Schouwburg waarheen?
Zelfinterview Reve onder hamer
Visies op de mens
Braafheid slaat toe
PODIUMBUK
Bofill bouwt
iii Amsterdam
DINSDAG 27 FEBRUARI 1990
PAGINA 19
Flying Pickets
De zang, de drum, de blaasinstru
menten, je kunt het zo gek niet be
denken of de Flying Pickets kun
nen het met hun stem. Deze zes-
koppige Engelse a-cappella groep
brengt jazz, soid en rythm blues
gecombineerd met hedendaagse
popmuziek als rock, rap en reg
gae. Vanavond zijn ze te zien in
de Leidse Schouwburg met een po
ging, na succes in Engeland,
AijrStralië, Duitsland en Frank-
II Trovatore
De Compagnie d'Opera Itahana
uit Milaan staat morgenavond in
de Leidse Schouwburg met 'II Tro
vatore' van Guiseppe Verdi. De
opera, waarvan de eerste uitvoe
ring plaats had in 1853 in Rome,
speelt zich af in Spanje in het be
gin van de vijftiende eeuw. 'II
Trovatore' wordt evenals 'Rigo-
letto' en 'La Traviata' tot Verdi's
vroege, melodieuze en melodra
matische periode gerekend.
Martine Bijl
'Mevrouw Bijl' is de titel van het
nieuwste theaterprogramma van
Martine Bijl, waarmee deze be
kende Nederlandse cabaretière
donderdag, vrijdag en zaterdag
in de Leidse Schouwburg is te
zien. Kenners van haar shows we
ten wat hen ongeveer te wachten
staat, want de opzet van deze
laatste verschilt niet veel van de
vorige drie. Hoewel, Martine Bijl
zelden zoveel positieve recensies
bijelkaar heeft gezien na de pre
mière van deze laatste show. Mar
tine schreef wederom zelf een
groot deel van de teksten die in de
vorm van conférences, types en
liedjes gestalte krijgen.
Virginia Woolf
Elisabeth Taylor en Richard Bur
ton vertolkten ooit de filmversie
van Edward Albee's 'Wie is bang
Redactie Pieter C. Rosier
voor Virginia Woolf?'. In de vier
de Nederlandse toneeluitvoering -
wie van de ouderen herinnert zich
niet de eerste met Ank v.d. Moer en
Han Bentz v.d. Berg als het elkaar
afslachtende echtpaar - van deze
bestseller in de toneelwereld ne
men Pleuni Touw en Hugo Met
sers de hoofdrollen voor hun reke
ning. Het gefrustreerde echtpaar
George en Martha brengt de
avond in toenemende dronken
schap door en gooit elkaar stèeds
heftiger verwijten naar het hoofd.
Als George tenslotte het bestaan
van Martha's denkbeeldige kind
ontkent, doorbreekt hij de laatste
code die hen samenhoudt. 'Wie. is
bang voor Virginia Woolf is vol
gende week dinsdagavond te zien
in de Leidse Schouwburg.
'Goud'
Vorig jaar kreeg Truus Bronk-
horst de Gouden Danstheaterprijs
voor haar voorstelling 'Lood'.
Toepasselijk heet haar nieuwste
reeks uitvoeringen 'Goud', waar
mee ze woensdagavond het LAK-
theater aandoet. Op sobere wijze
werkt Truus Bronkhorst aangrij
pende thema's uit. Ze begint als
een danseres met een gouden
kroon, die later van karton blijkt
te zijn. Er volgt een afdaling van
de schitterende danscarrière
naar gebeurtenissen, die persoon
lijk raken, waarin eenzaamheid
en hunkering de overheersende
gevoelens zijn. In vakkringen is
men het er over eens: Trims
Bronkhorst behoort tot de boeien
de theaterpersoonlijkheden van
dit moment met een geheel eigen
stijl.
Örkater
In de nieuwste muziektheater-
produktie van Orkater, L Orage
d'Images', wordt het levensver
haal gezongen van een man die
niet meer uit zijn woorden kan ko
men. Hij heeft te veel beelden ge
zien, waardoor zijn spraakor
gaan geblokkeerd is geraakt. Ter
wijl hij wordt opengesneden
wordt zijn levensverhaal verteld
aan de hand van de beelden die
uit hem komén. Samensteller Pat
van Hemelrijck: 'Het is vrij ab
surd maar het is geen kolder om
de kolder: de voorstelling raakt
meer dan eens de werkelijkheid'.
