Leraar vrijgesteld van dienstplicht Nieuw ontwerp stoptrein lijkt op een tank Opvang dreigend tekort leerkrachten Geboortejaar bepaalt maatschappelijk slagen Randstad-bestuurders achter bouw tunnels Verdenking tegen ETA versterkt DONDERDAG 15 FEBRUARI 1990 DEN HAAG (ANP/GPD) - Minister Ritzen (onderwijs) overlegt met zijn collega Ter Beek (defensie) over een algemene vrijstelling van militaire dienst voor jongens die leraar wor den. Ritzen hoopt zo de aantrekkelijkheid van het leraarschap te vergroten en een drei gend tekort aan leraren in de komende jaren tegen te gaan. Daarom overweegt hij ook de vut-regeling af te schaffen. UTRECHT (ANP) - De generatie die na 1955 is geboren, krijgt het op de oude dag financieel bijzonder moei lijk. Bovendien zal het lastig zijn haar nu bereid te krijgen nog eens "krom te liggen" voor de torenhoge kosten van de aanstormende ver grijzing. Deze "verloren" generatie loopt het gevaar een tweede keer zoek te raken. Een en ander stelt de Utrechtse hoogleraar sociologie H. Becker na een uitgebreid onderzoek naar de maatschappelijke posities en waar denoriëntaties van verschillende generaties Nederlanders. Het on derzoek is in boekvorm versche nen. De onderzoekers brachten de levensloop van 50.000 Nederlanders gedetailleerd in beeld. Nederlanders die zijn geboren tussen pakweg 1955 en 1970 hebben volgens Becker een extreem ongun stige start gemaakt. Ze moesten met inkomensmatiging en werkloos heid zwaar betalen voor de econo mische recessie. Nu moeten ze dan de gezondheidszorg voor de oude ren grotendeels financieren. In het jaar 2030 zullen evenveel mensen als nu sociale premies betalen. Maar het aantal bejaarden met een uitke ring zal dan wel zijn verdubbeld. Becker vergeleek vier generaties: de vooroorlogse (geboren tussen 1910 en 1930), de stille (1930 tot 1940), de protesterende (1940 tot 1955) en de verloren generatie (1955 en 1970). De vergelijking brengt vol gens Becker een nieuwe dimensie van maatschappelijke ongelijkheid aan het licht. Iemand uit het jaar 1933 blijkt het relatief zeer gemak kelijk te hebben gehad. Kwam moeiteloos aan werk, kon vroeg gaan trouwen en zich goedkoop een eigen huis aanschaffen. Iemand uit 1963 heeft een veel slechtere uitgangspositie: een vaste baan is moeilijk, een eigen huis rela tief duurder en daardoor komen kinderen pas later. Klasseverschil- len blijken dus minder ongelijkheid teweeg te brengen dan generatie- verschillen, stelt de hoogleraar. De minister stelt dat in de schrifte lijke'antwoorden op vragen die hem dinsdag bij de behandeling van zijn begroting zijn gesteld Kamer. Ook nu kunne leraar worden vrijstelling dienstplicht krijgen. Zij kunnen zich individueel beroepen op een te kort aan leraren in de regio waar ze worden aangesteld. Het ministerie van defensie vraagt het ministerie van onderwijs in zulke gevallen om advies. Ritzen wil deze individuele rege ling dus vervangen door een alge mene: jongens die leraar worden, de Tweede krijgen generaal pardon. Vrijstel jongens die ling is eén van de maatregelen die de minister wil treffen om het tekort aan leraren te bestrijden. De be windsman werkt ook aan een ver groting van de mogelijkheden van kinderopvang voor herintredende vrouwen, zo blijkt uit de antwoor den aan het parlement. Ook de speciale vut-regelingen DEN HAAG (GPD) - Het bereik baarheidsplan voor de Randstad moet onverkort worden uitgevoerd. Minister Maij-Weggen ('verkeer) krijgt daarvoor steun van de provin cies