We hebben de strijd gewonnen
Womngbouwvereniging Leiden:
de cijfers spreken voor zich
Architect Verheijen:
ik ben er apetrots op
Goede bedoelingen,
onhandige presentatie
'Geen direct gevaar voor
omgeving terrein Sigma'
1^ - MEIDEN/REGIO
LEIDEN - Dc
Agaatlaan is ecn
juweel van een flat
geworden. Dat
menen de bewoners
die vele ontberingen
van de ingrijpende
renovatie te boven
zijn gekomen.
Volgens hen is het
niet langer een
schande om er te
wonen, zijn ze zelfs
trots op hun flat.
Anderhalf jaar na de
grondige renovatie
zijn er overal
juichende verhalen
te horen. Dat is wel
eens anders
geweest.
Door vergaande en
zichtbare
verpaupering
bouwde dc
Agaatlaan ecn
bedenkelijke
reputatie op.
Leegkomende flats
waren bijna niet
meer te verhuren,
omdat niemand er in
wilde wonen.
Vandalisme en
criminaliteit
vierden hoogtij,
alles was
ondergekladdcrd
met graffiti,
vuilniszakken
werden over de
reling naar beneden
gegooid en niemand
kende elkaar.
Dat alles blijkt nu
verleden tijd te zijn.
Bij de opknapbeurt
betrokken partijen
(bewoners,
Woningbouwvereni
ging Leiden en de
architect) blikken in
bijgaande verhalen
terug op de oude en
vooral op de nieuwe
situatie. Het ziet er
naar uit dat de wijze
waarop de
problemen van de
Agaatflat zijn
verholpen straks
model staat voor de
aanpak van flats in
de Slaaghwijk.
Verpauperde flat aan Agaatlaan is uit zijn as herrezen
LEIDEN - "Hoe het nu is? Uit
de kunst. Kan niet anders zeg
gen". Voorzitter Cor van Eg-
mond van de bewonerscom
missie Agaatlaan is juichend
over de renovatie die de flat
van april tot september 1988
in een complete bouwput om
toverde. Hij behoorde samen
met Maja Brunt tot de strij
ders voor verbetering van het
eerste uur. Ze zaten vanaf het
begin in 1982 in de bewoners
commissie en stapten in 1987
naar de eigenaresse Woning
bouwvereniging Leiden met
de eis van een opknapbeurt.
door
Meindert van der Kaaij
Voor de renovatie liepen beiden
nog met verhuisplannen rond. Nu
zegt Van Egmond: "Ze zouden
me moeten wegdragen, want ik
heb het nu vreselijk naar m'n
Maja Brunt valt hem onmiddel
lijk in de rede. "Kijk dan eens hier
om je heen", zegt ze op haar hefti
ge manier. "Dan zi'é je het toch.
Die hal beneden is zo schoon dat
ik nu weer visite durf te ontvan
gen zonder me kapot te schamen.
Je vindt er zelfs geen papiertje
meer. We hebben gewoon gewon
nen!" klinkt het triomfantelijk.
Bij de vraag wat er vroeger dan
aan mankeerde, kijken ze elkaar
somber aan. "Moeten v
naar boven halen?" Dan komt er
een rits van nare herinneringen.
Bij voorbeeld over het portaal dat
zo smerig was, dat de leuningen
niet om aan te pakken waren.
Overal lagen papier en kranten.
"Bewoners scheurden in de hal
hun post open, de inhoud namen
ze mee naar boven en de envelop
flikkerden ze op de grond. Kon ze
gewoon niks schelen", zegt Van
Egmond.
Herrezen
Bij de garages beneden was het
elk weekeinde raak. Mensen sleu
telden daar de hele dag en spoten
er zelfs hun auto's. Altijd
ellende met het vuilafvoer. De te
smalle stortkokers verstopten om
de haverklap. Sommige bewo
ners vonden de afstand naar de
stortkoker te lang en gooiden hun
vuilniszak maar over de reling, zo
de plantsoenendienst handen vol
werk bezorgend. Baldadige jeugd
gooide sigaretten en andere bran
dende voorwerpen in de koker
waardoor de vuilcontainer gere
geld in de fik stond. "Dan kwam
midden
in de nacht de brandweer maar
weer", zegt Van Egmond hoofd
schuddend.