'L'Orage d'Images' wordt donder
dag, vrijdag en zaterdag in het
LAK-theater opgevoerd.
'Winterslaap'
De kindervoorstelling 'Winter
slaap' gaat over een familie in een
ondergronds hol. Dochter Jaap
wil wel eens zien hoe de wereld
buiten is en zegt als ze weggaat te
gen haar ouders: "Ik laat de deur
wel op een kier". De voorstelling is
geschikt voor kinderen vaiiaf zes
jaar en beghit zondag om 15.00
uur in het LAK-theater.
'Tijm en Tuur'
Theatergroep Hobo komt zater
dag in de Muzenhof in Leiderdorp
met de kindervoorstelling 'Tijm
en Tuur'. Tijm is een uitvinder.
Op een dag ontmoet hij Tuur, die
hij erg bewonderd omdat hij een
beroemd man is met een eigen
show. Ze besluiten van leven te
ruilen. Aanvang 14.30 uur.
♦'Mevrouw Bijl' treedt don
derdag, vrijdag en zaterdag op
in de Leidse Schouwburg.
het nieuws.
Directeur Frans Boelen is aan
gehouden en weer op vrije voeten
gesteld nadat hij heeft bekend on
juiste declaraties te hebben inge
diend en voor privé-gebruik goe
deren op naam van de schouw
burg te hebben gekocht. Adjunct
directeur Hans Kagie is zelfs tot
twee maal toe gearresteerd, in
eerste instantie omdat hij er van
werd verdacht een bedrag van f
132.0000 te hebben verduisterd en
later omdat hij als organisator van
het destijds in Leiden gehouden
volksdansfestival frauduleuze
handelingen zou hebben verricht.
Men kan er over twisten of het
langer dan een etmaal vasthou
den van een directeur - die er ove
rigens niet van wordt verdacht de
f 132.000 te hebben ontvreemd -
mede op grond van verkeerd in
gediende declaraties geen over
dreven zaak is, het heeft hoe dan
ook geresulteerd in een bekente
nis. De vraag is of Boelen als di
recteur van de Leidse Schouw
burg nog zal kunnen functione
ren. Ook de positie van de nog
steeds geschorste Hans Kagie is
niet bepaald rooskleurig te noe
men. Al met al is er voor beiden
een tragische situatie ontstaan.
door
Pieter C. Rosier
De hele affaire 'heeft bovendien
aan het licht gebracht, dat de sa
menwerking tussen de drukbe
zette directeur, die heel wat thea-
terprodukties zelf regisseerde, en
zijn plaatsvervanger, die zich
vooral met financiële zaken bezig
hield, lang zo goed niet was als
aanvankelijk werd aangenomen.
De schone schijn in de schouw-
burgtop kon worden gehand
haafd tot het moment dat er ver
antwoording moest worden afge
legd voor het verdwijnen van een
aanzienlijke hoeveelheid geld.
Van dat ogenblik af is de zaak uit
gegroeid tot een onverkwikkelijk
drama. Carrières zijn gebroken,
de naam van de Leidse Schouw
burg is opnieuw bezoedeld. Want
het is nog niet zo héél lang gele
den dat de vorige directeur, die
werd een te grote mate van eigen
zinnigheid en een verkeerd beleid
verweten - door de gemeente
werd gedwongen zijn functie
neer te leggen. Werd de vorige di
recteur, die herhaaldelijk over
hoop lag met de toenmalige be-
drijfsleider, soms tot in het absur
de toe, strak gehouden door zijn
gemeentelijke bazen, de huidige
directeur blijkt nogal vrij te zijn
gelaten in zijn doen en laten.
