Hervormers aan de winnende hand is de mooiste tijd? Strijd om havenstad Massawa beslist lot miljoenen Etiopiërs Spoedoverleg FDP en CDU moet ernstige crisis afwenden Eerste uitslagen verkiezingen Sovjetunie binnen Doden na coup in thuisland Ciskei Zuid-Afrika Aguinaldo nog voortvluchtig op Filipijnen Kerncentrale inTsjernobyl mogelijk dicht DINSDAG 6 MAART 1990 PAGINA 5 MOSKOU/AMSTERDAM (DPA/Rtr/ANP) De eerste uitslagen van de zondag gehouden parlementsverkiezingen in drie grote deelrepublieken van de Sovjetunie, die gisteren be gonnen binnen te druppelen, wijzen op een doorbraak van democratische kandidaten. Maar in de meeste kiesdistricten van de Russische Federatie, de Oekraïne en Wit-Rusland is een tweede stemronde op 18 maart nodig. De leider van de radicale hervor mers Boris Jeltsin die gisteren een dag in Nëderland was, reageerde positief op de uitslag. "Dit betekent dat er sneller kan worden hervormd en dat ik er bij Sovjetleider Michail Gorbatsjov op zal aandringen een hele andere tactiek van hervormen te volgen. Ik zal hem in het bijzon der adviseren haast te maken met wetten om zelfstandig ondernemep, belastinghervorming en particulie re eigendom van onroerend goed en land mogelijk te maken", zei hij in Amsterdam. In meer dan de helft van de 1068 parlementsdistricten van de Russi sche Federatie is een tweede ronde nodig, doordat niemand de voor een directe verkiezing benodigde helft plus een'van de stemmen haalde. De tweede ronde - tussen de twee hoogst geëindigde kandidaten - of geheel nieuwe verkiezingen - in het geval er slechts één kandidaat was - wordt gehouden op 18 maart. Niet alleen in de Russische Fede ratie, met haar 145 miljoen inwo ners verreweg de grootste van de 15 Sovjetrepublieken, ook in de Oek- raïnè en Wit-Rusland is een aantal radicale hervormers in een keer ge kozen. Dat lukte in de Oekraïne twee leiders van de nationalistische volksfrontbeweging Roech, die ja ren in de gevangenis zaten totdat Gorbatsjov aan de macht kwam: voorzitter Ivan Drasj en secretaris Michail Horin. Op het platteland za gen echter veel communisten kans hun zetel te behouden. De laatste zei na zijn verkiezing te streven naar onafhankelijkheid: "Het scheppen van onafhankelijke nationale staten, zoals dé Oekraïne, Wit-Rusland en Rusland, moet de basis zijn voor een gezamenlijk Eu ropees huis. Als een olifant, zoals de Sovjetunie, binnen zou pogen te ko men zou zij de de hele ingang ver pletteren". In Moskou veroverden enige kan didaten van de in het Blok Demo cratisch Rusland aaneengesloten hervormers in één keer een zetel, terwijl in Leningrad de orthodox- communistische kandidaten zware klappen lijken te krijgen. In de Wit- russische hoofdstad Minsk verover den ook vele vertegenwoordigers van het volksfront in één keer een zetel in het parlement. Jeltsin wilde giosteren niet zeg gen of hij zal pogen president van de Russische Federatie te worden. De huidige president, Politburolid Vitali Vorotnikov, werd zondag in zijn district in het zuiden herkozen. Ook de premier van de Federatie, Aleksandr Vlassov, werd direct her kozen in zijn district Jakoetië. Peiling: driekwart Russen ontevreden LONDEN (AP) - Volgens een onderzoek in opdracht van het Britse dagblad de Guardian vindt bijna de helft van de Sov jet-burgers dat hun levensstan daard de afgelopen vijf jaar is verslechterd. Bijna driekwart toonde zich ontevreden met de magere resultaten die de econo mische hervormingen van presi dent Gorbatsjov tot nu toe heb ben opgeleverd. Bijna de helft van de ondervraagden verwacht dat de rol van de communisten in de Sovjetunie over uiterlijk 5 jaar zal zijn uitgespeeld. De vraag om een oordeel over president Gorbatsjov, de radica le hervormer Boris Jeltsin en de