Geen pet maar een
doornenkroon
Hetze tegen naakfotografie
Variatie en kwaliteit
Peter de Baan artistiek
leider RO-theater
Fel protest
BBK tegen
'uitkleden'
kunstenaars
VAN ONDEREN!
DINSDAG 10 APRIL 1990
PAGINA 23
PODIÜMBLIK
Dubbel Dwars
De theaterweek in de Leidse
Schouwburg begint met de
'krankzinnige theaterproduktie'
Er staat een gek om de hoek van
Jack Spijkermans cabaretgezel
schap 'Dubbel Dwars'. Spijker
man himself zal zich op woens
dagavond per racefiets tussen het
publiek begeven. De rode draad
die door het programma heen
loopt is de aloude vraagstelling:
wat is gek, wat is normaal?
Theo van Gogh
In 'De Rode Bloem', een stxik dat
wordt gespeeld door Joost Prin
sen, Titus Thiel Groenestege, Wil
van de Meer en Bart Oomen,
wordt de relatie tussen de broers
Vincent en Theo van Gogh nader
uitgediept. Door Theo's ogen krij
gen wij een beeld gepresenteerd
van het leven van de gedreven
schilder. Centraal in deze voor
stelling- staat de korte spanne
tijds die is verstreken tussen de
dood van de beide broers. Vrij
dagavond in de Leidse Schouw
burg.
De Kersentuin
Over dingen die voorbijgaan en
Hommages aan de 'lijdende' schilder Van Gogh
VENLO/NIJMEGEN (GPD)
Via de Hilversumse zen
ders is hij weer bijna dage
lijks te horen: de opnieuw
uitgebrachte hommage die
zanger Don Maclean ruim
vijftien jaar geleden aan Vin
cent van Gogh bracht. Ieder
brengt zijn eigen hommage
aan Van Gogh, maar in het
Venlose museum Van Bom
mel van Dam zijn de enige
'officiële' hommages, uitge
geven door de Stichting Vin
cent Van Gogh, te zien. Aan
de muren hangen de twintig
affiches, door even zoveel
kunstenaars in opdracht van
de Stichting ter gelegenheid
van 'het jaar' gemaakt, naast
een aantal originele ontwer
pen.
door
Henk Meutgeert
Het aardige aan de affiches van de
twintig, met onder hen Peter Blake,
Jan Fabre, Richard Long en Law
rence Weiner, is dat ze alle nauw
Hunter Thompson
voor de rechter
ASPEN (AP) - Hunter Thompson,
peetvader van 'the new journalism',
is gisteren na een aanklacht door
een voormalige porno-actrice voor
een rechtbank geleid en beschul
digd van onder meer het bezit van
drugs.
Thompson, schrijver van 'Angst
en walging in Las Vegas' en 'Heli's
Angels', verklaarde onschuldig te
zijn aan het hem ten laste gelegde,
te weten seksuele mishandeling in
de derde graad, geweldpleging in de
derde graad en bezit van marihua-
Gail Palmer-Slater (35), ster in 'De
Erotische Avonturen van Candy',
had aangevoerd dat Thompson de
inhoud van een glas naar haar had
gegooid, een van haar borsten ge
weld had aangedaan en haar in het
algemeen gewelddadig had bena
derd. Een en ander zou hebben
plaatsgehad tijdens een bezoek dat
zij aan zijn woning bracht op 21 fe
bruari jongstleden.
De aanklacht leidde ertoe dat de
politie de woning van Thompson
(52) doorzocht en daar LSD, cocaï
ne, het kalmeringsmiddel Diaze
pam en marihuana in beslag nam.
Ook werden verboden slaghoedjes
gevonden.
