'Het is gewoon een wraakactie
80 JONGE VIOLISTEN STRIJKEN OM DE EER
'Overschot hoort
in eigen huis'
Rabbani
veilt oude
meesters
Engels kwaliteitsspel
Venema, die aanval op Dubois heropent, van plagiaat beticht:
Stedelijk Gymnasium Leiden
maakt kans op toneelprijs
Klap-pantomime voor Canadezen
Federatie Kunstuitleen wil landelijke aanpak
WOENSDAG 14 MAART 1990
LEIDEN De boekenweek is
nog maar net begonnen of er is
alweer rumoer in de letteren: de
schrijver Adriaan Venema, on
der meer auteur van het ge
ruchtmakende boek 'Schrij
vers, uitgevers en hun collabo-
ratie', is beschuldigd van pla-
1 giaat. Criticus Tom van Deel
schrijft dat Venema in een boek
over de schilder Breitner en in
het tweede deel van 'Schrijvers,
uitgevers en hun collaboratie'
zonder bronvermelding passa
ges van andere auteurs heeft
overgenomen. In zijn recensie
in het dagblad Trouw schildert
Van Deel hem af als een ordi- gen jjjj heeft zich schuldig ge-
naire diefEnkele reacties. maakt aan verregaande vriendjes
politiek. Hij en andere literaire
mandarijnen hebben elkaar telkens
de bal toegespeeld. Nu wil het geval
dat Van Deel en Dubois elkaar goed
kennen door hun bestuurlijke
werkzaamheden voor het Letter-
kundig Museum. Door mij in Trouw
Pierre te schilderen als een 'ordinaire
Venema wijst alle beschuldigingen
van de hand. "Die recensie zegt ge
woon veel over Van Deel zelf. Maar
ik vermoed wel wat er achter zit: in
mei verschijnt bij uitgeverij De
Prom mijn boek 'Ariosto revisited',
een frontale aanval op de schrijver
Pierre H. Dubois. Het is het meest
polemische boek dat ik ooit heb ge-
door
Cees van Hoore
schreven. Ik toon er in aan dat Du-
Prijzen kunstkritiek
ROTTERDAM (ANP) - De kunst-
critici Elmer Schónberger (muziek).
Hana Bobkova (toneel) en Anna Til-
roe (beeldende kunst) is een Pierre
Bayle Prijs van 5.000 gulden toege- ^ie
kend. De onderscheidingen worden
op 2 april in het Historisch Museum _e/\„ie"„st
Schielandshuis in Rotterdam uitge
reikt.
dief heeft Van Deel mij alvast e
illen wassen. Een 1
Dubois dus, op v
de oorlog ik in mijn boeken
nogal ben ingegaan".
"Dat plagiaat is toch gewoon on-
ifPri-,s 1S genoemd naar de filo- Z\n. Zes weken geleden besprak
soof Pierre Bayle die in Rotterdam yan Deel het tweede deel van 'Uit
woonde en werkte en er zijn Nou- gevers, schrijvers en hun collabora-
velles de la Republique des Lettres tie' redelijk positief, en nu komt hij
Ultgat- ineens met dat plagiaat. En in dat
Schönberger is volgens de jury boek van mij over Breitner zou ik
als criticus bemiddelaar bij uitstek, ook dingen hebben overgeschreven
door zijn begaafdheid om ook inge- van one Brom. Dat is belachelijk. Ik
wikkelde zaken voor een groot le- heb dat boek niet eens gelezen. Ik
zerspubliek duidelijk en helder te nodig u uit om dat boek van Brom
verwoorden. naast het mijne te leggen en dan zult
u zien dat er geen enkele overeen-
Bobkova werkt voor het Finan- komst is. Dit riekt echt naar een
cieele Dagblad. Zij is onder andere wraakactie. Maar het is bekend dat
wars van gemakkelijke modieuze Van Deel met twee petten op loopt,
reacties, merkt de jury op. Deze De boeken die hij in Trouw positief
concludeert dat niet het vermaak bespreekt, bespreekt hij ergens an-
van de avond, maar de diepere cul- ders soms negatief. Maar goed, het
turele context haar oordeel maakt is nu dus echt oorlog. Er komt een
tot wat het is. spervuur van beschuldigingen op
Tilroe schrijft in de Volkskrant maar ik ga rustig door. Ik -
geëngageerde kritiek, aldus de
jury. Deze stelt vast dat Tilroe door
het innemen van duidelijke stand
punten, vooral ook waar het om het
kunstbeleid ging, de publieke me
ningsvorming heeft gestimuleerd.
