QEKEN
The show goes on, in oorlogstijd
Architectuurfoto's als beelden van hun tijd
De lol van de vrijgezel vergt heel wat inzet
ETHIOPIË
LIDO LEIDEN
Bioscopen legden Duitse bezetters geen strobreed in de weg
Dat het bioscoop- en filmwezen in
Nederland zich in de Tweede We
reldoorlog volop voor het propa-
ganda-karretje van de nazi's heeft
laten spannen, passief toezag hoe
joodse bioscoopeigenaren werdeh
onteigend en braaf de grootst moge
lijke anti-semitische pulp op het
doek bracht, is één ding. Dat dat
zelfde Nederlandse bioscoop- en
filmwezen vijftig jaar na dato nau
welijks bereid of in staat is de con
frontatie met die zwarte bladzijde
uit haar geschiedenis aan te gaan,
pleit nog minder voor deze bedrijfs
tak. Onbeantwoorde brieven dan-
wel haastig afgebroken telefoontjes
vielen Thomas Leefiang bij voort
during ten deel toen hij research
deed voor het boek De bioscoop in
de oorlog. Ook de Nederlandse
Bond van Bioscoop- en Filmonder
nemingen, voorheen de Nederland
se Bioscoopbond, weigerde catego
risch elke medewerking.
Die houding is, gezien de uitein
delijke uitkomst van Leeflangs on
derzoek, enigszins begrijpelijk. Een
heldenrol was voor de bioscoop-
branche in de oorlog absoluut niet
weggelegd, eerder zijn termen als
collaboratie met en vergaande aan
passing aan de Duitsers op hun
plaats, stelt Leefiang.
Archiefmateriaal
Maar de insiders van toen weten,
voor zover ze al wilden praten, zich
daarvan niets of nauwelijks iets te
herinneren. Een volgens Leefiang
verbijsterende hoeveelheid archief
materiaal toont daarentegen onom
wonden aan dat de grootste zorg
van bioscoop-exploitanten in de
Tweede Wereldoorlog was om hun
tent draaiende te houden. Al ver
klaart ook dat niet waarom het City-
theater in Amsterdam al een week
vóórdat dat officieel moest, een
bordje Verboden voor joden o.p de
toegangsdeur had prijken.
"Nog geen matinée is overgesla
gen uit solidariteit met de destijds
nog levende joodse vakgenoten, die
van de Bioscoopbond na 1945 wel
een gedenkteken kregen", schrijft
Leefiang. "Zelfs toen na de bevrij
ding op de avond van de vierde mei
in het hele land voortaan enige mi
nuten stilte in acht zou worden ge
nomen, deden de bioscoopexploi
tanten daar slechts mokkend aan
mee. Dat kostte hun de opbrengst
van een complete avondvoorstel
ling". Juist omdat de bioscoop zoals
Leefiang stelt het perfecte want in
dringende doorgeefluik was voor
de nazi-ideologie en ook als zodanig
werd misbruikt, mag de houding
'The show must go on' de bioscoop
wereld zeker worden aangerekend.
Bioscoop in de oorlog had wat de
exploitanten betreft ongetwijfeld
niet geschreven hoeven worden.
Maar ook uit die hoek valt niet te
ontkennen dat het boek een wezen
lijke toevoeging vormt aan de ein
deloze reeks pulicaties ovër de
Tweede Wereldoorlog. Juist vanwe
ge de enorme propaganda die de na
zi's via het witte doek op de bevol
king losliet, is het eigenlijk verba-
GIRO 555 DEN HAAG
Advertentie van het Leidse Lido in
het Nationale Dagblad, oktober
1941.
zingwekkend dat pas nu een werke
lijk grondige studie naar dit aspect
van de bezettingsjaren is verricht.
Boe-geroep
Leefiang nuanceert zijn harde kri
tiek op de meegaande houding in
het bioscoopwereldje door te stel
len dat het gemakkelijk oordelen is,
vijftig jaar later "met de kachel op
vier, een goedgevulde maag en een
koffiekan binnen handbereik".
