Wereld zonder wanklank
\v\vj i =iwh m
'De emmer met kennis wordt steeds meer gevuld'
De 'bosses' hadden hun goede kant
Tsjernobylgelden gebruikt
voor Baitisch snoepreisje
Verleden en heden
Amazone-gebied
omstreden
Energieconsumptie
lijkt op
drugsverslaving
Eigenaardige
materialen
bieden
ongekende
mogelijkheden
DINSDAG 13 MAART 1990
EINDREDACTIE HANS SONDERS
De ramp in de kern
centrale van Tsjer-
nobyl blijft de ge
moederen in de Sov
jet-Unie bezighou
den. Een cruise over
de Baltische Zee, be
doeld voor door fall
out getroffenen uit
Wit-Rusland, blijkt
grotendeels mis
bruikt te zijn door
medewerkers van
een reisorganisatie
om een aardig zee
reisje te maken. Maar
een beperkt aantal
van de getroffen Wit-
n 100.000
roebel (ongeveer
350.000) was uitge
trokken. heeft het ge
noegen mogen sma
ken met eigen ogen
Tsjernobyl zelf te mo
gen aanschouwen, zo
meldt het Britse New
Scientist.
En dat waren al
leen nog maar men
sen uit streken die
ernstig besmet zijn
met de fall-out. Van
de mensen uit de zo
ne van dertig kilome
ter rond de centrale
heeft niemand een
ticket kunnen be
machtigen. Volgens
plaatselijke kranten
heeft het personeel
van de toerisme orga
nisatie in Minsk er
voor gezorgd dat
vooral vrienden, fa
milie en kennissen de
meeste plaatsen op
de cruise bezetten.
Veel van deze reizi
gers maakten van de
gelegenheid gebruik
om Westerse havens
aan te doen voor in
kopen.
Er is een diep
gaand onderzoek
aangekondigd. Het
reisje kan overigens
nog een staartje heb
ben gehad. Het Tsjer-
nobyl-ongeval is een
belangrijk item ge
weest in de onlangs
gehouden verkiezin
gen. Al voor het crui
se-incident was er on
tevredenheid over
het feit, dat een groot
deel van het Tsjer-
nobyl-hulpfonds ge
bruikt is voor het
aanbrengen van vei
ligheidssystemen in
andere kerncentra
les.
Na een aarzelend begin heeft de le
zingencyclus over de stad Chicago
aan de Leidse universiteit in één
keer diepte gekregen. De bijdrage
van dr. Van de Bilt van de Universi
teit van Amsterdam was zelfs rond
uit provocerend. Natuurlijk, het is
het slecht wanneer politieke bosses
elkaar de macht toedelen. Maar zijn
critici van het systeem niet net zo
fout? Zijn ze in Washington niet
even corrupt? Van de Bilt ging ver.
Zo ver dat een toehoorder zich na
afloop vertwijfeld afvroeg wat de
bosses dan wel fout hebben gedaan.
door
Jeroen Dirks
De vakgroep Amerikanistiek van
de Leidse Universiteit is bezig aan
een themacollege Chicago. Een in
teressante keus, want in de stad aan
Lake Michigan komt een reeks op
vallende aspecten van de Ameri
kaanse samenleving samen. Neem
het politieke systeem. In Chicago
hoorde je er lange tijd niet bij als je
niet op de democraten stemde.
Maar voor wat hoort wat. En dus
verzorgden de bosses een baantje
Themacollege over Chicago aan Leidse Universiteit
voor degeen die zich tot de demo
cratische partij bekeerde.
Het systeem van de bosses bereik
te een onbetwist hoogtepunt ten tij
de van het burgemeesterschap van
Richard M. Daley (1955 - 1976). Tot
op wijkniveaus in de miljoenenstad
zaten toen stromannen, die de bur
gemeester geen strobreed in de weg
legden. Iedereen was het met ieder
een eens en alles wat door de hoog
ste bazen werd bedacht, werd op de
lagere nivaus loyaal uitgevoerd. En
wie niet meedeed was z'n baantje
kwijt.
Contact
Uiteraard kan zo'n systeem alleen
werken als er een goed contact met
de bevolking wordt opgebouwd. En
daar zat 'm volgens Van de Bilt nou
net het voordeel van het systeem.