Thompson, die f JH
heim van maakte dat hij drugs ge
bruikte, verklaarde na afloop van de
zitting dat er sprake is van "een hek
senjacht". "Ik sta voor alles waar zij
niet van houden," aldus de schrij-
Palmer-Slater zei dat zij naar
Thompsons woning was gegaan om
een zakelijke kwestie te bespreken
en dat haar gastheer kwaad werd
toen zij de zaak niet in een badkuip
met hem wilde bepraten. Thomp
son zei dat Palmer-Slater dronken
was geweest en gemeenschap met
hem wilde hebben, waarop hij haar
van zich af had geduwd.
aansluiten bij hun overige werk: ze
zijn als zodanig herkenbaar. Jan
Fabre's bic-balpen; Peter Blake's
groep geportretteerden geplaatst
voor het caféterras in Arles, Els-
worth Kelly's schuin afgesneden
groene vlak. Allemaal op affichefor
maat, maar de originelen laten zien
dat er nogal verschillen zijn.
Garouste's stoel is origineél op fors
schilderijformaat; Enzo Cucchi le
verde een veel kleinere bijdrage, en
Paolini's poster blijkt ook echt een
collage te zijn. Al met al vormen de
ze posters een veel interessantere
en mooiere serie souvenirs van het
jaar dan de stropdassen, flessen
wijn en Van Gogh-horloges.
Eén van de posters uit de serie
werd gemaakt door de Tsjechische,
nu Franse, dichteï/beeldend kun
stenaar Jiri Kolar. Van zijn hand
wordt in Venlo een reeks 'odes' aan
Van Gogh getoond; collages be
staand uit (delen van) schilderijen
die door Kolar zijn gemanipuleerd.
De Tsjech brengt al sinds de jaren
vijftig hommages aan beroemde
schilders.
Schilderijen nemen de vorm aan
van vlinders of vogels en worden
gecombineerd met werken van an
dere kunstenaars. Voorop de catalo
gus prijkt een werk dat staat voor de
manier van werken van Kolar: te
gen een achtergrond van brieffrag
menten van de schilder staart zijn
rond uitgeknipte oog, omringd door
een sterrenhemel, de beschouwer
aan. Kólar kruipt in het oog en de
huid van de schilder en maakt zijn
schilderijen opnieuw.
Waar Van Gogh zijn werk op
bouwt uit geschilderde vlakken en
strepen, gaat Kolar nog verder, hij
ontleedt de schilderijen opnieuw,
maakt er blokjes of lamellen van,
manipuleert en verdubbelt kleuren
en combineert schilderijen uit de
Nederlandse en Franse periode tot
nieuwe werken. Ondanks de soms
verrassende resultaten en het res
pect voor de schilder van waaruit
Kolar werkt, bezit zijn werk toch
een zekere voorspelbaarheid.
Vrouwen
In het Nijmeegse Museum De Com-
manderie brengt fotografe Miep ter
Hoeven haar hommage aan Van
Gogh, en nog meer aan de vrouwen
die hij schilderde. In de catalogus
uit ze zelfs de veronderstelling dat
in deze vrouwenportretten de ware
Van Gogh naar voren komt; geldge
brek zou hem hebben verhinderd er
meer te maken. Ter Hoeven reisde
twee jaar geleden in het gezelschap
van onder anderen Van Gogh-ken-
ner Ronald Pickvance naar Arles en
omgeving. Een brief van Pickvance
over het project is in de catalogus
opgenomen.
Ter Hoeven maakte foto's van de
vrouwenportretten van Van Gogh,
manipuleerde ze waardoor ze bij-
Tentoonstelling Ars Aemula Naturae
Expositie: Voorjaarsexpositie van het werk
van leden van 'Ars Aemula Naturae',
Pieterskerkgracht 9 te Leiden. Tot 22 april
dagelijks geopend van 13.00 tot 16.00 uur.
LEIDEN - Wat is het verschil tus
sen een beroepskunstenaar en
een amateur? Volgens mevrouw
drs. Yvonne van Baarle heeft dat
alles te maken met financiën, op
leiding en ervaring. Va"n Baarle is
hoofd directie Kunst en Cultuur
wan de gemeente Leiden. Zater
dag jongstleden opende zij de
nieuwe voorjaarsexpositie van
schilder- en tekengenootschap
'Ars Aemula Naturae' te Leiden.
