PvdA moet af van grauwsluier Rente remt vraag naar koophuizen NABIJ 'U werd misleid' ■ACHTERGROND! Aangeslagen partij zoekt oorzaken van De Nederlaag Makelaar: rentestand blijft niet hoog EN VER Gastgezinnen gezocht voor jeugd uit YS 'Stabilisering ledental stemt tot nadenken' i i i Het ergst is misschien nog wel de onzekerheid: dat onduidelijk is hoe het zover heeft kunnen komen. De Partij van de Arbeid piekert zich suf. Wat ging er mis, wat moet anders? "Ik heb in alle beschouwingen over het verlies van onze partij veel waars gehoord. Maar nog niet één reactie van: Dat is het nou", vat voorzitter Van Hemert van de PvdA-Maarssen (provincie Utrecht) de vertwijfeling samen. De klap van de gemeenteraadsverkiezingen davert na, en niet alleen in de hoofdkwartieren in Amsterdam en Den Haag, maar overal in het land komen de verslagen sociaal-democraten in café zaaltjes bijeen om zich te buigen over 'De Nederlaag'. Een tournee door het land van de ondergaande zon. In alle uithoeken van het land rekenen actieve PvdA-ers na in hoeverre de lage opkomst de oorzaak van De Nederlaag is. Er zijn werkgroepen ingesteld en onderzoekscommissies. Want het vertrek van eeii kwart van de achterban is zo hard aangekomen, dat menig PvdA-bons het nagerekend wil zien. DEN HAAG (GPD) Sommigen geloven dat de partij het krediet on der de jongeren heeft verspeeld. De Haarlemse fractievoorzitter Jan Ha verkort: "In het algemeen slaat de PvdA landelijk onvoldoende bij jongeren aan. In Haarlem hebben we een zeer actieve Jonge Socialis ten-afdeling en we hebben nogal wat jonge raadskandidaten. We wil len proberen er achter te komen of dergelijke factoren een rol spelen. Het kan natuurlijk zijn dat het alge mene beeld van de PvdA-jongeren zo weinig aanspreekt, dat het niet uitmaakt wat er plaatselijk gebeurt. We zoeken dat uit". Lijsttrekker P. J. Grondel uit Almelo: "We zijn de jonge kiezers kwijt. De PvdA zal er alles aan moeten doen om die groep weer terug te krijgen". Arrogantie Het vorige politieke échec, bij de verkiezingen in 1986, doopte de PvdA intern tot de Overwin ningsnederlaag. De winst aan stem men stak schraal af bij het feit dat de partij buitenspel bleef staan bij de kabinetsformatie. Het dompelde de PvdA in een lange periode van zelfonderzoek naar programma punten, bestuurscultuur en wat dies meer zij. Het proces leek vorig jaar afgeslo ten te kunnen worden, toen de par tij weer in de regering kwam, maar de wonden liggen na vorige week woensdag weer open. "Het is een kwestie van imago. We moeten no dig eens aan zelfonderzoek doen", zegt Grondel uit Almelo. Veel sociaal-democraten wijzen de plaatselijke concurrentie van de Socialistische Partij (SP) aan als één van de oorzaken van de neder laag. Anderen menen dat D66 stem men heef weggezogen. De Noord- Hollandse gewestsecretaris P. Hol wil daar niet van horen. "Wat we niet moeten doen, is de schuld bij anderen zoeken. De PvdA-politici moeten zich van hoog tot laag meer gaan onderscheiden. Dat geldt net zo goed voor de Haagse politicus als de wethouder in een kleine gemeen te". "Er is maar één manier om de kie zer aan je te binden. Duidelijk be leid. Als je het verlies ophangt aan bij voorbeeld de oppositie-politiek van D66 ben je slecht bezig. We moeten hoe dan ook af van de grauwsluier die momenteel over onze partij hangt". Bleek en strak Met bleke, strakke gezichten meld den de sociaal-democratische lei ders zich vorige week donderdag ten gemeentehuize. Omdat het werk gewoon doorgaat, moeten de onderhandelingen voor nieuwe col leges van B&W ter hand worden ge nomen. De PvdA blijft op veel plaatsen de grootste partij en hoort daarom het 'voortouw' te nemen bij die besprekingen. Tot welke gecompliceerde poli tieke situaties de electorale