Israël wil woningen
op omstreden oever
Bouw puur Hollandse modelbaan blijft lastig
Nijpels: EG-beleid
milieu schandalig'
Stijlvolle, veilige en
'stille' garage-roldeur
Lamp aan
bij geluid
Kunststof
deuren en
kozijnen in
nieuwe stijl
Regering ontkent bouwplannen
Ortega: afbouw contra's geen eis meer
Stoppenkast met mogelijkheden tot automatisering
VRIJDAG 9 MAART 1990
Ofschoon er al jaren NS-treinmo-
dellen worden aangeboden is het
maken van een modelbaan naar
Hollands voorbeeld nog altijd een
moeilijke zaak. Het aanbod van ac
cessoires is zo klein dat een beetje
aankleding alleen door ervaren mo
delbouwers kan worden gemaakt.
Want wie een (Duits) huis of station
wil 'vernederlandsen' moet de nodi
ge knutseluren achter z'n naam
hebben.
Om in de groeiende behoefte aan
Nederlandse huizen te voldoen
heeft Holland Scale drie grachten
pandjes op de markt gebracht. Het
is voor het eerst dat een Nederland
se firma op een dergelijke schaal
toebehoren uit brengt.
Een probleem is het afzetgebied.
Kunnen onze oosterburen bogen op
een miljoenenmarkt - een op de vijf
huishoudens daar heeft een model
trein - in ons land liggen die verhou
dingen anders. De markt is vele ke
ren kleiner en daar komt nog eens
bij dat veel treinliefhebbers met
louter Westduitse modellen rijden.
Holland Scale ziet desondanks
een gat in de markt. De Amersfoort-
se firma is in elk geval met een pro-
dukt gekomen dat er mag zijn. Voor
een bedrag van ƒ29,50 krijgt de
hobbyist een goed verzorgd model
pakket dat bovendien gemakkelijk
in elkaar te zetten is.
De drie verschillende huizen re
presenteren evenzovele bouwstij
len; het gaat om een trapgevel-, een
klokgevel- en een halsgevelpand.
Veel onderdelen zijn identiek, des
ondanks hebben de modellen een
eigen karakter. Met een beetje han
digheid kan men van een paar
bouwdozen ook zelf een eigen pand
maken. Overigens komt Holland
Scale dit jaar nog met een vierde
model op de markt.
In tegenstelling tot wat vrij ge
bruikelijk is zijn de modellen van
Holland Scale geen imitaties van
bestaande huizen. Volgens een me
dedeling van de fabrikant is voor
fantasiepandjes gekozen omdat de
kosten anders veel te hoog zouden
oplopen.
Goederenwagens
Bij de vooroorlogse goederenwa
genreeks van Fleischmann handelt
het daarentegen niet om fantasie
modellen. De Neurenbergse fabri
kant heeft deze lijn een paar jaar ge
leden voorzichtig uitgezet en inmid
dels wordt een boeiend assortiment
aangeboden. Met name de ketelwa
gens zijn ware kleinoden die het op
elke modelbaan goed zullen doen.
gens ook bij de Staats Spoorwegen
en latere Nederlands(che)e Spoor
wegen dienst hebben gedaan. Het
gaat daarbij onder meer om het type
O van de Pruisische spoorwegen
(Fleischmann cat. nr. 5211) dat van
1911 tot 1955 in ons land heeft gere
den. Deze wagens waren donker
grijs geschilderd en werden in
hoofdzaak voor het kolenvervoer
gebruikt.
Voor degenen die er geen aardig
heid in hebben om modellen te be
werken: Fleischmann komt vol
gend jaar met een fabrieksmatig
'vernederlandste' kolenwagen van
het type O op de markt.
De voordeur heeft in de afgelo
pen tientallen jaren een opmer
kelijke evolutie doorgemaakt.
Behalve de functionele aspec
ten zijn steeds sterker de vorm
geving en kleurtoepassingen
een rol gaan spelen. Ook in het
materiaalgebruik in de produk-
tie van deuren zijn andere we
gen ingeslagen.