En overduidelijk blijkt uit het
boek dat de Duitsers het de biosco
pen bijzonder moeilijk maakten,
met hun krankzinnige regelzucht,
de verplichting dat tijdens het (ge
heel door de nazi's gecontroleerde)
bioscoopjournaal niemand de zaal
mocht verlaten, en het inzetten van
controleurs die erop toezagen dat
het verplichte programma in de ver
plichte volgorde werd afgewerkt.
Maar niets duidt op werkelijke
weerstand, zoals tegen het in hon
derd van de 365 Nederlands biosco
pen verplicht vertonen van uitge
sproken anti-semitische films als
Der ewige Jude en Jud Süss.
Het puliek liet zich de veelal Duit
se films die de bioscopen vertoon
den overigens goed smaken. Leef
iang constateert dat het in de Neder
landse theaters zelden drukker was
dan in de jaren 1941-1943 (ter verge
lijking: 55 miljoen bezoekers in 1943
tegen 24,1 miljoen in 1970). Een feit
dat, zo leerde de onderzoeker, door
oud-medewerkers wel wordt aange
grepen als vergoeiilijking van het
doordraaien van de bioscoopbran
che: er was al zo weinig vertier in
die donkere dagen, de mensen
snakten naar een verzetje.
De bezoekers hadden volgens
Leefiang wel bijzonder goed door
dat ze in de journaals nazistische
propaganda kregen voorgeschoteld
en lieten dat aanvankelijk ook blij
ken door tijdens de vertoning ervan
massaal hard te gaan kuchen of boe
te roepen. NSB-controleurs zagen
er echter al gauw op toe dat tijdens
de voorstelling gepaste stilte in acht
werd genomen.
Verplicht nummer
Een hoofdstuk apart wijdt Leefiang
onder meer aan de filmcritici in de
oorlogsjaren, en hij komt tot de con
clusie dat ook deze sector in het
filmmétier geen rede had zichzelf
nadien op de borst te kloppen. De
meesten deden hun werk als van
ouds, hoewel ze vooral bij uitge
sproken foute films als Der ewige
Jude om de hete brij heendraaiden
door alleen citaten uit de film weer
te geven en met name in te gaan op
belichtings- en camerawerk. Het
was recensenten overigens verbo
den inhoudelijk in te gaan op anti
semitische films, zoals het ook niet
mocht worden gemeld v
film een verplicht r
De vraag blijft waarom de critici
zich überhaupt tot beschouwingen
over dergelijke films lieten verlei
den, al luidt het antwoord soms dat
bij deze en gene krant anders een
NSB'er zich - op ongetwijfeld min
der prettige wijze - van die taak had
gekweten.
SIMONE VAN DRIEL
Thomas Leefiang: De Bioscoop in de
oorlog. Uitgeverij De Arbeiderspers,
59,90.
•r Het City theater in Amsterdam plaatste het bordje 'Verboden voor joden'
il voor de Duitsers dat verplichtten.
Sommige architectuurfotografen
kunnen gebouwen of gebouwde
omgeving zo fotograferen dat je er
onmiddellijk een hekel aan krijgt.
Zo autonoom, zo zonder enig leven
in dë omgeving,.zonder menselijke
maat, dat je aanvankelijk het idee
hebt dat de neutronenbom toch nog
is gevallen, maar dat de fotograaf
gespaard is gebleven. En die heeft
prompt daarop de straat, het plein,
de omgeving vastgelegd. Saai, diep
treurig, een wereld van glas, beton,
steen, asfalt en staal. Architecten
zullen wel houden van dat soort ge
likte fotografie. Ik noem het Sperr-
zeit Fotografie.
Watje er ook van vindt: het is een
richting in de huidige architectuur
fotografie. Namen die daarbij ho
ren: Voeten, Linders, De Jong.
