid ziet Kok niet zitten.
Dus tracht hij nu het probleem af
te wentelen. Binnen het kabinet
heeft hij voorgesteld met de soci
ale partners om tafel te gaan zit
ten. Met zijn allen moet dan ge
tracht worden de loonstijging
voor 1991 zodanig af te remmen
dat de koppeling betaalbaar blijft.
Succes
Dat Kok niet helemaal overtuigd
is van het succes van zijn missie
moge blijken uit zijn uitspraken
van gisteren. Het aanspreken van
de vakbeweging op haar verant
woordelijkheid voor het in stand
houden van voorzieningen lijkt
wel aardig, maar is het niet. Het is
immers de taak van de vakbewe
ging om op te komen voor haar le
den-werknemers. En aangezien
er wel wat te halen valt in de on
dernemingen, die bovendien
graag betalen, zou het van de gek
ke zijn als de bonden die financië
le ruimte lieten zitten. Zeker als
het kabinet vooralsnog niet van
zins lijkt het bedrijfsleven finan
cieel harder aan te pakken, bij
voorbeeld door hogere lasten of
een belasting op vermogens
winsten.
Bovendien zou Kok door elders
binnen de overheidsuitgaven ex
tra te bezuinigen ook geld kun
nen vinden voor het handhaven
van voorzieningen als de huur
subsidie, kinderopvang, ouderen
zorg of onderwijs. Het betreft hier
bij uitstek gemeenschapsvoorzie
ningen die sinds jaar en dag door
de overheid in stand worden ge
houden. Die verantwoordelijk
heid kan niet afgewenteld wor
den op de vakbeweging. Dat Kok
dat nu wel probeert tekent de
nood waarin hij verkeert.
In zijn eerste eigen begroting
probeert de minister van financi
ën, zoals het er nu uitziet, de kool
en de geit te sparen. Dat zal, als
we CPB-topman Zalm mogen ge
loven, niet lukken. Hij stelde gis
teren dat een bijstelling van het
overheidsbeleid hoe dan ook no
dig is om uit de problemen voor
1991 te komen. Het kabinet zal en
kele doelstellingen op moeten ge
ven, aldus Zalm. En dat is moei
lijk. Zeker voor een kabinet dat
hoge verwachtingen heeft ge
wekt.
LYSEKIL (DPA/AFP) - Onder
grote belangstelling is gisteren in de
kathedraal in Oslo een herdenkings
dienst gehouden voor de waar
schijnlijk meer dan 200 slachtoffers
van de brand op de Scandinavian
Star. De oorzaak van de brand is
volgens de Zweedse politie nauwe
lijks meer te achterhalen, omdat de
boot zodanig is afgebrand dat de
technische recherche geen sporen
meer kan vinden. De overlevenden
hebben besloten samen te werken bij
hun eis voor schadevergoeding,
waarbij ze steun krijgen van de
Noorse premier Jan Peter Syse.
De identificatie van de slachtof
fers zal zeker nog tot morgen duren.
Kabinetsformatie
in DDR loopt
vertraging op
BERLIJN (Rtr/AFP) - De defini
tieve vorming van de eerste vrij ge
kozen coalitieregering in de DDR is
gisteren vertraagd door getouwtrek
tussen de fracties. Maar de aan
staande premier van de DDR, Lo-
thar de Maizière van de CDU, liet
weten nog steeds zijn 24 leden tel
lende kabinet donderdag aan de
Volkskammer te willen voorstellen.
1 De regeringsverklaring zal echter
j pas na Pasen komen.
Door het in al via moeizame be
sprekingen tot stand gekomen ak
koord tussen de Duitse Alliantie, de
Liberalen en de SPD werd gisteren
nog eens de stofkam gehaald. De
j CDU aanvaardde echter gisteren
het regeerakkoord en de Liberalen
zullen dat waarschijnlijk ook doen.
i De SPD blijft echter zeer aarzelend
bereid een lid van rechtse DSU, die
deelneemt aan de Alliantie, te aan
vaarden als minister van binnen-
i landse zaken. "Dit was voor ons
zeer moeilijk te slikken", verklaar-
-»de de SPD-onderhandelaar Markus
J Meckel.