Weru, de grootste Duitse fa
brikant van kunststof raamko
zijnen, heeft nu een indrukwek
kende nieuwe reeks voordeuren
samengesteld, eveneens van
praktisch onderhoudsvrij
kunststofmateriaal. Ontwerpers
die hun sporen al ruim verdiend
hadden zijn aangezocht om een
scala aan deuren te bedenken
die in technisch zowel als in es
thetisch opzicht aan de wensen
van veeleisende klanten vol
doen.
Het resultaat is een heel breed
programma, in alle mogelijk
denkbare stijlen: klassiek, al
dan niet met smeed-traliewerk,
vlakke deurfronten met geome
trische motieven in alle mogelij
ke kleuren, zelfs tot disco-achti-
ge combinaties. In en groot deel
van het assortiment overheer
sen rechte lijnen, verticaal en
horizontaal, maar ook de diago
nale lijnen zijn op kunstzinnige
wijze toegepast, soms ook weer
in een kader van rechthoeken of
vierkanten.
In het thuisland van de fabri
kant (West-Duitsland) wordt al
ruim 40 procent van alle voor
deuren bij nieuwbouw en reno
vatie uit dit nieuwe systeem ver
wezenlijkt en in Nederland gaat
het ook die kant op.
Nadere informatie: Weru Inter
national, Heerlen, 045-710090.
BINNENLAND BUITENLAND ECONOMIE
JERUZALEM (DPA/Rtr/AP) Het Israëlische ministerie van huisvesting wil op de bezette Westoever van de
Jordaan en in Oost-Jeruzalem duizenden woningen bouwen voor joodse immigranten uit de Sovjetunie. Het be
richt over de bouwplannen, dat door een medewerker van het ministerie is doorgespeeld naar een Israëlische
krant, valt midden in de controverse rond de massale toestroom van Sovjet-joden naar Israël.
Een woordvoerder van de Israëli
sche eerste-minister, Yitzhak Sha
mir, sprak het bestaan van de plan
nen tegen. Waarnemers sluiten niet
uit dat Levy, die een van de grootste
tegenstanders van Shamir binnen
diens Likud-partij is, de premier
met de bekendmaking in moeilijk
heden wil brengen.
Het officiële bouwprogramma,
zoals gisteren bekendgemaakt,
voorziet in de bouw van 2.000 wo
ningen op de Westoever van de Jor
daan en 4.000 in het Arabische Oost-
Jeruzalem. Dit deel van Jeruzalem
is door Israël in 1967 veroverd en
daarna geannexeerd.
De vestiging van immigranten in
de door Israel bezette gebieden, in
clusief Oost-Jeruzalem, heeft scher
pe kritiek van de Arabische landen
en de VS uitgelokt. Volgens Was
hington vormt de nederzettingen
politiek van Israel een obstakel
voor de vrede in het Midden-Oos
ten.
Tot nu toe heeft ongeveer tien
procent van de joodse immigranten
uit de Sovjetunie zich in Jeruzalem
gevestigd. In Oost-Jeruzalem wo
nen naar schatting 140.000 Palestij-
nen en 115.000 joden. Israël ver
wacht dit jaar zeker 100.000 immi
granten uit de Sovjetunie. Enkele
honderden Sovjet-joden hebben
zich tot op heden in de bezette ge
bieden gevestigd.
De Israëlische premier Yitzhak
Shamir heeft gisteren steun gezocht
bij de religieuze partijen voor zijn
weigering een begin te maken met
KGB dreigt
MOSKOU (Rtr) De Sovjetrussi-
sche veiligheidsdienst KGB dreigt
actie te ondernemen om 'het socia
lisme in de Sovjetunie te redden'.
Dat heeft een nieuw onafhankelijk
persbureau (Postfactum) gisteren
in Moskou gemeld. Het citeert Ana-
toly Sobtsjak, een hervormer, die
vertelt van een epistel van de KGB
waarin 'zo nodig krachtdadig optre
den' wordt aangekondigd 'in het be
lang van het volk'.
vredesbesprekingen tussen Israël
en een Palestijnse afvaardiging.