Ruiten werden regelmatig in
gegooid. In de liften was geen on
beschreven plekje, alles was on-
dergekalkt met obscene taal. Het
verwijderen van de graffiti was
onbegonnen werk, want het
kwam elke keer terug. "Soms
ging ik wel eens op zondagmor
gen naar beneden om een beetje
op te ruimen, zo schaamde ik me
voor mijn visite. Het was natuur
lijk onbegonnen werk", zegt
Brunt.
Voor haar was het definitieve
bewijs dat de Agaatflat uit zijn as
is herrezen de prettige viering van
oud op nieuw een paar maanden
geleden, vroeger altijd een van de
ergste periodes van het jaar. "Ik
ben gaan kijken en vond niet één
papiertje in de hal. Al het vuur
werk was buiten afgestoken. Ge
weldig toch?"
Knokken
De overwinning is de bewoners
echter niet zonder meer in de
schoot geworpen. "We hebben er
voor moeten knokken", verzekert
Van Egmond. "We werden voor
gesteld aan Auke Mulder die net
directeur was geworden bij de
WBL. We vertelden van onze pro
blemen en tot onze verbazing
hadden we de volgende dag een
afspraak met hem om eens uitge
breid te praten. Wij wilden een
opknapbeurt, een verfje hier en
een tegeltje daar, maar hij had
veel grootsere plannen. Toen is
het balletje gaan rollen".
Achteraf zijn er toch ook zeker
minpunten in het geheel te noe
men. Zo viel de overlast die de re
novatie met zich meebracht be
hoorlijk tegen. "Het was eigenljk
een grote bouwput. Het leek of ze
overal tegelijk bezig waren", zegt
Brunt. Dan bemoeit ook de
vrouw van Van Egmond die tot
dan heeft zitten luisteren, zich
met het gesprek. "Soms was het
gedreun zo erg dat ik het binnen
niet meer uithield. Ben ik in het
bushokje verderop gaan zitten
om even bij te komen".
Voor alle bewoners is nu het
leed geleden. Door de afsluiting
van de gallerijen heeft iedereen
weer deurmatten voor de deur en
hangen klompen met grond bui
ten aan de muur. "Van de zomer
zijn de gallerijen een bloemen
zee". glundert Brunt. "Geen fiet
sen meer te zien. De tuinen bene
den zijn zo schattig geworden. De
gemeente heeft voor de kinderen
verschillende speeltjes ge
plaatst".
"Weet je", zegt Van Egmond,
"laatst was hier mijn verzeke
ringsagent. Die kerel heeft hier
toch zo'n 60 klanten. Hij vertelde
dat over 1989 geen enkele schade
claim was ingediend. Het jaar
daarvoor betaalde de verzekering
nog voor 50.000 gulden uit aan
schade door inbraak en vernie
ling".
LEIDEN - Directeur Auke Mul
der van de WBL laat de cijfers
voor zich spreken. Het percenta
ge bewoners dat in 1989 is ver
huisd, ligt onder de 10 procent.
Bij de flats in de Merenwijk ligt
dat percentage dicht bij de 20.
Door de invoering van stadsver
warming zijn de bewoners van de
Agaatlaan bijna 25 gulden per
maand minder aan verwarmings-
kosten gaan betalen. De kosten
om de omgeving van de flat netjes
te houden zijn tot een minimum
gedaald. Geen gebroken ruiten,
geen graffiti.
"Voor ons was de Agaatlaan
een testcase. We dachten dat het
de totale investering van 12 mil
joen waard zou zijn, maar we wis
ten het niet zeker. Aan de andere
kant hadden we ook geen keus.
Er moest iets aan de verpaupe
ring gedaan worden want zo ging
het niet langer", zegt Mulder op
opvallend koele toon. De WBL
heeft ook nog zo'n 900 flatwonin
gen in de Merenwijk die om de
zelfde aanpak vragen. "Nu deze
proef gelukt is, weten we zeker
dat we het zó en niet anders in de
Slaaghwijk willen gaan doen".