Lakenhal: geen kunst in zoutkoepels
DEN HAAG/LEIDEN (GPD) -
Het ministerie van WVC over
weegt om 'overtollige' kunst op te
slaan in de Groninger en Drentse
zoutkoepels of de Limburgse
mergelgrotten. Het gaat om
kunstwerken en voorwerpen die,
aldus D66-kamerlid Aad Nuis,
"eigenlijk bij het grof vuil zouden
moeten worden gezet". Maar dat
is tegenover het nageslacht eigen
lijk niet te verantwoorden, zei
Nuis gisteren op eeq vergadering
van de vaste Tweede-Kamercom
missie van Cultuur. Hij stelde
daarom voor de 'overtollige'
kunst en voorwerpen van de
Rijksmusea op te slaan in de mer
gelgrotten,'waar tijdens de oorlog
ook kunstwerken werden be
waard, of in de zoutkoepels, hon
derden meters onder de Drentse
en Groninger bodem.
Nuis: "Dat laatste was natuur
lijk een grapje, maar tot mijn ver
bazing ging minister d'Ancona er
serieus op in. Ze zei, na rugge
spraak met Riesenkamp, direc
teur-generaal van WVC, mijn
voorstel te zullen overwegen.
Zoutkoepels, dat wordt moeilijk,
die liggen wat te diep. Kernafval
zou nog wel gaan, kunst wordt
wat moeilijk. Maar ik kreeg de in
druk dat men al eerder had gespe
culeerd over de mergelgroeves".
In de Sint Pietersberg in Maast
richt bestaat reeds geruime tijd
een ondergronds depot voor op
slag van kunstwerken. Het is be
doeld voor kunstbescherming
ten tijde van calamiteiten en als
zodanig in beheer bij de dienst
voor civiele verdediging van het
ministerie van binnenlandse za
ken. Het ondergrondse gangen
stelsel van die berg bood ook tij
dens de Tweede Wereldoorlog be
scherming aan kostbare kunst
werken, waaronder de beroemde
Nachtwacht. Het provinciebe
stuur, dat het beheer voert over
de Maastrichtse berg, was nog on
kundig van eventuele plannen
om in de toekomst ook 'overtolli
ge' kunstwerken in dat depot op
te nemen.
Achtergrond van de discussie
is het collectiebeleid van de
Rijksmusea, waarvan de wetge
ving mogelijk zal worden bijge
steld in een museale beleidsnota
die d'Ancona dit najaar in de Ka
mer zal brengen. De bestaande re
gels hebben tot gevolg gehad dat
de collecties zich ongelimiteerd
konden uitbreiden. Kunstwerken
die door een schenking of aan
koop deel van een collectie wer
den, blijven dat, ook al heeft een
museum er geen ruimte of be
langstelling meer voor. Verkoop
uit rijkscollecties is bij de wet ver
boden.
Ingrid Moerman, conservatrice
van de Leidse Lakenhal, ziet geen
heil in de plannen om kunst op te
slaan in zoutkoepels of mergel
grotten. 'De kelders van de La
kenhal zitten inaerdaag aardig
vol, maar in elk geval niet met
rommel. We willen de hier opge
slagen kunstwerken wel graag bij
de hand houden. Voor onze
steeds wisselende exposities van
stukken uit eigen bezit duiken we
vaak tot in de verste hoeken van
de opslagruimten. Stel je voor dat
je voor elk stuk, dat je denkt no
dig te hebben naar het zuiden van
Limburg moet reizen! Trouwens,
inzichten over watje voor een ex
positie nodig hebt kunnen veran
deren. Wat nü als overtollig wordt
beschouwd kan straks als belang
rijk of interessant worden be
schouwd en hoort niet in de diep-
Aad Nuis: "We moeten in elk
geval voorkomen dat er dingen
gebeuren die niet terug te draaien
zijn. Misschien is het inderdaad
zo, zoals sommigen zeggen, datje
juist dat moet verzamelen wat we
nu niet mooi of belangrijk vinden.