Ook Peres probeert voor zijn stand
punt de steun te verwerven van de
religieuze partijen.
Likud wil geen vredesbesprekin
gen voeren met Palestijnen die af
komstig zijn uit Oost-Jeruzalem
omdat de partij bang is dat daardoor
de heerschappij van Israël over oos
telijk Jeruzalem wordt aangetast.
De Arbeiderspartij deelt die vrees
niet en beschouwt de voorwaarde
van Likud als een obstakel voor het
beginnen van vredesbesprekingen
in Cairo, die onder supervisie van
de Verenigde Staten moeten wor
den gehouden.
Premier Thatcher trof bij haar bezoek aan het Forum Hotel in Glasgow, waar een portret i
huid, een horde demonstranten die tegen de nieuwe gemeentebelasting protesteerden.
TILBURG (GPD) - De
waarop het milieubeleid in Europa
gestalte krijgt is 'om grijze haren
van te krijgen'. En het Europees
Milieujaar 1988 is uitgedraaid op
een 'heus schandaal'. Dat zegt het
WD-Kamerlid Ed Nijpels in een te
rugblik op zijn ministerschap van
1986 tot november 1989.
De oud-bewindsman deed deze
ontboezemingen gisteren op een
milieuconferentie op de Tilburgse
universiteit. Het Bergse kamerlid,
dat binnen enkele weken tot burge
meester van Breda zal worden be
noemd, gaf te kennen inmiddels
voldoende afstand van het minister
schap te hebben genomen om geen
blad meer voor de mond te nemen.
"Ik vrees dat er in Europa weinig
terechtkomt van milieubeleid. Dat
beleid laat zich het best omschrij
ven als 'te laat, te langzaam en te
weinig'. Alleen al het feit dat de EG
slechts bij unanimiteit kan beslis
sen, is dodelijk. Zoiets kunnen al
leen politici bedenken. Ik heb een
dikke tas van Europese ellende
thuis staan. Hoe vaak ik niet met
niet ter zake doende argumenten
het bos ben in gestuurd. Neem de
kwestie van de katalysator. De
Fransen hielden de katalysator kei
hard tegen omdat Renault die niet
zou kunnen leveren. Maar buiten de
EG - in Zv/itserland en de VS - rij
den nota bene wel Renaults met een
katalysator", aldus de ontgoochelde
oud-bewindsman.
Volgens hem ontbreekt nog
steeds de politieke wil om echt iets
aan het milieu te doen. "Ik heb toch
gezien hoe de ministerraad onder
het genot van dikke sigaren en
Franse cognac het auto-dossier
heeft weggegooid. Daar wilden ze
hun vingers niet aan branden. Ver
volgens werd als hol gebaar een Eu
ropees Milieujaar afgekondigd, dat
veel vertoon maar geen enkel be
langrijk besluit meer heeft opgele
verd".
Ook in Nederland staat er volgens
het liberale kamerlid echter nog
veel meer te doen 'dan de burgers
zich realiseren'. "Met verbetering
van auto's en mest van koeien ko
men we er niet. Minder koeien en
minder autokilometers hoort ook in
het draaiboek. Maar inkrimping
van de veestapel leidt al bijna tot
een heilige oorlog in dit land. De
burgers moeten er vast rekening
mee houden dat de overheid fors zal
moeten ingrijpen in hun energiege
drag. Niet alleen bij de onderne
mers moet de knop om, ook bij de
burgers. Als lid van de oppositie
kan ik nu wel gaan roepen dat het
allemaal sneller moet, maar dat zou
wat goedkoop zijn. Maar het zou wel
sneller moeten", aldus Nijpels.
