Nachtblauw Boekenbal
^ÓÉlUMBLIK
Virtuoos snarenduel
Vakmanschap maar niet overtuigend
Fotograaf Alfonso Sanchez
Portela (78) overleden
PAG UN A lil
Jenny Funnell als Rita en Bemnard Gallaghar als Frank in
'Educating Rita'. (foto p
LEIDEN Toneeltheater-
pop en een terugkeer van
Jules Deelder. Uitgaand
Leiden heeft voor de ko
mende week een royale
keus, want het podiumaan
bod is groot en gevarieerd.
Educating Rita
Wie van Engelstalig toneel
houdt kan, zoals al eerder ge
meld, vanavond, terecht in de
Leidse Schouwburg, waar
The Young Vic Theatre Willy
Russells 'Educating Rita' op
de planken zet. Alles draait in
dit stuk om de relatie tussen
het leergierige kapstertje Rita
en de drankzuchtige dichter-
docent Frank, die elkaar op
de Open Universiteit veelvul
dig treffen. Een bekend thema,
dat op onderhoudende wijze
door de schrijver is uitge
werkt. 'Educating Rita' is eer
der al als vrije produktie in
ons land te zien geweest, maar
vooral door de filmversie heeft
het grote bekendheid gekre
gen.
Playmates
'Playmates' is een toneelstuk
met ankers in de realiteit. Zo
staat het in elk geval in de pro
grammatoelichting vermeld.
Twee actrices spelen het ver
haal van een vriendschap van
twee vrouwen, van wie er één
gehandicapt is. Het door
Redactie Pieter C. Rosier
Haye van der Heyden geschre
ven stuk, dat woensdagavond-
in het theater aan de Oude
Vest is te zien, wordt op het to
neel gebracht door Sylvia Mil-
lecam en de enkele jaren gele
den ernstig verlamd geraakte
Margot Keune. De eerste is in
het stuk de nieuwe vriendin
van de man, die de ander, de
door een beroerte getroffen
vrouw, in de steek liet. De con
frontatie tussen beide vrou
wen leidt tot heftige emoties,
maar gaandeweg ontstaat er
een vriendschap, die geba
seerd is op onderling begrip
en lotsverbondenheid. Een
vriendschap waarbij de man
het moet afleggen tegen de so
lidariteit tussen de twee vrou
wen. Van der Heydens dialo
gen zijn doortrokken zowel
van humor als van sarcasme.
Voor de regie tekende Paul
Vermeulen Windsant.
Jules Deelder
Jules Deelder, de eigenzinnige
Huub Stapel (links) en Sjoerd Pleijsier in 'De Emigranten'.
nachtburgemeester van Rot
terdam, staat donderdag
avond weer eens op de plan
ken van de Leidse Schouiv-
burg. Zijn programma wordt
gepresenteerd, onder de noe
mer literair theater. Deelder
heeft het opgebouwd uit oud
en nieuw materiaal daarbij
voldoende ruimte openlatend
voor improvisaties en sponta
ne reacties op actuele gebeur
tenissen in de wereld van zo
wel sport als politie. Manager
René Vallentgoed en musicus
Ger van Voorden staan hem
in deze literaire theatershow
bij. Vlijmscherpe humor en
bot cynisme voeren oo in deze
show weer de boventoon.
Goede Doel
Tot de popgroepen, die het
'clubcircuit' in toenemende
mate verruilen voor het 'grote'
theater, behoort Het Goede
Doel. De in de afgelopen jaren
met gouden en platina platen
overladen groep, met hits als
'Vriendschap' en 'België', doet
tijdens haar theatertournee
vrijdagavond de Leidse
Schouwburg aan. Genoemde
nummers - overigens zullen
vrijwel alle liedjes van het al
bum 'Souvenir' tijdens het the
ateroptreden te beluisteren
zijn - worden in een geheel
nieuwe vorm en met de beno
digde effecten worden ge
bracht. Henk Temming, Henk
Westbroek en Sander van
Herk vormen de kernbezetting
van Het Goede Doel.
Vergissing
Het (Vlaamse) gezelschap van
Ivonne Lex komt zaterdag
avond naar het theater aan de
Oude Vest met 'De Grote Ver
gissing', een stuk, dat wordt
omschreven als een dolko
misch blijspel. Meer een klucht
dus, met open- en dichtslaan
de deuren, opgewonden perso
nages, pikante situaties in
nog pikantere lingerie en ón
waarschijnlijke misverstan
den. Een uit het Frans ver
taald stuk van de hand van
Gerard Lazier over een kunst
schilder, die vol verlangen de
komst afwacht van een mooie,
rijke en (uiteraard) getrouw
de dame. Het rendez-vous
leidt noodgedwongen (want
een klucht) tot veel vrolijke el
lende. Wie zich graag de dijen
kletst zal deze avond niet wil
len missen.