De bosses zorgden er niet alleen
voor dat in elke wijk spreekuren
werden gehouden waar iedereen
met klachten terecht kon, ze maak
ten ook korte metten met bureau
cratische rompslomp. Vergunnin
gen werden razendsnel verleend,
klachten over de bestrating direct
verholpen. Bovendien hadden de
bosses een open oog voor minderhe
den: Chicago was de eerste stad in
de Verenigde Staten waar serieus
werd gepoogd iets te doen aan soci
ale voorzieningen voor negers.
Geheel op Amerikaanse wijze,
streek Van de Bilt vervolgens de
plooien glad. Natuurlijk waren er
critici die een beroep deden op ge
zonde moraal, maar waren die niet
zelf de stad uit gevlucht naar de
groene suburbs (voorsteden) toen
de negers kwamen? Waren de presi
denten die het corrupte systeem in
Chicago aan de orde stelden, zelf zo
netjes aan de macht gekomen? Re
torische vragen. Hooggeachte presi
denten als Kennedy en Roosevelt
hebben zelfs gebruik gemaakt van
de geoliede machine in Chicago om
aan de macht te komen en te blij-
Criminaliteit
De toehoorders van Van de Bilt
werden meegesleept. De Amster
dammer was bereid toe te geven dat
een bepaalde mate van corruptie,
vervalsing en prostitutie. Maar was
dat zo erg? "Hebben ze dan echt
niets verkeerds gedaan?" riep ie
mand in de zaal ongelovig uit. Van
de Bilt terughoudend: "Er blijft een
bepaald element van egoïsme in zit
ten, dat wel. Maar verder..." En toen
mocht iedereen zelf conclusies trek
ken.
Bij zoveel wetenschappelijk wa
pengekletter is het natuurlijk zaak
op te passen. Maar het feit dat Chi
cago ook de gangsterstad van Ame
rika is, zou toch tot een lichte nuan
cering in Van de Bilts verhaal moe
ten leiden. Bijna nergens werd en
wordt zo makkelijk gemoord als
juist in Chicago. Is dat ondanks de
bossesOf misschien dank zij?
Aan criminaliteit in Chicago
wordt in de cyclus nog aandacht be
steed op 20 maart met Frans Boven
kerk. Hij is socioloog en dat is geen
toeval, want professor Nico Kroes
(ook van de Universiteit van Am
sterdam) gaf in zijn lezing al aan dat
de Chicago School of Sociology
veel heeft gedaan aan het in kaart
brengen van criminaliteit. Letter
lijk. Arme buurten werden bezocht,
mensen in hun dagelijkse leven ge
volgd en cijfertjes over misdrijven
bijeen gegraaid. Alles werd opge
schreven en de chablones werden
als het ware over elkaar gelegd.
Verwonderd en enigszins verdrie
tig vroeg Kroes zich af waarom dit
soort sociologie (op Bovenkerk in
Nederland na) niet meer bestond.
Maar ook daar is een antwoord op te
geven: je als socioloog onder de cri
minelen mengen heeft onbetwist
gevolgen voor hun én je eigen hou
ding. En dus voor de resultaten van
het onderzoek. Maar daarover dus
meer op de lezing van 20 maart.
Chic;
i Hel
Elke dinsdagavo
WSD Complex aar
ringaplaats in Leiden.
ondei
ad.
Nieuwe digitale technieken voor restauratie
van spraak-, beeld- en muzieksignalen
van de zogenaamde digitale signa
len weer.
Het grote voordeel van digitale
signalen ten opzichte van analoge is
dat ze veel beter gemanipuleerd
kunnen worden. Een digitaal sig
naal kan heel goed in kleine stukjes
worden gecorrigeerd. Bij analoge
signalen gaat dit veel moeilijker.
onsters
Analoge signalen kunnen wel gedi
gitaliseerd worden. De continu ver
anderende waarde van bijvoorbeeld
geluidsdruk, toonhoogte of beeld
helderheid kan men met
Bij proefnemingen met spraak
signalen heeft men een klein ge
deelte van het oorspronkelijke sig
naal weggehaald. Het ontbrekende
stukje berekent men vervolgens uit
de spraakmonsters in de omgeving
en met die informatie wordt vervol
gens het ontbrekende stukje gecor
rigeerd. Uiteindelijk blijkt bij luis-
terproeven dat er geen verschil is te
horen tussen het oorspronkelijke
en het gerestaureerde signaal.
