Muziek past
goed bij
het theater
Feest rond zestig jaar propaganda voor het boek
PODIUMBLIK
Hollywood
in Almere
DINSDAG 20 FEBRUARI 1990
PAGINA 19
Redactie Pieter C. Rosier
Galilei
De jonge regisseur Mark Timmer
heeft een muziék-iheatrale bewer
king gemaakt van Bertolt Brechts
klassieker 'Het Leven Van Galilei'
uit 1938. Het toneelstukdat van
avond in de Leidse Schouwburg
vordt uitgevoerd door het Zuide
lijk Toneel, gaat over de Italiaan-
i wetenschapper Galilei die aan
het begin van de 17e eeuw ontdek
te dat de aarde om de zon draait.
Een theorie die hijna door de in
quisitie te zijn gemarteld, herriep.
In de bewerking van Timmers is
de historische verhaallijn inge
kort, waardoor het conflict tussen
wetenchapper en overheid tot. de
intie is teruggebracht. Wim
Meuwissen speelt de hoofdrol en
•a Vingerhoeds componeerde
de muziek.
Danstheater
Achterblijvende motoriek, of met
andere woorden, de beweging als
resultaat van gewoonte. Daar is
de pr'oduktie van het Shusaku
Dormu Dance Theater die woens
dag in de Leidse Schouwburg is te
ii, op gebaseerd. Aan de hand
i elf los van van elkaar staan-
De Salamander
'De Salamander die de Zon Ver
plaatste' vertelt het verhaal van
een prins en een piraat die elkaar
op leven en dood bestrijden, ge
dreven door een hartstochtelijke
liefde. Het verhaal speelt in een
haventje waar de bevolking ge
bukt gaat onder de terreur van de
piraat Krov. De herbergierster is
ondanks haar angst voor Krov,
verliefd op hem. Alle hoop is ge
vestigd op de prins die door een
list Krov wil verslaan en zo de
hand van zijn prinses probeert te
winnen. De familievoorstelling
(geschikt voor iedereen van tien
jaar en ouder) wordt vrijel zonder
decor gespeeld. Des te mooier zijn.
de grime en de kostumns geïnspi
reerd op de Duizend-en-één-nacht
sfeer van het sprookje. De voor
stelling die is geregisseerd door
Flora Verbrugge. wordt maan
dagavond uitgevoerd in de Leidse
Schouwburg.
De Kersentuin
Toneelgroep Art-i-shock speelt 20
tot en met 23 februari in het Leid
se Microtheater 'De Kersentuin'
van Anton Tsjechov. De regie van
het toneelstuk is in handen van
Jaap Metzier.
De Dingen Etc.
Tien eeuwen geleden schreef de
Japanse hofdame Sei Shonagon
een opmerkelijk dagboek met een
typisch Japans gevoel voor detail
en humor over paleisleven, lief
desaffaires en roddels. Uit dit
dagboek heeft regisseur Die van
Duin de voorstelling 'De Dingen
Etcetera' samengesteld, voor twee
actrices en een acteur. Een kermis
van handeling, beeld en taal over
liefde, haat en heimwee. Het to
neelstuk is woensdag en donder
dag te zien in het LAK-theater.
De Trust
Regisseur Theu Boermans heeft
een eigentijdse bewerking ge
maakt vaii 'Penthesilea' van He-
inrich von Kleist voor toneelgroep
De Trust. Maar ondanks de mo
derne bewerkibng, gaat aan de
kern van het verhaal niets verlo
ren. Penthesilea (Marieke Hee-
bink), koningin van de Amazonen
wordt iii een veldslag verliefd op
Achilles (Rik Launspach). Maar
omdat een amazone zich nooit
aan een man mag geven, doodt zij
Achilles zodra hij haar liefde wil
beantwoorden. 'Penthesilea' is
vrijdag en zaterdag te zien in het
LAK-theater
de beelden, worden elf facetten
van de samenleving getoond
waarin organisatie en techniek
zover zijn ontwikkeld dat het le
ven van de mens erdoor wordt be-
Een fragment uit 'De Salamander die de Zon Verplaatste'. Deze
familie-voorstelling wordt maandagavond uitgevoerd in de Leidse
Schouwburg. (foto Eduard Coblijn)
heerst. Het decor bestaat uit vijf
trapvormige elementen die op on
eindig veel manieren gestapeld
kumien worden en steeds een an
der beeld vormen. Verder bepalen
uitvergrote afbeeldingen van mo-
derne techniek het toneelbeeld
True West
Regisseur Jon van Eerd brengt,
7ia zijn succesvolle produktie
'Who's Afraid of Virginia Woolf,
dit seizoen 'True West' van Sam
Shepard met het Leiden English
Speaking Theatre. Het toneelstuk
gaat over twee broers (Een films
criptschrijver en een avonturier)
die elkaar na vijfjaar ontmoeten.
