'Grote vraag naar goede produkties' Gospel en toch goed Chris Abelen Sextet: jazz van hoog niveau De waarde van kunst Veel animo voor Les Misérables Musical terug in Nederlandse schouwburgen 'Veel mensen komen alleen lamst bekijken' MAANDAG 19 FEBRUARI 1990 KUNST LEIDEN - Zo'n honderd jaar gele den bezocht een Rotterdams meisje met haar vader een tentoonstelling, waar een aardig stilleven met zon nebloemen te koop werd aangebo den voor honderdenvijftig gulden. De jongedame wilde het schilderij kopen, maar haar vader - een kunst verzamelaar - ried het haar af. door Lisette Oomen We hebben het hier over 'een échte Van Gogh'. Het soort schilderijen, dat tegenwoordig de krant en het te levisiejournaal haalt, vanwege de ettelijke miljoenen guldens, die er op veilingen voor worden betaald. Recordprijzen, die bewijzen dat kunst een aanzienlijke geldelijke waarde kan hebben. Dit jaar herdenken we de hon derdste sterfdag van Vincent van Gogh, een gegeven dat niet onopge merkt kan blijven. Dat laatste dan ken we voor een deel aan het Neder landse bedrijfsleven. Er wordt drif tig gesponsord om de festiviteiten een ongekende omvang te doen aannemen. Niet voor niets, natuur lijk. De kunstsponsoring is een visi tekaartje, een reclameboodschap, die het imago van een bedrijf moet verbeteren. Dat is de communica tieve waarde van kunst. De communicatieve waarde van Lezingenreeks Studium Generale kunst reikt echter verder dan het bedrijfsleven. Kunst is immers in de mode. Een fraai boek over Vin cent van Gogh in de boekenkast hebben staan (en misschien zelfs gelezen hebben), een aardige repro- duktie met zonnebloemen aan de wand hangen en een stropdag dra gen met zijn handtekening er op: dan ben je ontwikkeld, hou je er een verfijnde smaak op na en je bent modieus bovendien. Iets subtieler is het verfraaien van de woonomgeving met 'design'. Dat zegt iets over de gelukkige bezitter, maar ook over de waarde van kunst. De toegepaste kunst heeft altijd een functionele waarde. De artistieke vormgeving mag de functionele waarde van het gebruiksprodukt niet in de weg staan. De artistieke waarde, we zouden het bijna vergeten, terwijl het toch de meest essentiële waarde van kunst is. Het probleem is echter dat uitgerekend deze waarde zich moei lijk laat omschrijven. Dan belanden we immers onherroepelijk bij een vraag, die de meeste kunsthistorici maar liever omzeilen: wat is kunst? Dr. Antoine Bodar durft het aan om op deze vraag in te gaan. Met zijn lezing 'Viering van schoonheid' opent hij vanavond de lezingen reeks van het Studium Generale van de Rijksuniversiteit Leiden. De lezingenreeks heeft als titel 'De waarde van kunst' en is toeganke lijk voor elke geïnteresseerde. In de tweede lezing zal prof. ir. Jan Jacobs ingaan op vormgeving. Eeuwenlang heeft de toegepaste kunst in de schaduw gestaan van haar grote zuster, de autonome beeldende kunst. Nu gelden 'indus triële vormgeving' en 'design' als to verwoorden voor goede smaak en status. Ad Rooymans introduceert ons de waarde van 'kunst als visite kaartje'. Welke keuzes maken be drijven, die kunst sponsoren en heeft hun voorkeur invloed op de publieke opinie en de ontwikkeling van kunstenaars? Hans Onno van den Berg snijdt een verwant thema aan in zijn lezing 'Wie betaalt en waarom?' Hij stelt vast dat er drie manieren zijn om kunst te bekostigen, te weten door de consumenten, door sponsors en door de overheid. Wie betaalt, be paalt in hoge mate wat er te zien en te horen valt. De lezingenreeks zal worden af gesloten met een debat over de stel ling: "De geldelijke waarde gaat de overige waarden van de kunst mo menteel te veel overheersen. Deze ontwikkeling moet worden ge stopt". "De waarde van kunst" is een boeiend en actueel thema. Terwijl het bedrijfsleven zich meer en meer voor de kunst gaat inzetten, neemt de rol van de overheid af. Weet de ondernemer welke kunst het waard is om te stimuleren? En hoe had het Van Gogh-jaar er uit gezien zonder de inmenging van het bedrijfsle ven? Karig, misschien, maar daar staat tegenover, dat de over zichtstentoonstelling in het Rijks museum Vincent van Gogh en het Kröller-Müller museum mogelijk beter toegankelijk zouden zijn. 