De val van 'koning' Scargill
Roestige spijkers als remedie tegen diarree
'Dreigend vacuüm
als kerken vullen'
NABIJ
■■REPORTAGE
Gereformeerden huiverig
voor dienst der genezing
Britse staldngsleider loste met geld Gaddafi zijn hypotheek af
DINSDAG 6 MAART 199!
GEESTELIJK LEVEN
Chikane op wereldconferentie Seoul:
SEOUL (GPD) Alleen een radicale verandering van levens- 1
stijl kan een eind maken aan de duivelse cirkel van vernieti-
ging van mens en wereld. De mensheid moet haar falen erken
nen, berouw tonen voor de wijze waarop zij God zelf probeerde
te zijn en een ommekeer maken.
Die oproep deed ds. Frank Chika
ne, secretaris van de Zuidafri-
kaanse Raad van Kerken in Se
oul, waar de Wereldraad van Ker
ken een wereldconferentie houdt
over het conciliair proces van ge
rechtigheid, vrede en behoud van
de schepping.
Frank Chikane is de belangrijk
ste spreker op de conferentie, die
tot en met volgende week maan
dag in Zuid-Korea plaatsvindt.
De bijeenkomst wordt be
schouwd als het hoogtepunt in
het conciliair proces waartoe de
Wereldraad de christenheid in
1983 opriep.
Chikane prees in zijn inleiding
Gorbatsjov die met zijn 'nieuwe
denken' de wereld weer hoop
voor de toekomst heeft gegeven.
De veranderingen betekenen
voor de mensheid een kans om
rechtvaardige vrede en een beter
leefmilieu te scheppen. Als die
kans niet wordt gegrepen, kan het
ook uitlopen op een periode van
oordeel en vernietiging. Chikane
riep de kerken op het 'ideologi
sche vacuüm' dat de perestroika
EN VER
veroorzaakt, te vullen: "Het oude
moet gaan, het nieuwe moet een
kans krijgen".
Niet alleen het communisme,
maar ook het kapitalisme heeft
gefaald, zo zei hij. De kerken zul
len niet in staat zijn nieuwe mo
dellen aan te dragen voor een
rechtvaardige economische orde
en een democratische samenle
ving. Maar ze kunnen wel het pro
ces in gang zetten dat daarvoor
nodig is.
Secretaris-generaal dr. Emilio
Castro van de Wereldraad zei in
een commentaar op Chikane's re
de dat de wereldraad samen met
de Conferentie van Europese ker
ken een reeks consultaties wil
houden met kerkmensen uit de
voormalige socialistische landen
irt het Oostblok en landen in de
Derde Wereld.
Kinderarts op kruistocht tegen dubieuze 'geneeswijzen* in Sudan
DEN HAAG - Sudan heeft dringend hulp nodig. De bloedige
strijd in het zuiden van dit Afrikaanse land neemt steeds ersti-
ger vormen aan. Een grote stroom zuidelingen trekt naar de
hoofdstad Khartoum, op zoek naar een veilig onderkomen.
Daar worden ze niet als vluchtelingen erkend, omdat ze im
mers al inwoners van Sudan zijn. De hulporganisatie Memisa
stuurt zo snel mogelijk de kinderarts Adri Voorhoeve naar dit
Derde Wereld-land om de vluchtelingen op te vangen.
dat zulke diensten thuishoren in
de plaatselijke gemeente. De ad
viserende synodecommissie
vreesde dat door aparte diensten
de eenheid der gemeente gevaar
loopt. Bovendien blijken er bijna
nergens aparte diensten der gene
zing te worden gehouden.
De dienst der genezing is in de
loop der eeuw door de kerk ver
waarloosd, terwijl het hier toch
om een voluit kerkelijke op
dracht gaat, zo schreven de des
kundigen voor het contact met de
Charismatische Werkgemeen
schap Nederland. Deze terug
gang schrijven zij ook toe aan "de
verschraling van ons geestelijk le-
De deskundigen, die graag had
den gezien dat hun rapport nu
reeds de gemeenten kon worden
toegezonden, kregen de opdracht
de openstaande vragen over de
dienst der genezing in een notitie
voor te bereiden die dit najaar in
de synode aan de orde komt.