CDU-voorman De Maizière zei
dat nog nieuwe onderhandelingen
-nodig zijn op om nieuw opgekomen
meningsverschillen over het econo-
i ch beleid en kwesties over de
D eenwording op te lossen. Het
d( kt van de Duitse eenwording,
d'j Ijdarigriikste kwestie waarvoor
i nieuwe kabinet zich ziet ge-
t.-t, zal echter direct onder de
i einier vallen.
Vandaag begint in Kopenhagen een
justitieel onderzoek naar de oor
zaak van de brand. Op voorhand
hebben de reder en de kapitein laten
weten dat alle alarmsystemen naar
behoren hebben gefunctioneerd.
Overlevenden van de ramp beweren
in de Zweedse havenstad Lysekil,
waar de boot voor anker ligt, echter
het tegenovergestelde. Het gerechte
lijk onderzoek gaat naar verwach
ting enkele weken in beslag nemen.
De Deense rederij heeft dinsdag
steun gekregen van het verzeke
ringsconcern Lloyds in Londen.
Lloyds-medewerker Garry Beau
mont, die het schip 19 januari in Mi
ami grondig heeft onderzocht, zei
gisteren dat op de Scandinavian
Star „alles in orde" was. (foto ap>
'Overbemesting wordt
bedreiging gezondheid'
UTRECHT (ANP) - De hoge
nitraatgehalten van grond- en op
pervlaktewater als gevolg van de
overbemesting bedreigen het plan-
ten- en dierenleven. Als er niet snel
wordt ingegrepen komt ook de ge
zondheid van de mens in het ge
ding, aldus de Gezondheidsraad in
een advies aan milieu-minister Al
ders.
De huidige belasting van het
milieu in ons land met stikstofver
bindingen als nitraat is aanzienlijk
groter dan in een natuurlijke situa
tie. Die overmaat aan stikstof leidt
bij voorbeeld tot het verdwijnen
van de heide of tot een explosieve
algenvorming in het water met alle
gevolgen van dien voor planten en
dieren. Daarom moet de stikstofbe
lasting drastisch en snel omlaag, al
dus de raad.
Nitraat is op zich voor de mens
nauwelijks giftig. Bacteriën in de
mond kunnen nitraat echter omzet
ten in het veel giftiger nitriet, dat
een verlaging van de bloeddruk en
zuurstofgebrek in de weefsels ver
oorzaakt.
HILVERSUM (GPD) - Het NOS-be-
stuur, waarin alle omroepen zijn
vertegenwoordigd, komt mor
genochtend in een extra zitting bij
een om zich te beraden over een re
actie op een accountantsrapport
waarin staat dat 'Hilversum' genoeg
geld heeft. De publieke omroepen
willen juist méér geld om de con
currentie met de commerciële zen
der Veronique beter aan te kunnen.
Accountantsbureau Reyn de
Blaey Rotterdam heeft zich op ver
zoek van het Commissariaat voor de
Media over de boekhouding van de
zendgemachtigden gebogen. Bestu
dering van de vertrouwelijke be-
Extra beraad van
omroepen na
rapport accountant
drijfsgegevens leert dat de omroe
pen over voldoende geld beschik
ken om programma's te maken.
In februari nog wees minister
d'Ancona (WVC) een verzoek van
de publieke omroepen om 478 uur
zendtijd en vijftig miljoen gulden
extra af.
Overigens denken commissariaat
en de begeleidingscommissie van
het onderzoek - waarin verschillen
de omroepen zitting hebben - dat
het verstandig is jaarlijks de finan
ciën door te lichten. En als het on
derzoek dan toch voortgezet wordt,
meent het commissariaat, kan over
wogen worden om gelijk te bekij
ken of het verschil in de vergoedin
gen tussen de omroepverenigingen
en zendgemachtigden nog wel
rechtvaardig is, en of de NOS -
wiens positie in het rapport iets
minder florissant wordt afgeschil
derd dan die van de acht omroep
verenigingen - niet een betere ver
goeding zou moeten krijgen.
Geen paspoort voor niet-Nederlanders Hong Kong
DUBLIN/DEN HAAG (ANP) De Nederlandse rege
ring is niet van plan om Nederlandse paspoorten te
aan niet-Nederlanders die in dienst zijn van Neder
landse bedrijven in Hong Kong, zo heeft minister Van
den Broek gisteren in Dublin verklaard naar aanlei
ding van de mededeling van de Britse onderminister
van buitenlandse zaken Francis Maude, dat Frankrijk
heeft toegezegd 1500 man leidend personeel van Fran
se bedrijven in Hong Kong een Frans paspoort te ver
strekken.
