Journalistenkara vaan trekt voorbij aan Van Goghs
Geen subsidie Shaffy-theater
Roman Claus schandalig'
vertaald in het Duits
WC-bril wordt
een leesbril
OORLOGSLEED
WOENSDAG 28 MAART 1990
KUNST
PAGINA 33
AMSTERDAM (ANP) -
Een internationaal gezel
schap van tussen 850 en 900
journalisten verzamelde
zich gisteren in het Rijksmu
seum Vincent van Gogh in
Amsterdam en het Rijksmu
seum Kröller-Müller in Ot-
terlo voor de voorbezichti
ging van de grote expositie
die is georganiseerd ter her
denking van het honderdste
sterfjaar van Vincent van
Gogh. Daarbij waren onge
veer 50 radio-en televisie
ploegen, zo vatte de woord
voerster van de Stichting
Van Gogh 1990 de opkomst
samen.
De woordvoerster deelde verder
mee dat er inmiddels 500.000 toe
gangsbewijzen zijn verkocht voor
de dubbel-expositie in Amsterdam
en Otterlo. Deze wordt vrijdag ge
opend door koningin Beatrix en
duurt tot en met 29 juli, de sterfdag
van de schilder in 1890. De stichting
heeft zijn sluitende begroting mede
gebaseerd op de verkoop van
800.000 toegangsbewijzen, maar er
kunnen maximaal 1,4 miljoen be
zoekers worden ontvangen.
Voor de opvang van de bezoe
kersstroom in Amsterdam hebben
de vier hoofdsponsors inmiddels
een tijdelijk Van Gogh Village op
gericht op het Museumplein. De be
zoekers kunnen daar terecht voor
een hapje en een drankje en de aan
schaf van souvenirs. Als fraaiste
'souvenir' kan echter de dubbele ca
talogus dienen die is uitgebracht in
een aantal Europese talen. Alleen
de Westduitsers durfden dit com
merciële risico niet aan. De catalo
gus toont alle geëxposeerde werken
in 'ware kleuren' en bevat een een
aantal grondige artikelen ter toe
lichting op de ontwikkeling van
Van Gogh als kunstenaar en zijn ei
gen visie daarop.
Leidraad
Het actieve kunstenaarsbestaan
van Van Gogh (1853-1890) heeft al
leen de laatste tien jaar van zijn le
ven beslaan. Hij maakte in die pe
riode ongeveer 900 schilderijen,
waarvan er de komende tijd 133
worden getoond in het Van Gogh-
Het werk is in de eerste plaats af
komstig uit het Van Gogh-museum
en het museum Kröller-Müller die
samen de grootste Van Gogh-col-
lectie ter wereld beheren. Daar
naast werd echter een essentiële
aanvulling geleverd door bruikleen
gevers uit onder meer Japan (het
Kunstmuseum in Hiroshima), Italië
(de Galleria Nazionale d' Arte Mo-
derna in Rome), Frankrijk (het Mu-
s'ee d' Orsay) in Parijs) en de Vere
nigde Staten (een groot aantal mu
seale en particuliere collecties).
Als leidraad bij de samenstelling
van de expositie is het werk geno
men dat Van Gogh zelf als 'de kern'
van zijn oeuvre beschouwde. Voor
de reconstuctie van zijn denkbeel
den daarover konden de samenstel
lers onder meer gebruik maken van
gegevens als het formaat van de
doeken, het bestaan van meerdere
versies van één schilderij en niet in
de laatste plaats de brieven van de
schilder aan zijn broer Theo.
Deze opzet leidde tot een exposi
tie waarin een breed overzicht
wordt gegeven van de groei van de
kunstenaar van "een wat geexal-
teerde, onbeholpen tekenaar tot een
in onze ogen volleerde meester met
een onnavolgbaar oeuvre", zo
schrijven Evert van Uitert en Louis
van Tilborgh in de schilderijencata
logus.