orthodoxe communist Yegor Li- gatsjov leverde op een schaal van 0 tot 10 een 6,88 op voor Gor batsjov en 5,68 punten voor Jelt sin. Ligatsjov bleek met 2,67 punten zeer impopulair. Plunderingen in Ciskei nadat de gehate heerser Lennox Sebe i e machthebbers troepen gestuurd om de rust te herstellen. s afgezet. Zuid-Afrika heeft op verzoek i JOHANNESBURG (GPD/Rtr) - kwam door op het verzoek BONN De door bondskanselier wordt zeer moeilijk in de coalitie", Helmut Kohl aangewakkerde dis- erkende Kohl gisteren, cussie over de oostgrens van een Kohl, gesteund door de top van toekomstig Duitsland zal volgens zijn partij, houdt vast aan de voor voorzitter Otto Graf Lambsdorf van waarde dat Polen in ruil voor een de liberale coalitiepartner FDP niet Duitse garantieverklaring moet af leiden tot een gevaarlijke situatie zien van zijn eis tot herstelbetaling binnen de Westduitse regeringscoa- van.de oorlogsschade. FDP-voorzit- litie. Met zijn uitspraak lijkt de an- ter Otto graaf Lambsdorff vroeg gel gehaald uit de crisisbesprekin- zich gisteren openlijk af "hoe men gen die vandaag in Bonn worden in hemelsnaam op zo'n idee kan ko- gevoerd nadat de FDP luid had ge- men". klaagd over de krachtpatserstak- Kohl trachtte gisteren de door tiek van Kohls christendemocrati- hem geëiste koppeling te rechtvaar- in de Bondsdag bewegen tot het af leggen van een regeringsverklaring en zonodig moties indienen. /er aansluiting bij Zuid-Afrika, aar ook van nieuwe verkiezingen )or een democratische regering. Ciskei is een van de vijf zoge bewind in Ciskei er- naamde onafhankelijke thuislan- kent, aldus minister van buiten- den in Zuid-Afrika. Het kleine rond landse zaken Pik Botha gisteren in de een miljoen inwoners tellende Kaapstad. Volgens hem hebben be- staatje werd in 1980 onafhankelijk Zuidafrikaanse functio- en in 1981 werd Lennox Sebe tot narissen in Ciskei over bedreiging president voor het leven gekozen, van regeringsgebouwen in Bisho en Sebe dreef Ciskei als een familiebe- een dam die de drinkwatervoorzie- drijf: alle lucratieve baantjes waren ning van het nabijgelegen Oos-Lon- in handen van zijn familie. Ciskei gewonden den regelt, meegespeeld in de be- geldt het schoolvoorbeeld van het dronken slissing troepen te sturen. failliet van het Zuidafrikaanse thuislandenbeleid. Het besluit van de regering viel samen met een oproep van generaal Voordat de militairen zondag de Gqozo aan de bevolking de kalmte macht grepen in Ciskei is de ,span- te bewaren. Honderdduizenden ning in de thuislanden de afgelopen mensen die wilden weten wat er maanden hoog opgelopen. In de precies aan de hand was, gingen tien gebieden die Pretoria heeft naaï Bisho sloegen aan het plunde- aangewezen als "onafhankelijke ren en stichtten brand. Dat begon traditionele woonoorden" voor de zondagavond toen bekend werd dat verschillende Zuidafrikaanse stam de gehate dictator Lennox Sebe men leven miljoenen zwarten die was afgezet. daar heengebacht werden "omdat Wat de nieuwe machtshebbers zij daar thuis hoorden" volgens het van plan zijn, is nog niet duidelijk, in 1948 gelanceerde idee van de Er is sprake van een referendum Grote Apartheid. Zuidafrikaanse politie-eenheden gaan terug op haar eerdere beslis- zijn gisteren het zogenaamde onaf- sing niet in te grijpen in Ciskei, hankelijke thuisland Ciskei binnen- Maar dit betekent nog niet dat Pret- getrokken, waar afgelopen week eind een staatsgreep werd ge pleegd. Bij brandstichtingen en plunderingen die gisteren en van daag op de coup volgden zijn twin- richten tig mensen gedood en honderden gewond geraakt, zo hebben zieken huisartsen vanmorgen verklaard. De meeste doden waren slachtoffers v< menigte die door de straat Ciskeise hoofdstad, Bisho trok en hotels en