Frans Boelen trof bij zijn komst
in 1985 een in programmatisch en
financieel opzicht zieltogende
schouwburg aan, die als gevolg
van de jarenlange interne ruzies
door een toenemend aantal thea
terliefhebbers alsook door arties
ten werd gemeden. Het staat bui
ten kijf dat dank zij de voortva
rendheid van de huidige, door de
loop van de jongste gebeurteniss-
sen zo tragisch in opspraak ge
raakte directeur de Leidse
Schouwburg binnen de kortste
keren tot nieuw leven werd ge
wekt. In de jaren van Boelens be
wind heeft de schouwburg een
bloeiperiode gekend, die ook lan
delijk niet onopgemerkt bleef.
Veel meer voorstellingen, veel
meer bezoekers, veel meer pre
mières, veel meer uitstraling dan,
in welke periode dan ook."
Kortom, de Leidse Schouwburg
werd een bruisend uitgaanscen
trum met een jaarlijks cabaretfes
tival, een steeds terugkerende
chansonweek, een Theater-Over-
dagproject en een uitgebreid
voorstellingenpakket. Series van
vier, vijf achtereenvolgende voor
stellingen waren geen uitzonde
ring, waardoor er vrijwel elke
avond licht brandde in en buiten
het oudste theater van ons land.
Dat de vermissing van een niet
onaanzienlijk bedrag aan geld tot
dit zoveelste schouwburgdrama
heeft geleid, is jammer. Heel erg
jammer. Maar gedane zaken ne
men geen keer. Heeft de vorig
jaar door een hartaanval getroffen
Boelen misschien te veel hooi op
zijn vork genomen door naast het
besturen van zijn bedrijf tal van
theaterprodukties, die in Leiden
te zien waren en hier ook vaak in
première gingen, te regisseren?
Had hij er wellicht beter aan ge
daan geen tijdrovende medewer
king meer te verlenen aan het tot
standkomen van televisiepro
gramma's? Wie als belangrijk ta
kenpakket heeft om voorstellin
gen aan te trekken, om contracten
met gezelschappen en impresa-
'rio's af te sluiten, maar daarnaast
ook voorstellingen maakt door ze
te regisseren, laadt al vrij snel de
schijn op zich verstrikt te raken in
belangenverstrengelingen. Ze
ker, Frans Boelen heeft er zijn
contacten met de theaterwereld
door geïntensiveerd, heeft er zijn
schouwburg in grote mate van la
ten profiteren. Bovendien deed
Boelen dat niet alleen met mede
weten maar ook met goedkeuring
- in hoeverre overigens? - van de
verantwoordelijk wethouder.
Heeft niemand in het stadhuis
zich geroepen gevoeld om de mis
schien wat overenthousiaste
schouwburgdirecteur wat af te
remmen waar het zijn hoeveel
heid bijbaantjes betrof? Te vre
zen valt van niet. Mede onder ver
antwoordelijkheid van Frans
Boelen is de financiële admini
stratie van de schouwburg uitge
groeid tot een puinhoop. Een de
claratie meer of minder doet daar
niets aan af. Maar waarom, waar
om hebben de verantwoordelijke
wethouders het zover laten ko
men? Waarom heeft men deze
vrolijke Frans met zijn Bourgon
dische manier van leven zo de
vrije hand gegeven? Met dezelfde
hooivork waarmee hij veel, wel
licht te veel, hooi op zijn kar laad
de, dreigt hij nu te worden vastge-
spiest.
Hoe de toekomst van het duo
Boelen en Kagie er ook uit mag
zien, het valt te hopen dat het
Leidse schouwburgleven straks
niet opnieuw hoeft te worden ge
reanimeerd. Dat zou zeer be-
treurenswaardg zijn, zowel voor
de schouwburg als voor zijn be
zoekers. Een snelle besluitvaar
digheid van de kant van de ge
meente om het oude, eerbied
waardige theater zijn herkregen
vitaliteit te doen behouden, is het
minste wat men in de huidige,
treurige situatie mag verlangen.
AMSTERDAM (GPD) - De veilin
gen van Van Gendt Book Auctions
doen met enige regelmaat van zich
spreken. Nog niet zo lang geleden
kwamen hier bij voorbeeld de ca
hiers met Kronkels van Simon Car-
miggelt onder de veilinghamer en
de brieven van Simon Vestdijk.
Nog zeer recentelijk werd hier ook
het eerste exemplaar van 'De Avon
den' van G.K. van het Reve geveild
en de Franse Getijdenboeken.