'De waarde van kunst', lezin genreeks Studium Generale, Rijksuniversiteit Leiden. Spre kers: A. Bodar, J. Jacobs, A. Rooy mans en H. O. van den Berg op res pectievelijk maandag 19 februari en maandag 5,12,19 maart. Maan dag 26 maart: Debat. Plaats: Cen traal Faciliteiten Gebouw, Cleve- ringaplaats 1, Leiden, zaal 011. Aanvangstijd: 20.30 uur. Het Chris Abelen Sextet met in het voorpro gramma het Hot House Leerorkest. Ge hoord op 17 februari in de Waag, Leiden. LEIDEN - Het ziet er naar uit dat de nieuwere jazz meer publiek trekt in Leiden. In elk geval gaat het volgens de organisatoren van Jazzpodium Hot House de laatste tijd beter dan in voorgaande jaren wat de publieke belangstelling betreft. Afgelopen zaterdag was er naast het nu bijna traditionele verschijnen van het Leerorkest een betrekkelijk nieuwe groep te horen, het Chris Abelen Sextet, genoemd naar de ex-trombonist van het Willem Breuker Kollek- tief Vooral leek het er op dat het pu bliek door de zure appel van goedbedoelde amateurmusici moest bijten, maar dat viel reuze mee. Het Hot House Leerorkest, een instelling opgezet om min of meer gevorderde muzikanten de kans te geven zich in de jazzprak- tijk te bekwamen, deed het beter dan in voorgaande jaren, toen en- semblewerk maar al te vak strandde in slordigheden en klei ne misverstanden, die het ama teuristische karakter van dit ove rigens aardige educatieve initia tief dwarszaten. Ondanks de af wezigheid van de cursusleider, de Leidse saxofonist Rolf Delfos, die werd vervangen door orkestlid en -leerling Els Voorhoeve, vertoon de het spel van het orkest meer samenhang dan in optredens bij voorgaande gelegenheden. Gro tendeels verantwoord solowerk wisselde meer dan acceptabel sa menspel op niet al te moeilijke thema's af. Daarnaast was het de beurt aan het vrij jonge sextet van Abelen, die alle composities voor zijn re kening had genomen. Over het al gemeen zijn deze stukken serieu ze pogingen om een groot deel van de jazztraditie te bestrijken, zonder te vervallen in modieus leentjebuur-spelen bij de popmu ziek. Abelen schrijft tamelijk ab stracte thema's die zich zeer goed lenen voor uitbouwen in oor spronkelijk solowerk, aangezien elk nummer een eigen atmosfe risch karakter bezit. Chris Abe len, die over een pittig, rond trom bonegeluid beschikt, had weinig soloruimte voor zichzelf gereser veerd, misschien zelfs te weinig. Die bescheidenheid is onterecht want hy kan tot de besten op zijn instrument gerekend worden. Dat gaf de luisteraars des te meer gelegenheid te luisteren naar de niewe ster op de tenorsax in Ne derland, Tobias Delius. Het was een bevrijding om ie mand als het ware te horen zingen op zijn instrument zonder dat het direct associaties opriep met Amerikaanse collega's die op het moment in de mode zijn. Delius speelt een synthese tussen, zeg, David Murray, Albert Ayler en Sonny Rollins, maar zo logisch dat die referenties alleen nut heb ben om een idee te geven van zijn mogelijkheden. Niet dat er in de muziek tussen neo-bop en vrijere vormen, wel al tijd melodieus, te genieten viel van andere instrumentalisten. In tegendeel, met een bezetting van Jan Kuiper op gitaar, Bo van de Graaf op sopraan- en altsax en Wilbert de Joode op bas was een tot de verbeelding sprekende combinatie van musici bijeenge bracht, die zich vooral onder scheidt door een eigen