Dit deed ze met eeh pleidooi voor
kwaliteit. Kwaliteit is in ieder ge
val géén criterium voor de be-
roepsstatus van de kunstenaar,
aldus van Baarle, want kwaliteit
treffen we zowel bij de beroeps
kunstenaar als bij de amateur
aan. Rijst bij mij ogenblikkelijk
de vraag: wat zijn dan de criteria
voor kwaliteit? Wel, dat mochten
'de genodigden zelf uitmaken.
Toen konden we opgelucht en
met de nodige voorkennis de ten
toonstelling gaan bekijken.
Ik heb besloten om de grap van
amateurkunstenaar en be
roepsfotograaf John Hakkaart
een kwaliteits keurmerk te geven.
Wat John Hakkaart een 'grap'
noemt, is in wezen een aardige en
verfrissende kijk op hedendaag
se, realistische schilderkunst. Hij
maakte een drietal stillevens met
emaille en tinnen gebruiksvoor
werpen. Het zijn geliefde objec
ten voor een stillevenschilder als
Henk Helmantel. De voortreffelij
ke techniek van laatstgenoemde
kunstenaar geeft zijn werk het re
alisme van een foto. Dat maakt
Helmantel tot een zeer bewonder
de, maar ook fel-bekritiseerde
kunstenaar. De grap van John
Hakkaart is dat zijn stillevens
échte foto's zijn. Daarmee heeft
hij een boeiend discussiepunt
aangesneden.
Fanny Mazure is vertegenwoor
digd met de schilderijen 'Le sacre
du Printemps' en 'Voorbij de
Yangtze'. Ik kom haar werk regel
matig tegen in de Leidse galeries
en'elke keer word ik getroffen
door het abstracte spel van struc
turen, grillige vormen en het so
bere, heldere kleurgebruik. In
'Sacre du Printemps' is het kleur
gebruik, overeenkomstig de titel,
wat explosiever geworden. Ook
Mazure krijgt van mij het kwali
teitskeurmerk.
Tot slot Goke Levcrland: sculp
turen in brons en een naakt en
portret in acrylverf. De kunstena
res tracht haar sculpturen snel
heid te geven. Een kat bijvoor
beeld, met een dikke staart, een
gekromde rug, waar-de wervelko
lom uitsteekt, een ferme draai in
zijn bovenlichaam en een voor
poot, die trilt van spanning. Of
een uil, balancerend op de rand
van zijn sokkel, op het moment
dat hij weg wil vliegen. Schelheid
ligt niet alleen besloten in de hou
ding van de dieren, maar ook in
de techniek van afgietsels naar
grof geboetseerde modellen. Een
sprekende momentopname is
ook in de schilderijen van Goke
Leverland sterk aanwezig.
Zoals gebruikelijk is voor de
exposities in 'Ars Aemula Natu
rae', wordt ook deze expositie ge
kenmerkt door een grote variatie
en getuigen de werken over het
algemeen van een uitstekende
technische vaardigheid van de le
den. Dat is niet hetzelfde als een
hoge kwaliteit. Gelukkig is kwali
teit, aldus van Baarle, vóór alles
subjectief...
LISETTE OOMEN
CINCINNATI (AFP) - In de Ame
rikaanse staat Ohio moeten de poli
tie en overheid van de stad Cincin
nati afzien van verdere actie tegen
een museum dat werk vertoont van
de fotograaf Robert Mapplethorpe.
Dit heeft een federale rechtbank be
volen. Zeven van Mapplethorpes
werken zijn door anti-porno-activis
ten als 'obsöeen' gebrandmerkt.