Samen bevechten ze eikaars en
hun eigen realiteit die voor een
groot deel fictie is. Het drama is
een explosie van humor en tragiek
waarin de keuzes van twee men
sen als in een film voorbij flitsen.
De rollen worden bezet door Rick
van Vliet, Jos van der Steen, Ja
cob Voorthuis en Lindy Meiman.
De engelstalige voorstelling is za
terdagavond in de Leidse
Schouwburg te zien.
Voorstelling: 'Galilei'. bewerking naar Ber
tolt Brecht door Mark Timmer en Johan Tim
mers. Regie Mark Timmer. Muziek' Vera
Vingerhoeds. Met Wim Meuwissen. Warre
Borgmans. Guus Dam, Theo Pont en Han
Romer. Gezien: zondag 18 februari in thea
ter Bellevue Amsterdam. Vanavond in de
Leidse Schouwburg
AMSTERDAM (GPD) - Op 10 ja
nuari 1610 is de hemel afgeschaft.
Galileo Galilei heeft definitief
ontdekt dat Jupiter omcirkeld
wordt door manen en dat de aar
de rondom de zon draait in plaats
van andersom. Hoezee!
Iedereen die op de middelbare
school een beetje heeft opgelet,
kent Ptolemaeus en Copernicus
als de mannen van respectievelijk
het foute en het goede wereld
beeld. En Galilei werd lange tijd
geeerd als de voorbeeldige weten
schapper die het bewijs voor Co
pernicus' theorie kon leveren
door waarneming boven geloof te
stellen. De strijd tussen de waar-
heidslievende Galilei en de recht
zinnige kerkvertegenwoordigers
gold daarbij als het bewijs voor de
kortzichtigheid van de rooms-ka-
tholieke leer. Pas na de Tweede
Wereldoorlog zijn er barsten ge
komen in de onaantastbare faam
van de Italiaanse sterrenkundige.
Ook de rol van de kerk, die het
stelsel van Copernicus toch offi
cieel op de index plaatste, wordt
nu wat genuanceerder beoor
deeld.
Dat gebeurt zeker ook in de
produktie 'Galilei' die regisseur
Mark Timmer voor Het Zuidelijk
Toneel maakte naar het oorspron
kelijke stuk van Bertolt Brecht.
Galilei (Wim Meuwissen) is een
druk baasje wie niets menselijks
vreemd is: hij houdt van luxe en
lekker eten, verkoopt de uitvin
ding van een ander onder eigen
naam en is sceptisch genoeg om
zelf de waarde van grote ontdek
kingen te relativeren. Dat werkt
zeker ontmythologiserend, maar
van de andere kant blijft Galilei
wetenschapper genoeg om zijn
ontdekkingen niet zomaar prijs te
geven aan de inzichten der moe
derkerk.
De voorstelling levert dan ook
één groot dispuut op tussen beide
partijen. Dat wordt soms op het
scherp van de snede gevoerd,
waarbij met name Theo Pont als
kardinaal Bellarmino een geraffi
neerd argumenterende tegen
stander is. De natuurwetten zijn
geen verklaring van de fenome
nen maar een beschrijving, laat
Timmer hem ergens zeggen. Het
is overigens een inzicht dat veel
lijkt op het citaat van Wittgen
stein dat in het programmaboekje
is opgenomen. Waar blijft God als
de hemel is afgeschaft? wil deze
bewerking weten en de vraag
wordt verrassend serieus geno
men. Mede daardoor blijft het de
bat boeien, ook al is de afloop be
kend.
De vormgeving is curieus. De
acteurs gaan gekleed in authen
tiek aandoende zeventiende^
eeuwse kostuums (zwarte kleden
met witte harmonica-kraag en
witte pofmouwen). Putti, die lie
ve kinderengeltjes uit de Italiaan
se kerken en musea, sieren de
achterwand. Maar de telkens op
klinkende muziek van Vera Vin
gerhoeds, live uitgevoerd door
vier musici, heeft dat eigenge
reide van onze eeuw dat in niets
doet denken aan de mystieke har
monieën van de klassieke he
melsferen. De hemel is dus echt
afgeschaft.