geluid op de respectievelijke instrumenten. Het eni- gè voorbehoud voor het Chris Abelen Sextet zou kunnen zijn dat hij wat meer 'hooks' in zijn composities moest verwerken, maar afgezien daarvan is dit zestal een goed bewijs van het ho ge niveau dat de Nederlandse jazz op dit moment kan bereiken. KEN VOS AMSTERDAM (GPD) - Produ cent Joop van den Ende heeft over belangstelling van kandi daten om mee te doen in de mu sical 'Les misérables' niet te kla gen. Er zijn al een kleine 1.000 aanmeldingen van sollicitanten >r een rol in de produktie bin- en aan de stroom brieven i nog geen eind gekomen. Direct al bij het bekend woi den van de plannen voor 'Les Misérables' liep het storm met aanmeldingen voor de audities. Een advertentie moest toen nog worden geplaatst. Inmiddels i begonnen met de selectie. De musical gaat in het voo: jaar van 1991 in het Amsterdam se theater Carré enkele ma den 'draaien'. Namen van ev tuele hoofdrolspelers zijn nog niet te noemen. ARNHEM (GPD) - Jarenlang waren musicals slechts af en toe te zien in de Nederlandse theaters. Terwijl in het buiten land de ene top-produktie na de andere op de planken werd gezet, moesten we het hier stellen met enigszins gekunstel de voorstellingen. Een echte musical-cultuur heeft Neder land nooit gekend, maar daar is nu verandering in geko men. Sinds 'Cats' twee seizoenen lang draaide in het Am sterdamse Theater Carré heeft het Nederlandse publiek de smaak te pakken. Door Martin Hermens met veel baret', 'Sweet Charity' vrienden'. Eerstgenoemde musical gesleuteld Willem Nijholt in de muciCal 'Cabaret die dit mocht zelfs halverwege het toer- schema al de 100.000-ste bezoeker ontvangen. En 'Sweet Charity', met in de hoofdrol Simone Kleinsma, wordt wegens enorm succes ko mend theaterseizoen geprolon- toeren drie produkties geerd. Volgend jaar gaat de 15 mil- door het land: 'Ca- J°en gulden kostende show 'Les Mi- Geboren sérables' draaien en er wordt hard gesleuteld aan nieuwe Nederlandse produkties. Kortom: Nederland is bezig een enorme achterstand in te halen. "Dit is pas het begin", zegt Bart de Groot, directeur theaterproduk- ties van het amusementsbedrijf Jóop van den Ende. "Belangstelling voor musicals is er volop. 'Cats' trok ruim 300.000 bezoekers. Maar er is een veel groter potentieel. Elke goe de produktie genereert weer nieuw publiek". Nora van Dessel, hoofd PR van de musical-afdeling van het Konink lijk Ballet van Vlaanderen, beves tigt dat. "Toen wy vijf jaar geleden begonnen was er een gat in de markt. Er is vraag naar goede pro dukties, dat spreekt het publiek De musical is misschien wel de meest eigenzinnige theaterdiscipli ne. Het is vaak een bonte mengeling van zang, dans en acteren. De basis werd halverwege de vorige eeuw gelegd door Jacques Offenbach in Parijs met 'Orfeus in de Onderwe reld'. Het was de eerste, avondvul lende muziekproduktie die het pre dikaat 'operette' kreeg. Op het vaste land ontwikkelde de operette zich als een volwassen theatervorm, ter wijl in Engeland en vooral in Ameri ka hieruit de musical groeide. Puur vermaak verpakt in een kleurrijke show. Nederland blèef achter in deze ontwikkeling. Pas halverwege de jaren zestig van deze eeuw ontstond de typisch Nederlandse musical. Dankzij Annie M.G. Schmidt, die weigerde een buitenlandse musical te vertalen. "Waarom zou ik iets ver talen als ik zelf nog vol ideeën zit", liet mevrouw Schmidt opdrachtge ver John de Crane weten. Van haar hand volgden zes succesvolle pro- echter meer het karak- Nederland te <foto GPD) dukties, 'Cats' trok ruim 300.000 bezoekers ter van een muzikale komedie had den. Jos Brink borduurde daarop verder, maar zijn geesteskinderen hadden meer weg van grote revues. Toegangsprijzen Aan het eind van de jaren zestig wa ren er schitterende