Soms ook Rook. Wil je een boek ma
ken over de geschiedenis van de Ne
derlandse architectuurfotografie
dan ontkom je er ook niet aan. Die
foto's zijn zo zelfstandig dat ze soms
ontstijgen aan het vakje architec
tuurfotografie; de abstractie van
vlakken en lijnen, van maat en rit
me, neigt naar een compositie, een
kunstwerk waarin architectuur
hooguit een bijrol speelt. Met heel
veel goede wil noem je dat nog ar
chitectuurfotografie.
Twee richtingen
Evenmin mag je voor zo'n boek de
fotografen overslaan die zoveel
mensen in hun werk doen, dat het
gebouw opeens een menselijk ge
zicht krijgt. Klein, Oorthuys, Goede
horen daartoe. Het bij de Rotter
damse uitgeverij 010 verschenen
Geschiedenis van de Nederlandse
architectuurfotografie laat die jong
ste en oudere lichting in alle opzich
ten aan het woord. Het aardige is
datje terugbladerend in de geschie
denis van de architectuurfotografie
de golfbeweging van die twee rich
tingen ook kunt herkennen.
Soms zijn het steriele prenten, die
tweedimensionaal een gebouw
weergeven of een onderdeel. Even
zeer herken je de fotografen die ob-
i de 50 verdiepingen tellende 'ponskaart' in Rotterdam.
jecten en mensen verenigen
door je de schaal van gebouwen
kunt herkennen, maar ook de tijd
waarin de foto werd gemaakt. Want
veel van de architectuur is te foto
graferen op elk moment na opleve
ring, tot de sloop volgt. De aanwezi
ge mensen en hun omgeving (zoals
straatmeubilair) geven het tijds
beeld aan.
Dat moment in de architectuurfo
tografie is ook belangrijk. Bij de Be
zige Bij verscheen vijf jaar geleden
een boek Ooit Gesloopt Nederland
met foto's van gebouwen die ver
dwenen zijn. Die foto's hebben alle
een historische betekenis, zijn niet
alleen maar mooie plaatjes. Ze ge
ven iets aan over de tijd, over het ge
bruik, over de waarde die we op het
moment zelf vaak niet hebben her
kend.
Zulke beelden zijn er ook ruim
schoots te vinden in de Geschiede
nis van de Nederlandse architec
tuurfotografie. Documenten die in
hun objectieve weergave iets vertel
len over architectuur én de tijd, uit
stijgend boven de visie van de foto-
Mensen
De interpretatie, vol subjectiviteit
geeft veel weer. Niet alleen van de
gebouwde omgeving, maar ook
over de fotograaf. Neem twee foto
grafen die mensen in hun prenten
stoppen. Oorthuys maakte optimis
tische wederopbouwfoto's, terwijl
Toussaint van dezelfde objecten in
dezelfde periode het massale, het
anonieme, het onmenselijke liet
zien. De beginnende Bijlmermeer-
doctrine is al afleesbaar. Mooie
voorbeelden van foto's die een com
pact commentaar op de maatschap
pij geven. In dit geval op de archi
tectuur (het gebruik van de ruimte)
in een bepaalde tijd.
Architectuurfotografie is inmid
dels anderhalve eeuw oud. De Maat
schappij tot Bevordering de Bouw
kunst liet sinds 1852 Afbeeldingen
van Oude Bestaande Gebouwen in
Nederland verschijnen. Op 3 augus
tus 1858 schreef fotografe Maria
Hille: "Mogt Uwelgeboren beslui
ten dit door Photograpie te doen af
drukken dan neem ik de vrijheid
mij in Uwelgeboren gunst aan te be
velen, daar ik, naarmate de hoeveel
heid afdrukken, dezulke tot de ci-
vielste prijzen zal afleveren. Tevens
heb ik de vrijheid genomen Uwel
geboren eenige exemplarenter be-
zigtiging te zenden, welke ik reeds
vroeger vervaardigd heb; en daar ik
thans geheel nieuwe instrumenten
heb ontvangen, zullen de Photogra-
phiën welke ik thans vervaardigen
zal, grooter en volmaakter zijn".