Volgens Mulder en uitvoerder
Van Woudenberg ligt het succes
in de integrale aanpak van de pro
blemen. "Als één onderdeel was
weg gevallen, had het heel anders
gelopen". Mulder had voordat hij
in Leiden directeur werd al in
Amsterdam gezien dat in verpau
perde buurten een rigoureuze en
fundamentele aanpak het beste
werkt.
Het opknappen alleen werd als
onvoldoende gezien. De indeling
van de bijna 300 meter lange flat,
daarmee de langste van Leiden,
moest totaal veranderen. Dus
kwamen op de galerijen schotten
en ontstonden er gangen met 4 tot
6 woningen. De deuren naar de
gangen werden afgesloten. De
brievenbussen gingen weer naar
boven. "Iedereen heeft nu een
deel buitenshuis dat hij weer tot
eigen terrein kan rekenen. De we
reld houdt niet meer bij de voor
deur op. Er is hierdoor weer soci
ale controle", zegt Van Wouden
berg.
Een andere ingrijpende veran
dering was het verleggen van de
ingangen van de flat naar de an
dere kant en het verleggen van de
weg. Op de begane grond werden
LEIDEN - Zeer zelfvoldaan trekt
architect Fons Verheijen aan een
dikke sigaar. "Apetrots ben ik er
wel op", zegt hij over de Agaat
laan. "Heb je die Van Egmond al
gesproken over die verzekerings
agent. Dat is toch magnifiek. Daar
word ik helemaal warm van".
Het was destijds Verheijens
eerste renovatieproject. Mulder
had hem aangetrokken, omdat hij
tevreden was over de woningen
die Verheijen voor de Lange-
gracht had gemaakt. Nu houdt de
mede-directeur van architecten
bureau Verheijen, Heuer, De
Haan zich bezig met de plannen
voor de flatwoningen in de Me
renwijk en heeft hij dergelijke
projecten in Zwolle, Delft en Den
Haag.
De filosofie van Verheijen is dat
als iets mooi is,'mensen daar zui
nig op zijn. "Vandaar dat ik be
paalde dingen bewust heel kwets
baar -heb gemaakt". Verheijen
maakte vervolgens vier nieuwe
entrees met een pui die helemaal
van glas werd gemaakt. Daarvan
is tot nu toe nog geen ruit kapot
gegaan. Met name 's avonds wan
neer de kokers verlicht zijn, is dat
een opvallend mooi gezicht. Door
kenners wordt dit terecht vaak
'boegbeelden van de vernieu
wing' genoemd.
Verheijen wilde zich hiermee*
afzetten tegen de gebruikelijke
gang van zaken. "Wanneer des
tijds een ruit kapot was, werd de
ze vernieuwd. De volgende keer
dat het kapot ging, werd het of
dichtgetimmerd of kwam er ge
wapend glas in. Ja, dan krijg je
een atmosfeer die niet te pruimen
is. Dan zou zelfs ik zin krijgen te
gaan rammen". Het vandalisme-
bestendig maken van de omge
ving werkt dus juist averechts.
Uit zijn studententijd weet hij
hoe het verpauperingsproces in
elkaar zit. "Ik woonde in een stu
dentenhuis dat keurig werd opge
schilderd. De plee was mooi en
we hielden het regelmatig
schoon. Dat ging een paar weken
goed. Een van ons plakte op een
gegeven moment een sticker op
de deur en een paar weken later
zat de hele wc onder. Het duurde
maar een korte tijd dat we hem
ook niet meer schoon maakten".
Verheijen begreep ook dat de
flat veel te massaal was en dat het
in deeltjes gehakt moest worden.
Daarnaast moest de entree helder
en mooi worden, zodat het prettig
was om daar te vertoeven. "Het is
helemaal betegeld en geschilderd
in leuke kleuren. Het is kortom
een chique entree. Mensen zijn er
trots op en dus willen ze er wat
voor doen om het zo te houden".
De architect geeft echter grif
toe dat alleen het mooi maken
van een gebouw beslist niet vol
doende is. "Daar hoort ook zeker
een huismeester bij die zorgt voor
controle en op tijd zorgt voor on
derhoud. Ook moet het afgelopen
zijn met het grote verloop. Door
een andere woningtoewijzing
moeten daar mensen komen die
honkvast zijn. Als dat allemaal
niet gebeurt, gaat het gegaran
deerd weer naar de bliksem".
de garages weggehaald. In de
plaats daarvan kwamen wonin
gen met aan de achterkant tuinen.