Zuidholland. Noordholland en Utrecht, de steden Amsterdam, Den Haag. Rotterdam en Utrecht en de Vereniging van Nederlandse Ge meenten. Maij-Weggen en de bovenge noemde bestuurders hebben dat gisteravond vastgesteld in een geza menlijk overleg. Het besluit is een steun in de rug voor minister Maij- Weggen om de geplande bouw van vier tunnels door te zetten. De minister zei na afloop van het overleg dat het totale bereikbaar heidsplan uitermate belangrijk is voor de verkeersveiligheid en de oplossing van knelpunten. Zij be treurt dat de afgelopen dagen een publieke discussie is gevoerd over de bouw van de tunnels. Een inte graal verkeers- en vervoersbeleid is volgens haar niet gediend met pola riserende discussies over onderde len. Minister Maij-Weggen hoopt, dat het kabinet morgen een besluit zal nemen over de tunnelbouw. Vol gende week wordt de begroting van haar ministerie in de Tweede Ka mer behandeld. "Dan hoop ik toch concrete antwoorden op vragen over de tunnelbouw te kunnen ge- De minister heeft met de provin cie- en gemeentebestuurders afge sproken een aanvullend konvenant af te sluiten waarin ingegaan zal ïenland kort worden op milieugerichte maatre gelen, verkeersveiligheid, de pro blemen rond de exploitatiekosten van het openbaar vervoer en het meergebruik van de tunnels voor het zakelijk verkeer en het open baar vervoer. Opnieuw werd de voorkeur uitge sproken voor een forse verhoging van de accijns op motorbrandstof fen om de kosten van de uitvoering van het bereikbaarheidsplan te fi nancieren. Ook vindt men, dat de ontwikkeling van het systeem van rekeningrijden moet worden voort gezet. Hierbij zullen nog wel de no dige vragen moeten worden beant woord, zoals de plaatsing van de heffingspunten, tegengaan van het sluipverkeer en de positie van het wegvervoer. Winkelier bij overval gedood ROTTERDAM (ANP) - De 54-jarige eigenaar van een radio- en tv-zaak in de Ruilstraat in Rotterdam is gister avond bij een overval op zijn winkel door twee gewapende en gemasker de mannen om het leven gekomen. Volgens de woordvoerder van de Rotterdamse politie is de toedracht van de overval en de dood van de winkelier nog onduidelijk. Sectie moet uitwijzen hoe de man om het leven is gekomen. De man was op het moment van de overval alleen in zijn winkel. Beide overvallers zijn spoorloos. Het is nog niet duidelijk of ze iets uit de winkel hebben mee genomen. aldus de politiewoord voerder. voor onderwijzend personeel staan ter discussie. Ritzen vindt het. ge zien het dreigend tekort aan leraren, onverantwoord oudere onderwijs gevenden "volledig uit het arbeids proces te laten verdwijnen". De mi nister wil hen overigens wel ontzien als de 'gewone' vut-leeftijdd gaat gelden. Hij denkt daarbij aan taak- verandering: "Denkbaar is oudere leerkrachten te belasten met de be geleiding van nieuwe leerkrach ten". Er dreigt in het basis- en voortge zet onderwijs een enorm tekort leraren. Ritzen en zijn staatssecreta ris Wallage schatten dat er in 1993 in het basisonderwijs zo'n elfduizend leerkrachten te weinig zullen zijn. In het voortgezet onderwijs houden zij voor dat jaar rekening met vijf duizend vacatures. Vanmorgen zegde minister Ritzen bovendien toe dat 155 miljoen be schikbaar wordt gesteld voor verbe tering van de lerarensalarissen. Daarmee willigt hij een veel geuite wens van Kamer in. Leraren lopen op dit moment nog zes procent ach ter in vergelijking met andere sala rissen die door de overheid worden betaald. De 155 miljoen komt