afstraf fing kan leiden, blijkt in bij voor beeld Enschede. In die stad verloor de PvdA zes van de twintig raadsze- tels en daarmee haar meerderheid in de gemeenteraad. Omdat de hui dige coalitiepartner, de WD, ook verloor, kunnen zij samen geen meerderheidscollege meer vormen. Het drama kwam keihard aan bij de PvdA-Enschede. "Het was een grote klap. Het is een onwennige si tuatie. Of dit lang doorwerkt, durf ik niet te voorspellen. Andere partijen hebben te kennen gegeven dat we zo'n groot verlies niet hadden ver diend. Ik zie vooralsnog geen aan leiding waarom onze PvdA-be- stuurder moeten nadenken over hun posities", zegt afdelingsvoorzit ter Gerton Jurriens. Trolleybus De vraag klemt of de oorzaak voor de nederlaag in eerste instantie in de landelijke politiek gezocht moet worden of in lokaal falen. Ligt de nederlaag aan het wat vlakke, pro- fielloze optreden van de socialisti sche ministers? Voorzitter Wuur- man van de PvdA-Utrecht houdt de boot fier af: "De partij heeft nog alle vertrouwen in Kok". Maar ligt de schuld van 'De Ne derlaag' dan bij de plaatselijke soci alistenleiders? Jurriens van de PvdA-Enschede moet 'naar En- schedese invloeden op het verkie zingsresultaat eveneens gissen'. Maar hij heeft zich wel verbaasd over de uitlatingen van PvdA-voor- zitter Marjanne Sint, die Enschede op één lijn plaatste met andere ste den waar interne partijruzies zou den hebben bijgedragen aan het ex treme verlies. "Wij zullen haar vra gen wat ze daarmee precies bedoelt. Ik weet niet wat voor een beeld zij van Enschede heeft". Natuurlijk waren er de afgelopen jaren een paar rimpelingen in de Enschedese sociaal-democratie. Er ontstond nogal wat opwinding over het solistisch en eigenzinnig optre den van het uit Turkije afkomstige raadslid Secil Arda. Ook was er commotie toen fractievoorzitter De PvdA-top beraadde zich gisteren over Het Verlies: (v.l.n.r.) W. Vermeend, W.J. oan der Vaart en M. Sint i GelderH. KombrinkJ. Buursink tot lijsttrekker werd ge kozen in plaats van wethouder Van Meer, die door de groslijstcommis sie voor de derde achtereenvolgen de keer als 'eerste man' naar voren was geschoven. "Ik durf niet te zeg gen of dit van invloed op de uitslag is geweest", aldus Jurriens. Sint kritiseerde naast de Ensche dese partijgenoten ook die uit Arn hem, die met een prestigieus en om streden binnenstandsprojekt en een 'arrogante' bestuursstijl het on heil over zichzelf zouden hebben af geroepen. Plaatselijk lijsttrekker J. van Doorne: "Mijn persoonlijke stelling is, dat het verlies een lande lijke trend was. De PvdA, die lusten we even niet meer". De commotie rondom het be schilderen van een trolleybus door Herman Brood was voor Arnhem mers een manier om de al langer le vende onvrede te benoemen, aldus Van Doorne. "Wij kregen tijdens de verkiezingscampagne veel klachten over de Broodbus en dachten in eer ste instantie dat wij het niet goed hadden gedaan. Achteraf blijkt dat mensen op die manier hun onvrede konden uiten. Het werd benoem baar". Inschikken Dat is makkelijk, zoals ook de situa tie in het Noorden illustreert. In de stad Groningen kelderden de soci aal-democraten van 18 naar 11 ze tels. Niet alleen de samenstelling van een nieuw college staat ter dis cussie, nu D66 een plaats zal opei sen naast PvdA en CDA, maar er moet ook in het beleid een veer wor den gelaten. Groningen staat voor de vraag of het met name door de PvdA gedragen nieuwe museum in het kanaal bij het NS hoofdsta tion er moet komen. D66 de ver moedelijke nieuwe collegepartner van PvdA en CDA maakt het re ferendum over de bouw van het mu seum tot een van de belangrijkste hoofdpunten van beleid. Ook elders in de provincie moet de PvdA inschikken. Vanzelfspre kend in Winschoten, waar de reke ning