Op 6 en 7 maart komen er op
nieuw enkele unieke manuscripten
onder de aandacht. Paradepaardje
dit maal is de 'Biblia Latina' uit de
dertiende eeuw. Het manuscript
wordt ook wel de 'Parisian Pocket
Bible' genoemd vanwege het for
maat, de papiersoort en het verfijn
de schrift. Dergelijke bijbels raak
ten in de tweede helft van de der
tiende eeuw in zwang en waren ei
genlijk bedoeld als naslagwerk voor
onder meer verklaringen van He
breeuwse namen. Het was directeur
H. Tijenk van Van Gendt die deze
zeldzame bijbel ontdekte op een
taxatie in Belgiè. De waarde van het
manuscript is geraamd op zo'n tach
tigduizend gulden.
Op dezelfde veiling opnieuw ook
bijzonder werk van Carmiggelt en
Van het Reve. Daarbij gaat het om
de correspondentie die beiden voer
den tussen september 1970 en april
1972. De brieven, waarin kritiek op
eikaars werk niet is geschuwd, zul
len naar verwachting achtduizend
gulden opbrengen.
Ander curieus werk betreft een
met de hand in spiegelschrift ge
schreven zelfinterview van Van het
Reve. Waarschijnlijk dateert dit in
terview uit 1968. Het handelt over
de betekenis van zijn werk, bevat
kritische kanttekeningen over Mu-
lisch en Vinkenoog en verschaft
enig inzicht in de zogenaamde 'Re-
vistiese Seks'.
De veilingcatalogus bevat voorts
nog manuscripten van onder meer
Louis Paul Boon, de 'Fenomale Fe-
minatheek, ofwel een overzicht en
history van het vrouwelijke bloed'
en een 'Typescript' van Van het Re
ve. Uit de nalatenschap van de kun
stenaar LoUis Saalborn komen en
kele van zijn etsen en grafiek van
Erich Wichman onder de hamer.
'De Mens' expositie in Galerie Coup d'Art,
Nieuwe Rijn 27, Leiden. Exposanten: Marie
Louise Dekker, Fer Hakkaart, Ria Koot, Pe
ter Moerdijk, Mels Sluyser. Tot en met 17
maart geopend op woensdag en vrijdag van
10.00 tot 18.00 uur, zaterdag van 10.00 tot
17.00 uur en donderdag van 10.00 tot 21.00
LEIDEN - Dè mens bestaat niet.
Tot die conclusie luidt een bezoek
aan de Leidse Galerie 'Coup
d'art'. Na exposities met als the
ma 'Water' en 'Angst en Vreugde',
wordt momenteel 'De Mens' on
der de loep genomen. De kunste
naars Mels Sluyser, Fer Hakkaart,
Ria Koot, Peter Moerkerk en Ma
rie-Louise Dekker geven ieder
een persoonlijke interpretatie
van het verschijnsel mens.
In de olieverfschilderijen van
Mels Sluyser herkennen we
angst, levenslust of gezapigheid
van mensen. Toch roept het werk
vervreemding op, door het kleur
gebruik bijvoorbeeld, of door de
raadselachtige ruimtelijke wer
king.
De hyper-realistische schilder
techniek van Fer Hakkaart werkt
eveneens vervreemdend. De
techniek is essentieel voor wat de
kunstenaar uit wil drukken: het
gebrek aan communicatie in de
moderne tijd.
Ria Koot schildert daarentegen
overwegend abstract. In haar
werk richt de kunstenares zich op
het innerlijk van de mens. Het
gaat haar om de visie van de mens
op zijn omgeving.
Peter Moerdijk rekent zijn fo
to's tot de 'humane fotografie'. De
mensen poseren niet en er wordt
geen inbreuk op hun privacy ge
daan. Frappant in zijn werk is dat
de mensen zich wel bewust lijken
te zijn van eikaars aanwezigheid -
ze reageren op elkaar - maar dit
leidt zelden tot verbale
catie.
Marie Louise Dekker geeft
een decoratieve kijk op
'Verlangen' is een prent in zwart
en warm rood, met een golvende
compositie. Twee vrouwelijke,
naakte gestalten opereren aan de
rand van het papier, beiden deels
afgesneden. In hun midden, cen
traal in het werk, is een leegte. De
vrouwen zijn opgenomen in een
beweging, die de hoogte in voert.