Ook digitale beeldsignalen kan
men op een soortgelijke manier res
taureren. Stilstaande beelden kun
nen worden opgevat als een afhan-
benadering vastleggen. Dit gebeurt kelijk van de plaats variërende hel
door op zeer regelmatige tijden of derheid. De restauratie van een
plaatsen,
name) var
meet mei
De signalen worden vervolgens ontbrekende beeldpunten.
weergegeven met de getallen 0
(bits). Is er sprake van een storing
het signaal, dan kunnen fouten
die bits ontstaan. Door
toe te voegen kan me
storingen goed opsporen. Tevens
kunnen ze dan heel gemakkelijk
corrigeerd worden
len
van een telefoongesprek, moeten
andere wegen worden gezocht om
het gedigitaliseerde signaal te res
taureren.
Regelmaat
beeld kan dan als volgt i
gaan: bepaal de regelmaat in de hel-
liefst derheidsverdeling in de omgeving
vol-
i de
bewegende beelden op
vat als elkaar in tijd opvolgende stil
staande beelden, kan men bijvoor-
n extra bit beeld films op dezelfde wijze res-
dergelijke taureren.
Juiste spoor
Bij grote fouten, zoals het wegval- Maar Veldhuis is niet de enige in
enkele duizendste seconden Nederland die zich bezighoudt met
het restaureren van beelden. Zo
doet met name de Vakgroep Infor
matietheorie van de Technische
Universiteit Delft onderzoek naar
het restaureren van onscherpe fo
to's. Prof. dr. ir. jan Biemond en ir.
Met zijn restauratiemethode gaat Inald Lagendijk hebben een tech-
Veldhuis uit van het gegeven dat niek ontwikkeld waarmee gedigita-
de omgeving - de periode reerd kunnen worden. Op dit i
ervoor en erna - van de fout meet, ment zijn de mogelijkheden van
kan de regelmatigheid bepaald wor- hun techniek nog beperkt. De foto
den. Met de verkregen gegevens graferende amateur zal zeker nog
kan men de storing verhelpen en niet tevreden zijn als hij de resulta-
wel zo dat het gerestaureerde sig- ten zou zien, maar Biemond en La-
naalstuk zo veel mogelijk dezelfde gendijk denken dat ze op het juiste
regelmaat vertoont als de omge-
Dr. P.F. Schmitz over literatuurwetenschap
De tevredenheid van de bur
gers met de gemeentelijke
dienstverlening is groter dan
men gezien het grote aantal
op stapel staande gemeente
lijke cultuurveranderingspro
jecten gericht op vergroting
van de klantgerichtheid zou
verwachten.
(L. Gerrichhauzen)
Veel gemeenten zijn ook ri
sicodragende bouwgrondon
dernemingen die zoveel mo
gelijk bouwgrond willen afzet
ten. De rivaliteit tussen veel
gemeenten is mede te verkla
ren uit de positie van de ge
meenten op de bouwgrond-
markt.
(L. Gerrichhauzen)
Hindoestaanse kinderen
worden door leerkrachten
vaak beschreven als terug
getrokken, stil en gehoor
zaam. Dit beeld gaat vaak
niet op in situaties waar de
kinderen zich vrij, veilig en op
hun gemak voelen. Het is
voor de leerkrachten daarom
van belang om deze kinderen
eens thuis of tijdens een Hin-
doestaans huwelijk te obser
veren.
(G. Mungra)
De geschiedenis van het Amazone
gebied is al even omstreden, als de
toekomst. Afhankelijk van de ge
vraagde bron, was het gebied zo'n
30.000 jaar geleden ofwel een kil,
mistig gebied, waar de huidige tro
pische species onderdak vonden,
dan wel een een enorm meer. Paul
Colinvaux van de Ohio State Uni
versity meent dat tropische planten
gedurende de laatste ijstijd naar de
lagere gebieden in de Amazone ver
huisde. De daar heersende hoge
temperaturen maakten overleving
mogelijk.
Kenneth Campbell van het Los
Angeles Museum of Natural
History acht dit evenwel onmoge
lijk. Hij is ervan overtuigd dat deze
gebieden met water bedekt waren
gedurende een periode van onge
veer 45.000 tot 6000 jaar geleden. Pa
tronen van sedimenten tonen aan,
aldus Campbell, dat rivieren naar
de lagere gedeelten in een groot
meer stroomden.
Het feit dat men nog steeds per
boot van de noordkust van Vene
zuela door Brazilië naar het zuiden
van de Atlantsiche Oceaan kan va
ren, laat ook zien dat deze waterwe
gen van recentere datum zijn, nadat
het meer uitgedroogd was. Volgens
Campbell is het niet aannemelijk
dat deze noord-zuidverbinding mil
joenen jaren heeft bestaan.