van een interne vete met bijbe horende scheuring erg hoog uitviel. De tientallen jaren onafgebroken meerderheid van de PvdA ging in één klap teloor. Omwille van de ver houdingen in het door politeke twisten geteisterde plaatsje liet Commissaris der Koningin Henk Vonhoff maandag weten dat een vierde wethouder voor Winschoten mogelijk zou kunnen zijn. In Veendam, Hoogezand en Em- men, drie traditionele PvdA-bol- werken, zijn de sociaal-democraten gedwongen de colleges politiek bre der te maken. Ze maakten er jaren de dienst uit, maar die heerschappij is nu verbroken. In de raden van het Drentse Emmen en de Friese plaat sen Heerenveen, Ooststellingwerf en Boarnsterhim raakten de socia listen de absolute meerderheid kwijt. De partij die zo vaak arrogantie werd verweten, is beduusd. De Arn hemse lijsttrekker J. van Doorne belooft beter gedrag: "We moeten opener worden en discussies eerder aan de orde stellen. Er werd te veel binnen vier muren gepraat. Plan nen moeten in een vroeger stadium naar buiten komen zonder direct stelling te nemen, want dan sla je de boel dood". De Friese PvdA-bestuurssecreta- ris Jan Eijzenga hamert op de nood zaak van 'goede contacten met de achterban, kiezers en organisaties'. "We moeten goed luisteren naar wat de mensen willen, minder naar wat we zelf willen". SP Raadslid Harry van de Warenburg van de Culemborgse PvdA (provin cie Utrecht) geeft toe dat nogal wat stemmen waarop de PvdA traditio neel kan rekenen, zijn gegaan naar de Socialistiese Partij. "De SP is er overduidelijk wél in geslaagd de kiezer aan te spreken. Vooral veel mensen uit de Molukse gemeen schap hebben op die partij gestemd. De SP had dan ook twee Molukkers op de lijst staan, goed voor 60 voor keursstemmen". De PvdA moet een partij zijn met olifantsoren, zei in Hengelo lijst trekker Evert-Jan Krouwel aan de vooravond van de verkiezingen. De uitslag lijkt zijn pleidooi voor een beter contact met de kiezers alleen maar te onderstrepen. "We hebben misschien toch wel 'ns te veel ach terover geleund. Je ziet het aan de SP (die in Hengelo voor het eerst een zetel behaalde), zij verbinden actie aan de politiek. Max van den Berg had het ooit over werken aan de basis, misschien zijn we dat een beetje vergeten. We werken nog wel voor de mensen, maar misschien niet genoeg met hen". ROTTERDAM Omdat de huren al jaren stijgen, is de overstap van een huurhuis naar een koophuis in de afge lopen periode financieel aan trekkelijker geworden. De huidige hoge rentestand heeft wel een negatieve invloed op deze ontwikkeling. Maar ook met een klein inkomen kan het zinvol zijn te kopen in plaats van te huren. door Annemiek Veelenturf De vraag naar koopwoningen is de afgelopen drie jaar met zeven percent gestegen ten opzichte van de vraag naar huurwoningen, zo blijkt uit onderzoek. Deze vraagver- schuiving wekt bij de Landelijke Organisatie Belangengroepen Huis vesting geen verbazing. Aanzienlij ke huurstijgingen en bezuiniging op de huursubsidie, terwijl de koop sector werd ontzien, hebben deze ontwikkeling in de hand gewerkt. Bij de huidige hoge rentestand, zien veel mensen af van het kopen van een woning, maar makelaars maken zich er geen zorgen over en ver wachten dat het tij spoedig zal ke- Ook het rapport Ontwikkelingen op de Woningmarkt 1988 van het ministerie van volkshuisvesting geeft aan dat de al jaren stijgende huren bij een keuze tussen huren en kopen vaak de doorslag geeft en gunste van een koopwoning. Vol gens prognoses van de Nederlandse Vereniging van Makelaars, geba seerd op voorgenomen regeringsbe leid, zal tot het jaar 2000 landelijk het aantal koopwoningen verhou dingsgewijs toenemen ten koste van de huursector. Wanneer is voor de individuele bur ger kopen financieel aantrekkelij