Ze kreeg de opdracht het ge
meentehuis van Middelburg te ver
eeuwigen. Overigens moest Maria
Hille haar werk twee maal doen..
Want de eerste keer stond er geen
torenspits op. Dat accepteerde de
Maatschappij tot Bevordering enz.
niet. Men wilde een frontale opna
me met de hele voorgevel.
Document
Soms zijn de opdrachtgevers dus
bepalend voor het afgeleverde werk
van de fotograaf, vaak is het de doel
groep waarvoor men fotografeert.
Alleen het resultaat telt. En de wijze
van openbaar maken. Oorthuys: "Ik
zal nooit een foto aan de muur han
gen. Een foto moet een functie krij
gen, in een krant of in een boek".
Daar ligt het dan; prachtig uitge
geven, zwart/wit, honderdvijftig
jaar architectuurfotografie (en ar
chitectuurfotografen) in Nederland.
Een document, vol documentaire
fotografie. Twee opmerkingen:
waarom de logische opvolgende
reeks jaren bij de gepubliceerde fo
to's niet is aangehouden is me een
raadsel. En: ik weet nog steeds niet
wat tot de architectuurfotografie
hoort en wat niet.
HERMAN MOSCOVITER
Robbert van Venetië en Annct Zon
dervan:. Geschiedenis van de Neder
landse architectuurfotografie; Uitge
verij 010, Rotterdam, f 65.
Nieuwe uitgaven
Fiction
Laat maar zitten van de Amerikaanse
schrijver Thomas McGuane is een roman
over de Odyssee van een succesvolle
schilder wiens artistieke talent opdroogt.
Uitg. Meulenhoff, f39,50
Een uitvreter, Jules Renard. Het ver
haal van een bohémien kunstenaarsle
ven. Uitg. De Arbeiderspers
Verslag van twee huwelijken, August
Strindberg. Een schat aan brieven die
Strindberg schreef aan zijn twee vrou
wen. Uitg. De Arbeiderspers
Het festijn van tachtigEnno Endt.
Een boeiende beschrijving van de ge
schiedenis van het tijdschrift 'De Nieuwe
Gids'. Uitg. Nijgh en Van Ditmar f Ri
chard II, William Shakespeare in verta
ling van Gerrit Komrij. Uitg. Bert Bakker
f 29,90
Non-fiction
Ati Rutgers van der Loeff biografie. Joke
Linder beschrijft leven en werken van
één van de pioniers van de naoorlogse
kinderliteratuur. Uitg. Prom f35,00
Tafeldecoraties. Susy Smith en Karen
Lansdown geven een aanwijzingen voor
meer dan 90 decoraties, tafelversieringen
Uitg. M&P, f29,90
Reisgidsen van de ANWB over noord-
Spanje (Costa Brava, Costa Dorada, Bar
celona), Wenen, New York, Canarische
Eilanden, Cyprus en Londen. Prijs voor
leden f 14,95, voor niet-leden f 16,95.
De toga van Fruin van Jo Tollenaar
beschrijft de geschiedschrijving over Ne
derland sinds 1860 en de grote(rol die de
historicus Fruin hierin heeft gespeeld.
Uitg. Wereldbibliotheek f49,50
90 jaren Ajax, 1900-1990 van Evert
Vermeer biedt een overzicht van de ge
schiedenis van één van Nederlands
grootste voetbalclubs met veel feiten- en
statistisch materiaal. Uitgeverij Lui-
tingh-Sijthoff f34,90.