Tegen het werk van Mapplethor
pe is in Cincinnati, zetel van de Na
tionale Coalitie tegen pornografie,
een ware hetze ontstaan. De procu
reur van Ohio beschuldigde zater
dag het Contemporary Arts Center
van de stad en zijn directeur, Den
nis Barrie, van obsceniteiten. De
politie deed een inval in het Arts
Center en verjaagde de circa 500 be
zoekers om de omstreden werken te
Werk Robert Mapplethorpe te 'obsceen' voor Cincinnati
fotograferen. Het gaat om foto's van
bijna naakte kinderen en geslachts
verkeer tussen homosexuele man-
Cincinnati en de gemeente Ha
milton waarin de stad ligt mogen
geen verdere acties tegen Barrie en
het museum ondernemen zolang
het proces dat de staat Ohio tegen
hen heeft aangespannen nog bezig
s. De tentoonstelling rond het werk
'an Mapplethorpe, die vorig jaar
tan AIDS overleed, trok op de ope-
ïingsdag zaterdag meer dan 3.000
record voor Cincinna-
Vorig jaar drong de controverse
rond Mapplethorpes foto's door tot
het Amerikaanse Congres toen
bleek dat een expositie van zijn
werk deels was gesubsidieerd met
publieke gelden. De Senaat stemde
toen in met een voorstel van de con
servatieve senator Jesse Helms, een
vooraanstaand lid van de liga tegen
pornografie in de kunst, om federa
le subsidies aan obscene of godslas
terlijke artiesten en tentoonstellin
gen te beperken. Het amendement
werd in het Huis van Afgevaardig
den verworpen.
i die daar niets van willen
weten. Zo zou je het toneelstuk 'De
kersentuin' misschien nóg het best
kunnen typeren. Onder regie van
Hans Croiset brengt Het Nationa
le Toneel deze klassieker van An
ton Tsjechov op zaterdagavond 14
april in de Leidse Schouwburg.
Rolbezetting o.a. Anne Wil Blan-
kers. Wil van Kralingen en Peter
Tuinman.
Onstuimig bloed
Het RO Theater brengt op woens
dag- en donderdagavond in het
LAK-Theater een stuk met de veel
zeggende naam 'La Turbia San-
gre' (Het onstuimige bloed). Het
gaat over de vriendschap tussen
drie kunstenaars van wereldfor
maat. te weten: de filmer Luis
in van Anton Tsjechov door Het Nationale To-
Blom, Will van Kralingen en Marleen Stoltz.
(foto Pan Sok)
Bunuel, de schilder Salvadore
Dali en de schrijver Frederico
Garcia Lorca. Regisseur Ruurt de
Maesschalck werd geïnspireerd
door de vriendschap die heeft be
staan tussen dit drietal. Voor
meer informatie zie het artikel op
deze pagina.
Bukshag
'Bukshag'. Zo heet de nieuwe
voorstelling van het duo Jim van
der Woude en Han Bennink. Van
der Woude, die in het programma
boekje van het LAK 'de drager
van het beweeglijkste hoofd aller
tijden' wordt genoemd, presen
teert hier samen met Han Ben
nink een 'pittige melange' van
grappen, spontane opwellingen
en mime-stukjes.
Hommage aan Vincent van Gogh i
voorbeeld langgerekt of in elkaar
gedrukt op het papier terecht kwa
men en schilderde ze daarna gedeel
telijk over. De 'Arlesienne' ver
schijnt in drie versies en wordt ge
spiegeld. Haar gezicht wordt krijt
wit, beschadigd en verminkt. De
'Antwerpse' vrouw verdwijnt bijna
in de achtergrond als was het een
schilderij van Matthijs Maris.
De werkwijze doet denken aan de
'Uebermahlungen' van Arnulf Rai-
ner. De serie in Nijmegen eindigt
met een zelfportret van Van Gogh,
met verbeten mond en voorzien van
iets. dat op een doornenkroon lijkt.
De lijdende schilder als een icoon,
zo lijkt het, en die visie lijkt ook de
achtergrond van het andere werk te
bepalen.
'Hommage aan Vincent Van
Gogh' en Jiri Kolar: Ode aan Van
Gogh'. Tot en met 6 mei in Muse
um Van Bommel van Dam, Deken
van Oppensingcl Venlo. Open:
dinsdag tot en met vrijdag van 10
tot 16.30 uur, zaterdag en zondag
van 14 tot 17 uur. 'Vincent van
Gogh: vrouw en model', werk van
Miep ter Hoeven. Tot en met 29
april in De Commanderie, Franse
Plaats Nijmegen: Open: dagelijks
van 10 tot 17 uur, zondags van 13
tot 17 uur.