Er zijn opvallend veel schilderij
en met hetzelfde (soort) onderwerp
geselecteerd zodat goed is te zien op
welke gedreven manier Van Gogh
zijn kunstenaarsschap vervolmaak
te. Zo hangen er verschillende ver
sies van '1' Arl'esienne', 'La Berceu
se', 'Les Alyscamps' en 'De slaapka-
Tekeningen
De expositie in Otterlo. waar aan de
hand van 248 van de 1100 bekende
tekeningen stapsgewijs de ontwik
keling van Van Gogh als tekenaar
kan worden gevolgd, laat zien dat
zijn meesterschap niet alleen de
schilderijen gold. Van Gogh stelde
ooit zelf dat "de wortel van alles
teekenen is" en is het tot aan zijn
dood blijven doen.
Daarbij worstelde hij altijd met
het conflict tussen kwaliteit en de
vereiste snelheid van werken. Hij
was daar pas in de zomer van 1888
tevreden over, zo schrijft Johannes
van der Wolk in de tekeningencata
logus.
Ook voor dit deel van de expositie
is overigens alleen werk uitgekozen
dat Van Gogh zelf als "voldragen"
beschouwde.De tekeningen wer
den nog nooit eerder in zo groten
getale aan het publiek getoond om
dat daglicht schadelijk kan zijn
voor hun kwaliteit. De zalen in het
museum zijn daarom voor deze ge
legenheid verduisterd tot een
lichtsterkte van 50 lux.
Internationale media storten zich op Van Gogh-tentoonstellingSchilderijen filmen en elkaar.
iGPD)
GRONINGEN (ANP) - De roman
'Het verdriet van België' van Hugo
Claus is schandalig in het Duits ver
taald. Dit zei dr. Heinz Eickmans
van het Nederlands Instituut van de
Wilhelmsuniversiteit in Münster,
Bondsrepubliek, gisteren in Gro
ningen, waar hij in het Harmoniege
bouw sprak over de hedendaagse
Nederlandse literatuur in Duitse
vertaling.
Neemt de overheid haar cultuur
politieke verantwoordelijkheid niet
serieus genoeg, dan zal het aanzien
van de Nederlandse literatuur en
cultuur in Duitsland worden be
paald door toeval en blinde com
mercie. Dat kan dan het beeld van
grote droefenis opleveren zoals het
geval is met de gewraakte vertaling.
Eickmans meent dat de grote
Westduitse uitgeverijen misschien
wel over vertaalkritische deskun
digheid beschikken, maar grondige
kennis van de Nederlandse taal en
literatuur is er een zeldzaamheid.
Er valt volgens Eickmans veel te
verbeteren. De vertaalkritiek moet
haar academisch isolement verlaten
en beseffen ook een toetsende taak
te hebben in de massamedia.
Hij achtte scholing en nascholing
van literaire vertalers van het aller
grootste belang, ook met het oog op
1993. Dan is Nederland het zwaarte
punt van de grootste jaarlijkse boe
kenbeurs ter wereld, die van Frank
furt.
Eickmans wees erop dat de studie
van de Nederlandse taal en litera
tuur in de Bondsrepubliek zich
stormachtig heeft ontwikkeld. De
opleiding Nederlands in Munster
telt meer dan 300 studenten en is
daarmee de grootste buiten Neder
land.
De activiteiten van Münster en
van instituten in Keulen, Berlijn en
Oldenburg stralen uit naar volksho
gescholen en onderwijs. De ontwik
keling wordt versterkt door het in
terdisciplinaire universitaire cen
trum voor de Nederland-studie dat
onlangs in Münster is gevestigd. Bij
dit centrum staat de Noord- en
Zuidnederlandse cultuur in het
middelpunt. De vertaling is het al
les beheersende medium in de ver
spreiding van met name de Neder
landse letterkunde en dat zal voor
lopig wel zo blijven, aldus Eick-
AMSTERDAM (ANP) - Het Shaf
fy-theater in Amsterdam heeft de
Arob-procedure verloren die het
had aangespannen tegen de ge
meente Amsterdam. De Raad van
State liet het besluit van de hoofd
stad intact om het theater per 1 sep
tember 1990 geen subsidie meer te
geven. Dit heeft het Shaffy-theater
gisteren bekend gemaakt.
Het theater wilde met de proce
dure bereiken dat de subsidie pas
per 31 juli 1992 zou worden gestaakt
in plaats van september dit jaar.