Hun naam leeft voort is een encyclope
die van namen van oorlogsslachtoffers
naar wie straten en gebouwen werden
vernoemd. Samensteller W.A. Brug ver
zamelde meer dan 1500 korte levensbe
schrijvingen. Uitg. Repro Holland, prijs
bij voorintekening f45,00, na verschij
ning f50,00
De nationale parken van Europa in 24
landen op een rijtje gezet. H. Bibelriether
en Rudolf L. Schreiber beschrijven flora,
fauna en landschap met speciale aan
dacht voor de Nederlandse natuurgebie
den die op het punt staan tot Nationaal
Park te worden verheven. Uitg. M&P,
f69,90
Kluwer BTW-gids 1990 kan de onder
nemer helpen bij de btw-aangifte. Au
teurs: mr. D.B. Bijl en mr. G.D. van Nor
den. Uitg. Kluwer, f39,00 (bij abonne
ment f33,00)
In het milieu, F.G. de Ruiter."Essays
over vrijwel alle aspecten van het milieu
door een journalist die zich al twintig jaar
met deze problemen bezighoudt. Uitg.
De Arbeiderspers
Kinderboeken
Sebastiaan wat doe je daar? gaat over
een eigenwijze kat. Schrijfster Vanessa
Julian-Ottie laat hem op de laatste door-
kijkpagina op zijn pootjes terechtkomen.
Uitg. C. de Vries-Brouwers f22,50
De Tovernoot is het verhaal over twee
kinderen die van een oude vrouw tover-
noten krijgen. Van de hand van de Zwit
serse schrijfster Marbeth Reif en de in
ternationaal bekroonde illustrator Sta-
sys. Uitg. C. de Vries-Brouwers f26,90
De lachende blauwe meeuw is een ge
luksvogel. Vladimir Skutina en Eugen
Spoko (illustraties) verhalen hoe de moe
der van het jongetje Philip daarmee zijn
ongelukkige moeder weer aan het lachen
maakt. Uitg. C. de Vries-Brouwers f26,90
Waira op haar eerste reis speelt in Bo
livia. De Indiaan Eusébio Topooco
schrijft en tekent over zijn volk. Uitg. C.
de Vries-Brouwers f26,90
Flappie het hangoorkonijn vertrekt
uit zijn hok en beleeft wilde avonturen.
Abigail Pizer tekende voor Flappies bele
venissen. Uitg. C. de Vries-Brouwers
f 19,90
De Gouden Stad, Gilian Cross. Een
spannende expeditie door de jungle.
Panter pockets 10,-
Adjelanta, Anton Quintana. Bo trekt
door de toendra wn wordt daar gecon
fronteerd met de strijd op leven en dood.
Panter pockets 10,-
Robinson Crusoe Daniel Defoe. Over
de wonderlijke avonturen van een schip
breukeling. Het volledige verhaal. Pan
ter pockets 10,-
Kimiko Hadley Irwin. Een zestienjarig
meisje, half Japans en half Westers, gaat
op zoek naar haar verleden. Panter poc
kets 10,-
Als er iets is dat hem tijdens zijn
'verkenningstocht langs de uppies,
de moderne vrijgezellen met goed
betaalde banen en verlichte ideeën'
is opgevallen, dan is het dat de ma
gische populariteit van Romeo
Julia - en noem al die andere beken
de sprookjesparen maar op - onuit
roeibaar is.
"Hoeveel er in dertig jaar was ver
anderd, het denkbeeld dat de vrijge
zel een eenzame zielepoot is had de
emancipatie en de seksuele revolu
tie moeiteloos overleefd," schrijft
Peter de Lange in het voorwoord
van In m'n uppie, waarin vrijgezel
len vrijuit vertellen over hun 'vrijge
zelligheid'.
Ook al telt Nederland twee mil
joen alleenwoners, Het Ideale Paar
blijkt nog altijd een onweerstaanba
re aantrekkingskracht uit te oefe
nen. Zelfs voor degenen die een bit
tere nasmaak hebben overgehou
den aan het huwelijk of een verge
lijkbare relatie.
Mede daarom noemt Peter de
Lange, in het dagelijks leven ver
slaggever bij het Rotterdams
Nieuwsblad, zijn boek een röntgen-
opname van de moraal: aan de ene
kant richt de maatschappij zich op
het individu, aan de andere kant is
de vrijgezel een loser. Twee is nor
maal, één abnormaal.