bedrijven in brand stak. Volgens ooggetuigen zijn bedrijven op het industrieterrein aan de rand van de stad compleet verwoest. De nieuwe sterke man van het 'onafhankelijk thuisland' is gene raal "Oupa" Josh Gqozo. Hij zou om de Zuidafrikaanse troepen hebben gevraagd om een eind te maken aan de plunderingen en brandstichtin gen sinds de staatsgreep. De Zuidafrikaanse regering r de Duitse e door Rindert Paalman digen door erop te wijzen dat Polen sinds 1987 herhaaldelijk heeft ge vraagd om schadeloosstelling. Het betrof een compensatie voor het werk dat tijdens de Tweede Wereld oorlog door Poolse dwangarbeiders werd verricht in Duitse werkkam pen. Vorig jaar kaartte de Poolse re- In de Westduitse regering leek gering de kwestie opnieuw aan, tij een ernstige crisis te ontstaan tus- dens de voorbereiding van zijn reis sen de beide coalitiepartners naar Polen, zo zei de bondskanse- CDU/CSU en FDP. Aanleiding is lier. Het vraagstuk van de schade- niet alleen het grote meriingsver- loosstelling speelde vervolgens schil over de erkenning van de "een rol" tijdens de besprekingen Poolse westgrens. Bondskanselier tussen hem en de Poolse premier Kohl (CDU) eist dat de FDP zich Tadeusz Mazowiecki, in november rond de procedure van de Duitse vorig jaar, aldus Kohl. eenwording ook uitspreekt voor Bij de liberalen groeide de irrita- toépassing van artikel 23 van de tie over het optreden van Kohl in Grondwet. deze kwestie met de dag. De aarze- Dat artikel bepaalt dat de toe- lende houding van de bondskanse- komstige vijf deelstaten van de lier met betrekking tot een erken- DDR zich door een eenzijdige wils- ning van de Oder-Neissegrens, verklaring bij de Bondsrepubliek zorgde vorige week al voor wrevel, kunnen aansluiten. Kohl voelt niets Zijn voorstel om een erkenning te voor een andere mogelijkheid, na- koppelen aan het afzien van eisen melijk die van een nieuwe (geza- tot herstelbetalingen, joeg de FDP menlijke) Grondwet, omdat dat dit weekeinde echter regelrecht in veel te veel tijd kost. Bovendien de gordijnen. De oppositionele geldt de Westduitse Grondwet als SPD wil Kohl morgen of donderdag de beste ter wereld, is zijn mening. In beide vraagstukken stonden CDU/CSU en FDP vrijwel onver- zoenlijk tegenover elkaar. "Het Meer buitenlands nieuws op pagina 8 Ons land kent leerplicht. Dat is een goede zaak. Het is wel de bedoeling dat de overheid beseft welke verantwoordelijkheid dat met zich mee brengt. Het onderwijs is echter door bezuinigingen al jaren het kind van de rekening. En binnenkort aan de universiteiten 'child of the bill'. Als dat zo doorgaat, zullen steeds minder mensen hun schooltijd de mooiste tijd van hun leven vinden. Veel docenten die werken op universiteiten en in het hoger beroepsonderwijs zijn lid van AbvaKabo. Net als het ondersteunend personeel in het onderwijs. AbvaKabo is de grootste bond in de collectieve sector. Een sterke bond die veel doet en bereikt voor zijn 270.000 leden. Persoonlijk, door advies en indivi duele rechtsbijstand. Collectief, door zich sterk te maken voor goede arbeidsvoorwaarden. AbvaKabo ziet het belang van het werk van zijn leden. En dat is een algemeen belang, want de collectieve sector is onmisbaar in onze samen leving. AbvaKabo is niet partijgebonden, maar beslist niet neutraal. En zeker niet kleurloos. AbvaKabo heeft een visie op de samenleving. Een visie hoe het anders kan. rc BON Stuur mij meer informatie j over AbvaKabo Naam I Adres Woonplaats Naam werkgever Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel aan: AbvaKabo, Antwoordnummer 10018, 2700 VB Zoetermeer. AbvaKabo I Dc vakbond dit' znrj(t t 91 MANILA (AP) - De zoektocht naar gouverneur Aguinaldo op de Filipij nen heeft nog niets opgeleverd na dat de poging