De synode sprak zich ook una
niem uit voor de voortgang van
het conciliair proces. Wel moet
geprobeerd worden meer jonge
ren ervoor te interesseren en moe
ten de theologische vragen over
het milieu nader worden uitge
werkt, zo besloot de gereformeer
de synode te Lunteren unaniem.
Ter synode bestond grote waar
dering voor het proces, dat vooral
op plaatselijk vlak de kerken
heeft geconfronteerd met de gro
te problemen die mens en natuur
bedreigen.
Toch waren er ook bedenkin
gen. Het "ontzettend optimisme"
staat in schril contrast met de
werkelijkheid van milieuvervui
ling, landloze boeren in Brazilië
en het groeiend egoisme in het
westen, aldus de Friese ouderling
H. Bruinsma. De voorzitter van
de gereformeerde steungroep, dr.
H. Kouwenhoven, waarschuwde
echter voor pessimisme. "We mo
gen het er niet bij laten zitten om
dat de zondeval ons de pas naar
een betere toekomst afsnijdt".
Sancties. Zwarte Zuidafrikaan-
se predikanten hebben gisteren
sterk aangedrongen op handha
ving van de economische sancties
tegen Zuid-Afrika. Als de druk
zou worden opgeheven, dan komt
de regering terug op haar belof
tes, zo zei ds. Sam Buti tot de ge
reformeerde synode in Lunteren.
Hij is voorzitter van de NGKA, de
voormalige zwarte NG-dochter-
kerk. De moedige stappen van
president De Klerk waren groten
deels het gevolg van de economi
sche druk van buitenaf, aldus de
blanke predikant Nico Smith van
de Nederduitse Gereformeerde
Kerk in Afrika (NGKA). "We
moeten niet denken dat De Klerk
vrolijk en vrijwillig naar de on
derhandelingstafel is gegaan".
Samen op Weg. Voordat de ge
reformeerde synode gisteravond
in besloten zitting over het Sa
men op Weg-proces sprak, waar
schuwde voorzitter ds. Evert Ove-
reem ervoor dat het spreken over
'crisis' en 'mislukking' geen zich
zelf vervullende profetie moet
worden. "Wie al maar praat over o
zo moeilijke beslissingen, komt
aan beslissingen niet meer toe".
Onlangs bleken de hervormde en
de gereformeerde synode zwaar
verdeeld over de voortgang van
SoW
Wilde Ganzen. De Wilde Gan
zen staakt met onmiddellijke in
gang de hulp aan een project voor
maaltijdvoorziening voor kinde
ren in Oruro in Bolivia. Het be
sluit volgt op een kortdurende be
zetting van de kantoorvilla in Hil
versum door twee in ons land wo
nende Bolivianen en een sympa-
thisante. Zij eisten verbreking
van de banden met Fodenpo, om
dat deze corrupt zou zijn.
dagen waren toch nuttig geweest,
want zijn immer behulpzame gast
heren hadden Windsor geleerd hoe
hij de Libische leider diende te kus-
In de tent vertelde Windsor een
aandoenlijk verhaal over hongeren
de mijnwerkers die uit hun huizen
werden gezet en geen geld meer
hadden om hun doden te begraven.
Toen hij de tent weer achter zich
dichtritste, had Windsor een tevre
den gevoel. De Leider was een en al
oor geweest en had de brief aange
nomen met het nummer van de
NUM-bankrekening in Warschau.
Er waren wat opnamen gemaakt
van de geheime gesprekken, maar
dat liet Gaddafi altijd doen. Hoe kon
hij, de nederige Roger Windsor uit
Yorkshire, daar bezwaar tegen ma
ken?