Vindingrijk
Desondanks laten de reacties die de
auteur ontving op zijn oproep in en
kele landelijke dagbladen zich niet
vangen onder de noemer 'leed'. In
tegendeel, de meeste geïnterview
den hebben een indrukwekkende
kennissenkring en voor iedere be
zigheid een andere vriend of vrien
din. Met de een gaan ze op vakantie,
met de ander naar de sauna. Ze heb
ben eetvrienden, dan^vrienden en
vrijvrienden.
"Ze richten hun aandacht op het
zoeken naar alternatieven voor een
vaste partner en zijn zeer vinding
rijk en ervaren in het organiseren
van gezelligheid", aldus Peter de
Lange. "Wanneer je een afspraak
met ze maakt, kunnen vrijgezellen
je over de telefoon feilloos uitleggen
hoe je hun huis moet vinden - "ze zijn
gewend aan bezoek uit alle
windstreken".
"Niente trouwen, niente kinderen,
veel mannen en een hoop lol, alleen
zijn en kunnen boeren en winden,
heerlijk, niks samenwonen!". Patri
ce (24), uitzendkracht, Baarn.
"Jazeker, ook ik ben een uppie,"
zegt Peter de Lange over zijn drijf
veer om een dwarsdoorsnede te ma
ken van alleenwonend Nederland,
samen met free-lance fotograaf Tim
Hielkema, die op een bijzonder
breekbare wijze de eenling vastleg
de in relatie tot zijn naaste omge
ving.
Peter de Lange: "Ik was midden
dertig toen ik met het boek begon,
woonde alweer een tijdje alleen en
ik zat met vragen als: hoe nu ver
der? En: wat wil je nou? Mijn jour
nalistieke nieuwsgierigheid zette
mij op het juiste spoor. Er zijn op dit
moment twee miljoen een woners.
Wat vinden zij er nou van, wilde ik
weten."
"De tantes die bij ons op visite
kwamen, zeiden tegen mijn moe'der
Zeg, die oudste van jou, ben je niet
bang dat die straks overschiet?
Overschieten, nog zo'n nare uit
drukking. En als ik nou eens wil
overschieten, riep ik. Moet je die ei
genwijze prent nou horen, zei mijn
moeder. Zij l °eft er erg veel moeite
mee gehad. Dat ik niet wilde trou
wen is achteraf beschouwd vooral
Met de een
gaan ze op va
kantie, met de
ander naar de
sauna. Veel al
leenstaanden
hebben voor ie
dere bezigheid
een andere
vriend of vrien
din. "Natuur
lijk voel je je af
en toe doodge-
lukkig, maar in
een relatie kun
je dat ook zijn".
haar probleem geweest". Mevrouw
Groeneweg (65), gepensioneerd cor-
rectrice, Amsterdam.
Je opvoeding bepaalt voor 99 per
cent hoe je in je latere leven tegen
verhoudingen aankijkt, dat'is een
van de indrukken die achterblijft.
Samen met de druk van de omge
ving, die heel gemakkelijk overgaat
in bemoeizucht, ontstaat een condi
tionering waaraan ook vrijgezellen
,zich moeiijk kunnen ontworstelen.
Een van de vreselijkste voorbeel
den is het verhaal van een telefonis
te uit Barneveld die bij de slager
steevast te horen krijgt "Eén bief
stukje zeker..." In het plaatsje weet
iedereen alles van haar. Zij kan het
zich misschien niet voorstellen,
maar er zijn ook vrijgezellen die
zo'n overmatige belangstelling als
een vorm van aandacht zien en als
geruststellend ervaren.