"Het Shaffy-theater wil nu verder
praten met de gemeente om een op
lossing te vinden voor de komende
twee jaar", aldus directie en bestuur
van het theater.
Het theater vindt het onbehoor
lijk dat de gemeente plotseling
stopt met de subsidie on
Meer bezoekers
Concertgebouw
AMSTERDAM (ANP) - Het aantal
bezoekers van het Concertgebouw
in Amsterdam is vorig jaar toegeno
men met 14 procent ten opzichte
van 1988. Het bedrijfsresultaat is
verbeterd met 400.000 gulden van
1,8 miljoen negatief naar 1,4 miljoen
gulden negatief. De gemeente sub
sidieert het Concertgebouw met
een bedrag van ongeveer 1,5 mil
joen gulden. Deze gegevens staan in
het jaarverslag 1988/1989 van het
Concertgebouw dat maandag 2
april officieel wordt gepresenteerd
aan de aandeelhoudersvergadering.
In het seizoen 1988-1989 gingen
570.000 muziekliefhebbers naar het
Concertgebouw. Het seizoen daar
voor waren dat er 500.000. Hierdoor
stegen de inkomsten behoorlijk:
met meer dan 35 procent. De in
komsten uit zaalverhuur namen toe
met bijna 30 procent terwijl de hore-
ca-omzet groeide met ruim 60 pro
cent.
De kosten stegen 21 procent. De
stijging van de personeelskosten
wordt volgens het jaarverslag ver
oorzaakt doordat het gebouw is uit
gebreid met een nieuwe vleugel. Er
was daardoor meer technisch,
schoonmaak- en bewakingsperso
neel nodig. Er is ook meer personeel
aangetrokken door de toeneming
van het aantal concerten.
De begroting is met ruim 300.000
gulden overschreden. Voor een aan
zienlijk deel, 100.000 gulden, wordt
die overschrijding veroorzaakt door
een verhoging van de onroerend-
goedbelasting. Het Concertgebouw
hoopt dat de gemeente die verho
ging zal compenseren met een ver
hoging van de subsidie.
initiatieven te ondersteunen, zoals
de moderne muziek door de 'IJsbre
ker'. Het steekt het theater verder
dat het maar een korte overgangsfa
se is gegund om 1993 te halen. De
gemeente heeft het Shaffy-theater
twintig jaar lang in toenemende ma
te gesubsidieerd.
Bij de behandeling van de zaak
eind januari betoogde de raadsman
van het Shaffy-theater dat Amster
dam haar bevoegdheden misbruikt
of tenminste verkeerd combineert.
Ze kocht in 1982 het pand Felix Me-
ritus aan de Keizersgracht en zette
daar het Shaffy in. Dat mocht het
tot en met 1992 huren. Door de sub
sidie in 1990 stop te zetten bereikt
de gemeente dat het Shaffy er twee
jaar eerder uit moet, omdat het
doodeenvoudig de huur niet meer
kan opbrengen.
Verder nam het theater het de ge
meente kwalijk dat zij het advies
van de Amsterdamse kunstraad
naast zich had neergelegd. De raad
was mening dat verdwijning van
Shaffy een vergrijzing zou beteke
nen voor Amsterdam.
Wethouder W. Etty van financiën
zei tijdens de behandeling dat het
pand was gekocht in het kader van
de monumentenzorg voor een „cul
turele bestemming" en dus niet spe
ciaal voor het Shaffy-theater. Bo
vendien zou het Shaffy best mogen
blijven als het de huur uit andere
bronnen zou kunnen betalen.
Etty zei verder dat de procedure
normaal is afgehandeld, dat er toch
al een overcapaciteit is aan kleine
zalen en dat het toneel veelvuldig
wordt gesteund door de overheid.
Dit terwijl moderne (en ook kamer-)
muziek juist weinig steun ondervin
den. Snijden in de subsidie was bo
vendien nodig omdat anders bij
voorbeeld het Holland Festival fail
liet zou zijn gegaan.