musicals in ons land te zien, stuk voor stuk van oor sprong buitenlandse voorstellingen zoals 'My Fair Lady', 'Kiss me Kate' en 'Anatevka'. Het waren grote pro dukties naar Amerikaans voor beeld. Toen de toegangsprijzen als gevolg van allerlei subsidie-regelin gen geen gelijke tred hielden met de fors stijgende produktiekosten, stierf het fenomeen musical in ons land uit. Ook al trokken Annie M.G. Schmidt en Jos Brink volle zalen, musicals zoals in de oorspronkelij ke betekenis van het woord waren verdwenen. "We hebben een periode aange sukkeld, ook al zijn er prachtige stukken gemaakt", zegt Bart de Groot. "Ik Jan Cremer' was een pri ma produktie, maar ging failliet vanwege de slechte planning. Ook 'Zeldzaam' was prachtig, maar het enthousiasme stond ver boven de realiteit. Bij een miljoenenproduk- tie als een musical moetje tegenval lers inbouwen. Je hebt 190 tot 210 en. behoorde tot de meest succesvolle musicals in Nederland. voorstelling echt nodig om uit de wordt alom geprezen als de beste kosten de komen. In het geval van 'Cats'-voorstelling ter wereld". 'Zeldzaam' waren de schouwburg- 'Cats' zorgde ervoor dat het Ne- directeuren erg terughoudend: er derlandse publiek bereid was hoge- waren slechts tachtig voorstellin- re toegangsprijzen te betalen. "Der gen geboekt". gelijke voorstellingen kosten een Het Koninklijk Ballet van Vlaan- hoop geld, maar de mensen krijgen deren gaf de aanzet voor de ople- waar voor hun geld. Kwaliteit, daar ving van de musicals in Nederland, draait het om", vindt De Groot. "Ca- Volgens Nora van Dessel heeft dat meron Mackintosh, de grootste the- onder meer te maken met de ople- aterproducent van de wereld, zegt ving op West End. "In Engeland en altijd: 'Je moet nooit op eerste Amerika lopen musicals momen- plaats aan het geld denken, maar teel zelfs beter dan toneelstukken, aan kwaliteit. Dan komt het geld Elk seizoen toeren wij met drie mu- vanzelf. We halen schouwburgdi- sicals door Nederland en België, recteuren nu ook makkelijker over Daar zit dan minstens één nieuwe ti- de streep om musicals in hun pro- tel bij. Elke produktie draait twee of gramma op te nemen omdat ze onze drie seizoenen, net zolang ze lopen produkten kennen", kan". Amusementsfabriek Van den Ende zag de effecten van 'Cats' en kwam De Nederlandse versie van 'Cats' zelf met musicals. Volgens De was echter in veel opzichten baan- Groot is de jarenlange achterstand brekend. "Net als in de landen om een voordeel. "Wij kijken goed om ons heen was 'Cats' de eye-opener ons heen wat er in andere landen na voor een nieuw tijdperk", zegt uit- 'Cats' is geproduceerd. Nog nergens voerend producent van de eerste se- is de programmering mislukt. Het rie, Bart de Groot. "Er zat één voor- kiezen van de produktie je nu weer waarde aan de opvoeringsrechten: gaat brengen is het moeilijkste van de produktie mocht uitsluitend alles. Het mag niet een keer tegen- worden gebracht in een vorm die vallen, want dat werkt tegen je", dicht bij het origineel stond. Ik Het toeren door het land doet vol- denk dat dat ook het geheim van het gens De Groot vaak afbreuk aan het succes was. De Amsterdamse versie formaat van de voorstelling. "Zo'n (foto pr) tournee is ook een zware opgave voor de technische ploeg en bete kent bovendien een enorme kapi taalvernietiging. 'Cats' kon niet op tournee omdat die produktie een opbouwtijd van een maand had. 