"De een geniet ervan om alleen te
zijn, alle handicaps ten spijt, de an
der probeert er het beste van te ma
ken, een derde blijft reikhalzend
uitkijken naar de prins op het witte
paard", daar houdt Peter de Lange
het op. En een van de in het boek
opgevoerde deskundologen, een
therapeutisch medewerker jeugd
psychiatrie, tevens vrijgezel, maakt
een onderverdeling in vrijgezellen
die nog napijn hebben van hun eer
ste liefde; vrijgezellen die zeggen
dat ze vrijgezel zijn, maar doorlo
pend iemand aan het versieren zijn;
vrijgezellen die geen tijd en energie
over hebben voor een relatie en ten
slotte degenen die contactarm zijn,
de zogeheten gemankeerd gehuw
den.
Vrijgezellen die heel bewust kie
zen voor een vrijgezellenbestaan
zijn op de vingers van een hand te
tellen. Om bij het boek te blijven: de
meeste geportretteerden zetten zich
sterk af tegen hun oude relatie(s).
Zo sterk, dat het voor sommigen
een soort reddingsboei lijkt.
Peter de Lange: "Wat moetje an
ders, zeker in het begin als alle ze
kerheden voor je wegvallen. Dat uit
zich bij voorbeeld in nachtenlang
op de bank liggen, een beetje voor je
uit staren, puzzelen. Dat is voor mij
een heel herkenbare fase. Waar je
echter voor moet uitkijken is datje
een deel van je identiteit ontleent
aan het feit dat je niet getrouwd
bent."
"Ik weet nog, die eerste tijd, dat ik
de poef in het midden van de kamer
zette en erop ging zitten en zei: ik ga
er niet af, ik ga niet de deur uit, dit
is mijn huis, ik ben niet eenzaam, ik
heb niemand nodig. Van die tijd
herinner ik me het tikken van de
klok, daar zat een slag in die je om
de twee minuten hoorde. Maar ik
bleef op de poef zitten, ik ging er niet
af. Als ik tegenwoordig de deur uit
ga is het voor m'n plezier, niet om te
vluchten. Ik ben blij dat ik dat heb
bereikt". Peter (45), werkloos chauf
feur, Raalte.
"Ik mocht nooit uitbundig wezen,
zelfs mijn eigen bfoer mocht ik geen
arm geven. En dan gaat hij er met
een ander vandoor! Tijdens de
scheiding was ik net de vrouwelijke
hulk. Ik dacht: Ik pak 'm op met zijn
Passat en smijt 'm ui het Spui!".
Betsy (45), winkelier, Naaldwijk.
Peter de Lange: "Ik heb bewust
gekozen voor een positieve invals
hoek. Op de noodkreten die ik na
mijn advertentie ontving - zo van
'Bel mij alsjeblieft. Ik ben zo een
zaam!' - ben ik niet ingegaan. Ik wil
de dat beeld van eenzaam, zielig en
verlaten doorbreken. Wilde me niet
door zieligheid laten meesleuren.
Natuurlijk voel je je af en toe
doodgelukkig als alleenstaande,
maar in een relatie kun je dat ook
zijn. Ik denk dat alleenstaanden
niet automatisch op zoek zijn naar
iemand en ook niet per se tegen een
relatie zijn. Wat de meesten gemeen
hebben is dat ze uit een relatie zijn
gevallen waar ze te simpel zijn inge
stapt. Ze willen best nog een keer,
maar ze redeneren: ik geef mezelf
niet meer helemaal weg. Als je ge
wond bent geraakt, overkomt zoiets
je niet zo snel een tweede keer".
"Voor mij geldt: nu is belangrijk;
morgen, de toekomst, is een vraagte
ken. Daarom voor mij geen toe
komstplannen, ik zie het wel...Tij-
deiis mijn huwelijk leefde ik altijd
in de toekomst, ik liep me weken te
verheugen op ieder uitje, ieder feest
je. Ik klampte me vast aan de hoogr
tepunten, omdat er zo weinig ge
beurde in m'n leven. En dan viel 't
toch tegen!". Greet (37), medewerk
ster scheepvaartkantoor, Middel
burg.
ELLEN SCHOLTENS
Peter de Lange: 'In m'n uppie: vrij
gezellen vertellen' Uitgeverij Scrip
trum, f 29,50.