ROTTERDAM (ANP) - Peter de
Baan (43) wordt de nieuwe artistiek
leider van het RO-theater in Rotter
dam. Hij zal met ingang van 1 au
gustus 1991 het artistiek leider
schap van het Rotterdamse toneel
gezelschap overnemen van Jos Thie
en Antoine Uitdehaag. Peter de
Baan is negen jaar (1972-1981) artis
tiek leider geweest van Toneel
groep Sater. Als freelance-regisseur
heeft hij voorstellingen gemaakt
voor onder andere het Publieksthe-
ater, Globe en het Holland Festival.
AMSTERDAM (ANP) - De Be
roepsvereniging van Beeldende
Kunstenaars (BBK) vreest dat veel
beeldende kunstenaars in de pro
blemen komen omdat het Voorzie
ningsfonds voor Kunstenaars niet
meer in alle gevallen een bijdrage
levert aan de dekking van beroeps
kosten. De BBK heeft tegen deze
"ingrijpende aanslag op de positie
van beeldende kunstenaars" gepro
testeerd bij het ministerie van cul
tuur (WVC).
Het bestuur van het Voorzie
ningsfonds deelde begin april aan
de besturen van de aangesloten or
ganisaties mee dat er geen geld
meer beschikbaar is voor kunste
naars die volgens een "knipkaart-
systeem" gedurende vijf halfjaar
lijkse periodes in vijf jaar een ver
goeding hebben gekregen. Het
fonds is opgericht na het opheffen
van de Beeldende Kunstenaars Re
geling (BKR) in 1987. De afgelopen
jaren is er wegens teruglopende
subsidies steeds sprake geweest
van problemen bij de toekenning
van beroepskosten aan kunstenaars
die daar formeel wel voor in aan
merking kwamen.
De BBK keert zich tegen het plan
van minister d' Ancona een Stich
ting Nationaal Fonds voor Kunst
opdrachten op te richten. Het stre
ven samenhang in het opdrachten-
beleid te verkrijgen zodat meer
kunstenaars van deze geldstroom
kunnen profiteren, is volgens de
vereniging gestrand "in een uitge
kleed voorstel". "In een dergelijke
onduidelijke situatie is het handha
ven van structurele beroepskosten
van levensbelang voor nagenoeg al
le beeldende kunstenaars". De ver
eniging pleit daarom bij het minis
terie in de eerste plaats voor af
schaffing van het "onmogelijke
knipkaartsysteem" dat na de af
schaffing van de BKR voor "een
tweede sanering" onder kunste
naars heeft gezorgd.
SPRINGDANCEFESTIVAL - In
het kader van het Springdance Fes
tival van 20 april tot 5 mei in Rotter
dam, programmeert de Rotterdam
se Kunststichting in zaal „De Unie"
in dezelfde periode films en video's
en gesprekken over de verbanden
tussen dans, film en muziek.
Op zaterdag 21 april is er bij voor
beeld de Nederlandse première van
de film „Die Klage der Kaiserin"
van Pina Bausch, zondag 22 april is
er een ontmoeting met Jean-Claude
Gallotta.
NEW YORK - De School of American Ballet repeteert met bouwhelmen op. Hun repetitieruimte in het in aan
bouw zijnde Lincoln Center in New York is al klaar, de rest van het gebouw nog niet. Vandaar deze uitmonste
ring. (foto AP)
In 1988 regisseerde hij bij het RO-
theater het stuk "Masterclass" van
David Pownall met Carol van Her
wijnen in de rol van Stalin.
Momenteel regisseert De Baan
"Stroomopwaarts" van Alan Ayck-
bourn met Geert de Jong en Gees
Linnebank. Deze produktie zal na
afloop van de theatertoernee door
de VARA-televisie worden uitge
zonden. De Baan is tevens op part
time basis als leider verbonden aan
Balie de B., een theaterwerkplaats
in Amsterdam.