Robert Paul
Robert Paul staat met zijn
theatershow 'Ruimtevrees'
volgende week dinsdagavond
op het schouwburgtoneel. 'De
man van de duizend stemmen'
brengt in zijn nieuwste show
Hugo Koolschijn, Titus Tiel Groenstege en Katherine Marijn Deevalck. Bieke van MelkebeekDavid Ver
ten Bruggencate in'HeddaGabl er', (totoKees de Graaft) beeckenWilma Bakker in 'De Grote Vergissing', (foto
een programma, dat voorna
melijk uit liedjes, sketches en
conferences bestaat. Drie mu
zikanten begeleiden hem
daarbij.
Emigranten
Sjoerd Pleijsier en Huub Sta
pel, geen onbekenden in de
wereld van theater en televi
sie, staan woensdag- en dom
derdagavond samen op de
LAK-vloer. Onder regie van
Zdislaw Wardeijn spelen zij
'De Emigranten' van de Pool
se, satirische schrijver Slawo-
mir Mrozek. Deze plaatst in
een lange dialoog verstand te
genover boerenslimheid. De
dialoog wordt gevoerd door
een als gevolg van politiek en
gagement uit zijn land ge
vluchte intellectueel en een
eveneens uit zijn land vertrok
ken boer, echter om beter te
eten en veel geld te verdienen.
Een steekspel tussen iemand
met de macht van het woord
en iemand die zweeft tussen
argeloosheid en argwaan. De
één droomt over het schrijver
van een belangrijk boek, de
ander over terugkeer naar
vrouw en kinderen. Illusies,
die beide worden vernietigd.
Mauser
'Mauser' is een uit 1970 date
rend stuk van de Oostduitser
Heiner Muller. Het is een 'leer
stuk' over revolutie, waarin
het doden van mensen door
medemensen centraal staat.
Actueel dus, deze thematiek,
waarin de plaats van de mens
in de revolutie snijdend aan
de kaak wordt gesteld. In deze
toneelproduktie van Indepen-
dance, die vrijdagavond in
het LAK is te zien, spelen vi
deo-opnamen een belangrijke
rol.
Hedda Gabler
Toneelgroep Amsterdam heeft
eerder dit seizoen 'Hedda Ga
bler' van Henrik Ibsen uitge
bracht. 'Hedda Gabler' be
hoort tot de meest gespeelde
stukken van deze Noorse
schrijver. Toneelgroep Am
sterdam wilde daar niet om
heen, temeer niet omdat de
tragedie van een vrouw, die
door haar maatschappelijke
positie in een rolpatroon
wordt gedwongen ook van de
ze tijd is. Wie kent de figuur
van Hedda Gabler niet? Haar
verlangen naar een groots en
meeslepend leven slaat om in
kwaadaardige pogingen
haar omgeving te manipule
ren. Deze produktie van To
neelgroep Amsterdam, die za
terdagavond in het LAK
staat, is geregisseerd door
Marcelle Meuleman.
brillenman
Sanders Ko, bekend van Se
samstraat, verzorgen de kin
dervoorstelling op zondag
middag in het LAK-theater.
Ze spelen 'De Brillenman', een
stuk over Kneus en Knorrig.
Kneus is kwaad op Knorrig,
die altijd hetzelfde wil en alles
beter weet. Voor kinderen
vanaf vijf jaar.
Concert door het Nederlands Gitaarduo be
staande uit Juun Voorhoeve en Erik Otte.
Werken van Sor, Brouwer en Brahms. Ge
hoord op 12 maart in de Kapelzaal.
LEIDEN Stel, dat ik componist
was. Met muzikale invallen en
met voldoende technische kennis
om mijn ideeën voor een bepaal
de combinatie van instrumenten
uit te werken. Dan zou ik niet aar
zelen om een werk voor twee gita
ren te schrijven. Het Nederlands
Gitaarduo zou het moeten uitvoe
ren. Momenteel spelen Erik Otte
en Juun Voorhoeve nogal wat ar
rangementen naast het oorspron
kelijk repertoire.