De wijze waarop mensen met ener
gie omgaan, toont overeenkomsten
met verslaving aan drugs. Dat
meldt John Spencer, een psychiater
van de Universiteit van West-
Australië. Dat zou een verklaring
kunnen zijn voor het schijnbaar op
zettelijk vernielen van het milieu en
daarmee van de mens zelf. Zelfde
structief gedrag is volgens Spencer
karakteristiek voor drugsversla
ving.
Drugsverslaafden hebben steeds
meer drugs nodig om in hun be
hoefte te voorzien. Ditzelfde pa
troon ziet Spencer in de consumptie
van energie.
Net als bij andere verslaafden is
ons gedragpatroon verengd, waar
wij meer en meer afhankelijk wor
den van elektriciteitsopwekking en
verbrandingsmotoren^
Er zijn volgens Spencer zelfs aan
wijzingen dat de behoefte energie te
consumeren blijft na een periode
van onthouding.
De wereld om ons heen be
staat uit signalen, zoals
spraak, beeld en muziek. Het
gebeurt nogal eens dat er sto
ringen in die signalen voorko
men. We hebben daar vaak
veel hinder van. Zo huiveren
we bij de zoveelste tik in onze
oude vertrouwde gramma-
foonplaat, durven we de dia
met die vervelende vlekken
niet in onze dierbare vakan
tieserie op te nemen en hum
men we vaak maar een beetje
instemmend, omdat we niet
helemaal kunnen volgen wat
de spreker tijdens een toe
spraak zegt.
door
Wim Raaijen
In het Philips Natuurkundig Labo
ratorium (Natlab) te Eindhoven
heeft Raymond Veldhuis een me
thode ontworpen waarmee restau
ratie van grote fouten in bepaalde
signalen mogelijk is. Door analyse
van de omgeving van een fout, kan
men deze zo herstellen dat er geen
wanklank of misvormd beeld meer
waarneembaar is.
Signalen zoals wij die waarnemen
(zien, horen en voelen) zijn analoog.
Dat betekent dat ze oneindig kun
nen variëren en veranderen in de
tijd. Je kunt het wel een beetje ver
gelijken met een traploze volume
knop van bijvoorbeeld een verster
ker. Met een dergelijke knop kun je-
vrijelijk de kleinst mogelijke veran
dering in volume regelen. Een trap-
gewijze volumeknop daarentegen,
kan maar in een bepaald eindig aan
tal standen (bijvoorbeeld tien) wor
den gedraaid. Dë werking van zo'n
knop geeft ongeveer het principe
Ruim tien jaar geleden nam Karei
van het Reve in de lezing 'Litera
tuurwetenschap, het raadsel der on
leesbaarheid' afscheid van dit vol
gens hem nutteloze vak. Zijn lezing
wekte veel rumoer en tegenstand.
Van het Reve reageerde met een
tweede stuk 'Wat waren ze kwaad!'
maar had tegelijk niet de pretentie
het vak te kunnen uitroeien. "Over
vijftig jaar zal het nog wel bestaan,
maar af en toe moet er iemand zijn
die iets zegt".
Daarom was het allemaal extra in
teressant wat dr. P.F. Schmitz nu in
zijn twee lezingen over dit vak in de
Studium Generale-reeks 'Voort
gang en vooruitgang in de weten
schap' te zeggen had.
Is literatuurwetenschap wel een
wetenschap? Dat ligt er maar aan
hoe je wetenschapsopvatting is.
Volgens Descartes is kennis niet
groepsgebonden, maar de filosoof
Vico kwam voor het eerst met de
stelling dat kennis wel groepsge
bonden is. Groepen maakten vol
gens Vico door middel van mythen
de omgeving bespreekbaar. Een be
paalde uitspraak hoeft daarom niet
voor altijd en iedereen te gelden,
maar als die uitspraak voor een be
paalde groep acceptabel is, daar
mee bespreekbaar en er kan over
gediscussieerd worden, dan kan dit
als wetenschap beschouwd wor
den.
In het conflict over deze opvattin
gen van kennis ontstond in de 19de
eeuw in Parijs de literatuurweten-
chap, waarbij men uitspraken óver
literatuur wil doen. Al eerder waren
er echter in de letterkunde, dus bij
de schrijvers verschillende visies
mogelijk. Schmitz illustreerde dat
aan de hand van twee stukje tekst.