KUNSTRAAD - Mr. drs. Adze Ni-
colai (30) wordt de nieuwe alge
meen secretaris van de Raad voor
de Kunst. Zijn benoeming wordt
een dezer dagen verwacht. Nicolai
is de opvolger van Yvonne van
Baarle, die per 1 maart directeur is
geworden van de nieuwe dienst cul
tuur in Leiden. Nicolai werkt nu
nog als stafmedewerker bij de di
rectie Kunsten van het ministerie
van WVC. In die hoedanigheid heeft
hij diverse nota's geschreven.
LONDEN -
De zesjarige Ja
panse violiste
Tomomi Sawa-
be bespeelt haar
instrument voor
de portier van
het Londense ho
tel Claridges
waar de bijzon
derheden van
het 'Japans Fes
tival '91' werden
bekend ge
maakt. Het festi
val is zeer geva
rieerd. Er zijn
uitvoeringen
van Japanse
theatergezel
schappen, tal
van culturele
activiteiten, tot
een toernooi van
Sumo-worste-
laars in de
Royal Albert
Hall in Londen,
aan toe. <fotoAP>
Expositie foto's
G. H. Breitner
AMSTERDAM (ANP) - In het Am
sterdams Historisch Museum is van
26 maart tot en met 27 mei een selec
tie te zien van de duizenden foto's
die George Hendrik Breitner (1857-
1923) maakte. Behalve schilder was
Breitner een enthousiast fotograaf
van vooral Amsterdamse straattafe
relen. Op de expositie hangen bo
vendien bijzondere foto's die hij
van zijn vrouw, familieleden en
naaktmodellen maakte.
De schilder gebruikte de foto's
geheel of gedeeltelijk als hulpmid
del bij het maken van zijn schilderij
en en tekeningen. Een bekend voor
beeld daarvan zijn de schilderijen
van bouwputten. Dit materiaal
raakte na zijn dood in vergetelheid.
De negatieven gingen in de loop van
de tijd ernstig in kwaliteit achteruit,
maar de Haarlemse fotograaf Harm
Botman heeft er inmiddels nieuwe
afdrukken van gemaakt zodat zij
voor het nageslacht blijven behou
den.
Tegelijkertijd is in het museum
een expositie te zien over de docu
mentaire fotoboeken die na de
Tweede Wereldoorlog zeer populair
waren. Oorzaak daarvan was onder
meer dezelfde 'beeldhonger' bij het
publiek die ook het bioscoopbe
zoek en het Amerikaanse fotomaga
zine 'Life' zo populair maakte.
DEN HAAG (GPD) - De Duitse
vertaling van 'Het verdriet van Bel
gië' stemt tot diepe droefenis.
"Sommige delen van de roman
slaan echt nergens meer op", aldus
Eickmans, "Der Kummer von Flan-
dern is in ieder geval een uiters
raadselachtig boek geworden
De hoogleraar somt wat voor
beeldjes op. Twee dames praten in
het verhaal over een bevalling. In
sappig Vlaams gaat dat zo: 'Aan den
andere kant, Constance, voelt ge dat
niet altijd. Bij onze Alfons heb ik
niets gevoeld, niksmendalle. 'k Ga
naar achter, ik zet mij op de bril. ik
zeg: Tiens, wat krijgen we nu?, en
hij rolde eruit'.
In het Duits krijgt het gesprek
een geheel andere wending. De da
me vertelt: 'Bei meinem Alfons ha-
be ich nichts gemerkt, überhaupt
nichts. Ich gehe nach hinten, setze
meine Brille auf, sage Tiens, was ha-
ben wir denn da? und er flutscht he-
raus'. "Een leesbril is ook in het
Duits toch heel wat anders dan een
wc-bril, dacht ik zo", aldus Eick-
Of: "Heeft iemand uit het dorp ge
zien, dat je met haar wegging9"
"Nee luit, Ze zat alleen onder de
truck naar de muziek te luisteren".
De vertaler heeft de zaak omge
draaid; „Hat jemand aus dem Dorf
gesehen dass du mit ïhr weggegan-
gen bist?" "Nein, Leutnant. Sie sas
sen alle unter den Lastwagen und
Horten der musik zu".