Het heeft uiteraard iets wille
keurigs om de twintigste eeuw
via Wittgenstein en Vera Vinger
hoeds de voorstelling binnen te
halen. Maar het is niet storend,
want er is nog een ander element
dat de band met de huidige tijd op
een natuurlijker wijze vastlegt: de
wetenschap als economisch pro-
dukt. Brecht schreef zijn 'Galilei'
onder andere uit bezorgheid over
de rol die wetenschappers speel
den bij de ontwikkeling van wa
pens. Het is een zorg die door
mensen als Einstein en Oppen-
heimer gedeeld werd. In Tim
mers' bewerking zit het hilarische
moment waarop de kerk wel Ga
lilei's ideeën wil verbieden, maar
met de voor de scheepvaart zo be
langrijke sterrenkaarten, die me
de dankzij die ideeën gemaakt
konden worden. Welk militair
voordeel de ontdekkingen van
Galilei kunnen hebben voor de
Toscaanse overheid, wordt om
standig aan de koopman Vanni
(Han Rumomer) uitgelegd.
De wetenschap is niet waarden-
vrij. Het eigenbelang van de on
derzoeker, maar ook commercië
le en politieke belangen bepalen
uiteindelijk tot welke resultaten
de wetenschap leidt in een be
paalde periode. Wij weten dat al
lemaal wel, maar het kan geen
kwaad als we zo nu en dan nog
eens met onze neus op de feiten
worden gedrukt. En dat is precies
wat deze voorstelling van Het
Zuidelijk Toneel in vijf vlotte
kwartieren beoogt te doen.
HANS STUPERS
Saxofoniste Vingerhoeds componeerde muziek bij Brechts 'Galilei'
(GPD) "Muziek is een manier om iets te vertellen en thea
ter is dat natuurlijk ook. Ik houd van theater en vind dat
muziek daar heel mooi bij kan werken, heel goed en sterk
kan zijn. Geluid overdondert mensen, zodat je er iets in
drukwekkends van kan maken. Dat klinkt gewichtiger dan
ik het bedoel, maar het heeft veel impact wanneer muziek,
bijdraagt tot het vertellen van het geheel. Bovendien vind
ik het mooi om musici bezig te zien. Acteurs zijn op het to
neel in de weer om met kunst en vliegwerk iets over te bren
gen. Als je daar muzikanten bijzet, doen zij dat ook, maar
zonder woorden", zegt saxofoniste Vera Vingerhoeds.
Onderwerp van gesprek vormt de
voorstelling Galilei door Het Zuide
lijk Toneel die vanavond in de Leid
se schouwburg wordt uitgevoerd
waarvoor Leben des Galilei van
Bertolt Brecht, met composities
van Paul Dessau, model stond. Vin
gerhoeds componeerde de muziek
bij deze toneelvoorstelling. Regis
seur Mark Timmer maakte een vrij
ingrijpende bewerking van het
stuk, waarin hij zijn eigen visie los
liet. Die heeft veel te maken met de
huidige problemen in het maat
schappelijk leven, zoals de rol van
de wetenschap.
Volgens Vingerhoeds wordt de
sfeer van de voorstelling voor een
groot deel bepaald door de combi
natie van toneel en muziek. "Ik vind
het elke keer weer een frappant mo
ment wanneer een stukjè muziek is
afgelopen. Er valt ineens een stilte,
waarvan je heel goed gebruik kunt
maken in de sfeer van de handeling.
Je laat die stilte even duren en dan
heeft dat een betekenis, of je duikt
er meteen in met een tekst. Die
abrupte overgangen kunnen heel
erg aankomen".
De muziek die Vingerhoeds heeft
gecomponeerd, verschilt erg met de
oorspronkelijke toneelmuziek die
Dessau componeerde. "Als je een
stuk heel ingrijpend bewerkt, kan je
de oorspronkelijke muziek er ook
niet meer onder zetten", meent
Vera. "Ik heb niet eens naar de mu
ziek van Dessau geluisterd, bewust
niet, dat zou mij alleen maar hinde
ren. Ik ga er liever vanuit dat ik iets
nieuws maak, een nieuwe visie op
een oud st.uk. Het is voor mij veel
prettiger om met een leeg hoofd te
beginnen".