ker dan huren? "In het algemeen geldt dat voor iemand met een bru to jaarinkomen van 30.000 gulden kopen financieel aantrekkelijker is dan huren", stelt makelaar^ Hans J.B. Voorberg. Hij geeft een'aantal rekenvoorbeelden. "Stel dat je een appartement van 40.000 gulden wilt kopen. De maandlasten aan rente en aflossing van de hypotheek be dragen dan bruto 400 gulden, na be lastingaftrek 275 gulden. Daar komt dan de bijdrage aan de vereniging van eigenaren voor een dergelij ke appartement tussen de 75 en 125 gulden per maand bij". Dat levert op een bruto maandlast van 475 tot 525, netto 350 tot 400 gulden. "In het algemeen ligt de huur van een ver gelijkbare woning wat hoger". Voor een appartement met een verkoopwaarde van 150.000 gulden bedraagt de bruto maandlast mo menteel 1229 gulden. Netto bete kent dat 833 gulden. "Voor dat geld heb je een perfecte woning", zegt Voorberg. De huidige hoge rentestand (voor hypotheken tussen de 9 en 10 per cent) heeft tot gevolg dat mensen die een huis willen kopen nu min der kunnen lenen dan bijvoorbeeld twee jaar geleden. Iemand met een bruto jaarinkomen van 70.000 gul den kon toen maximaal 214.000 gul den aan hypotheek krijgen. Begin dit jaar was dat slechts 177.000 gul den. Omdat de rente zo hoog is, zijn per tien februari van dit jaar de nor men voor het verkrijgen van een hy potheek versoepeld. Vandaar dat ie mand met een jaarinkomen van 70.000 gulden nu 190.000 gulden kan lenen. Overigens maakt een be drag aan eigen geld de mogelijkhe den om te lenen groter. Een ander gevolg van die hoge rente is dat potentiële huizenkopers een afwachtende houding aanne men, zo is de ervaring van de Vere niging Eigen Huis. Men wacht op een rentedaling. Het onafhankelijk bureau voor hypotheekadviezen De Hypotheker omschrijft de negatie ve invloed van de hoge rentestand op het animo van huizenkopers als 'beperkt'. En ook in makelaarsland maakt men zich niet echt zorgen. "De hoge rente is een tijdelijke zaak", meent Voorberg. "Het grote verschil tussen inflatie en rente, de reële rente, is eigenlijk te hoog", zegt hij. "Mocht de rentestijging zich voortzetten, dan gaan de prij zen van de koopwoningen dalen. Maar ik zie dat niet gebeuren. De prijzen zullen zich stabiliseren. Want in tegenstelling tot het begin van de jaren tachtig, toen de rente ook hoog was en vervolgens de markt fors daalde, heeft men nu wel vertrouwen in de toekomst". Huisbaas Zijn er, behalve financiële, nog an dere redenen waarom mensen de overstap van een huur- naar een koopwoning maken? "O zeker", zegt Hans Voorberg. "Het gevoel dat men wat voor zichzelf heeft speelt ook een rol. Als je wat aan je huis verbetert, doe je dat voor jezelf en niet voor je huisbaas. Comfort- verhoging heeft bij een eigen huis twee voordelen: je profiteert er zelf van en het verhoogt de waarde van de woning". Die waardeverhoging is relatief. Het is niet zo dat elke gulden die je in je eigen huis stopt, later bij ver koop bij de vraagprijs opgeteld kan worden. "In het algemeen geldt dat men de investering van een verbete ring later voor vijftig percent terug kan vragen", zegt de makelaar. "Dat is afhankelijk van veroudering, smaak en modetrend. Iemand die alles bruin heeft gemaakt, heeft het nu moeilijker geld voor zijn investe ring terug te krijgen, dan iemand die alles in wit heeft uitgevoerd". In vergelijking met een huurhuis kent een koopwoning ook nadelen. De eigenaar neemt het risico van een prijsverschil tussen koop- en verkoopwaarde van zijn bezit voor zijn rekening. Dat verschil kan posi tief, maar ook negatief uitpakken. En dan is er de gebondenheid. "Een huurwoning kan je opzeggen. Dan is in het algemeen de huur een maand later afgelopen", zegt Voor berg. "Dat ligt voor een koophuis natuurlijk