Daar waar eerst een troosteloze
groenstrook was die als vuilnis
hoop diende, zijn nu de goed ver
lichte ingangen van de flats met
parkeerplaatsen.
Aan de andere kant kwamen
witte bergingen. Op een nabij ge
legen braakliggend terrein wer
den patiobungalows gebouwd.
"De totale aanzicht van de Agaat
laan vormt nu een eenheid en dat
is een duidelijke verbetering",
meent Mulder. Een prestatie die
volgens hem op conto van archi
tect Verheijen komt.
De huismeester die beneden
zijn ruimte heeft is in de ogen van
Mulder absoluut een onmisbaar
element in het geheel. "Hij wijst
iedereen op hun plichten en
houdt alles op orde. Hij vormt de
schakel tussen bewoners en
WBL. Ook uit de verhalen van de
bewoners maken we op dat die
man niet meer is weg te denken".
Uitgerekend ten aanzien van de
huismeesters bestaat bij bewo
ners in de Slaaghwijk, het volgen
de ingrijpende project, veel weer
stand. "Dat is heel jammer en on
begrijpelijk", meent Mulder.
"Dat geldt ook voor de weerstand
tegen de komst van de stadsver
warming. De Agaatlaan bewijst
dat dit stukken goedkoper is dan
de gasgestookte ketels". De huur
verhoging, inclusief de kosten
van de huismeester, van 33 gul
den wordt bijna teniet gedaan
door de verlaagde stookkosten.
Mulder geeft toe dat behalve
juichende verhalen ook wel valse
tonen zijn te horen. Zo heeft de
WBL de klus beslist onderschat.
De renovatie bracht veel meer on
gemakken voor de bewoners met
zich mee dan verwacht. Bewo
ners zaten bij voorbeeld midden
in de winter zonder verwarming.
"We hebben daar veel van ge
leerd. De bewoners hebben heel
wat moeten doorstaan. Dat is het
nadeel van een proefproject te
zijn. Het voordeel is echter dat zij
als eersten er nu goed bij zitten".
(naschrift redactie: dit inter
view is gemaakt voordat de heer
Mulder zijn vertrek als directeur
van de WBL bekend maakte.)
Opstappen Mulder nieuw probleem WBL
LEIDEN - De Woningbouwvere
niging Leiden (WBL) zit in de
hoek waar de klappen vallen. De
laatste tijd lijkt bijna elk voorstel
de weerstand van huurders op te
roepen. De meest in het oog
springende conflictpunten be
treffen de huismeesters en stads
verwarming in zowel de Slaagh
wijk als de Juwelenbuurt.
door
Roy Klopper
Het onverwachte opstappen
van directeur A. Mulder komt
daar nog eens bij. Zijn vertrek is
te betreuren, omdat hij zijn func
tie uitoefende in alle openheid en
met oog voor het bewonersbe
lang. Zijn opstappen houdt ver
band met de problemen van de af
gelopen maanden, liet bestuurs
voorzitter R. van den Helm we
ten. Deze uitspraak is overigens
van directiezijde enigszins genu
anceerd. Er zijn ook wat menings
verschillen over de taakverdeling
tussen directie en bestuur.
Het opstappen van Mulder be
tekent geenszins dat alleen hij
verantwoordelijk is voor de pro
blemen waarmee de WBL mo
menteel kampt. Het beleid wordt
gedragen door zowel de directie
als het bestuur. De goede bedoe
lingen van dat beleid staan niet
ter discussie. De voorstellen zijn
louter gericht op verbetering van
de woonsituatie van huurders.
De huismeesterskwestie is
daarvan een goed voorbeeld. Wo
ningbouwvereniging en huurders
zijn tevreden over het functione
ren van de huismeesters, maar zit
ten in de maag met de financie
ring. Bewoners, die toch al zeer
hoge woonlasten hebben, weige
ren 20 gulden per maand extra te
betalen. De WBL is aanvankelijk
te gemakkelijk voorbijgegaan
aan dit argument. Een haastig ge
houden enquête onder bewoners,
gevolgd door een uitgebreid ge
goochel met percentages van
voor- en tegenstanders, gaven de
indruk dat de huismeesters bij de
huurders door de strot werden ge
duwd.