De hjnvoering, de lege restvorm,
de decoratieve compositie en de
afsnijding doen mij sterk denken
aan de Japanse schilder- en prent
kunst.
Het aardige van een expositie
als 'de mens' in Coup d'art, is dat
we hier verschillende visies op
het thema aantreffen. Dat geeft
het kijkplezier een extra dimen-
LISETTE OOMEN
Oude I
nol' bestaande uit Anne Ramkull - sopraan,
Annette den Heyer - traverso, Marion Mid-
denway - viola da gamba en Ulrike Wild -
klavecimbel. Het ensemble speelde werken
LEIDEN - Voor een ensemble
met zang, fluit, klavecimbel en
gamba is genoeg zeventiende en
achttiende eeuwse muziek te vin
den om vele onderhoudende pro
gramma's samen te stellen. Zo
was ook het programma van dit
concert in Leiden vol afwisseling
zowel in componeerstijl als in be
zetting. Echter... de grote braaf
heid had weer eens toegeslagen.
Hoe vaak gebeurt het niet dat en
sembles bestaande uit jonge mu
sici netjes hun partij spelen, maar
dat het wel lijkt of voorbereidin
gen zoals het rechtzetten van
bladmuziek op de standaard een
belangrijker rol spelen dan het la
ten opgloeien en zinderen van de
muziek. Juist in de periode van
de zeventiende en achttiende
eeuw was het zo belangrijk dat
elk muziekstuk doortrokken was
van één allesdoordringende emo
tie. Als er smart bedoeld was,
konden de toehoorders het niet
droog houden tijdens de rit. De
enige emotie die dit concert voor
een groot deel overheerste, was
voorzichtigheid. Behoedzaam
heid om niet uit te glijden over de
regels van het (muziek)spel. Zon
der dat de muziek nu meteen een
houterige gang kreeg, zoals oude
mensen wel lopen als het buiten
glad is, maakte het ontbreken van
lef en flair de avond wel wat
bloedeloos. Zo lijkt me dat de
componist Henry Purcell, die
veel geslaagde opera- en toneel
muziek heeft geschreven, erg
beeldend te werk moet zijn ge
gaan in de aria 'From Rosy Bo
wers' waarin de dame diverse
soorten krankzinnigheid voor
wendt om het object van haar be
geerte (Don Quichotte) te krijgen.
Jammer dat van dit lied de tekst
niet aanwezig was, want de woor
den waren niet goed verstaanbaar
en uit de voordracht was hele
maal niet op te maken dat er van
'madness' sprake was.
Bij 'Rossignols Amoureux' van
Quinalt kreeg ik de gewaarwor
ding dat de tijd steeds langzamer
ging verstrijken, alsof de batterij
en aan kracht verloren en hoe lan
ger hoe minder stroom gaven.
Bach na de pauze verschafte
nieuwe inspiratie. Al frisser en le
vendiger klonk' de clabecimbel
toccata en voor het eerst was er
sprake van hartstocht in de sona
te voor gamba en klavecimbel.
Eindelijk werden er risico's geno
men, zij het niet geheel vlekke
loos, maar het bloed stroomde
weer en de muziek klonk. De can
tate 'Meine Seele sei vergnügt'
voor de hele aanwezige bezetting
profiteerde duidelijk van deze
muzikale injectie. Misschien
moeten dergelijke ensembles af
en toe weer les nemen om de in
strumentale techniek naar het
tweede plan te verschuiven en de
inspiratie weer eens een kans te
geven.
MONICA SCHIKS.
Amsterdam <anp> - De Spaanse
architect Ricardo Bofill en de Am-
•J ^terdamse architect G. de Klerk
gaan in opdracht van Amro-project-
ontwikkeling een multi-functioneel
complex ontwerpen met winkels,
woningen, kantoren en een par-
keergarage aan de Ni'euwendijk in
Amsterdam. In 1991 zal men begin
nen met de bouw van het complex.
Dit deelde een woordvoerder van
Het bedrijf gisteren mee.