Diezelfde avond nog keek een
verbijsterde Britse natie naar de te
levisiebeelden van een NUM-verte-
genwoordiger die de gehate Leider
omhelsde. De 'onschuldige' video
opnamen waren bedoeld geweest
voor de Libische televisie. En om
het geheel in de juiste context te
plaatsen, verspreidde het Libische
persbureau Jana de letterlijke tekst
van Windsors hartstochtelijk
pleidooi in het katoenen kantoor.
Scargill was ontdaan over de pu
bliciteit, maar dat was niet zijn eni
ge teleurstelling. Toen het geld uit
eindelijk zijn lange weg van Libië
naar Sheffield had afgelegd, bleek
het maar om 163.000 pond te gaan.
Kleine fortuinen
Dat Scargill ook met een dergelijk
gering bedrag nog heel mooie din
gen kon doen, bewees hij enkele da
gen later. Op 3 december legde
Windsor de bankbiljetten op Scar-
gills bureau, waarna de vakbonds
leider de bestemming ervan uiteen
zette. Windsor kreeg 29.500 pond
om een overbruggingslening (bij de
NUM) af te lossen, secretaris-gene
raal Heathfield ontving 17.000 pond
om de lening voor zijn huis af te be
talen en zelf zou De Patiënt 25.000
pond ontvangen om de ergste hypo
thecaire nood te lenigen.
Het waren eigenlijk kleine bedra
gen, maar voor de tot voor zes
maanden goed betaalde, maar nu
noodlijdende mijnwerkers kleine
fortuinen. Maandenlang hadden zij
zonder inkomen gezeten, de bergen
onbetaalde rekeningen hadden al
pine afmetingen aangenomen, hun
kinderen waren veroordeeld ge
weest tot het eenzijdige voedsel van
de gaarkeukens. Onderwijl was de
man die zij als hun Koning be
schouwden, aan de haal gegaan met
hun geld, ook al was het dan afkom
stig van een verafschuwde dictator.
Maandag, precies vijf jaar nadat
de mijnwerkers verslagen terug
keerden naar hun schachten, ont
kende Scargill alle aantijgingen. Al
lang daarvoor hadden veel NUM-le-
den de bond verlaten en de Demo
cratie Union of Mineworkers opge
richt.
door
Carine Neefjes
Voorhoeve vestigt zich in El Obeid,
een plaats die op de vluchtroute
naar Khartoum ligt. Zij wil de Zuid-
Sudanezen daar helpen, zodat de
hoofdstad niet overvol raakt. Van
de twee miljoen inwoners van Khar
toum is ongeveer de helft vluchte
ling. Voor de komende stroom
hulpzoekenden is geen plaats en
geen voedsel meer.
De kinderarts Adri Voorhoeve zal
in El Obeid niet met pillen en poe
ders langs de kant van de weg staan.
Zij bekijkt hoe de inwoners van
Sudan hun eigen landgenoten kun
nen helpen. Die kunnen dat immers
het beste, meent Voorhoeve. De
kinderarts, die al eerder in het land
was, geeft daarom cursussen aan
moeders, verplegers en voedings
deskundigen die meer willen weten
over een goede gezondheid. Deze
moeten hun vluchtende landgeno
ten een helpende hand bieden.
Dat westerse medische kennis
noodzakelijk is, blijkt uit de be
staande 'geneeswijzen' in Sudan.
Voorhoeve: "Bij kinderen die
diarree hebben, worden de tanden
eruit gehaald. Met een roestige spij
ker snijdt moeder in de kaak van
het kind en wipt het witte melk
tandje eruit. Dat kan natuurlijk gru
welijke infecties veroorzaken."
"Tandjes krijgen en lijden aan
diarree gebeurt vaak tegelijk. Een
kind van zeven maanden oud kruipt
in het rond en steekt van alles in z'n
mond. Daar raakt het van aan de
diarree. "Als we nou die tandjes er
uit halen zal die slappe poep wel
stoppen, zo redeneert de bevolking.
En dat is eigenlijk helemaal niet gek
bedacht''.-vindt Voorhoeve.