van het léger om hem te arresteren zondag mislukte. Een tiental soldaten uit het privé-leger van Aguinaldo heeft zich gisteren overgegeven. Volgens het leger hadden tweehonderd andere volge lingen al eerder hun verzet gestaakt. Een generaal en andere hoge offi cieren die Aguinaldo zondag wilden arresteren, werden in het hotel waarin Aguinaldo zich had ver schanst, gegijzeld. Bij de bestor ming van het hotel en geweld elders in Tuguegarao vielen zeker veertien doden, onder wie brigade-generaal Florendo. Een aantal gijzelaars zou intussen zijn vrijgelaten uit het ho tel en een naburige winkel. President Corazon Aquino ver klaarde gisteren dat het leger bij de arrestatie van Aguinaldo "zoveel geweld mag gebruiken als nodig is, maar daarbij alle mogelijke maatre gelen moet nemen om de veiligheid van de burgers te garanderen". De hoogste militair, chefstaf Renato de Villa, heeft aangekondigd dat de ar restatie van de gouverneur "ten koste van alles zal worden doorge zet". Functionarissen gaven giste ren de opdracht tot arrestatie van drie burgemeesters, een dorpschef en een advocaat omdat zij Aguinal do zouden hebben gesteund. De Fiipijnse oppositieleider Juan Ponce Enrile, die wordt beschul digd van "opstand met moord", is vanmorgen op borgtocht vrijgela ten tegen een bedrag van 8500 gul den. Een besluit om hem daadwer kelijk te vervolgen werd uitgesteld in afwachting van een uitspraak van het Hooggerechtshof over een door Enrile's advocaat ingediend beroep over de rechtsgeldigheid van de aanklacht. De regering had vooraf met klem verzocht Enrile in hechte nis te houden. Zij vreest dat Enrile de mogelijkheid zal aangrijpen een nieuwe opstand te ontketenen. En rile, voormalig minister van defen sie, werd vorige week woensdag ge arresteerd op verdenking va een couppoging in december vorig jaar. MOSKOU (UPI) - Het parlement van de Oekraïne wil dat de omstre den kerncentrale bij Tsjernobyl binnen vijf jaar wordt gesloten. Dit heeft de grootste krant van de Sov jet-republiek gisteren bericht. De kerncentrale, waar zich vier jaar geleden het ernstigste niet-mili- taire nucleaire ongeluk tot nu toe af speelde, was het onderwerp van steeds feller worden debatten bin nen het parlement van de Oekraïne naar aanleiding van berichten over het nog altijd aanwezige stralings gevaar. In een resolutie van het parle ment van de Oekraïne wordt voor gesteld de kerncentrale vóór 1995 te sluiten. De regering van de repu bliek wordt opgedragen geld be schikbaar te stellen om de installa tie stil te leggen. De maatregel vormt onderdeel van een veel om vangrijker programma: "De resolu tie over de ecologische situatie in de republiek en de benodigde maatre gelen om die sterk te verbeteren". Bij de ontploffing van reactor nummer vier op 26 april 1986 kwa men ten minste 31 mensen om het leven. Meer dan 90.000 mensen moesten worden geëvacueerd uit een gebied met een straal van dertig kilometer rond de installatie. Buitenland kort RAF-aanslag De RAF heeft vorig weekeinde op het laatste moment een aanslag op de Westduitse minister van land bouw Ignaz Kiechle afgelast, zo heeft het openbaar ministerie in Karlsruhe bekendgemaakt. De RAF verstuurde vorige week een brief verstuurd waarin ze de verant woordelijkheid opeiste voor de aan-, slag. Later kwam een tweede brief binnen waarin stond dat de actie was afgelast. Daarin zegt de terreur organisatie dat het te vroeg verstu ren van de eerste brief en 'onvoor ziene omstandigheden' de actie on mogelijk maakten. Guatemala De Verenigde Staten roepen hun ambassadeur in Guatemala terug voor overleg omdat de Guatemal teekse regering te weinig actie on derneemt om de daders van politie ke moorden op te sporen. Washing ton dringt al maanden vergeefs aan op