'Cabaret' kan alleen naar de grote steden omdat we geen consessies wilden doen aan het formaat van de voorstelling. Het ty is dan ook gun stig voor een eigen musicaltheater in Amsterdam". De opleving van de musical in Ne derland is tot nu toe te danken aan vertalingen van succesvolle buiten landse produkties. Maar daar komt verandering in. "We kunnen niet doorgaan met revivals", vindt De Groot. Het is onze bedoeling om over twee a drie jaar een oorspron kelijk Nederlandse produktie te brengen. Daar creëren we nu een podium voor". Het Koninklijk Ballet van Vlaan deren is in die ontwikkeling al een stap verder. De Vlamingen komen volgend seizoen met de eigen pro duktie 'Dear Fox*. "Als je de klassie kers goed brengt, kweek je bij het publiek belangstelling voor minder bekende stukken" zegt Van Dessel, "volgens ons is de tijd rijp voor een eigen produktie". MAASTRICHT (GPD) - Op de European Fine Art Fair, de kunst- en antiekbeurs, die van 10 tot en met 18 maart in het MECC in Maastricht wordt ge houden, zijn opnieuw vier hoofdafdelingen: pictura, een verzameling schilderijen met het accent op de zeventiende Vlaamse en Nederlandse Mees ters; de antieksectie; textura, een unieke collectie van meer dan 250 stukken textiel en wandtapijten en de afdeling moderne kunst. Dit alles wordt gepresenteerd door ruim 120 kunst- en antiekhandela ren uit de Verenigde Staten, West- Duitsland, Groot-Brittannië, Italië, Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk, België en Nederland. Een lezingen cyclus, een concertreeks en een mu seale verkoopexpositie complete ren het aanbod. In het kader van het Van Gogh jaar wordt daarnaast de expositie 'Vincent - Un chemin Dif ficile' getoond, bestaande uit 31 schilderijen van Herman Krikhaar. "De Fine Art Fair behoort met Pa rijs, Londen en New York tot de vier belangrijkste kunstbeurzen ter wereld", zei Clemens van der Ven, voorzitter van de European Fine Art Foundation, gisteren met enige trots tijdens een perspresentatie in Amsterdam. In 1989 bezochten ruim 25.000 mensen de beurs, die toen werd afgesloten met een omzet European Fine Art Fair trekt niet alleen handelaren van ruim honderd miljoen gulden. "Maar de mensen komen niet alleen om te kopen", meent Van der Ven. "De beurs heeft door zijn gevari eerd aanbod ook een uitgesproken museale functie. Veel mensen ko men gewoon om te kijken en wij stellen die algemene belangstelling zeer op prijs". Volgens de organisatoren is de European Fine Art Fair de belang rijkste beurs ter wereld op het ge bied van de Oude Vlaamse en Ne derlandse Meesters. Zo worden top stukken van Jan Breughel de oude re, William Claesz, Heda, Isack van Ostade en Willem van der Velde aangeboden voor bedragen tussen de een en drie miljoen gulden. Het hoogste bedrag, twee en een half miljoen dollar, wordt echter ge vraagd voor een werk van de Franse schilder Jean Baptiste Camille Corot, dat door de Londense kunst handelaar Richard Green wordt ge presenteerd. De sectie moderne kunst wordt met belangrijke werken vertegen woordigd van onder andere Willink, Corneille, Appel, Brands, Renoir en Sluyter. De Eindhovense Contem- po Modern Art Gallery brengt zeven topstukken van Willem de Koon ing. De antiekafdeling heeft een keur van voorwerpen, waaronder meubels, sculpturen, uurwerken, porselein en glas, zilver en sieraden, boeken en manuscripten en Zuid- oost-Aziatische kunst. Kwaliteit Het is de organisatoren van de Maastrichtse kunst- en antiekbeurs alles aan gelegen om de goede naam hoog te houden. Daarom beoordeelt een onafhankelijk comité voor aan vang van de beurs alle objecten op authenticiteit, kwaliteit en conditie. Het zogenoemde vettinglabel, waar van de aangeboden objecten wor den voorzien, geeft de koper boven dien de noodzakelijke kwaliteitsga ranties. In het weekeinde van 10 en 11 maart wordt door een aantal histori ci en specialisten in totaal twaalf le zingen gegeven over allerlei onder werpen. Zo zal de conservator Kunstnijverheid van het Rijksmu seum, Reinier Baarsen, spreken over meubelstukken van Louis XV en Louis XVI. Peter Sutton, conser vator van Europese schilderijen van het Museum