Dat je het overschot dus niet
moet verkopen, ook al zou dat
mogen, maar ergens moet op
slaan. Zet het voor een paar eeu
wen in de diepvries. Maak er een
mooie grot van vol tweederangs
schilderijen, porseleinen servie
zen, klederdrachten en hobbel
paarden".
LEIDEN Het Stedelijk Gymnasi
um in Leiden is in een landelijke to
neelwedstrijd van de Vereniging
voor Onderwijs, Kunst en Weten
schap uitverkoren mee te dingen
naar de hoofdprijs. Onder de 36 in
zendingen van de Nederlandse
2n kort'toneelstuk
t de vierde klas van
Leiden. Het komt
ms cle jury in aanmerking voor
ering in Paradiso in Amster-
op zondagmiddag 25 maart.
g.Y
van leerlingen
het Stedelijk
volgei
De opdracht was een kort toneel
stuk te schrijven, gebaseerd op een
verhaal uit de klassieke oudheid.
Drie leerlingen van de vierde klas
van het Stedelijk kozen 'Gyges en
Kandaulus' van Herodotus en
maakten daar een eigentijdse be
werking van.
In de jury hebben zitting Ton
Lutz Jac. Heijer, Nelleke Noorder-
vliet, Livia Verstegen en Gerard
Koolschijn. De hoofdprijs is een
reis naar Griekenland.
Adriaan Venema: "Nu ik de
val op Dubois binnenkort heropen,
komt er een spervuur
gingen op mij af'.
en hun collaboratie' niet heeft kun
nen bewijzen, daar gaat hij nu in die
roman mee aan de haal. Hij slaat er
mee aan het speculeren. Hij leeft
zich helemaal niet in in die mensen,
hij stelt zich op als een kouwe kik
ker. En daarbij wordt het oók nog
eens erg duidelijk over wie het alle
maal gaat. Dan noemt ie Dubois
Houtman. En als hij dan een van de
foute dichters een pseudoniem
geeft, dan laat hij hem wel weer een
gedicht citeren waardoor de lezer
meteen weet om wie het gaat. Het is
gewoon een rotboek, geschreven
om de rel".
Corruptie
Theo Sontrop van De Arbeiders
pers, Venema's uitgever, zegt dat
Van Deel zijn beschuldiging zal
moeten waarmaken. "Wij hebben
enkele boeken van Venema uitge
geven en we weten alleen maar dat
hij zijn bronnen bijzonder goed
raadpleegt en zeer nauwkeurig
werkt. Ik beschouw het maar als
een grove verdachtmakerij. Van
Deel, dat weten we nu onderhand
wel, is een toonbeeld van corruptie.
Als criticus kun je hem toch nauwe
lijks serieus meer noemen. Maar wij
trekken ons toch weinig aan van
kritieken. Wij leggen de meetlat er
naast en meten het aantal strekken
de meters aan reacties. Ik vind wel
dat Venema soms onheus door de
media wordt behandeld. Neem nu
dat interview met Adriaan van Dis.
Van Dis verwijt Venema dat hij een
'foute' schrijver in zijn sleutelro
man nog eens door het slijk haalt.
Dat meteen te zien is dat het in de
roman om hém gaat. Maar zelf
schroomt hij er niet voor om die
naam te noemen voor een publiek
van zeshonderdduizend kijkers".
Van Deel reageert geschokt op
Sontrops uitspraak als zou hij een
nek!aar. Als Venema zegt dat het toonbeeld van corruptie zijn. "Nu
niet zo is en dat we het mneen con- w,1.lk el«enlUk niet ,verder me,er
praten over deze zaak. Als er dit
soort dingen worden gezegd. Maar
uiteindelijk toch"
Schrijver en criticus Tom van
Deel karakteriseert Venema's ver
haal over de 'wraakactie' als 'onzin'.