LONDEN (Rtr/UPI) - De Britse
premier Margaret Thatcher heeft
gisteren de steeds gewelddadiger
wordende protesten tegen de invoe
ring van de nieuwe gemeentebelas
ting veroordeeld. "Elke geweldda
dige of intimiderende demonstratie
die, naar ik begrijp, georganiseerd
worden door militant links, is een
ontkenning van de democratie", al
dus de premier in haar wekelijkse
debat in het Lagerhuis, "Ik veroor
deel de gewelddadige scenes ten
zeerste".
Woensdagavond werden tiental
len mensen gearresteerd tijdens een
tweede dag van felle betogingen.
Woedende menigten gingen politie
agenten te lijf en stormden tijdens
gemeenteraadsvergaderingen naar
binnen waar de lokale autoriteiten
de hoogte van de nieuwe belasting
probeerden vast te stellen. Zo gooi
den naar schatting 700 betogers in
het normaal zo rustige Walton-on-
Thatcher wil
einde aan geweld
belastingprotest
Thames met stenen en eieren naa
de raadsleden.
Thatcher verklaarde in het Lager
huis dat de ongeregeldheden geor- nadeeld. In Schotland, waar de be-
De belasting vervangt de onroe-
rend-goedbelasting. Iedere kiesge
rechtigde moet belasting ('poll-tax',
gemiddeld zo'n 1500 gulden per
jaar) betalen, ongeacht zijn inko
men. Zo'n 20 miljoen mensen moe
ten nu voor het eerst meebetalen
aan de lokale dienstverlening. Door
dit nieuwe systeem worden volgens
de critici de rijken bevoordeeld en
de minder vermogenden ernstig be-
i de voorzitter talen.
Elke gemeente kan de hoogte van
zijn eigen heffing vaststellen, geba
seerd op het aantal i
van de Conservatieve partij Kenne
th Baker die de roerige betogers 'in
gehuurde onruststokers' noemde.
De premier bekritiseerde ook de 28 kosten van diensten als onderwas,
roepen de nieuwe wet, die op 1 april de regering Thatcher zal de nieuwe
moet ingaan in Engeland en Wales, poll-tax voor de meeste gezinnen
te overtreden en de belasting niet te veel hoger uitvallen dan de oude on-
betalen. roerend-goedbelasting.
MANAGUA (Rtr/AFP/UPI) - De
Nicaraguaanse president, Daniel
Klachten over politie
ROTTERDAM (ANP) - In een
maand tyd, tussen 21 januari en 23
februari van dit jaar, zijn er bij de
Rotterdamse politie 32 klachten
binnengekomen waarvan de helft
gegrond is gebleken. Over vorig jaar
is het aantal ingediende klachten
over het optreden van de politie ge
stegen naar 267, tegen 235 het jaar
ervoor. De politie denkt dat de stij
ging te verklaren is doordat het een
voudiger is geworden om een
klacht in te dienen.
Ortega, heeft gisteren verklaard dat
zijn sandinistische regering op 25
april de macht zal overdragen, ook
als de contra's nog niet zijn ontman
teld. Tot dusver had hij de ontman
teling van de door de Verenigde
Staten gesteunde guerrillagroepe
ring als voorwaarde genoemd voor
de regeringsoverdracht.
Ortega, die ter gelegenheid van
Internationale Vrouwendag een
menigte aanhangers in Managua
toesprak, waarschuwde echter voor
de "zeer gecompliceerde situatie"
die aan het ontstaan is omdat "ie
dereen zich zal bewapenen om de
contra's te bevechten". Zowel Orte
ga als de nieuw gekozen president,
Violeta Chamorro, hebben er bij de
ongeveer 12.000 contra's, die voor
namelijk vanuit Honduras opere
ren, op aangedrongen de wapens
neer te leggen en terug te keren naar
hun woonplaatsen.
De contra's zeggen echter het mo
ment van de regeringsoverdracht
en de ontmanteling van het san
dinistische leger te willen afwach
ten. Tussen het sandinistische leger
en groepen contra-rebellen die uit
Honduras Nicaragua zijn binnenge
drongen, hebben zich de afgelopen
dagen schermutselingen voorge
daan.