Deze fouten zijn bij monde van
bestuursvoorzitter Van den Helm
ruiterlijk toegegeven. Dit ken
merkt de houding van de woning
bouwvereniging. De bedoelingen
zijn goed, maar het wordt wat on
handig gebracht. Van den Helm
wijt dit aan een gebrek aan erva
ring bij de WBL. In een jonge ver
eniging zijn altijd strubbelingen,
zo meent hij.
Wat ook de precieze reden mo
ge zijn, feit is dat de WBL op deze
wijze veel huurders onnodig te
gen zich in het harnas heeft ge
jaagd. En dat kan de vereniging
de komende tijd wel eens opbre
ken. Eind april staat een nieuwe
buitengewone ledenvergadering
op het programma over de huis
meesterskwestie. Tijdens de vori
ge vergadering in januari kwam
naar voren dat de positie van het
bestuur uiterst wankel is. Er
hangt een motie van wantrouwen
in de lucht. Volgens verscheidene
leden van bewonerscommissies
wordt deze volgende maand ze
ker in stemming gebracht indien
het huidige voorstel blijft ge
handhaafd om de huismeesters
vast in dienst te nemen.
In dat geval zit de WBL vanaf
begin mei niet alleen zonder di-
recteur, maar ook zonder bestuur.
Die situatie is om meer redenen
ongewenst. Het is sowieso niet in
het belang van de huurders, die
dan immers nog met een paar
problemen blijven zitten. Ook
voor de sociaal huismeesters, die
op proef zijn aangesteld, leidt een
dergelijke situatie tot extra onze
kerheid. Het is niet netjes deze
mensen nog langer in het onge
wisse te laten over de vraag of ze
ook na 1 januari 1991 nog werk
hebben.
Het is in deze krant al eerder be
toogd dat de politiek een (finan
ciële) rol zou moeten spelen bij
het oplossen van dit probleem.
Alle partijen spraken zich on
langs tijdens een verkiezings
avond in buurthuis Op Eigen Wie
ken uit voor verbetering van de
woonomstandigheden in de
Slaaghwijk. Een nieuw college
heeft de kans snel te laten zien
wat deze beloften waard zijn. Al
leen op die manier kan worden
voorkomen dat de WBL vanaf
mei een stuurloos schip is zonder
directeur én bestuur.
ALPHEN AAN DEN RIJN - On
derzoek van de grondwatermon
sters geeft tot nu toe geen aanlei
ding om direct maatregelen te tref
fen op het terrein van Sigma aan de
Emmalaan in Alphen. Het college
van burgemeester en wethouders
antwoordt dat qp vragen van het
SP-raadslid G. Harmes. Volgens
Harmes is het terrein sterker ver
vuild dan wordt aangenomen. Hij is
tot die conclusie gekomen na ge
sprekken met omwonenden en ex-
personeelsleden van Sigma. De
SP'er zei 'enorm te zijn geschrok
ken' van het rapport over de vervui
ling van het bedrijfsterrein.
B en W wijzen er op dat eerder uit
bodemonderzoek is gebleken dat
de grond en het grondwater rond de
aanwezige tanks in het midden van
het terrein zijn verontreinigd met
alifatische en aromatische koolwa
terstoffen en lood. Een gedeelte van
de grond waar grondstoffen worden
opgeslagen, is verontreinigd met
onder andere xyleen. Voorts zijn
een gedeelte van de grond aan de 1
zuidzijde van het terrein (waar in
het verleden afvalstoffen werden
opgeslagen) en het grondwater ter
plaatse verontreinigd met onder
meer benzeen en cadmium.
Van direct gevaar voor de omge
ving is volgens B en W echter geen
sprake. De verontreiniging is bo
vendien binnen de grenzen van het
terrein gebleven. Wel is het moge
lijk, zo stelt het college, dat het on
diepe verontreinigde grondwater in
het diepe' grondwater komt. Door
regelmatig monsters te nemen van
het grondwater kan verontreiniging
van het diepe grondwater tijdig 1
worden geconstateerd en kan zono
dig worden ingegrepen.
Van plastic vaten waarmee een
sloot parallel aan de Emmalaan zou
zijn gedempt, is volgens B en W
niets gebleken.