anders. Het kan moeilijk zijn je huis te verkopen wanneer de prijzen aan het dalen zijn. Maar het hangt ook van de verkoper af hoe lang hij er over doet zijn huis kwijt te raken. Iemand die heel veel geld wil voor zijn huis, heeft uiteraard veel meer tijd nodig dan iemand die een redelijke prijs vraagt". Een ander groot verschil tussen een verhuizing naar een huur- of een koopwoning is de tijd die de overstap vergt. "Voor de financie ring, de aanvraag van gemeentega rantie en de afwikkeling bij de nota ris ben je toch al gauw twee tot drie maanden kwijt", zegt de makelaar. GEESTELIJK LEVEN Bisschop Tökés tegen Wereldraad: GENÈVE (GPD) - De Roemeense kerkleiders, opportunisti sche en collaborerende bisschoppen en predikers van oecume ne, hebben in de tijd van Ceausescu met succes de oecumeni sche beweging misleid op exact dezelfde wijze waarop Ceause scu de internationale gemeenschap om de tuin leidde. Die harde kritiek uitte de gerefor meerde bisschop Laszló Tókés uit Roemenië gisteren in Genève, waar het algemeen bestuur van de Wereldraad van Kerken een debat wijdde aan de ontwikkelin gen in Oost-Europa. Tokes. rond wiens persoon in december de revolutie begon die tot de val van Ceausescu leidde, nam in zijn toespraak niets terug van de scherpe verwijten die hij de afgelopen tijd richtte aan het adres van de Wereldraad. Hij noemde het uitblijven van steun van kerken buiten Roemenië eer der "de grootste teleurstelling in mijn leven". Tökés werd vorig najaar door zijn bisschop overgeplaatst van wege zijn oppositie tegen de kerk leiding en de overheid. Sinds de revolutie is hij lid van het Front voor nationale redding en deze week werd hij benoemd tot bis schop van een van de twee kerk provincies van zijn kerk. Decennia lang heeft de oecu menische beweging geweigerd de werkelijke situatie van de ker ken in Roemenië onder ogen te zien. "Er werd gedaan of alles normaal was, en dat de kerken, hun taak vervulden in vrijheid en vrede", aldus Tökés. Vrijwel alle vooraanstaande leiders en kerke lijke organisaties, inclusief de Wereldraad, waren slachtoffer van dat valse beeld. Tökés haalde onder andere de Nederlandse theoloog dr. Visser 't Hooft aan, die ooit in Roemenië zei: "Ik zie hier gerealiseerd waar ik heel mijn leven voor gestreden heb: de broederlijke gemeen- schap van kerken is in de socialis tische republiek Roemenië een realiteit". Wijlen Visser 't Hooft was secretaris-generaal van de Wereldraad van 1948 tot 1967. De Roemeense kerkleiders dienden volgens Tökés de belan gen van het onmenselijke, godde loze en onderdrukkende regime, "steeds ten koste van de gelovi gen". Ondanks de collaboratie van de leiding bleven de kerken de enige vluchtheuvel voor de slachtoffers van het regime, zei Tökés. Hij sprak in dit verband van schizofrene kerken. Hij zei dat het niet toevallig is dat de Roemeense revolutie haar oor sprong vond in een kerkgebouw. "God wil de kerk gebruiken voor de transformatie van de samenle ving". Het algemeen bestuur moet zich nog buigen over een resolu tie inzake Roemenië. De kans dat de resolutie die kant op gaat. is echter klein. De commissie die zich over een tekst heeft gebogen, verschuilt zich achter het formele argument dat publieke verklarin gen niet bedoeld zijn om eigen be leidsbeslissingen te kritiseren. Secretaris-generaal dr. Emilio Castro heeft tot nu toe volgehou den dat de Wereldraad bekend was met de ernst van de situatie, maar in de gegeven omstandighe den heeft gedaan wat hij kon. Tökés laat zich de werkwijze van de koptelefoon uitleggen door de se cretaris-generaal van de Wereldraad, Castro, die volhoudt dat de We reldraad gedaan heeft wat hij kon. (foto ap) LEIDEN Het Amerikaanse Grand Rapids vormt een Neder lands emigrantenbolwerk