Ondervoed
De kinderarts confronteert de cur
sisten door middel van een rollen-
LUNTEREN (ANP) - De gere
formeerde synode heeft gisteren
aparte diensten der genezing
vooralsnog van de hand gewezen.
In deze kerkdiensten wordt voor
bede gedaan voor zieken en is er
ruimte voor handoplegging en
eventueel ziekenzalving.
De synode, bijeen in Lunteren,
was het met geringe meerderheid
(38 31) eens met de opvatting
Kist: ...geloven is handelen...
(archieffoto GPD)
Collectief van
Kist komt met
'rode boekje'
ALPHEN AAN DEN RIJN - Het
Landelijk Missionair Collectief
(LMC) komt, na de serie 'groene
huishoudboekjes', met een eigen
'rode boekje' waarin wordt uit
eengezet hoe iedere consument
onderworpen is aan economische
systemen.
Dit deelde de initiatiefnemer
'an het LMC, mr. A. W. Kist, gis
teren tijdens een spreekbeurt in
Alphen aan den Rijn mee. Het
boekje zal gebaseerd worden op
lezingen die prof. dr. Bob Goud
zwaard (de man van 'de economie
i het genoeg') voor het collec
tief heeft gehouden.
Ook verschijnt dezer dagen een
handleiding hoe men bijvoor
beeld de lagere overheden en di
recties van milieuvervuilende fa
brikanten kan benaderen. Het
boekje vormt een vervolg op de
'groene boekjes', waarin prakti
sche tips voor het milieu in de ei
gen omgeving worden gegeven.
Deze ideeen van het collectief
sluiten aan bij het document, dat
de wereldconferentie over het
conciliair proces in Seoul moet af
sluiten. De kerken worden daarin
onder meer opgeroepen economi
sche alfabetiseringsprogramma's
op te zetten en aandacht te schen
ken aan de 'ecologische boekhou
ding'.
Het collectief ontstond in 1985
toen Kist een grote respons kreeg
?en oproep tot 'culturele onge
hoorzaamheid'. Door het hele
land zijn werkgroepen opgericht
mensen "die het vertikken
nog langer te blijven leven
zoals wij dat met z'n allen in het
westen doen", aldus Kist.
In het collectief pogen de deel
nemers weer vorm te geven aan
het werkelijke christen-zijn, al
dus de initiatiefnemer, die niet zo
gelukkig was met het thema van
de avond in Alphen: 'praktisch
christendom'. "Bij de joden was
handelen en geloven één werke-
lijkheid. Geloven is handelen en
andersom".
spel keihard met de eigen proble
men. Zo komt tijdens een bijeen
komst een moeder met een onder
voed kind binnen. Het kind is al lan
ge tijd aan de diarree en het lichaam
is compleet uitgedroogd. Voorhoe
ve vraagt aan haar cursisten of ze
zelf ook ondervoede kinderen heb
ben en wat ze eraan doen.
Het hulpmiddel om met een roes
tige spijker tandjes te lichten, raadt
de kinderarts sterk af. Het idee om
het kind met een mengsel van sui
ker en zout te voeden, vindt ze pri
ma. De volgende week bespreken
ze of het medicijn geholpen heeft.
Voorhoeve: "Het is belangrijk dat
mensen niet te snel naar de dokter
lopen. Ook de artsen daar hebben
geen rooie cent. Ze smeren de pa
tiënt daarom bij voorbeeld snel een
injectie tegen malaria aan. Die is
duur en je moeT ervoor naar het zie
kenhuis dat slecht bereikbaar is.
Een pilletje helpt ook tegen malaria.
Dat is goedkoper en verkrijgbaar bij
de apotheek op de hoek".
De bevolking kijkt erg op tegen
artsen en doktoren. De Nederland
se kinderarts wil de magie van de
'alles wetende' arts doorbreken.
"Dat is niet mijn doel", zegt ze haas
tig, "maar wel het effect van wat ik
doe. Ik zorg ervoor dat mensen hun
eigen gezonde verstand gebruiken.