Ten eerste aan de hand van een aan
tal romantische regels van de dich
ter Wordsworth. In deze regels
denkt de 'ik' in eenzaamheid na,
maar toch schrijft hij voor een pu
bliek. Dus dat moet er gëinterpre-
teerd worden. Want de opvatting
gold dat ook de natuur, het boek
van God, en de Bijbel, gëinter-
preerd moesten worden. Zo ging de
romantische opvatting onder ande
re terrug op de parabel van de verlo
ren zoon en op de erfzonde. Dus een
christelijke mythe structureert de
waarneming in een gedicht.
Aan de hand van een stukje Bal
zac, het begin van Vader Goriot,
probeerde Schmitz iets anders te la
ten zien. Dit begin luidt aldus: 'Me
vrouw Vauquer, geboren de Con-
flans, is een oude vrouw die al veer
tig jaar lang een pension houdt, dat
ligt in de Rue Neuve-Sainte-Gene-
viève, tussen het Quartier Latin en
de Faubourg Saint-Marcel. In dit
pension, bekend als Huize Vau
quer, worden mannen en vrouwen,
jonge en oude lieden, gelijkelijk op
genomen, zonder dat ooit achter
klap een aanval heeft gedaan op de
zedelijkheid van deze eerbiedwaar
dige in richting. Maar er was dan
ook in geen dertig jaar een jong
meisje gezien, en als er een jonge
man zou wonen, moest zijn familie
hem wel een heel schrale toelage ge-
een goede weergave-kwaliteit van
signalen op en mogelijkheden om
eventuele beschadigingen goed te
herstellen. Maar het kost ook wel
iets. Voor digitale radiosignalen
moet de bandbreedte tweemaal zo
groot zijn en daardoor wordt de nor
male capaciteit van een FM-kanaal
ruimschoots overschreden.
ven'. Balzac was er voorstander van
om niet te interpreteren, hij richtte
zich op de verschijnselen zelf. Het
was in de tijd dat de positivistische
wetenschapsopvatting van Darwin
ontstond. Balzac zet een beeld als
een coulisse neer, een verhaal dat
een wetmatige voortgang sugge
reert en waar weinig achter te zoe
ken is. De positivisten waren van
mening dat ook tijd, plaats en af
komst van belang waren, een beeld
dat bepaald werd door de letterkun
de als van Balzac. Een beeld van we
tenschap dat bij de natuurweten
schappen aansloot en niet bij de
geesteswetenschappen.
Veldhuis heeft hier iets opgevon-
den. Gebruikmakend van kennis
omtrent het menselijk gehoor slaag
de hij er in de bandbreedte die no
dig is voor het zenden van audiosig-
nalen zes tot acht maal kleiner te
maken, zonder dat er hoorbaar ver
lies van de geluidskwaliteit op
treedt.
De literatuurwetenschap moest
kiezen: interpreteren of de ver
schijnselen zelf beschrijven. Tot op
de dag van vandaag loopt deze dis
cussie: mag je interpreteren?
De opvattingen van de filosoof
Popper hielpen de literatuurwetsn-
chap ook. Volgens hem was het niet
nodig waarnemingen te doen en
daar een wet uit af te leiden, maar
was het ook in orde te zeggen 'alle
raven zijn zwart', zonder datje alle
raven ter wereld hebt onderzocht.
De hypothese is pas ongeldig als de
eerste witte raaf wordt aangetrof
fen.
Kennis is dan een emmer vullen
met feiten, en zolang die emmer vol
ler wordt ga je vooruit, zo vervolgde
Schmitz, maar feiten zijn nooit los
van hypothesen te zien, en daarvoor
heb je volgens Popper wel zoeklich
ten nodig. Zo zijn literatuurtheorië-
en volgens sommigen zoeklicht-
theoriëen. Voor die zoeklichttheo-
riëen heb je een conceptueel pa
troon nodig, dat vast zit aan tijd en
personen. Een conceptueel patroon
wil zeggen dat wie 'universiteit' zegt
ook weet wat een student is. Maar
dat is tijd, groeps- en persoonsge
bonden. Een conceptueel patroon
lijkt op een mythe. Aldus maakte
Schmitz een rondgang en kwam
weer uit bij de aloude wetenschaps
opvattingen van Vico.
Ondanks deze cirkelgang die de
afgelopen twee eeuwen gemaakt is,
kan volgens Schmitz wel degelijk
van voortgang worden gesproken.