"Dat verhaal over Dubois is echt
nieuw voor mij. Ik weet al zo'n vijf
tien jaar lang dat Venema zich
niet zo is en dat we het mogen
beschuldi- troleren, speelt hij inderdaad bluf-
(fotoANP) poker. Maar die beschuldiging van
diefstal moet u natuurlijk wel zien
in het kader van het retorische be
toog dat ik hou. Ik bespreek in die
het laatste boek van Vene-
sleutclroman waarin hij
gepikt van Brom." Als zich- volgens de achterflap
iemand anders boek, inleeft in schrijvers die tij-
het
schuldig maakt aan jatten uit ander
mans werk. Ik heb toen die mono
grafie van hem over Breitner gele
zen en zag meteen dat hele stukken
daarin
iemand
verschrijft, dan zie je dat. Ik heb dens de oorlog fout
i dat
godsnaam wél
krant".
Hanneke Wijgh, die de redactio
nele verantwoordelijkheid heeft
voor Van Deels recensies in Trouw,
kent Van Deel als "een uiterst be
trouwbaar scribent". "Hij zal een en
ander ongetwijfeld goed hebben
gecheckt. Wij zagen dan ook geen
zijn boeken 'Schrijvers, uitgevers enkele aanleiding om zijn stuk over
Venema niet te plaatsen
Maarv
geen sprake. Wat hij
AMSTERDAM/WASSENAAR
(GPD) De puissant rijke, in Was-
senaar wonende Nederlands-Pales
tijnse zakenman Mahmoud S. Rab
bani - ex-consul van Kuwayt en tij
dens de oliecrisis niet van de televi
sie weg te branden - gaat nooit sla
pen voor hij zijn winst- en verliesre
kening van die dag heeft opge
maakt. Op woensdag 11 april zal
Rabbani ongetwijfeld met een ge
lukzalige glimlach op zijn gezicht in
slaap vallen. Op die dag wordt bij
Sotheby's in Londen zijn collectie
oude meesters geveild. De uit zes
tien doeken bestaande verzameling
is tot en met woensdag in de Am
sterdamse vestiging van Sotheby's
te bezichtigen. Inmiddels heeft de
Amerikaanse zakenman Armand
Hammer - eveneens rijk geworden
in de oliehandel - al een bod gedaan
negen miljoen dollar.
Een geïnteresseerde bezoekster
doek van Jan Steen, dat deel uitmaakt
moud Rabbani.
Rabbani heeft er ongeveer twin-
Sotheby's in Amsterdam bekijkt een
de schilderijencollecie van Mah-
Educating Rita
'Educating Rita' van Willy Russell door The
Young Vic Company. Met Bernard Gallag
her als Frank en Jenny Funnell als Rita. Re
gie: Karen Stephens. Gezien op 13 maarl in
de Leidse schouwburg.
LEIDEN De voorstelling 'Edu
cating Rita' heeft zich staande ge
houden. Dat pleit voor de kwali
teit van het stuk en voor het spel
van de beide acteurs. Vrijwel uit
sluitend scholieren bevolkten
gisteravond in groten getale de
Leidse schouwburg. Omdat een
paar van hen vooral op 'loltrap-
pen' uit leken, was de sfeer in de
zaal over het algemeen gespan
nen. Mede dankzij scherp toe
zicht van het schouwburgperso-
neel kon de voorstelling toch vrij
wel ongestoord doorgaan, en
bleek uiteindelijk het merendeel
van de toeschouwers geboeid te
raken door de gebeurtenissen in
de relatie van kapster Rita en le
raar Frank.
Door aan een letterenstudie te
beginen wil Rita zich als mens
ontwikkelen. Als studente aan de
Open Universiteit wordt zij toege
wezen aan Frank die hier - aan
vankelijk met tegenzin - les geeft
om wat bij te verdienen. In een
groot aantal scènes toont het stuk
verschillende stadia van deze re
latie vanaf de eerste kennisma
king. Steeds begint een nieuwe
episode met de binnenkomst van
Rita. Dat fragmentarische karak
ter vormt de zwakke kant van het
stuk. Het Engelse gezelschap The
Young Vic Company heeft dat
maar voor lief genomen en last
zelfs tussen de afzonderlijke scè
nes pauzes in die jammer genoeg
onnodig lang duren.
