De opkomst van de 'linkse' bankier
'Onze rekeninghouders zijn kritische mensen'
ZATERDAG 24 FEBRUARI 1990
Links bankieren. Het bestaat, al spreken linkse bankiers liever van principieel
bankieren, verantwoord beleggen en zinvol sparen. Ten minste zes instellin
gen zijn dagelijks druk doende een progressieve bestemming te vinden voor
de ingelegde gelden. Hoe dan ook, het alternatieve geldcircuit groeit en bloeit
als nooit tevoren. Er is zelfs zicht op een (bescheiden) financieel bastion als de
fusie doorgaat tussen de verzekeringsmaatschappijen De Centrale (NVV) en
Concordia (NKV), de Hollandse Koopmansbank (Centrale/Duitse vakbewe
ging), de Centrale Volksbank (NKV) en de Algemene Spaarbank voor Neder
land (NVV). De directies van deze bedrijven zijn dat op dit moment aan het on
derzoeken. Het vertrouwen in de goede afloop is groot: "Er is geen reden om
aan te nemen dat dit verhaal niet doorgaat". Een reportage over rente zonder
bijsmaak.
door Hans Hoffmann
Piet Boef is z'n naam, 59 jaar z'n leeftijd
en het opmerkelijke aan hem is dat hij als
bankier een links getinte successtory
heeft te vertellen. Het is het verhaal van
de Algemene Spaarbank voor Neder
land, de ASN. In 1979 trad hij er aan als
adjunct-directeur, nadat hij ook weer
tien jaar leiding had gegeven aan de afde
ling Administratie en Financiën van
eerst het NW en later de FNV. Boef
houdt van ronde getallen.
"Toen ik hier kwam," zegt hij en zijn
rechterhand wuift losjes naar de hem
omgevende kantoortuin in het Haagse
zakencentrum Babylon, "was er een
spaartegoed van 180 miljoen. Nu hebben
wij een spaartegoed van 800 miljoen, een
eigen vermogen van 70 miljoen en ver
dienen we, na aftrek van belastingen,
tien miljoen gulden per jaar. Wij hebben
ruim honderdduizend spaarrekeningen
en dat aantal neemt nog elk jaar toe. In de
exact dertig jaar dat de ASN bestaat, zijn
wij uitgegroeid tot een middelgrote
spaarbank. Ook de hoogte van het aan
ons toevertrouwde tegoed.is voortdu
rend gestegen. De consument wordt zich
steeds meer bewust van de macht die hij
met zijn geld kan uitoefenen".
Redelijke rente
De ASN geeft een redelijke rente. Daarin
onderscheidt zij zich niet van andere
banken, maar het is een rente zonder bij
smaak. De spaarbank investeert name
lijk niet in landen waar mensenrechten
worden geschonden, laat zich niet in met
Shell of andere firma's die zaken doen
met Zuid-Afrika en houdt zich verre van
projecten die met kernenergie té maken
hebben. Wel belegt zij haar geld in socia
le woningbouw, gezondheids- en oude
renzorg, woonwagenwerk en speeltuin
verenigingen of in de hockeyclub van
het Vrijzinnig Christelijk Lyceum te Den
Haag, die een financiële push blijkbaar
goed kon gebruiken.
"Het is een breed progressief pakket,
zoals ook de mensen die bij ons sparen
een brede progressieve groep vormen,"
zegt Piet Boef. "Wij zijn opgericht door
het NVV. In die kring hebben wij nog
steeds veel spaarders. Maar wij zijn ver
der gegaan en door advertenties in
Trouw. De Volkskrant, De Groene en an
dere bladen hebben wij ook midden
groepen en hoog opgeleide mensen aan
getrokken. Politiek gesproken vind je
onze klanten van de SP tot diep in het
CDA. Kerkelijk ziften we sterk in de
hoek van de oude Anti-Revolutionaire
Partij, de principiële mannenbroeders.
Maar waar zij ook vandaan komen, het
zijn allemaal kritische, nadenkende
mensen die bij ons een rekening heb
ben".