Daardoor worden ze onafhankelijk
en zien ze dat een arts geen heilige
Al sinds eind vorige eeuw woekert
er een bloedige strijd tussen noord
en zuid-Sudanezen. In het zuiden
wonen 100 verschillende neger
stammen die door arabieren uit het
noorden worden uitgebuit. De
zwarten werken als slaven voor de
arabieren.
Zuid-Sudan heeft zich econo
misch gezien nooit g^ed ontwik
keld. terwijl de bodem rijk is aan
olie en steenkool en de grond ge
schikt is voorlandbouw. Al toen de
Engelsen Sudan in 1900 koloniseer-
Voor de stroom hulpzoekenden in het zuiden van Sudan is geen plaats en geen voedsel. Ondervoeding en diarree
zijn veel voorkomende kwalen, vooral bij kinderen. "Maar het is belangrijk dat mensen niet te snel naar de dokter
lopen". (foto gpd)
den, was het zuiden een onderge
schoven kindje. Scholing voor een
zwarte bevolking was overbodig.
Het meer geciviliseerde Noord-
Sudan is overbevolkt en voor meer
mensen is geen plaats.
Acht maanden geleden werd de
hoop gevestigd op de nieuwe mili
taire leider Bashir, die door middel
van een staatsgreep aan de macht
kwam. De veldslagen duurden ech
ter voort. Onlangs zijn er nog 40.000
zuiderlingen naar Oeganda ge
vlucht. Door de voortwoekerende
strijd is de economische situatie bij
zonder slecht. De oorlog kost de
Sudanezen per dag een miljoen dol
lar.
Voor Memisa reden genoeg om
weer een medewerker naar Sudan
te sturen. De organisatie zorgt van
oudsher altijd voor medische hulp.
Ton Puls, medisch-directeur: "65
jaar geleden gingen er voornamelijk
missionarissen naar Derde Wereld
landen. Zij predikten er het evange
lie. Maar er is meer nodig dan de
hulp van God. Van de 100 missiona
rissen die in 1923 vertrokken, waren
er een jaar later zo'n veertig gestor
ven. Ze hadden zich niet ingeënd te
gen gele koorts en malaria. Toen
ging er bij ons een lichtje branden.
Medische hulp kan daar een hoop
ellende voorkomen".
In totaal werken er bij Memisa 200
artsen in twintig verschillende Der
de Wereld-landen. Per jaar krijgt de
organisatie 27 miljoen gulden bin
nen waarvan eenderde afkomstig is
van de overheid. Alle hulpverleners
zorgen ervoor dat het oorspronke
lijk volk zelfstandig wordt, zodat
het bij een volgende ramp zichzelf
redt. "In Tanzania is dat al aardig
gelukt. Daar draaien nu 65 klinie
ken en ziekenhuizen volledig zelf
standig", aldus directeur Puls.
Kinderarts Adri Voorhoeve vindt
dat ze twee jaar geleden in Sudan
ook succes heeft geboekt. "Toen
werd het land geteisterd door ramp
zalige overstromingen. De vrouwen
die bij mij een cursus volgden, gin
gen direct aan de slag. Ze runden
gaarkeukens en hielpen elkaar bij
bevallingen"
LONDEN De zomer van
'84 was, zeker voor de toen
stakende Britse mijnwer
kers, eigenlijk veel te warm
geweest, net als de daarop
volgende herfst en winter.
Doel van de staking was het
ten val brengen van premier
Thatcher, maar het uitblij
ven van de kou had de rege
ring nog steeds niet genoopt
tot rantsoenering van de
elektriciteit. Al een half jaar
waren mijnwerkers in
Yorkshire, Kent, Wales en
Schotland in staking, maar
al wat hun actie had opgele
verd, waren doden en ge
wonden. Velen waren uit
hun huizen gezet, omdat zij
huur of hypotheek niet meer
konden opbrengen. De sta
kingskas was door de rege
ring geconfisqueerd omdat
de leden van de mijnwer-
kersbond geen geheime
stemming hadden gehou
den, zoals door een pas aan
genomen wet vereist.