Litouwen stelt
uitroeping uit
onafhankelijkheid
MOSKOU (AP) Het nationalisti
sche volksfront Sajudis heeft het
voornemen uitgesteld om komend
weekeinde al de onafhankelijkheid
van Litouwen te proclameren. Dit is
gisteren door een journalist van de
Litouwse televisie bekend ge
maakt.
Het bestuur van de Sajudis, die in
het onlangs gekozen parlement kan
bogen op een tweederde meerder
heid, heeft zijn leden in de Litouwse
Opperste Sovjet verzocht komend
weekeinde af te zien van een open
lijke confrontatie met Moskou.
President Gorbatsjov is al een
jaar in een felle discussie gewikkeld
met Litouwen om de Baltische re
publiek van afscheiding af te hou
den. Deze week presenteerde hij de
republiek een nieuwe voorwaarde
in de vorm van een rekening van 21
miljard roebel (65 miljard gulden),
zijnde het bedrag dat de centrale re
gering de afgelopen 50 jaar in Litou
wen heeft geinvesteerd.
De voor zaterdag geplande bij
eenkomst van het Litouwse parle
ment gaat overigens gewoon door.
Maar de vergadering zal nu geheel
in het teken staan van de verkiezing
van een nieuwe president en pre
mier en minder omstreden proce
durele kwesties, aldus Potasjinkas.
Graanboeren
De overheid wil de graanproduktie
terugbrengen omdat er niet genoeg
wordt verdiend; de boeren proteste
ren want hun inkomen daalt; grote
heisa waar deze krant al dagen over
schrijft.
Eén aspect van deze problema
tiek is echter nog nergens aan de or
de gekomen: jaarlijks sterven 15
miljoen mensen de hongerdood.
In de westerse wereld is voedsel
slechts een handelsartikel waarop
'economische wetten' van toepas
sing zijn. Dat er arme mensen zijn in
verre landen die geen geld hebben
om voedsel te kopen wordt niet
meegenomen in het 'vraag- en aan-
bod'spelletje van onze westerse
economen en politici. In mijn ogen
is dat misdadig en daar word ik on
passelijk van.
S. Wolters
Boshuizerlaan 52
Leiden
De stoppenkast (in de 'meter'kast)
is nou niet bepaald zo'n ding dat je
vol trots aan de buren laat zien. Ge
woon een noodzakelijke voorzie
ning om het huiselijke elektrici
teitsnet veilig te houden.
Op de beurs Elektrotechniek in
troduceerde Holex Componenten
een totaal nieuwe stoppenkast, een
Nederlandse primeur op het gebied
van elektrotechnische installatie
materialen. Op het eerste gezicht
springt de vormgeving er duidelijk
uit. Maar belangrijker is dat er een
groot aantal nieuwe mogelijkheden
in verwezenlijkt is.
Die kast heet Squin. Hij doet het
zelfde als de traditionele stoppen-
kasten: schakelen, scheiden en be
veiligen. Maar dan wel op een ui
terst moderne manier. Wie Squin
laat monteren, hoeft geen doorge
slagen stoppen te vervangen. Kort
sluiting of een aardfout kunnen met
een tik op een tuimelschakelaar op
geheven worden. De aardlekbevei-
liging van de Squin wordt per
groep, dus niet voor het totale elek
trische circuit bewaakt. Als er iets
mis gaat, wordt dus niet het hele
huis (of gebouw) meteen in het don
ker gezet.
Maar er zijn nog meer mogelijkhe
den. Automatisering van alles wat
op elektriciteit werkt: in- en uit
schakelen van verlichting, inbraak-
en brandbeveiliging, bediening van
wasmachines en andere appara
tuur, reactie op aanwezigheid van
mensen (via sensoren) die verlich
ting naar keuze doet in- of uitscha
kelen.
Deze nieuwe ontwikkeling houdt
niet alleen een tot dusver ongekend
stuk comfort in, maar verhoogt ook
de veiligheid van het huis, zowel tij
dens afwezigheid als aanwezigheid
van de bewoners. Begin 1990 gaat
dit nieuwe systeem van start, uiter
aard alleen te monteren door de er
kende installateur.