Vooral de laatste eeuw is er
voor gitaarduo geschreven. Dat
concludeert men tenminste bij
het lezen van namen als G. Biberi-
an (geb. 1950), L. Brouwer (1939),
J. Francaix (1912) en R. Gnatalli
(1906). In de composities van deze
mensen laat zich het instrument
van allerlei kanten horen. Spel
met schaduw en licht: stilte en
suggestief aangeslagen snaren.
Een onuitputtelijke rijkdom aan
samenklanken en akkoorden.
Het welbekende palet aan kleur
schakeringen. Elk werk werd
door de gitaristen bij het publiek
geïntroduceerd. Dit vergrootte de
vertrouwelijke sfeer die er in de
Kapelzaal heerste. Een aparte in
leiding kregen de drie delen uit
'Per sonare a due' van de Cubaan
Leon Brouwer. Het leek wel of
het min of meer experimentele
karakter van de muziek van een
bijzondere handleiding werd
voorzien, zodat men niet teveel
zou schrikken. Brouwer laat de
twee gitaren een bijtend sarcas
tisch steekspel leveren, waarbij
de spelers met geroep, gesis en
vingergeknip elkaar de loef af
proberen te steken. De hevige
spanningen die de ritmische mu
ziek opriep werden door Voor
hoeve en Otte knisperend en
knallend ontladen.
Het zou prachtig zijn als dit
gitaarduo nog meer originele wer
ken op hun program kon zetten,
maar de bewerkingen die Erik Ot
te maakte van bijvoorbeeld 'Lie-,
der ohne Worte' van Mendels
sohn zijn ook zeer de moeite
waard. Misschien vind ik zelfs de
arrangementen wel mooier dan
de oorspronkelijke zetting. In ie
der geval zijn deze bewerkingen
erg muzikaal, ze doen de gitaar
veel recht maar ook de muziek.
Alle stemmen komen helder tot
hun recht. Het is doorzichtig van
klank.
De meeste lof verdienen eigen
lijk gewoon de uitvoerenden. Ot
te en Voorhoeve zijn een feest om
naar te luisteren. Oubollig ge
zegd: ze houden een warm
pleidooi voor hun instrument. Je
kunt niet anders denken dan dat
de gitaar een prachtig instrument
is. Ze spelen heerlijk samen en la
ten er het publiek van meegenie
ten.
MONICA SCHIKS
NDT met nieuwe choreografieën van Mats Ek
AMSTERDAM - Als zoon van de
beroemde danseres en choreogra
fe Birgit Cullberg, zag Mats Ek
het dansen aanvankelijk niet zit
ten. Pas op z'n twintigste, zo rond
1965, kroop het bloed waar het
niet gaan kon en werd hij alsnog
danser. Als snel trad de Zweed als
choreograaf in de voetsporen van
zijn moeder en prolongeerde hij
het artistieke succes van het Cull
berg Ballet. Tijdens de Holland
Dance Festivals van 1987 en 1989
waren zijn rigoreuze bewerkin
gen van de klassiekers 'Giselle' en
het 'Zwanenmeer' te zien en werd
Eks liefde voor het psychologisch
drama duidelijk. Prins Siegfried
bijvoorbeeld, de huwelijkskandi
daat uit het 'Zwanenmeer', bleek
in Eks visie een humoristisch
sukkelig moederjongetje a la
Hamlet dat zich breakdansend
door de ruimte bewoog. In 1980
maakte Ek als danser een seizoen
lang deel uit van het Nederlands
Dans Theater en een aantal toen
malige collega's vertolken nu de
hoofdrollen in zijn choreografie
ën 'Old Children (Gamla Barn)' en
'Over There'.
In beide balletten heeft Ek ge
probeerd het psychologisch dra
ma te verlaten en wat abstracter
te gaan werken. De aanzet daar
toe werd gegeven in 'Old
Children' dat hij eind vorig jaar
voor het Cullberg Ballet maakte.
Thema is, heel psychologisch, het
kind in de volwassene en de vol
wassene in het kind. Ek droeg
zijn oude kinderen op aan zijn
moeder die, als bekend, meer aan
dacht had voor de dans dan voor
haar kinderen. Zonder nou direct
biografisch te worden, zie je daar
een hoop van terug in de droomfi
guren en de archetypes die het to
neel bevolken. De naargeestige
zwarte aap (een prachtige rol van
Philip Taylor) zeult en sleept in
de openingsscène niet bepaald
zachtzinnig met een pop, die ver
volgens tot leven komt in een
danseres. Kinderen spelen on
schuldig maar die ene valt telkens
buiten de boot. De overgang naar
volwassenheid wordt gesymboli
seerd door het doodschieten van
een meisje. De volwassenen trou
wen en rennen met kinderwagens
rond. Het kind in de wagen is ech
ter letterlijk en figuurlijk zoek en
de speurtocht met boten en vlieg
tuigen begint. Het wordt gevon
den in het hele ensemble waarin
kind en volwassene één zijn.