Want de emmer met kennis wordt
steeds meer gevuld, de literatuur
wetenschap is een bloeiende weten
schap. Of er ook vooruitgang is?
Schmitz gaf daarop een tamelijk
onthullend antwoord. Men weet te
genwoordig steeds beter wat er niet
onderzocht moet worden, in die zin
is er vooruitgang.
EMIEL FANGMANN
Iedereen neemt het als vanzelfspre
kend aan dat als je een bepaalde stof
in een zekere richting uitrekt, dat
die stof dan dunner zal worden. Im
mers: als een bepaalde hoeveelheid
materie zich over een steeds groter
oppervlak uitstrekt, wordt het ge
heel er alleen maar dunner op. Olie
is daar een goed voorbeeld van.
door
Ben Apeldoorn
Die regel gaat echter niet altijd meer
op. Sedert de mens in het laborato
rium bezig is met het langs kunst
matige weg vervaardigen van vele
soorten kunststoffen, waarin aller
lei moleculen en molecuulstructu
ren op alle mogelijke en onmogelij
ke manieren aan en in elkaar zijn ge
prutst, geldt de 'wet' 'hoe langer hoe
dunner' niet meer.
Al een aantal jaren wordt in de in
dustrie een stof gebruikt die, bij uit
rekken, juist dikker wordt. Die stof
staat in de wereld der chemici be
kend onder de naam polytetrafluo-
rethyleen, zeg maar gewoon PTFE
en het wordt onder de handelsnaam
Teflon in omloop gebracht.
Het wordt onder anderen ge
bruikt in Parka-kleding en iedereen
zal ineens een licht opgaan als erbij
wordt vermeld dat het materiaal
wel water afstoot maar dat het van
binnenuit juist ook waterdamp
doorlaat. Voor bijvoorbeeld trai
ningspakken is het daarom ideaal.
PTFE heeft die merkwaardige ei
genschap: als je er aan begint te
trekken wordt het dikker en het is
nog maar kort geleden dat men het
hoe en waarom daarvan op het
spoor kwam. Het begon in 1987 toen
de chemicus Roderick Lakes van de
universiteit van Iowa een artikel pu
bliceerde waarin hij vol enthousias
me bekend maakte 'een stof te heb
ben gemaakt met een negatieve
Poisson-verhouding.'
Toepassingen
Met een Poisson-verhouding kan
men de elastische eigenschappen
van allerlei materialen beschrijven
en de eerste die zich daarmee onle
dig hield was de Franse natuurkun
dige Simeon Poisson (1781-1840).
Om een voorbeeld te geven: rub
ber heeft een Poisson-verhouding
(P) van 0,5 wat betekent dat als je
het tweemaal de oorspronkelijke
lengte zou uitrekken het materiaal
dan tweemaal zo dun wordt. Heel
normaal dus. Kurk heeft echter een
P van 0: het verandert niet van dikte
als het wordt uitgerekt.
Op grond van de eigenschappen
van de materie verwachtte niemand
een P aan te treffen met negatieve
waarden; wèl was al bekend dat als
er (vaste) stoffen met die eigen
schappen zouden bestaan, ze bij al
lerlei soorten constructies geweldig
goed zouden zijn toe te passen.
Materialen met een hoge (positie
ve) P zijn moeilijk uitrekbaar maar
wel heel buigzaam. Precies het te
genovergestelde is het geval bij een
negatieve P: zulke materialen zijn
moeilijk te buigen en wel rekbaar.
Proeven
Wetenschappers bekeken PTFE on
langs onder een speciale micro
scoop om te zien waaraan de sto
zijn zeldzame eigenschap te danken
had. Zij zagen in een dwarsdoorsne
de reeksen schijfvormige deeltjes
die door strengen bijeen werden ge
houden. Werd er aan getrokken dan
draaiden de schijfjes een kwart slag
en kwamen gelijktijdig verder uil
elkaar te liggen. Het materiaal werd
dus langer én dikker.
Men is nu druk doende vastere
materialen met dezelfde eigen
schappen als PTFE te beproeven
Als dat lukt dan betekent dat, om
maar enkele toepassingen te noe
men, minder breekbare botprothe
ses in de chirurgie, sterkere en
(vooral) lichtere bouwconstructies,
gebouwen die bestand zijn tegen
zelfs de hevigste aardbevingen en
voor de ruimtevaart veel lichtere
materialen. Het patent is er al aan
gevraagd.
Door beelden te digitaliseren kan de kwaliteit worden verbeterd.