een onderzoek naar politiek ge weld, zoals de moord op vijf studen ten en de verdwijning van tien stu denten van de universiteit van San Carlos en de moorden op vooraan staande Salvadoraanse en Guate- malaanse socialisten. Kosovo Een organisatie van Amerikaanse Albanezen heeft een prijs van 200.000 gulden gezet op het hoofd van de man die vorige week in Brus sel een Albanese leider uit het Joe goslavische Kosovo doodschoot. NAIROBIHet Etiopische leger en het Eritrese Volksbevrijdings front zijn n een verwoede strijd ge wikkeld om de havenstad Massawa aan de Rode Zee, die van cruciaal belang is voor het transport van hulpgoederen naar miljoenen Etio- piërs. door Chege Mbitiru/AP De slag om Massawa is door de Etiopische president Mengistu Hai- le Mariam uitgeroepen tot "een strijd tot de dood". De regering in Addis Abéba vreest dat de val van Massawa het begin zou inluiden van een totale nederlaag tegen de rebel len, waarmee de afscheiding van Eritrea zijn beslag zou krijgen. Maar de uitkomst van de strijd is niet alleen om politieke redenen van groot belang. Massawa is de poort tot Noord-Etiopië, waar naar schatting vier miljoen mensen de komende maanden voor hun voe ding volledig afhankelijk zijn van hulp uit het Westen. Volgens hulp functionarissen is daarom sprake van een rampzalige ontwikkeling, die zou kunnen leiden tot een her haling van de hongersnood van 1984-85 waarbij rond een miljoen mensen de dood vonden. De hulporganisaties van de Vere nigde Naties hadden gehoopt om via Massawa ongeveer 1,1 miljoen ton voedsel te verzenden naar slachtoffers van de droogte in Eritrèa, Tigre, Wollo, Gondor en an dere provincies. Elke dag dat de strijd voortduurt, worden de voor uitzichten van de bevolking in de getroffen gebieden slechter. De rebellen schonden op 8 febru ari jongstleden het de facto bestand dat bijna een jaar had stand gehou den en lanceerden langs het 320 ki lometer lange front een offensief te gen het tweede legerkorps van Mengistu. Nog geen twee dagen la ter meldden de rebellen dat zij Mas sawa hadden ingenomen. - De regering in Addis Abeba nam niet de moeite dit tegen te spreken, maar kondigde aan dat de strijd zou worden voortgezet. Het front be schuldigde de regering er later van, Massawa met zware artillerie, bom men en napalm te hebben aangeval len. Het meest recente bericht over de strijd is de mededeling van de re bellen dat zij de havenstad nog steeds in handen hadden. Sinds dien is er weinig meer over de strijd hetgeen er volgens di plomaten op duidt dat er onvermin derd wordt doorgevochten. Strijd Een aanwijzing daarvoor is een toe spraak* die Mengistu twee weken geleden hield voor radio en televi sie, waarin hij zich ongewoon open hartig over de stand van zaken uit liet. "Wij hebben geen alternatief dan de strijd tot de dood voort te zetten", aldus de Etiopische leider, die een eventuele inname van Mas sawa door de rebellen omschreef als een voor de regering onacceptabele nederlaag. Westerse hulpfunctionarissen wijzen erop dat het er eigenlijk niet toe do'et wie de stad in handen krijgt. Het belangrijkste is dat de haven niet wordt vernield en dat de strijd zo snel mogelijk wordt be slecht, zodat de havenfaciliteiten kunnen worden gebruikt voor transportdoeleinden. Zij vrezen dat de infrastructuur door de gevechts handelingen onherstelbare schade zal oplopen. Etiopië, dat het grootste leger van Afrika op de been brengt, heeft een enorm numeriek overwicht. De naar schatting 315.000 manschap pen, bijna allemaal dienstplichtigen uit de provincie, zijn evenwel slecht opgeleid en zo mogelijk nog slech ter gemotiveerd. Het tweede leger korps, dat tussen de 120.000 tot 130.000 manschappen telt, heeft lange tijd het zwaarste werk moeten opknappen