Volgens Maude, speciaal belast met Hong Kong,
leggen de Bondsrepubliek, België en Luxemburg de
laatste hand aan plannen voor het verstrekken van
paspoorten. De Britse regering heeft de afgelopen drie
maanden op hoog niveau een twintigtal landen, waar
onder Nederland, benaderd in verband met plannen
om leidinggevend personeel van bedrijven in Hong
Kong buitenlandse paspoorten te verstrekken. Doel
hiervan is deze mensen de zekerheid te geven dat zij
zich in een ander land kunnen vestigen indien zij, wan
neer Hong Kong na 1997 deel uit maakt van de Chine
se Volksrepubliek, willen emigreren.
BONN/BERLIJN - Nog voor Pa
sen zal de eerste vrije, democratisch
gekozen regering van de DDR een
feit zijn. Dat had de CDU-voorzitter
Lothar de Maizière beloofd en hij
heeft woord gehouden. Na ruim 40
jaar stalinistische heerschappij
wordt Oost-Duitsland democra
tisch bestuurd. Maar niet lang, want
het eerste échte kabinet heeft als
enige taak de weg naar de hereni
ging met West-Duitsland te effenen
en dus zichzelf overbodig te maken.
door
Hans Hoogendijk
Lange tijd zag het er naar uit dat
de in Oost- en West-Duitsland ver
langde grote coalitie door het verzet
van de SPD niet tot stand zou ko
men. Maar zoals zo vaak in deze da
gen, lag uiteindelijk de sleutel in de
Bondsrepubliek. Toen daar bekend
werd dat de centrale bank, de Bun
desbank, grote bezwaren heeft te
gen een algemene wisselkoers van
één zachte DDR-mark tegen één
(nog) keiharde D-mark, sloten zich
in Oost-Duitsland de rijen. Hon
derdduizenden gingen de straat op
om te demonstreren tegen het 'kie
zersbedrog' van Kohl.
Ten onrechte, want de kanselier
heeft nooit de totale omwisseling
van alle Oostmarken tegen even
veel Westmarken beloofd. Maar wie
een half miljoen sleutelhangers in
de vorm van een D-mark laat verde
len en er dan ook nog in laat grave
ren 'D-mark, sleutel tot de welvaart -
CDU', moet achteraf niet verbaasd
zijn als het volk dat letterlijk neemt.
En wie keer op keer tegen honderd
duizenden Oostduitsers zegt dat de
spaartegoeden van de kleine man
tegen een één op één koers worden
vandaag", liet hij weten en vertrok
naar Oostenrijk om tijdens zijn tra
ditionele vastenkuur een kilo of 14
kwijt te raken. Tijdens lange berg
wandelingen wil hij inspiratie op
doen. Wat hij mee terug brengt naar
de Rijn, is nog onduidelijk.
Compromis
gewisseld en dat niemand het
slachtoffer van de monetaire een
wording zal worden, vraagt om pro
blemen als hij zich na de verkie
zingszege afwachtend opstelt.
'Verraden'
'Een nieuw begin met stembusbe
drog? Met ons niet', stond op de
spandoeken en 'Zonder één op één
worden wij niet één'. De toen nog
formerende Oostduitse CDU-leider
De Maizière gooide zijn krap 54 kilo
in de strijd tegen de 132 kilo die de
kanselier op de weegschaal brengt.
"Wij zijn met dat doel de verkiezin
gen ingegaan en daar houden wij
ons aan", klonk het dapper uit Oost-
Berlijn. En iedereen, van de libera
len tot de communisten, zong mee
in deze gigantische 'stem des volks'.
Hadden niet miljoenen Oostduit
sers zich in het Westen vergaapt aan
de uitgestalde luxe, droomden ze er
niet van om van hun spaarcenten
eindelijk die mooie kastenwand, de
busreis naar Parijs, de tweedehand
se Kadett of VW te kunnen kopen''
Hadden ze niet daarom massaal de
man gekozen die op de kas in Bonn
zit? "We zijn verkocht en verraden",
klonk het overal.