De in Breda geboren Vera Vinger
hoeds is vooral bekend door haar
Lazybones, dat is ontstaan uit een
opdracht voor het jazzfestival van
de NOS in De Meervaart in Amster
dam. "Ik vind het heel vruchtbaar
en prettig om geïmproviseerde mu
ziek, muziektheater en tegenwoor
dig ook filmmuziek af te wisselen.
Dat houdt mijn geest actief'.
Vera Vingerhoeds, componiste van de muziek bij de toneelbewerking van
Bertolt Brechts 'Galilei': "Muziek draagt bij aan het vertellen van het ver-
haal". (foto Henk Bouwman)
AMSTERDAM (GPD) - De nieuwe
speelfilm van Dick Maas, 'The mis
sing diaries', wordt opgenomen op
een industrieterrein in Almere,
waar het nieuwe studiocomplex
van First Floor Features van filmre
gisseur Dick Maas en partner Lau
rens Geels zal verrijzen. Maas en
Geels bouwen hun studio's voor
tien miljoen gulden in de slaapstad
in de IJsselmeerpolder. De grootste
studio van het complex wordt de
vijfde in grootte van Europa, zo zei
Geels gisteren tijdens de presenta
tie van de plannen.
"Groter dan de Pinewoodstu-
dio's", vertelde een medewerkster
van tevoren. Dat bleek wat overdre
ven. Het 4,2 hectare grote complex
haalt het niet bij de Bavariastudio's
in Duitsland of de Pinewoodstu-
dio's in Engeland. Maar de studio's -
een van 45 bij 35 en een van 25 bij 35
meter met een werkhoogte van 14
meter- bieden niettemin kolossale
mogelijkheden.
Maas, bekend van speelfilms als
De Lift, Flodder, Amsterdamned en
de videoclips van The Golden Ear
ring, kondigde aan zijn nieuwe
"spectaculaire avonturenfilm"
voornamelijk» binnen en buiten in
Almere te gaan opnemen, zodra de
studio's aan het eind van het jaar
klaar zijn. De grote 'backlot' van 3
hectare (de ruimte buiten, naast de
studio's) geeft hem daarbij de ruim
te voor de buitenopnamen van het
'ruimtevretende project'. "Zoals we
het huis van Flodder en de hele
buurt eromheen hebben nagemaakt
in een hoek van Spaarnewoude, zo
kunnen we dat straks in Almere
doen", zei Geels. Volgens hem is er
bij slecht weer ruimte genoeg om de
set naar binnen te verplaatsen.
Veel meer dan een lelijke grote
hangar was de maquette die archi
tect Dick Peek uit Amsterdam gis
teren onthulde eigenlijk niet. Het is,
zoals Peek zegt. moeilijk een ge
bouw van dergelijke grootte iets
sierlijks mee te geven. De twee ach
ter elkaar geplaatste studio's en de
decorruimte met de ernaast ge
bouwde behuizing voor belichting,
montage en accommodaties voor
acteurs en medewerkers zijn ruim
100 meter lang, 35 tot 45 meter
breed en in de nok 18 meter hoog.
"Daar kijk je niet omheen", meent
Geels. Nu bepalen lage kantoren en
een witte medicijnenfabriek het
beeld in het Almeerse industriege-
beid De Vaart II, maar over een
klein jaar zal de First Floor Features
studio's (een echte naam is er nog
niet) het aangezicht van de polder
bepalen.
Eigen produkties
Zorgen over de bezetting van het
complex zijn er volgens Geels en
Maas niet. "De eerste driejaar zitten
'we al voor 80 procent vol met eigen
produkties", lieten ze weten. Ook
regisseur Peter Greenaway (van on
der meer 'The cook, the chief, his
wife and her lover') zou op de
wachtlijst staan voor de Almeerse
studio.
In de kleinste studio gaan vooral
"talentvolle jonge regisseurs" aan
de gang, die mogelijk ook video
clips en bedrijfsfilms gaan maken.
Een derde studio staat al op de teke
ning, maar wordt pas bijgebouwd,
als de vraag groot genoeg is. Die stu
dio is ook afhankelijk van de sa
menwerking met het in Almere ge
vestigde Cinevideo, dat zelf plan
nen voor een nieuwe studio heeft.
Een hotel voor de acteurs en ander
personeel hoort ook nog tot de op
ties, wanneer de infrasructuur van
Almere problematisch zou blijken
als er laat doorgewerkt wordt en
mensen moeten blijven slapen.