De moraal is duidelijk maar de
beelden die Ek creëert zijn
meestal nogal cryptisch. Het lijkt
erop dat Ek zijn verhalende the-
atraliteit met alle moeite heeft
willen abstraheren. Daardoor ver
zandt 'Old Children' een beetje in
een 'ik-zie-ik-zie-wat-jij-niet-ziet'
spel dat een goed evenwicht ont
beert. Psychologie en abstractie
lijken hier maar moeilijk smane
te gaan.
'Over There', dat Ek speciaal
voor het Nederlands Dans Thea
ter maakte, is een geslaagdere po
ging tot abstracter werk maar
echt overtuigen doet 'Over There'
helaas niet. Tegen de achtergrond
van een dieprood doek, vertolkt
het ensemble de geestelijke kron
kels in pure beweging. Verlangen
en opstandigheid, vreugde en
smart, de gevoelens die Ek wilde
tonen, komen tot uiting in dan
sers die heel grappig de orkest
bak in rollen maar ook in intro
verte gekwelde zielen. Dat maakt
'Over There' bij vlagen van een
drakerig soort danspoëzie uit de
jaren zeventig.
Overtuigend kan de nieuwe
wending in het werk van Mats Ek
in eerste instantie dus niet ge
noemd worden. Zijn vakman
schap bleef overeind maar het
puntje van de stoel bleef onbezet.
INGRID VAN FRANKEN-
HUYZEN
Pierre Janssen
naar Schiedam
Tsjechische burgemeester Stazilav Kora aanwêzdg
AMSTERDAM (GPD) - Boven het
Concertgebouw in de hoofdstad
kleurde de nacht gisteravond
blauw. Het 'nachtblauw' is dit jaar
titel van de Boekenweek onder
auspiciën van de stichting Collec
tieve Propaganda voor het Neder
landse Boek. In alle vertrekken
vierden schrijvers, dichters, uitge
verijen en boekhandelaren tot van
morgen vroeg de 60e verjaardag van
de CPNB en de 175e verjaardag van
de mede-organisator, De Vereni
ging ter Bevordering van de Belan
gen des Boekhandels.
Onder de genodigden op het Boe
kenbal waren de ministers van on
derwijs en cultuur, Ritzen en d'An-
cona alsook burgemeester Van
Thijn van Amsterdam en zijn colle
ga van de Tsjechische hoofdstad
Praag, Stazilav Kora. Zij zagen hoe
sommige gasten in kakelbonte uit
dossingen op het bal waren ver
schenen. De bordjes in de grote
zaal, waarop anders de namen prij
ken van grote componisten zoals
Mozart en Strauss, Mendelsohn en
Liszt, waren voor deze gelegenheid
verhangen. Blauw uitgelicht waren
nu de namen te lezen van bekende
auteurs zoals Jan Blokker, Paul
Biegel, Hubert Lampo en H. G.
Wells.
Studenten van de Rietveld Aca
demie in Amsterdam hadden de
ruimten opgesierd met stillevens.
Het hoofd van de vioolpedagoog
OscarBack was gestoken in een uit
gesneden champagnekoeler. In een
van de gangen herlas de dichter
Jean Pierre Rawie het door Stege-
man uitgegeven gedicht 'Biecht'.
("Schokkend op een verse worst,
voelde ik mijn ganzelever en dacht:
ik wil geen vlees, ik wil geen vlees.
Geef mij nu maar jenever").
Maar de meeste aandacht van de
gasten ging uit naar de vloer in de
grote zaal waar op muziek van de
Argentijn Raul Barboza en Con-
junto velen een danspas waagden.
De dames van de Schoenpoetscom
pagnie hadden een slechte avond.
De meeste bezoekers bleken hun
schoeisel voor het vertrek van huis
al onder handen genomen te heb-
ben.
DICHTER DOOD - De dichter
Philip Soupault, één van de voor
mannen van het Franse surrealis
me, is in de nacht van zondag op
maandag op 92-jarige leeftijd in Pa
rijs overleden. Samen met de schrij
ver André Breton begon Soupault
in 1919 het tijdschrift Littérature en
schreef hij de geboorteacte van het
Fransse surrealisme 'Les Champs
Magnétiques'.