van christelijke origine. Daar komen de jongeren vandaan die de Chris telijke Emigratie Centrale (CEC) uit Den Haag sinds vijfjaar 's zo mers in Nederlandse gastgezin nen onderbrengt. Dit jaar is de CEC ook op zoek haar enige gast gezinnen rn Leiden en omgeving. De directeur van de CEC, Kees Hulsman uit Leiden, legt uit dat de centrale, die reeds sinds 1927 bestaat, vijf jaar geleden met dit uitwisselingsprogramma voor jongeren is gestart, om de contac ten tussen het nageslacht van emigranten en het oude vader land te bevorderen. "Het gaat er om de jongeren intensief kennis te laten maken met de cultuur". Het is de bedoeling dat deze zo mer 14 Amerikaanse jongeren in de leeftijd van 16 tot 18 jaar vijf weken lang bij een gastgezin wor den ondergebracht. Omdat de jongeren een protestants-kerke lijke achtergrond hebben, zoekt de CEC speciaal gezinnen, die kerkelijk meelevend zijn. In het geval van Leiden gaat het om drie meisjes. "Wij zoeken daarvoor gastgezinnen waar ook een meisje van ongeveer die leef tijd is", aldus Hulsman. Kennis van de Engelse taal is een vereis te. Tenminste, bij de jeugd. Zij kunnen desgewenst binnen het gezin als vertaler optreden, aldus de CEC-directeur. De gastgezinnen krijgen geen vergoeding voor de opvang, maar ze krijgen er wel wat voor terug, zegt Hulsman. "De buitenlandse gast kan een 'verrijking' zijn. Bo vendien hebben dè kinderen van het gezin de mogelijkheid van een tegenbezoek in 1991". De periode van vijf weken is wel wat lang, beaamt Hulsman. "Wij hebben daar voor gekozen omdat je zo optimaal gebruik maakt van het bezoek. De reis moeten de jongeren namelijk vaak zelf betalen". De ervaring van de CEC is inmddels dat meer mensen die periode als lang erva ren. De mogelijkheid bestaat om een deel van de tijd als gastgezin op te treden, aldus de directeur. Informatie via de CEC, tel. 070- 469322, of bij Hulsman privé, tel. 071-223084. Communiteiten. Bisschop Bar van Rotterdam ziet met lede ogen aan, dat communiteiten van reli gieuzen in zijn bisdom worden opgeheven. Hij heeft besturen van orden en congregaties waar van leden in zijn bisdom wonen, in een brief gevraagd niet te snel tot opheffing van een leefge meenschap in zijn bisdom over te gaan. Volgens Bar is het grootste deel van de communiteiten en al leenwonende religieuzen "van groot belang voor de leefbaarheid van de Randstad". LEIDEN Het ledental van de Unie van Baptisten Gemeenten is met 12.356 de afgelopen vijf jaar vrijwel gelijk gebleven en dat stemt tot nadenken, aldus G. Bos veld in het unieblad 'De Chris ten'. De term 'stabilisering' vindt hij een "al te rooskleurige om schrijving". Ondanks de bevolkingsgroei zit het ledental van de unie al ja ren op hetzelfde niveau (het totaal is op twee zielen na gelijk aan dat van vijfjaar geleden), en dat vindt Bosveld een bedenkelijke zaak. Deze stilstand vraagt volgens hem om verootmoediging voor God, "waarom Hij niet méér on der ons kon doen. Menige andere Evangelische gemeente kende immers wèl groei en expansie". Bij de unie zijn 83 gemeenten aangesloten. Werden er het afge lopen jaar 407 mensen gedoopt, 280 leden onttrokken zich aan de gemeenten. Volens Bosveld is dat "het meest verontrustende cij fer". Beroepingswerk Hervormde Kerk: beroepen te Hilli- gersberg (part-time) E. H. Zoomers kand. Zoetermeer en vicaris Leiden. Gereformeerde Kerken: aangeno men naar Zoetermeer drs. J.A. Koole 's-Gravenzande. Gcref. Kerken vrijgemaakt: beroe pen te Amsterdam-Zuidwest A.L.Th, de Bruijne Nijverdal. Gereformeerde Gemeenten: beroe pen te Puttershoek D. Hakkenberg Groningen: bedankt voor Woerden A. Bac Bodegraven. Geref. Gemeenten in Nederland: be roepen te Veenendaal F. Mallan Leer-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 2