Links, pardon, anders sparen loont! Je
houdt er. niet alleen een mooi gevoel aan
over, maar er wordt ook, zoals gezegd,
flink wat winst gemaakt en van die winst
stelt de ASN elk jaar drie, vier ton voor
een aantal maatschappelijke activiteiten
beschikbaar. Daar heeft de Novib al van
geprofiteerd, het Defence and Aid Fund
en niet te vergeten Zpn en Vrijheid te
Vierhouten. Ten behoeve van het Rode
Valkennest.
De Algemene Spaarbank voor Neder
land groeit niet alleen in betekenis. De
600 vierkante meters vloeroppervlak van
het hoofdkantoor zijn te krap geworden
voor de steeds groter wordende staf nu
33 mensen en de toenemende stroom
bezigheden. Daarom betrekt de ASN
binnenkort een twee keer zo ruime be
huizing, ook in Den Haag.
Kredietportefeuille
Een ander voorbeeld van zinvol bankie
ren is de Triodosbank in Zeist. "In de
praktijk zijn wij gewoon een algemene
bankinstelling. Bij ons kun je krediet
aanvragen. Alleen in de aard van onze
kredietportefeuille verschillen wij van
andere banken".
Aan het woord is directeur Paul
Mackay. Hij is een' van de mensen die
tien jaar geleden Triodos oprichtten en
nu tevreden terugzien op een geslaagd
experiment.
"Wij hebben relatief veel starters. Zij
vormen veertig percent van de krediet-
aanvragers. Bij een andere bank is dat
misschien vijf percent. Wij richten ons
vooral op het midden- en kleinbedrijf en
zijn met name actief in de biologisch-dy-
namische landbouw. Daarin hebben wij
een redelijk grote know how ontwikkeld
en ik denk dat wij zo langzamerhand een
kwart van die markt financieren. Je zou
misschien denken dat wij een groot risi
co lopen omdat datgene wat je financiert
zich nog niet heeft bewezen. Maar de
praktijk wijst uit dat de motivatie van de
ondernemer en het feit dat er duidelijk
maatschappelijke behoefte bestaat aan
de projecten tot weinig uitval leiden".
Een andere opmerkelijke activiteit van
de bank (22 medewerkers, spaartegoed
50 miljoen, uitstaande kredieten: 45 mil
joen)-is het investeren in windenergie.
Zo is Triodos betrokken bij de bouw van
het grootste windmolenpark van Euro
pa, een woud van 35 windmolens dat bij
Lelystad zal verrijzen en dat in principe
vijfduizend woningen van stroom kan
voorzien. Ook de vier windturbines die
dit jaar bij Lauwersoog worden neerge
zet, worden door deze bank gefinan
cierd. De Triodosbank is nu de belang
rijkste particuliere investeerder op dit
terrein. Paul Mackay: "Wij willen meer
bereiken dan een gezonde rentabiliteit.
Een maatschappelijke meerwaarde zou
je dat kunnen noemen; laten zien dat
sparen ook belangrijke vernieuwingen
kan ondersteunen".
Kerkelijk
De derde belangrijke bankinstelling die
kiest voor een sociaal rendement is een
internationaal, kerkelijk instituut: de
EDCS. In 1975 besloot de Wereldraad
van Kerken tot de oprichting van deze
oecumenische beleggingscoöperatie. De
werkwijze is als volgt: via de uitgifte van
aandelen krijgt de EDCS de beschikking
over geld. Dat geld leent zij vervolgens
op gunstige voorwaarden aan mensen en
organisaties die bij commerciële bankin
De bedragen die omgaan in het alternatieve geldcircuit groeien. Piet Boef, directeur van de Algemene Spaarbank
voor Nederland: "Aan links sparen hou je een ander gevoel over"... DiJkstra c„ GPD)
stellingen meestal tevergeefs aanklop
pen omdat zij als niet-kredietwaardig
worden beschouwd. De EDCS belegt in
projecten die coöperatief van opzet zijn
en waarbij de arme boeren in de Derde
Wereld zelf zijn betrokken. Zo heeft ze in
1986 en 1987 kapitaal geleend aan de
Mexicaanse koffie-coöperatie UCIRI,
een van de leveranciers van de Max Ha-
velaar-koffie.