Volgens woordvoerder H. Peg
man van het RO-theater zal De Baan
het huidige artistieke beleid van het
gezelschap om toneel te maken
voor een breed publiek, voortzet
ten. Het is de bedoeling dat de nieu
we artistiek leider ook de regie voor
een aantal stukken per seizoen voor
zijn rekening neemt. Daarnaast zal
hij ook kleine produkties maken,
die in het verlengde liggen van zijn
huidige werk bij Balie de B. Vol
gens Pegman is het RO-theater bij
zonder verheugd over de benoe
ming van De Baan, omdat hij als
nummer één op het verlanglijstje
stond van de commissie die was be
last met het vinden van een nieuw
artistiek leider.
De huidige tweehoofdige leiding
maakte eind vorig jaar bekend in
1991 op te willen stappen. Thie en
Uitdehaag willen na zeven jaar bij
het RO-theater iets anders gaan
doen.
J azz-trombonist
Louis Nelson
overleden
NEW ORLEANS (GPD) - Jazz-
trombonist Louis Nelson, die vori
ge week aan de gevolgen van een
auto-ongeluk overleed, is gisteren
in zijn woonplaats New Orleans met
traditionele muzikale eer begraven.
Nelson werd 87, werkte sinds de
vroege jaren '20 in New Orleans en
was de afgelopen veertien jaar nog
regelmatig in Nederland te horen.
Hij was vermoedelijk de laatste ac
tieve trombonist van de vooroorlog
se Ragtime- en Swingorkesten.
Louis Nelson bezat een rijkge
schakeerde fluwelen sound. De
staccato tailgate-stijl, die meestal
met traditionele jazz wordt geasso
cieerd, leerde hij pas na de oorlog
spelen. Sidney Desvigne, die jaren
lang de beste big band van New Or
leans had geleid, ontbond toen zijn
orkest en Nelson ging bij de kleine
groep van trompettist Kid Thomas
Valentine werken.
Aanbiedingen om elders, bij be
roemdere orkesten te komen spelen
heeft hij altijd afgeslagen. Hij had
een vrouw en twee kinderen en bij
Desvigne een vaste job die 25 dollar
in de week betaalde plus kost en in
woning. "Why leave work to go to
work", placht hij te antwoorden als
hem werd gevraagd waarom hij
nooit uit New Orleans weg is ge
gaan.
Ondanks een serie hartaanvallen
maakte Louis Nelson tot vlak voor
zijn dood regelmatig internationale
tournees. Behalve in Europa was hij
in Japan een geziene gast. In 1980
schatte hij het totale aantal bezoe
kers van zijn Japanse concerten op
vier miljoen.
Twee eeuwen
schilderkunst
in museum Fodor
AMSTERDAM <ANP) - In muse-
um Fodor aan de Keizersgracht in
Amsterdam is van 14 april tot en
met 20 mei een tweede tentoonstel
ling te zien die is samengesteld uit
de collecties van het Stedelijk Mu
seum en het Amsterdams -Histo
risch Museum. Als leidraad voor de
expositie 'Collectie n' is dit keer het
landschap in de schilderkunst van
de 19e en 20e eeuw gekozen.
De werken zijn aangekocht door
de musea zelf of verworven via de
jaarlijkse aankopen van de afdeling
kunstzaken van de gemeente. Daar
naast worden schilderijen getoond
uit het reservoir dat de vroegere
Beeldende Kunstenaars Regeling
(BKR) opleverde of uit schenkin
gen.
De vier vroegste schilderijen op
de expositie dateren uit het midden
van de negentiende eeuw en zijn in
de collectie terecht gekomen als le
gaten van de verzamelaars C.J. Fo
dor en C.P. van Eeghen. Het zijn
drie alpenlandschappen van de ro
manticus Alexandre Calame (1810 -
1864) en een 'Schotse kust bij storm'
van de maritieme schilder Theodo
re Gudin (1802 - 1880).
Recente schilders van wie werk is
geselecteerd zijn onder meer Ger
van Elk (1941), de op IJsland gebo
ren kunstenaar Hreinn Fridfinns-
son (1943), Dirk Wiarda (1943), Hans
van den Hoek (1944) en Marien
Schouten (1956).