SCHIEDAM (ANP) De gemeente
Schiedam heeft Pierre Janssen aan
getrokken om tijdelijk leiding te ge
ven aan het Stedelijk Museum
Schiedam. Dat heeft de Schiedam-
se kunst-wethouder L. Hafkamp
maandag bekendgemaakt.
Janssen is tevens gevraagd het
gemeentebestuur te adviseren over
het toekomstig museumbeleid en
de aanstelling van een nieuwe di
recteur/conservator.
Van Gogh geroofd
ZÜRICH (AP) Uit een douane-,
entrepot in Zurich is het in 1888
door Vincent van Gogh geschilder
de 'Tarweveld met schoven' gesto
len. De diefstal werd vrijdag bij de
politie aangegeven. Er zijn nog geen
aanwijzingen omtrent de daders.
De waarde van het 28,5 bij 37 centi
meter grote schilderij wordt ge
schat op 2,5 miljoen Zwitserse
frank.
AMSTERDAM (GPD) Reinder van der Naait, een 33-jarige automati
seringsdeskundige uit Utrecht, heeft het Amsterdams Kleinkunst Festival
gewonnen in het Nieuwe de la Mar Theater. Het was een dubbele zege, want
hij won niet alleen de Wim-Sonneveldptijs, maar ook de Publieksprijs met
een totaal van 157 punten. Er was een opmerkelijke overeenstemming tus
sen het oordeel van de officiële jury en het publiek. Het Vlaamse trio Be
langrijk eindigde als tweede en het duo De Gier uit Nijmegen werd derde.
Dat vond de zaal ook. Ze kregen resp. 139 en 122 punten. Reinder van der
Naait die nog maar zeer kort op het podium staat en slechts enkele zaalop
tredens heeft gedaan zei na afloop dat hij verrast was met deze zege en zeer
serieus overweegt door te gaan in het vak. (foto anp>
Nieuwe familietragedie voor Carrousel
AMSTERDAM (ANP) Wanda Reisel heeft met 'De Vliegenier' haar vier
de avondvullende toneelstuk afgeleverd. Het is geschreven voor Carrousel
uit Amsterdam. De première vindt plaats op 19 april in de Toneelschuur in
Haarlem. Na tientallen uit-voorstéllingen, wordt in juni drie weken thuis
gespeeld, in het Shaffy Theater.
Wanda Reisel komt van Curacao en studeerde aan de Thaterschool in
Amsterdam. Ze schreef twee novellen, een roman en vier toneelstukken.
De drie voorgaande familietragedies werden uitgevoerd door respectieve
lijk Toneelgroep Baal, De Lantaarn en Discordia. 'De Vliegenier' wordt
vertolkt door Lieke-Rosa Altink, Peter Blok, Arjan Kindermans, Han Ol-
digs en Elsje de Wijn.
MADRID (AP) De fotograaf Alf
onso Sanchez Portela, die vooral be
kendheid verwierf door zijn foto's
van de Spaanse Burgeroorlog en de
periode daarvoor, is gisteren begra
ven, nadat hij op 78-jarige leeftijd
was overleden.
Alfonso was een van de weinige
Spaanse fotojournalisten die de
oorlog van 1936-39 tot onderwerp
kozen. Zijn camera legde vernieti
gende beelden vast in de zone die
trouw bleef aan de Tweede Repu
bliek, waaronder een foto van de
Montoya-kazerne bezaaid met lij
ken van rebellerende soldaten die
de opstand van generaal Francisco
Franco hadden gesteund.
De regering-Franco trok in 1940
de perslicentie van Alfonso in, die
daardoor gedwongen werd zich toe
te leggen op studiowerk. In de jaren
die volgden specialiseerde hij zich
in portretten en fotografeerde vele
belangrijke personen. Een van zijn
bekendste foto's toont een groep
mannen die met een vlag zwaait,
staande boven een juichende me
nigte. De foto dateert van 14 april
1931, de dag waarop de Tweede Re
publiek werd uitgeroepen. Over het
intrekken van zijn vergunning om
als persfotograaf te werken, zei Alf
onso in 1985 in een interview: "Zij
zeiden dat het om politieke redenen
was. Wat zij nooit wilden erkennen
is dat fotografen a-politiek zijn. Zij
registreren alleen geschiedenis".
Alfonso Sanchez Portela. (foto ap»