be schikbaar als de speciale vut-rege ling in het onderwijs wordt afge schaft. "Dat noem ik een sigaar uit andermans doos", aldus Ritzen van morgen. Onderzoekscholen In een notitie die hij naar de univer siteiten en hogescholen heeft ge stuurd. bepleit Ritzen een stelsel van onderzoekscholen, waar de op leiding tot wetenschapper worden ondergebracht in een omgeving van hoogwaardig onderzoek. De onder zoekscholen moeten de basis leg gen voor de vorming van het toe komstig topkader van wetenschap pers, aldus de minister. Ook moeten de scholen inhoud geven aan de profilering van het Nederlands we tenschappelijk onderzoek. De onderzoekscholen zullen in de regel afzonderlijke wetenschapsge bieden bestrijken en een georgani seerd lesprogramma verzorgen. De opleiding zal zich per school con centreren op enkele thema's binnen het betreffende wetenschapsge bied. De afgestudeerden van de uni versiteiten die een opleiding op een onderzoekschool willen volgen, zul len een strenge selectie ondergaan. Dat geldt ook voor de docenten die in binnen- en buitenland zullen worden gezocht. DEN HELDER - De Lynx-helikopter van het marine-vliegkamp De Kooy nabij Den Helder heeft gisteren twee bemanningsledeyi gered van het Deense schip Cito dat voor de Nederlandse kust in moeilijkheden was geraakt. Hier een van de in folie ingepakte bemanningsleden bij terugkomst van de reddingsactie. (foto anpi DEN HAAG (GPD) - De granaten die in december zijn afgevuurd op de woning van de Spaanse ambas sadeur in Den Haag zijn dezelfde als die de. Baskische afscheidingsbe weging ETA bij haar aanslagen ge bruikt. Het vermoeden van de poli tie dat de ETA inderdaad verant woordelijk is voor de Haagse aan slagen die de terreurorganisatie heeft opgeëist, is hierdoor ver sterkt. De granaten zijn afkomstig van een Belgische wapenfabriek. Enige tijd terug is een transport van deze granaten in het zuiden van Frank rijk overvallen door de ETA. De chauffeur van de vrachtwagen is vrijgelaten, maar de lading is nooit meer teruggevonden. Wel staat vast Ziekenhuiszorg aids-patiënten twee keer duurder dan voorzien UTRECHT (ANP) - De zorg voor aidspatiënten in algemene zieken huizen met een aidsafdeling blijkt bijna twee keer zoveel te kosten als in het budget van de instellingen is voorzien. Dat blijkt uit een onder zoek dat in opdracht daag in Rijswijk is aangeboden staatssecretaris Simons (volksge zondheid). De zorg voor een aidspatiënt is zo duur door de hoge kosten voor me dicijnen en bloedtransfusies. Daar gaat een kwart van de kosten in zit ten. Nog iets meer gaat naar het stel len van diagnoses. Daarin komt een aantal handelingen voor die niet bij elke aidspatiënt nodig zijn. Navraag bij Leidse ziekenhuizen leerde dat daar zo weinig aids-pa tiënten worden verpleegd dat de kosten geen probleem dat granaten van de gestolen partij zijn gebruikt bij aanslagen van de ETA. Het is nog niet duidelijk of de pro jectielen die in Den Haag zijn afge vuurd, ook behoorden tot het over vallen transport. Maar het is wel ze ker het om precies dezelfde grana ten gaat. De Haagse politie heeft dat kunnen achterhalen op grond van het onderzoek van het gerechtelijk laboratorium in Rijswijk. aanwijzing heeft de politie overigens nog niet op het spoor van de werkelijke daders ge bracht. Ook is het niet bekend waar om de ETA, die doorgaans alleen in Spanje opereert, aanslagen in Ne derland heeft gepleegd. In oktober van het vorig jaar werd de auto van de Spaanse consul-generaal opge