In Amsterdam konden Geels en
Maas nergens een lokatie vinden
met voldoende rust en ruimte. Na
een jaar ontzettend hard zoeken
haalde het Almeerse gemeentebe
stuur de filmproducenten ten slotte
met open armen en lage grondprij
zen binnen. De werkgelegenheid in
de polder zal er niet rechtstreeks
van profiteren, denkt Geels, "maar
de uitstraling van een miljoenenbe
drijf als dit zal toch groot zijn op Al-
Conversatie Scheepmaker-V an Zomeren
LEIDEN - De maandelijks conversatie van Burcht Literair heeft aan
staande donderdag plaats tussen Nico Scheepmaker en Koos van Zomer
en. De columnist Scheepmaker en de schrijver Van Zomeren zijn in hun
werk sterk geboeid door de wereld en haar wetenswaardigheden, maar
hun onderwerp verschilt. Scheepmaker stelt mensen centraal, terwijl Van
Zomeren vooral door de natuur geobsedeerd wordt, die hij liefdevol be
schrijft,zonder moralistisch gepreek. Op de avond zullen de schrijvers het
hebben over 'De Buitenwereld'. Aanvang 20.15, in de Burcht.
AMSTERDAM (GPD) - Het
eenmansuitgevertje van mooi
vormgegeven fotoboeken zit
broederlijk naast de in vlot
maatkostuum gestoken mana
gers van het mammoetconcern;
de uitgever van literaire mees
terwerken deelt een tafel met de
dame die in haar boeken alle fa
cetten van de zwangerschap be
licht. 'Vers voor de pers' is de
halfjaarlijkse boekenbeurs in
Amsterdam, waarop zo'n hon
derdvijftig uitgeverijen hun
nieuwste uitgaven aan de media
presenteren. Aanleiding is de
Boekenweek, die dit jaar van 14
tot en met 24 maart wordt ge
houden.
Door
Gerlof Leistra
In het begin is alles nog overzichte
lijk. De uitgevers zitten gewoon
achter hun tafel en de langsslente-
rende journalisten verkeren in de
gelukzalige illusie dat een middag
ruim voldoende is om alles tot zich
te nemen. De uitgeverijen zitten in
de Amsterdamse Stopera verspreid
over drie verdiepingen. Op strategi
sche punten zijn bars ingericht.
Aanvankelijk doet eenieder waar
hij of zij voor is ingehuurd. Groeten
worden uitgewisseld, maar 'sorry
we gaan even verder kijken'. Na on
geveer een uur lijkt het alsof collec
tief een knop wordt omgedraaid. De
gesprekken worden luider, de bars
lopen vol en de uitgevers beginnen
nu eikaars stands te bezoeken. Al
leen de eenmansuitgevertjes blij
ven noodgedwongen op hun post.
De uitgeverswereld valt het best
te vergelijken met een jungle waar
in iedereen op zeldzame dieren
jaagt. Maar omdat de ene jager nu
eenmaal meer munitie heeft dan de
ander, is er in de regel sprake van
een ongelijke strijd. Sommige die
ren liggen echter zo goed in de han
del en komen zo veelvuldig voor,
dat voor iedereen wel een aandeel in
de buit is weggelegd.
De onderwerpen die in 1990 voor
het oprapen lagen, waren uiteraard
de herdenking van de Tweede We
reldoorlog en het Van Goghjaar.
Vooral over het eerste onderwerp
kunnen we de komende tijd een wa
re stortvloed van boeken verwach
ten, zelfs het onbenulligste facet
wordt ons niet bespaard. Duidelijk
valt te zien dat de razendsnelle ont
wikkelingen in Oost-Europa ook de
uigeverijen hebben verrast. Hier en
d^ar ligt een snel in elkaar geflanste
dummy over de Roemeense revolu
tie, maar eigenlijk spint alleen Rob
van Gennep met schrijvers als Kon-
rad en Heim garen. En wat Zuid-
Afrika betreft, presenteert M P
met gepaste trots de dummy van de
kersverse biografie van Nelson
Mandela door Fatima Meer, te ver
schijnen in april.
Bij de litaraire uitgevers ligt het ac
cent opnieuw op de vertaalde litera
tuur. Zo langzamerhand zijn alle
witte vlekken op de atlas wel inge
vuld, maar de consument blijft
blijkbaar hongerig. Onze reputatie
is inmiddels zodanig, dat nieuw
werk van een wereldberoemde
schrijver als de Amerikaan Chaim
Potok eerder in Nederland dan in
zijn eigen land verschijnt. En Cen-
terboek-uitgever Willem-Jan van de
Wetering meldt grijnzend dat vader
Jackson het manuscript van de
autobiografie van zijn zingende
dochter LaToya voor het eerst in
Hilversum onder ogen kreeg.