Maar ook in het westelijk deel van
het zich herenigende Duitsland
groeiden onvrede en de zorg. "Die
Oossies moeten blij zijn als ze voor
elke waardeloze mark 50 harde
pfennig krijgen". Zorgen voor infla
tie en belastingverhogingen waren
voor het eerst luid en duidelijk te
horen. Per slot van rekening geldt
ook hier het oude gezegde 'Erst das
Fressen und dann die Moral*.
Terwijl politici, amateur-deskun
digen en échte experts uit Oost en
West elkaar met de meest wilde ar
gumenten om de oren sloegen,
zweeg de kanselier. "De wissel
koers staat niet op de agenda van
Wel staat vast dat er een compromis
moeten komen tussen de opvatting
van Karl-Otto Pohl van de onafhan
kelijke centrale bank, die zo weinig
mogelijk harde marken wil uitge
ven, en de nieuwe Oostduitse rege
ring, die zo veel mogelijk marken
wil binnenslepen. Pöhl stelde giste
ren in een interview de meest essen
tiële vraag: Wat is de DDR-mark
vandaag eigenlijk waard?.
Hij gaf zelf het antwoord: "In de
Oostduitse economie wordt gere
kend met een koers van 4,4 op 1. Dat
betekent dat de DDR meer dan vier
Oostmark moet uitgeven voor de fa
bricage van een produkt dat op de
wereldmark slechts één D-mark op
levert. In het deviezenfonds reke
nen we met een koers drie op één.
Dat houdt toch in dat de veronder
stelling dat een mark van de DDR
een D-mark waard is, economisch
nauwelijks te verdedigen is".
Pöhl rekende ook uit dat indien
de DDR-schuldenlast van ruim 400
miljard in binnen- en buitenland
zou worden betaald tegen een koers
van een op een, dit de ondergang
van het land zou betekenen. De be
drijven zouden dan alleen al 20 mil
jard harde marken per jaar aan ren
te moeten betalen. Voor dat pro
bleem schijnt al een oplossing te
zijn gevonden.
En dan de lonen. Pöhl en andere
experts ontkennen dat een koers
een op twee tot een halvering van de
lonen en dus tot grote armoede zou
leiden. Door toeslagen en andere sa
larisberekeningen zou het negatie
ve effect nog wel meevallen. Het
zelfde geldt voor de pensioenen.
Daarnaast beschikt Bonn dankzij
de bloeiende economie over vol
doende liquide middelen om de eer
ste etappes van de operatie D-mark
probleemloös te financieren.
Maar hoe leggen we dat die 'ama
teurs' in de DDR uit, is de vraag in
Bonn. Kohl en zijn experts moeten
aan tafel gaan zitten met drie domi
nees, twee advocaten en een minis
ter van financiën die van beroep
wiskundige is. Prille politici, ge
steund door 16 miljoen bezorgde
landgenoten, die aan het harde geld
hebben geroken en zich nu niet
wensen te laten afschepen.
Bedreigend
Het zijn deze emoties die politiek
bedreigend kunnen worden voor
Helmut Kohl. Gaat hij erop niet op
in, dan staat hij te boek als leuge
naar. De SPD-kandidaat voor het
kanselierschap, Oskar Lafontaine,
heeft dan de voorzetten voor het in
koppen. Besluit Kohl wél tot een ge
nereuze wisselkoers van 1 op 1, dan
draagt hij ook de politieke verant
woordelijkheid voor het - waar
schijnlijk kortstondige - waardever
lies van de D-mark. En dat is in een
land, waar de hardheid van de
munteenheid als een heilige koe
wordt aanbeden, een geweldig risi
co. Het zou hem zelfs in december
bij de algemene Westduitse verkie
zingen de zege kunnen kosten en
daarmee zijn plaats in de geschiede
nisboekje als de 'Kanselier van alle
Duitsers'.
Terwijl Helmut Kohl in Oosten
rijk met zijn dillema worstelt, tim
mert in Oost-Berlijn zijn geestver
want, maar mogelijk lastige tegen
stander De Maizière, lustig verder
aan zijn draaiboek om uit de ophef
fingsuitverkoop van de DDR zoveel
mogelijk harde munt te slaan.