Het verstoort het ritme van de
voorstelling, juist omdat per epi
sode in pittig tempo en - op be
faamd Britse wijze - vakkundig
wordt geacteerd. Die vele pauzes
hadden trouwens makkelijk kor
ter gekund, want Jenny Funnell
(die Rita speelt) gebruikt die tijd
toch niet om zich te verkleden en
aldus te suggereren dat er weer
een week of langere tijd voorbij
is. De verandering van haar kle
ding komt pas na de pauze en
symboliseert dan de vooruitgang
in Rita's ontwikkeling.
De handelingen zijn tot een mi
nimum beperkt. Tijdens de les
sen annex gesprekken in de ka
mer van Frank (een fraai decor,
bestaande uit een omvangrijke
boekenkast die in een halve cirkel
de ruimte afbakent) blijven de
twee acteurs vaak gewoon zitten.
Zij is aanvankelijk een innemend
leergierig meisje tegenover een
nukkige, wat oudere man. Lang
zaam maar zeker ontstaat een
band tussen hen, waarvan de af
loop onduidelijk is. Wanneer Rita
zich eenmaal tot een onafhanke
lijke vrouw met een geschoold
zelfbewustzijn heeft ontwikeld,
heeft Frank als leraar succes ge
had, maar als mens dreigt hij haar
dan kwijt te raken. Dit ontwikke
lingsproces in hun relatie wordt
door Bernard Gallagher en Jenny
Funnell met speltechnische pre
cisie getekend.
WIJNAND ZEILSTRA
Canadian Chamber Ensemble onder leiding
van Raffi Armenian. Werken van Mozart,
Strauss, Wagner, Webern en Stravinsky.
Gehoord in de Foyer van de Stadsgehoor
zaal op dinsdag 13 maart.
LEIDEN - Wanneer er een prijs
voor het vreemdste concert zou
bestaan, dan zou het Canadian
Chamber Ensemble hoge ogen
gooien. Want er was veel niét, gis
teravond: het Leidse publiek liet
het massaal afweten. Nog geen
tien toehoorders van wie dan nog
een aantal beroepshalve, en een
aantal mechanische oren in de
vorm van microfoons voor de ra
dio-opname die de AVRO van dit
concert maakte voor latere uit
zending. Voorts waren er géén
programma's, want die waren
door een klein organisatorisch
foutje in Amsterdam blijven lig
gen. Géén applaus, op verzoek,
want twintig klappende handen
zouden een rare indruk maken bij
uitzending van dit concert. En zo
kon het gebeuren dat voor de aan
vang van het concert de manager
even langs kwam om uit het enige
exemplaar het programma voor
te lezen, musici en dirigent muis
stil opkwamen en na de laatste
noot weer even muisstil weggin
gen, en wij luisteraars onze toe
vlucht moesten nemen tot een
soort klap-pantomime om van on
ze waardering blijk te geven.
Voor het vijftien leden tellende
ensemble, opgericht in 1974, is dit
al weer de derde grote Europese
tournee, waarbij dit jaar voor het
eerst Nederland wordt aange
daan - na een volle bak in Rotter
dam volgde dus Leiden met een
voor het orkest ongetwijfeld on
vergetelijke avond, niet dat men
zich overigens merkbaar uit het
veld liet slaan. Bij het spelen in
een kleine bezetting, bestaande
uit strijkkwintet met hout- en ko
perblazers en slagwerk komt het
aan op de individuele kwaliteit
van iedere speler, en die bleek al
in net eerste stuk, de Kaiserwalt-
zer van Johann Strauss, in orde te
zijn. Deze aardige, maar hier en
daar wat te gewilde bewerking
voor fluit, klarinet, 2 violen, alt
viool, cello en piano vormde een
zeer Weense opmaat tot een werk,
geschreven voor Schönberg's
60ste verjaardag, het Concert
op.24 voor fluit, hobo, klarinet,
hoorn, trompet, trombone, viool,
altviool en piano van zijn leerling
Anton Webern.