in de 28 jaar oude strijd tegen de Eritrese rebellen. Volgens het Internationale Insti tuut voor Strategische Studies in Londen beschikt het front over slechts 30.000 manschappen. Maar zij zijn gedisciplineerd, sterk gemo tiveerd en uitstekend bewapend, voor het grootste deel met wapens die op de regeringstroepen zijn buitgemaakt. Winst In de eerste paar dagen van de slag om Massawa en de weg leidend naar de provinciehoofdstad Asmara maakten de rebellen melding van aanzienlijke winst. In totaal 12.000 regeringssoldaten zouden buiten gevecht zijn gesteld, 72 tanks van Sovjet-makelij, 22 stuks artilleriege- schut en tonnen aan kleine wapens zouden in hun handen zijn gevallen. In of bij de haven zouden 12 marine vaartuigen tot zinken zijn gebracht. Een herhaling van de tragedie van 1984-85 lijkt met de dag onver- mijdelijker te worden. Toen zoch ten honderdduizenden wanhopige vluchtelingen hun heil in uitge strekte kampen, waar uiteindelijk meer mensen aan ziekten en uitput ting stierven dan aan een tekort aan voedsel. Massawa stelt internationaal ge zien als havenstad niet veel voor. De stad telt nog geen 20.000 inwoners en het centrum bestaat uit slechts enkele blokken huizen van islami tische architectuur. Maar zij is wel een van de twee havensteden die Etiopië aan de Rode Zee bezit en be schikt over twee aanlegplaatsen waar ook schepen met grote diep gang voor anker kunnen gaan. Tot de rebellen hun offensief be gonnen vormde de haven de voor naamste noordelijke poort tot het overwegend droge en bergachtige Eritrea. De enige andere haven is die van Assab, bij de grens met Dji bouti. Assab beschikt evenwel niet over aanlegplaatsen die geschikt zijn voor grote schepen. Over land bestaan er weinig mo gelijkheden om de hulpgoederen naar de plekken te brengen waar zij moeten zijn. Een andere groep re bellen, het Volksbevrijdingsfront van Tigre, sneed een jaar geleden de weg tussen Addis Abeba en Asmara af. Het is mogelijk om via Sudan een beperkte hoeveelheid hulpgoe deren naar het bedreigde gebied te transporteren, maar daarvoor ont breken voertuigen. Bovendien is er dan het risico van luchtaanvallen van de Etiopische luchtmacht. aangelegd, raken snel op. Vanuit Ti gre zijn al 25.000 vluchtelingen naar Sudan uitgeweken. De Verenigde Naties en hulpfunctionarissen van andere organisaties verwachten dat dit aantal snel zal oplopen zodra blijkt dat de strijd in Noord-Etiopië iedere hulpverlening blokkeert. Oogsten Dit jaar zijn de oogsten in Tigre en Eritrea voor het grootste deel mis lukt; in mindere mate geldt dat ook voor Wollo en Gondor. De voedsel voorraden die een jaar geleden zijn Mengistu kondigt hervormingen aan ADDIS ABEBA (UPI/Rtr/AP) President Mengistu Haile Ma riam van Etiopië heeft gisteren aangekondigd dat de structuur van zijn Arbeiderspartij van Etiopië (WPE) drastisch veran dert. De partij krijgt een nieuwe naam, de Democratische Een heidspartij van Etiopië (DUPE) en de oppositie kan meepraten, zo zei Mengistu in een vijf uur durende toespraak, die direct op radio en televisie werd uitgezon den. Volgens Mengistu krijgt de DUPE "een breder mandaat om de democratische rechten van allé nationaliteiten in het land te vergroten", maar blijft ook deze partij "onderworpen aan de wil en het besluit van het Etiopi sche volk". Mengistu's rede werd door miljoenen Etiopiërs gevolgd die in hotels en bars sa mendromden rond radio's en te levisies. De verwachtingen wa ren hooggespannen omdat het nationaal persbureau ENA vrij dag bekendmaakte dat de presi dent op een vergadering van het politburo van zijn marxistische partij drastische veranderingen had aangekondigd, zoals invoe ring van een markteconomie.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 5