De roldeur echter gaat rechtstandig
omhoog ofomlaag. De auto kan dus
met een afstand van slechts enkele
centimeters tegen de deur geplaatst
worden. Dat levert een stukje ruim
tewinst op, handig voor wie de gara
ge ook als dhz-werklplaats of ber
ging van tuinmeubilair enz ge
bruikt.
Opvallend is ook de geruisarme
werking. De deur loopt op gelager
de, met nylon beklede wielen. Het
voor de buren ('s nachts) zo hinder
lijke geknal van de standaard-kan-
teldeur van plaatstaal is bij dit sys
teem afwezig.
Twee uitvoeringen van de rollende garagedeur.
Deuren van privé-garages zijn
niet altijd het fraaiste
onderdeel van het huis. Dat
zo'n deur echter ook stijlvol
kan zijn, net zo mooi als de
voordeur, bewijst een op dit
gebied gespecialiseerde
leverancier.
door
Mar Groen
De Centurion garagedeur is niet al
leen wat zijn uiterlijk en vormge
ving betreft een imposant visite
kaartje voor het huis, hij heeft ook
heel praktische eigenschappen. Het
is namelijk een zgn. 'roldeur', die
bestaat uit een aantal horizontale
segmenten die bij het openen stuk
voor stuk onder het plafond weg
schuiven.
Dit systeem bestaat natuurlijk al
heel lang, maar werd tot dusver wei
nig toegepast voor 'huisgarages'.
Daar is de bekende (stalen) kantel-
deur het meest in zwang. Een na
deel daarvan is dat er zowel in de ga
rage als op de oprit, een onbruikba
re ruimte is. Zo'n kanteldeur heeft
nu eenmaal aan beide zijden een
'uitzwaairuimte' nodig.
Ruimtewinst
Het inschakelen van verlichting of
elektrische apparatuur kan tegen
woordig ook zonder knopje. Philips
heeft een automatische schakelaar
ontwikkeld die reageert op geluid.
De daarop met een stekker aange
sloten lamp (of een apparaat, tot
maximaal 500 watt) wordt onmid
dellijk ingeschakeld zodra de inge
bouwde sensor iets 'hoort'.
Praktische toepassingen: een
slaapkamer van kleine kinderen die
angstig gaan roepen of huilen; ver
lichting in een donkere kelder of op
de zolder, in een garage of schuur.
Ook valt te denken aan een auto
matisch werkende buitenverlich
ting, die gaat branden als er 's
nachts door ongenode gasten aan
een buitendeur of raam gemorreld
wordt.
GRIPS - De 'Grips' is een simpel
maar doeltreffend hulpmiddel bij
het schilderen. Het is een kunststof
handvat dat op het meest gangbare
verfblikformaat (11) past. Boven
dien werkt het als blikopener.
Het bovendeel is zodanig ge
vormd dat de verfkwast erop afge
streken kan worden en als er even
een koffiepauze ingelast wordt, kan
de kwaststeel in het slimme 'gootje'
gelegd worden. De grips kost in
bouwmarkten, dhz- en schildersza
ken een paar gulden.
Goede isolatie (37 mm dik hard
hout), tochtdichte afsluiting en een
hoge inbraakwerendheid zijn even
eens eigenschappen die meetellen.
Geen slot
De elektrisch bediende Centurion
roldeur heeft geen slot, maar een
aan de binnenkant aangebrachte
blokkering, zodat forceren onmoge
lijk is. Zelfs een met een zware koe
voet uitgeruste inbreker lukt het
niet de deur open te wrikken. Be
halve in hardhout kan hij ook gele
verd in een plaatstalen uitvoering,
die dezelfde technische en 'vriende
lijke' eigenschappen heeft.
Wie voor de garagedeur een wat gro
tere investering over heeft, kan nadere
documentatie verkrijgen bij de fabri
kant, Centurion Deuren in Blaricum,
gratis bellen 06-0224040.