Alleen kerken en kerkelijke organisa
ties kunnen direct aandeelhouder zijn,
maar via de Nederlandse steunvereni-
ging NVOC kunnen ook particuliere per
sonen en groepen aandelen van 500 gul
den per stuk in de EDCS kopen. In 1988
nam de NVOC met ruim 9,5 miljoen gul
den deel in de EDCS. In dat jaar groeide
het kapitaal van de steunvereniging met
tien percent, bijna een miljoen.
Bovengenoemde 'alternatieve' banken
participeren ook in de nieuwste campag
ne van de kerkelijke beweging Solidari-
dad. Zij moedigen bijvoorbeeld hun
spaarders aan om van een deel van hun
rente af te zien en dat ten goede te laten
komen aan ontwikkelingslanden met ho
ge buitenlandse schulden. De campagne
heet dan ook 'Hun Schuld, Onze Schuld'
en moet volgens Solidaridad-woordvoer-
der Nico Roozen dezelfde weg opgaan
als de succesvolle actie rond de Have-
laar-koffie.
"Als steeds meer spaarders genoegen
nemen met lagere rentes en de voorkeur
geven aan beleggingen die in het belang
zijn van de Derde Wereld en het milieu,
zullen de puur-commerciéle banken een
andere houding moeten aannemen te
genover de schuldenlanden om hun ei
gen cliënten niet te verliezen".
Bij de Triodosbank kan een zogenaam
de rente-schenkingsspaarrekening wor
den geopend. Van de 3,5 percent rente
kan de spaarder automatisch een deel la
ten overmaken naar Solidaridad. De Al
gemene Spaarbank voor Nederland stort
desgewenst de welkomstpremie van f
7,50 in het fonds van Solidaridad en de
NVOC heeft weer wat anders bedacht.
Allemaal doen ze op hun eigen manier
mee aan wat zuiver bankieren is gaan he
ten.
Mama Cash
We zijn er nog niet. De alternatieve geld-
boom telt nog drie wonderlijke takken.
■De eerste is de Eenhoorn, het Amster
damse bedrijfs- en pensioenadviesbu
reau voor kleine ondernemers van op
richter Otto Munters. Hij heeft een
'schoon' beleggingsfonds ontwikkeld en
streeft nu naar de realisatie van het Groe
ne Pensioen, een uitkomst voor biolo
gisch hoerenden.
De tweede heet MeMO-Munt en dat
staat voor Mens- en Milieuvriendelijk
Ondernemen. Per jaar verstrekt MMM
dertig tot veertig kredieten aan allerlei
bedrijven - in 1988 voor in totaal zeven
ton en volgens het uiteraard van kring
looppapier vervaardigde jaarverslag be
troffen dat drukkerijen, fietsenzaken en
natuurvoedingswinkels, alsmede nerin
gen op het gebied van kruiden en bloem
schikken. "MeMO-Munt is een vereni
ging," zo lezen we verder. "Mensen die
op een verantwoorde wijze hun geld wil
len benutten kunnen geld lenen aan Me
MO-Munt. Ze worden dan lid. Met dit in
gelegde geld kan MeMO-Munt aan ande
re leden van de vereniging krediet ver
schaffen. Zo lenen leden aan en van le
den".
In het kleine Amsterdamse kantoor
van MMM werken drie mensen, allen er
kende gewetensbezwaarden die er hun
vervangende dienstplicht vervullen.
Verder zijn er nog vijftien vrijwilligers in
het bedrijf die om niet hun beste krach
ten geven aan het Mens- en Milieuvrien
delijk Ondernemen.
De meeste projecten lukken, maar
soms gaat er toch een mis. Zoals het
Vleetvisproject in Scheveningen, waarin
ook Triodos participeerde. Ongewoon
eerlijk gewaagt het jaarverslag van dit
fiasco. "Voor MeMO-Munt is dit een ui
terst pijnlijke ervaring. In het jaar 1987
werd het initiatief immers als vlagge-
schip van de vereniging gepresenteerd".
Met grote-mazennetten zouden alleen
grote vissen worden gevangen, zodat de
zee niet onnodig zou worden leegge
haald. Helaas wenste de concurrentie
geen rekening te houden met dit nobele
streven.