'FNV-gebouw planologisch onding'
ALKEMADE - "Een blunder van de eerste orde". Dat is de mening
van de WD-fractie in Alkemade over het gisteravond door de gemeen
teraad genomen besluit om het nieuwe FNV-gebouwtje bij het par
keerterrein van voetbalvereniging DOSR te plaatsen. De VVD'ers H.
van Duijkeren en A. van den Boogaard stemden derhalve tegen het be
schikbaar gestelde krediet van zesduizend gulden. Dat bedrag is nodig
omdat het nieuwe clubgebouwtje boven op een hoge drukgasleiding is
gepland. Die leiding moet worden omgelegd.
In juni vorig jaar brandde het FNV-geboüwtje aan de Narcisstraat af.
Herbouw op de oude plaats vond het gemeentebestuur uit stedebouw
kundig oogpunt ongewenst. Daarom zocht zij in overleg met de FNV-
afdeling naar een nieuwe plek en die werd gevonden op de groenstrook
nabij DOSR.
WD-fractievoorzitter Van Duijkeren, tevens ere-voorzitter van
DOSR, vond dat maar niets. "Het is een hoogst ongelukkige plek. Pla
nologisch een onding. Als het FNV niet in de Ignatiusschool wil blijven
dan kan het beter een nieuw clubgebouw betrekken in combinatie met
de nieuwbouw voor jongerencentrum Splotsz. In Oude Wetering be
staat een soortgelijke situatie met het Farmhouse". Voor het Veense
jongerencentrum Splotsz heeft het gemeentebestuur een plaats aan de
westzijde van hetzelfde parkeerterrein in gedachte.
LEIDEN - Overleden: L. Riccardi. geb. 24
sept. 1986, zoon; E. van Rij, geb. 14 juli 1904,
vrouw; J.M. Venema, geb. 19 nov. 1989, doch
ter; G. Ciere, geb. 28 feb. 1896, gehuwd ge
weest met B. van Zijll, S.S. van Kampen, geb
27 (eb. 1902, vrouw; C. Hillebrand, geb. 22 leb
1912, man; J.M. Aniba, geb. 15 dec. 1914
man; A. Alami-Nej|ar, geb. in 1940,
J.C.M. Duivenvoorden, geb. 25 maart 1905
gehuwd geweest met J. van der Poel; V
Vogelenzang, geb. 27 maarl 1931, man; J.W
ueijteman. geb. 13 april 1895. gehuwd
weest met K. van der Meij; A.C. Verhagen,
geb. 12 juni 1897, gehuwd geweest met H.
Groenewegen; M.H. Lindsay, geb. 29 okt.
1937, echtgenote van N. van der Voet; A. den
Engelsen, geb. 17 okt. 1921, gehuwd geweest
met J. Heemskerk; M.P. van der Meulen, geb.
4 okt. 1916, gehuwd geweest met C.P.M. Dol
le; G.H. de Jonge, geb. 20 sept. 1902, gehuwd
geweest met G. Booij; J.J. Paanakker, geb. 20
mei 1966, vrouw; H.M. Malschaert, geb. 28 mei
1921, echtgenote van G.H. Prenger; W. van
en, geb. 3 (eb. 1916, man; A. Kappeyne
van de Coppello. geb. 24 okt. 1936, echtgeno
te van H.F. de Groen; E. Wassenburg, geb. 23
jan 1898, gehuwd geweest met P. Sonneveld;
J. Wijnberg, geb. 17 (eb. 1929, man; C.H.
Leemans, geb. 27 mei 1907, echtgenote van
A.J.iVI A. Genanq; J.W. Planier, geb. 5 feb.
1905, gehuwd geweest met L. van den Akker;
J Kralt, geb. 5 aug. 1949, man; J. Weber, geb.
16 feb. 1929, man; J. Singeling, geb. 5 juli
Booij, geb. 21 maart 1902, gehuwd geweest
met J.W. Groenewol; S. Siahaija. geb. 12 aug.
1906, gehuwd geweest met T. Pattikawa; K.
Minnee, geb. 1 jan. 1905, gehuwd geweest
met W. Kuijt; J. van Beelen, geb. 26 mei 1906,