De Klerk is in Amsterdam onder
meer bekend om projecten als het
World Trade Center, het Sonesta
Hotel en het Barbizon Hotel. Bofill
staat bekend om zijn 'klassiek mo
derne' ontwerpen van monumenta
le gebouwen. Hij ontwierp gebou
wen in onder meer Parijs, Brussel,
Spanje en de Verenigde Staten.
Het 25.000 vierkante meter grote
terrein tussen de Nieuwendijk, de
Nieuwezijds Voorburgwal en de
Nieuwezijds Kolk was al eigendom
van Amro Projectontwikkeling, een
dochter van de Amro bank. De ge
meente had vorig jaar al laten weten
"zich zeer gelukkig te prijzen met
een project van Bofill" op het ter-
Rudi Fuchs en Jan
Hoet in debat
LEIDEN - Rudi Fuchs, directeur
van het Haagse gemeentemuseum
en Jan Hoet, directeur van het Mu
seum voor Hedendaagse Kunst in
Gent, zullen donderdag 8 maart m?t
elkaar in debat gaan over de toe
komst van het kunstmuseum.
Burcht Literair organiseert deze bij
eenkomst.
Rudi Fuchs is internationaal be
kend door de vele opvallende ten
toonstellingen die hij voor musea
over de hele wereld samenstelde. In
1982 was hij artistiek adviseur van
Documenta 7 in Kassei. Hij is als ad
viseur verbonden aan diverse inter
nationale kunstinstellingen waar
onder het Museo d'Arte Contempo-
ranea Castello di Rivoli in Turijn.
Jan Hoet die in 1992 de negende
Documenta zal organiseren, is sinds
1975 directeur van het Gentse mu
seum. Hij organiseerde de spraak
makende kunstmanifestatie 'Chm-
bres d'Amis' die de stad Gent een
half jaar lang in een tempel voor
moderne kunst omtoverde. On-
Christie's verkocht 'vals' werk
HONG KONG (Rtr) - Het internatio
nale veilingconcern Christie's heeft
op een veiling in Hongkong in sep
tember vorig jaar jaar twee valse
schilderijen verkocht. Deze be
schuldiging heeft de Chinese kun
stenaar Fan Zeng zondag geuit in
een vraaggesprek met het officiële
Chinese persbureau 'Nieuw China'.
"Een ordinaire vervalsing", zo
noemde Fan Zeng het aan hem toe
geschreven schilderij 'Jongen en
Indische buffel' dat bij Christie's
werd geveild. Fans schilderij werd
voor 7.000 gulden verkocht aan een
onbekende koper. Ook het schilde
rij 'Leeuw' van de inmiddels overle-
dèn kunstenaar Xu Beihong was
volgens hem een vervalsing.
Het veilinghuis liet weten nog
geen informatie te kunnen ver
schaffen. "Onze expert in Chinese
kunst is bezig de zaak te onderzoe
ken", aldus een woordvoerder.
Een kunsthandelaar in Hong
Kong toonde zich sceptisch over
Fan Zengs beschuldigingen. "Alle
kunstenaars van wie Christie's
schilderijen verkoopt krijgen voor
de veiling een catalogus toegezon
den waarin alle schilderijen staan.
Zo kunnen ze beoordelen of een
werk authentiek is. Als Fans bewe
ring juist is, dan is hij er wel rijkelijk
laat mee voor de dag gekomen".
langs stelde hij voor de stadsgalerij
en het stadhuis van Heerlen een ten
toonstelling samen van werk uit de
collectie van het Gentse museum.
HOMMAGE In het Nederlands Theater Instituut aan de Herengracht in
Amsterdam worden van 7 maart tot en met 29 april video-opnamen ver
toond van Nederlandse acteurs, actrices, cabaretiers en cabaretières die in
de periode 1980 - 1990 zijn overleden. Het zal een hommage zijn aan onder
anderen Ank van der Moer, Wim Kan, Win Sonneveld, Sylvain Poons, Paul
Steenbergen, Elly van Stekelenburg en vele anderen. De opnames worden
dagelijks (behalve maandag) vertoond om 11.00.13.00 en 15.00 uur. Vanaf 1
maart is bij het instituut een programma-overzicht beschikbaar.