of Fine Arts in Boston, zal over schilderijen, afgebeeld op schilderijen, spreken. In samenwerking m§t de dienst Kunst en Cultuur en Onderwijs van de Gemeente Maastricht is boven dien een concertcyclus samenge steld, bestaande uit vijf uitvoerin gen. Aan deze cyclus wordt onder meer meegewerkt door de Engelse sopraan Helen Lawrence, de Neder landse Handelvereniging, het Am sterdams Kamer Orkest en het Lim burgs Symfonie Orkest. De beurs is geopend van maan dag tot en met vrijdag van 12.00 tot 21.00 uur en zaterdag en zondag van 11.00 tot 18.00 uur. Keith Haring overleden NEW YORK - De Amerikaanse schilder Keith Haring is op 31-jari- ge leeftijd in New York overleden aan aids. De schilder kreeg grote be kendheid door zijn muurtekeningen in openbare ruimten zoals op de mu ren van de Neyorkse metro. Haring werkte altijd bewust aan de ver spreiding van zijn kunst. Hij heeft talloze affiches gratis ontworpen voor actiegroepen voor vrede en te gen apartheid. toto ap> Gospel kan slechts op een select gehoor rekenen. Dat is uit de aard van de zaak ook niet zo vreemd, want deze op muziek gezette Blij de Boodschap, spreekt toch voor al het christelijk volksdeel aan, en dan ook nog maar een deel daar van. Voor de niet-gospel-kennen- de en dus ook niet-minnende Ne derlanders, staat deze groep te boek als de EO-achterban. Voor de kenners is dit weer een duidelijk voorbeeld van ongeoor loofde generalisatie. Want er zijn ook veel, met name luidere gospelartiesten met als uit schieter de 'heav(enl)y metal' die uit de platenbakken van de evangelische boekhandels ge weerd worden. Waarom? Omdat ze te 'werelds' klinken, terwyl ze in de gewone platenwinkels niet te vinden, omdat ze... inderdaad, te christelijk zijn. Toch is het de Evangelische Omroep die er voor zorgde dat er zaterdagavond in de Stadsge hoorzaal in Leiden, diverse inter nationaal gerenomeerde - in het circuit wel te verstaan gospel- artiesten optraden. Leiden be leefde de primeur van een nieuw lokkertje voor de (potentiële) Ronduitclub-jeugd: Gospel Hol land, een project dat gedurende de rest van het jaar met wisselen de artiesten zal opduiken in het hele land. En, helaas, de eerste avond van de tournee trok inderdaad het ei gen publiek. Dat bleek wel over duidelijk toen zich een zwevend reclameblok in het programma voordeed, met als doel nieuwe clubleden te werven. Dat was een ondankbare taak, daar de mees ten al publiekelijk te kennen ga ven begunstiger van de omroep te zijn. Daaruit blijkt dat velen een zeer goede gelegenheid voorbij hebben laten gaan om voor het eerst te ontdekken dat gospelmu ziek kwalitatief ook erg goed kan zijn. Bijvoorbeeld het trio First Call (twee vrouwen, één man) uit Amerika, bekend om de indruk wekkende close-harmony. Of de pop-getinte countryzanger Bruce Carroll, die zich in zyn vaderland, de VS, in een zeer grote populari teit mag verheugen. Of Albino Montisci, de man met de akoesti sche gitaar uit Italië, één van de weinige niet-Engelstalige gospel artiesten, die het internationaal ver hebben geschopt. Van eigen bodem was er ook kwaliteit. Zoals daar was het Leidse Petra Gospelkoor, dat een nummer zong van het project 'Job'. Of de uit Suriname afkom stige Marcel McArthur, die met zijn plaat 'Don't turn around' veel meer aandacht in de media had verdient. Een 'mooi' voorbeeld dat gospelmuziek nauwelijks op enige serieuze aandacht buiten de vaste programma's van EO of NCRV om kan rekenen. Zaterdagavond werd in Leiden bewezen dat dat ten onrechte is. Ondanks het feit dat diverse ar tiesten het met ingeblikte bege leiding moesten doen want als je voor een select gezelschap zingt, heb je ook vaak beperkte middelen. De bekende vicieuze cirkel. WIM SCHRIJVER

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 11