Adèle Bloemendaal
met nieuw
soloprogramma
ALKMAAR Adèle Bloemendaal
komt het komende theaterseizoen
opnieuw met een soloprogramma
naar de Nederlandse schouwbur
gen. Na haar vorige programma
'Adèle in Casa Blanca' brengt zij nu
de voorstelling 'Adèle op de Orino-
De teksten die ze gebruikt komen
van onder anderen Jan Boerstoel,
Frans Mulder en Jacques Klöters,
met wie ze het programma ook sa
menstelt. De bijbehorende compo
sities worden geleverd door Martin
van Dijk en Tom Barlage en de regie
heeft Kees Prins.
Adèle zal zich laten zien als we
reldreizigster, op de vlucht voor
Arabieren in de woestijn, die in de
Oriënt-Express Russische roulette
speelt met de vice-consul van Frans
Guyana en die overal de gebaande
paden poogt te verlaten, op de hie
len gezeten door hordes westerse
toeristen.
Werk Van Gogh oppervlalddg
LYON (AP) De Franse schrijfster Francoise Sagan (54) is gisteren door
een Franse rechtbank veroordeeld tot eeh voorwaardelijke celstraf van
een halfjaar wegens drugsbezit. Ook moet zij 10.000 francs boete betalen
en 360.000 francs overmaken aan de Franse douane.
Sagan werd vorig jaar gearresteerd nadat in haar woning 300 gram heroi
ne en 300 gram cocaine waren aangetroffen. Haar arrestatie maakte deel uit
van een actie van de politie tegen de leveranciers die de Parijse literaire
wereld van drugs voorzagen. In totaal stonden 45 mensen terecht, van wie
Andre Trihan vijftien jaar cel kreeg. Hij zou als schakel in de nu ontmantel
de French Connection van 1983 tot 1987 heroine hebben geïmporteerd.
Francoise Sagan werd in 1954 op slag beroemd na het verschijnen van
haar eerste roman, 'Bonjour Tristesse'. Sindsdien heeft zij meer dan twaalf
bestsellers geschreven, alsmede toneelstukken en filmscenario's.
AMSTERDAM Bij het Amsterdamse Rijksmuseum kwamen onlangs
vier Roemeense schilderijen aan die tijdens de revolutie vorig jaar ernstig
beschadigd raakten. De werken zullen in het museum en bij de Stichting
restauratie-atelier Limburg worden gerestaureerd. Het schilderij op de fo
to is 'De kruisdraging' van de Zuid-Nederlandse 16de-eeuwse schilder Jan
van Heinessen. (foto ANP)
DEN HAAG (ANP) De voornaamste reden van de belachelijk hoge prij
zen voor schilderijen van Van Gogh ligt in de signatuur 'Vincent'. Dit con
cludeert prof. Hermann Bauer in het eerstvolgende nummer van Westduit
se kunstmaandblad 'Pan'.-
Bauer, hoofd van de faculteit geschiedenis der schone kunsten aan de
Universiteit van München, keurt de Van Gogh-euforie af. Hij stelt vast dat
Van Gogh niet zelden een slecht schilderij maakte. Dit komt doordat hij
vereenzaamde en terugviel op jeugdige, zelfs kinderlijke naïviteit.
Ondanks zijn inspanningen om in zijn schilderijen verschillende facet
ten uit de natuur voor te stellen, schiep Van Gogh volgens de hoogleraar in
werklijkheid slechts een aangenaam sierpatroon dat dikwijls heel opper
vlakkig was. Door verf rechtstreeks uit de tube op het doek te brengen, be
reikte hij niets anders dan een simpele, zelfs banale voorstelling, vindt
Eind vorige eeuw werd aan de Amsterdamse Van Diemenstraat gebouwd. De schilder en tekenaar George Hen
drik Breitner maakte daar toen deze opname van. De foto maakt deel uit van de tentoonstelling in het Joods Histo
risch Museum.
'Foto in omslag' toont 70 fotoboe- boeken is opgenomen. Zo hangt er *em Diepraam, Ed van der Elsken,
ken aangevuld met een aantal ver- fotowerk van gerenommeerde foto- Cor Jaring, Dolf Toussaint, Koen
grotingen van het werk dat in deze grafen als Oscar van Alphen, Wil- Wessing en Ad Windig.
Sagan veroordeeld voor drugsbezit