Natuurlijk hadden ook de leiders
van de heroïsche staking hun finan
ciële problemen. 'King Arthur' had
een hypotheek lopen bij de door
hem geleide National Union of Mi
neworkers. En de secretaris-gene
raal van die bond, Peter Heathfield,
had daar geld geleend om zijn huis
te moderniseren.
Op 25 september van dat gedenk
waardige jaar 1984 bracht de post
bode de brief die Scargill enige
maanden later van zijn financiële
problemen zou verlossen, maar
hem nu alsnog in opspraak heeft ge
bracht. Scargill, zo onthulden
maandag het televisiestation ITV
en het socialistische boulevardblad
de Daily Mirror, stal geld dat de Li
bische leider Gaddafi in zijn goeder
tierenheid in de stakingskas had ge
stort.
Het was Roger Windsor die na vijf
jaar het stilzwijgen verbrak. Des
tijds was hij een van de secondan
ten van Scargill, nu bewoont hij een
groot huis op het Franse platteland
dat hij ooit nog wil transformeren in
een pension. Windsor had uiteinde
lijk last van zijn geweten gekregen.
Op die 25ste september dwarrel
den zoals gewoonlijk honderden
brieven neer op Scargills bureau in
het NUM-hoofdkantoor te Shef
field. De meeste waren gewone
steunbetuigingen aan de zaak van
de mijnwerkers, maar één brief was
door
Cees van Zweeden
i de stakingen is er weinig meer o
i de bijna o
anders. "Kijk er eens naar", zei
Scargill tegen Windsor.
Luttele dagen later belden Scar
gill en Windsor aan bij de uit Pakis
tan afkomstige winkelier die het
schrijven had ondertekend, Altaf
Abbasi. De briefschrijver had niet
veel woorden nodig om zijn bedoe
lingen uiteen te zetten. "Ik heb con
tacten op het hoogste niveau in Li
bië, zelfs met de Leider, Gaddafi. Fi
nanciële hulp is beschikbaar"
Codenamen
Omdat Scargill altijd categorisch
had ontkend dat er contacten waren
met de gehate dictator, moest om
zichtig worden gehandeld. De
hoofdpersonen kregen codenamen,
en zo kon het gebeuren dat Scargill
door het leven ging als 'De Patiënt'.
Abbasi werd, niet geheel onbegrij
pelijk, herdoopt in 'De Dokter'.
De Dokter vertelde zijn Patiënt
dat er genoeg Libische oliedollars
waren voor de verarmde mijnwer
kersgezinnen als Scargill maar be
reid was Gaddafi te ontmoeten. Dat
leek de vakbondsleider echter niet
zo'n sterk idee - nog maar zes maan
den geleden had een Libische am
bassademedewerker een Londense
politie-agente doodgeschoten en
echt populair was de Libische lei
der niet op de Britse eilanden. Dok
ter en Patient kwamen overeen dat
Scargill in Parijs een hoge mede
werker van Gaddafi zou ontmoeten,
Salim Ibrahim, alias 'De Adviseur'.
Op 8 oktober vloog Scargill in het
diepste geheim - hij gebruikte een
valse naam - van Manchester naar
Parijs, Roger Windsor aan zijn zijde.
Ibrahim herhaalde zijn steun aan
de mijnwerkerszaak, maar herhaal
de ook Gadaffi's uitnodiging. Scar
gill vertelde de Adviseur dat hij op
het moment onmogelijk het land
kon verlaten, maar wendde zich tot
Windsor en zei: "Jij hebt zeker wel
zin om te gaan, hé Roger?"
Kussen
Nou, dat had Roger wel en twaalf
dagen zat hij in het vliegtuig. Een
tweetal dagen moest hij de tijd do
den in een van Tripoli's luxe-hotels
voordat Gadaffi hem in zijn bedoei-
nen-tent kon ontvangen. Maar die