Erfenis
De laatste in de rij is Maijan Sax, de Am
sterdamse publiciste en feministe die
aanvankelijk gebukt ging onder een aan
zienlijke erfenis, maar daar uiteindelijk
een nuttige draai aan wist te geven. Zij
richtte zeven jaar geleden een fonds op
"ter ondersteuning van vrouwenprojec
ten en -bedrijven", noemde het Mama
Cash en leende tweeënhalf miljoen gul
den aan deze instelling, die daar sinds
dien een gretig gebruik van maakt.
Mama Cash investeerde in 400 projec
ten, maar dank zij goede beleggingen en
vele giften of renteloze leningen groeide
het kapitaal tot ruim drie miljoen gulden
in 1989. Een tevreden Marjan Sax: "Het
probleem bij vrouwen is dat ze bij een
bank heel vaak geen lening kunnen krij
gen omdat ze geen eigen inkomen heb
ben. Bijvoorbeeld die zwarte, geschei
den vrouw met drie kinderen die graag
een parfumeriezaak wilde beginnen. Ze
maakte bij de bank geen schijn van kans.
Banken zijn heel erg discriminerend. Op
een bedekte manier uiteraard. Wij heb
ben haar wel geld gegeven en nu operit ze
binnenkort haar tweede winkel in zwarte
cosmetica, zo goed gaat het. Wij hebben
ook geïnvesteerd in My Sin, een seks
shop voor vrouwen in Rotterdam waar
voor langs de normale weg natuurlijk
geen lening was te krijgen. Die zaak
loopt uitstekend".
"Wij hebben verder geld gestoken in
een vrouwensportschool, een speelgoed
winkel, een vrouwengarage, de Knalpot
geheten, het meidenblad De Kattekop,
in theatervoorstellingen en ga maar
door. Ook in de Derde Wereld. Een les
bisch tijdschrift in Mexico kan bestaan
dank zij een subsidie van Mama Cash en
zo zijn er nog veel voorbeelden. Men
weet ons gelukkig te vinden".
Waarmee maar gezegd wil zijn dat geld
ook in linkse kringen niet stinkt. Als er
maar een progressieve bestemming voor
te vinden is.
menno smitsioo
bedrijfsmakelaardij bv
BEDRIJFSOBJECTEN
ca. 430m2 BEDRIJFSRUIMTE
MET LUXE WONING
LISSE - LEIDSEVAART 23B
Uitstekend gesitueerde bedrijfsruimte met kan
toor en kantine; voorzien van c.v.-gas, toilet en
overheaddeuren. Voorgelegen vrijstaande zeer
luxe afgewerkte woning o.a. voorzien van c.v.-
gas, elektrisch bedienbare zonwering, beveili
ging en inpandige garage.
Vraagprijs: f 915.000,- k.k.
Eventueel gesplitst te kopen.
uitstekende bedrijvenlokatie zullen binnen enkele weken
de twee laatste beschikbare bedrijfsruimten worden opgele
verd.
221 m( bedrijfsunit op 402 m' eigen terrein - 2.700,- p.maand.
241 m! bedrijfsunit op 704 m' eigen terrein - 3.270,- p.maand.
PRINS HENDRIKSTRAAT
ALPHEN A/D RIJN
400 m2 winkel/bedrijfsruimte op goede lokatie, met vele mo
gelijkheden en interessante huurprijs. 2.170,- p. maand.
A. v. Leeuwenhoekweg 17
Alphen a/d Rijn
Telefopn 01720-41275
Telefax 01720-41787
H>J
VBO
VASTGOED
ADVKFI IR La
GOEDHART BEDRIJFSVASTGOED ADVISEURS
menno smitsioo
bedrijfsmakelaardij bv
BEDRIJFSOBJECTEN
225 M2 BEDRIJFSRUIMTE
LEIDEN - FLEVOWEG
Op het industrieterrein "Merenwijk" zal medio
1990 een bedrijfshal worden gerealiseerd. De
ruimte krijgt een vrije hoogte van ca. 6 meter,
kleine kantoorruimten, transportdeur en zal wor
den voorzien van verwarming.
Huurprijs: f25.000,- per jaar exclusief BTW.
v tokten totofax 0