Deze haast mathematisch zui
vere, uiterst geconcentreerde mu
ziek kreeg een grote spanning
mee. Met name het introverte
middendeel, waarin door elk in
strument kleine overpeinzingen
van niet meer dan 2 of hoogstens
3 noten als het ware in elkaar ge
haakt worden, was van een bij
zondere intensiteit. De aangekon
digde 'Lieder eines fahrenden
Gesellen' van Mahler werden ver
vangen door Wagner's 'Siegfried
Idyll', geschreven als verjaardag
geschenk voor Wagner's vrouw
Cosima. In plaats van de grotere
bezetting die over het algemeen
om wille van een rijkere klank
gangbaar is geworden, klonk dit
tedere stuk gespeeld door dertien
instrumentalisten even intierruals
het in het trappenhuis van Wag
ner's villa geklonken moet heb
ben. Na de pauze demonstreerde
het Canadian Chamber Ensemble
in een even pakkende als zange
rig uitgevoerd Divertimento van
Mozart K.V. 251 een hoog niveau
van vakmanschap en samenspel,
met fraaie solotrekjes van viool,
hobo en cello. De instrumentale
Suite uit l'Histoire du solclat van
Stravinsky was een waardige be
kroning van een merkwaardig
concert. Wanneer er een prijs zou
bestaan voor optimale inzet in
weinig inspirerende omstandig
heden, dan zou het Canadian
Chamber Ensemble hoge ogen
gooien.
MIES ALBARDA
Rabbani hoopt op een hogere op- tig jaar over gedaan de collectie bij
elkaar te brengen. De doeken zijn
brengst.
Pronkstuk van de collectie is 'Het
banquet van Cleopatra' van Jan
Steen, vermoedelijk geschilderd in
1675. Maar ook van Abraham Suse-
niers 'Stilleven met kreeft' (1666)
wordt veel verwacht. Verder bevat
de collectie werk van onder ande
ren Jan Beerstraten, Adriaen van
der Kabel, en Joris van der Hagen.
De doeken worden afzonderlijk ver
kocht, omdat het geen samenhan
gende collectie betreft.
dan eens voor exposities uit
geleend, onder meer aan het Mau-
ritshuis in Den Haag. Rabbani, die
tal van Nederlandse kunstenaars Fi
nancieel ondersteunt, heeft zijn ver
zameling altijd als een investering
gezien. Of hij met de opbrengst op
nieuw kunst wil kopen, is niet be
kend. In zijn villa in Wassenaar
heeft hij nog een collectie van twin
tig schilderijen. Als appeltje voor de
dorst.
DEN HAAG (ANP) De Federatie Kunstuitleen pleit
voor meer continuïteit en minder versnippering bij
het uitlenen van kunst. Een landelijke aanpak is ge
wenst. Decentralisatie van gelden valt niet toe te jui
chen. Houden provincies hun verantwoordelijkheid,
dan is ook meer eenheid gewenst.
Dit houdt de Federatie Kunstuitleen de Tweede-Ka
merleden voor, die zich binnenkort buigen over het
ministeriële beleid. Daarbij zal blijken of na 1992 het
Provinciefonds dan wel het Gemeentefonds het beste
de gelden kan beheren voor de vorming van de collec
ties van de kunstuileencentra in ons land. Continuïteit
in het beleid kan ook worden gewaarborgd als de rijks-
gelden voor kunstuitleen ook alleen hieraan mogen
worden besteed.
De federatie verenigt 44 non-profit kunstuitleencen
tra met 63 uitleenpunten. Voor spreiding van kunst en
vorming van inkomen van kunstenaars is de kunstuit
leen belangrijk: er circuleren onder de 150.000 abon
nees meer dan 200.000 kunstwerken, terwijl het aantal
abonnees jaarlijks met tien procent toeneemt.
Het Scheveningen Internationaal
Muziek Concours 1990. Voor u een
unieke gelegenheid om 80 jonge
talentvolle violisten uit 27 landen te
horen, te zien en te vergelijken.
De voorronden zijn van 27 t/m 29
maaiy.
De halve finales 31 maart t/m 2 april.
Het Radio Symfonie Orkest
o.l.v. Jan Stulen begeleidt
de finalisten op 4 en 5 april.
Op de tweede finale-avond worden
de prijzen uitgereikt.
Dit concours, dat in het
Circustheater wordt gehouden,
wordt mede mogelijk gemaakt door
Nationale-Nederlanden, Arthur
Andersen 8c Co, NCR en Nashua.
Informatie en kaartverkoop: Circus
theater Scheveningen, 070-3558800
en bij de VW Bespreekbureaus.
Scheveningen Internationaal
Muziek Concours