Maar ook de Nederlandse schrij
vers hebben gelukkig niet stilgeze
ten. De komende tijd valt nieuw
proza te verwachten van onder an
deren Jeroen Brouwers, Hermine
de Graaf, Jan Siebelink, M.M.
Schoenmakers, Gijs Ijlander en ein
delijk weer nieuwe poezie van Cor-
nelis Bastiaan Vaandrager. De Bezi
ge Bij pakt uit met een prachtig ver
zorgd Verzameld Werk van Jan
Arends en het vijfenzeventigjarige
Querido viert feest met onder meer
'Versamelde gedigte' van Elisabeth
Eybers.
Maar centraal in de Boekenweek
staat uiteraard F. Springer (pseudo
niem voor C. Schneider), schrijver
van onder meer 'Bogainville en de
roman 'Quissama'. Ondanks dat de
schrijver nog tamelijk onbekend is
bij het grote publiek, wordt het boe
kenweekgeschenk, zijn novelle
'Sterremeer, verspreid in een opla
ge van ruim een half miljoen exem
plaren. Bovendien is zijn complete
oeuvre in een nieuw jasje gestoken.
Smakelijk vertelde Springer giste
ren hoe zijn uitgever hem eind '88 in
Oost-Berlijn had opgebeld om hem
te vertellen dat hij het geschenk
mocht schrijven. "Maar ik moest
het aan niemand vertellen. Blijk
baar had hij niet de klik gehoord die
aangeeft dat de Oostduitse veilig
heidsdienst meeluistert. Daar was
men dus aanzienlijk eerder op de
hoogte dan in Nederland!".
De organiserende stichting Col
lectieve Propaganda van het Neder
landse Boek (CPNB) viert dit jaar
eveneens haar verjaardag: de orga
nisatie bestaat zestig jaar. Jan Blok
ker werd gevraagd een jubileum
boek te schrijven. Het is werkelijk
schitterend uitgevoerd en heet 'De
kwadratuur van de kwattareep'.
Fotgraaf Geert Kooiman kreeg de
opdracht een portrettenreeks te ma
ken van dertig vooraanstaande Ne
derlandse auteurs. De foto's, die
eveneens in boekvorm verschijnen,
worden op 9 maart aangeboden aan
het Letterkundig Museum in Den
Haag. In de wandelgangen zat men
zich nu al te verkneukelen op de zu
re reacties van 'vooraanstaande'
schrijvers die niet zijn geselecteerd.
Het is en blijft een jungle waar al
leen de sterksten overleven.
AMSTERDAM (ANP) Zestig jaar collectieve propaganda van het
Nederlandse boek heeft duidelijk zijn vruchten afgeworpen. Nam
de gemiddelde Nederlander in 1930 1,2 boeken per jaar ter hand, in
1988 was dat aantal al gestegen tot 14. Het lezen neemt overduide
lijk toe, hoewel de aanschaf van boeken de laatste twintig jaar een
dalende lijn vertoont.
Die cijfers stemmen de Stichting Collectieve Propaganda voor
het Nederlandse Boek (CPNB) tot tevredenheid, zo bleek uit de
woorden van CPNB-directeur H. Kraima tijdens de persconferen
tie die gisteren gehouden werd, over de Boekenweek van 1990.
In de zestig jaar dat het CPNB reclame maakt voor het boek
groeide de bevolking van 7,8 naar 14,7 miljoen. Het aantal uitge
brachte boeken steeg met ongeveer dezelfde snelheid van 5.500
naar 13.800. Volgens Kraaima betekent dat dat door de decennia
heen ongeveer één op de veertienduizend mensen een boek heeft
geschreven. Het aantal titels dat een uitgever op de markt bracht
verdubbelde naar 25.
De aankoop van boeken steeg van ongeveer drie miljoen naar 27
miljoen, maar neemt de laatste twintig jaar weer af. Voor de boe
kenbranche wordt dat, aldus Kraaima, gecompenseerd doordat de
kopers bereid zijn meer voor boeken te betalen. Daardoor verdub
belde de omzet tussen 1970 en nu.
De productie van 'Shusaku Dormu Dance Theater', woensdag
de Leidse Schouwburg, is gebaseerd op 'beweging als resultaat v£
gewoonte'. (foto Maurice Boy<