blazen, drie dagen later ontploften er bommen in het Spaans Handels kantoor en het Spaans Arbeidsbu reau en begin december werd de woning van de Spaanse ambassa deur onder vuur genomen. Vogels Veel vogels in Nederland lijden aan een ernstig kalkgebrek door de zure regen. Het leefmilieu van de vogels is verzuurd en de insecten, belang rijke voedingsbronnen voor vogels, bevatten minder kalk. Dit blijkt uit een onderzoek dat op de Veluwe werd gehouden door het Instituut voor Oecologisch Onderzoek "in He- teren. De vogels leggen minder en soms zelfs helemaal geen eieren. De voortplanting van sommige vogel soorten komt daardoor ernstig in gevaar. Opnemen Het gemeente energiebedrijf (GEB) in Rotterdam gaat als eerste ener giebedrijf in Nederland de elektrici- teitsmeters bij grootverbruikers op nemen via het telefoonnet. Het GEB begon vandaag met een proef waarbij grootverbruikers via een modem dat is aangesloten op het te lefoonnet, worden verbonden met een computer in het hoofdkantoor van het GEB. Bij de aangesloten be drijven worden regelematig alle meterstanden opgenomen en in de computer opgeslagen, waarna de rekening wordt opgemaakt. Concierges Meer dan zeventig concierges van basisscholen in de regio Nijmegen dreigen met ingang van het nieuwe schooljaar werkloos te worden. Dat is het gevolg van de nieuwe richtlij nen van het ministerie van sociale zaken voor wsw-ers, die per 1 janua ri van dit jaar van kracht zijn. De Initiatiefgroep Belangenbeharti ging Concierges uit Nijmegen heeft over deze kwestie gisteren een brandbrief gestuurd aan verant woordelijk minister De Vries. Oplichting Een 27-jarige Zwollenaar en zijn 23- jarige vrouw zijn aangehouden we gens oplichting en het bestelen van de mannen die hun escortbedrijf bezochten. Uit het onderzoek van de politie is gebleken dat 20 tot 30 clienten niet de diensten van het escortbedrijf kregen waarvoor zij hadden betaald. Zo liet de vrouw zich bij een bezoek aan huis eerst betalen, waarna ze vertrok met de mededeling dat ze terug zou komen als ze het geld aan haar man had ge geven. Die zat volgens haar in de au to te wachten. De vrouw keerde echter niet terug en de client was zijn geld kwijt. ALKMAAR - Chef van de design- afdeling bij Nederlandse Spoorwe gen Jeroen Janssen is kwaad en te leurgesteld. Jarenlang heeft hij ge werkt aan een ontwerp voor een nieuwe stoptrein. Maar nu heeft de directie de voorkeur gegeven aan een ontwerp van de Duitse treinen- fabriek Talbot. Janssen: "Het is af schuwelijk. Het lijkt wel een Leopard-tank". door Ruud Kersten Janssen is een voorstander van een Nederlands ontwerp voor een Nederlands landschap. De zware Franse locomotieven bijvoorbeeld, die tegenwoordig vaak voor of ach ter de treinen Amsterdam-Brussel of Zandvoort-Maastrieht hangen, passen absoluut niet. Janssen: "De 1600 is typisch geen Nederlandse lo comotief. Het is een Franse loc. Hard. agressief, vooral {loor de streep die erop zit. In een klein land je als het onze kun je dat supersnel- Ie. superharde eigenlijk niet bren gen. omdat de treinreiziger het ge voel heeft dat hij. voordat hij het weet, met trein en al over de grens ligt". Janssen vindt niet alleen dat een trein moet passen in het landschap, hij moet ook aangeven wat hij doet. "Je moet aan het ontwerp van een trein kunnen zien dat het om een stoptrein gaat. Een stoptrein moet uitstralen datje er binnen korte tijd weer uit moet. Een stoptrein is meer naar buiten gericht, het Intercity- materieel naar binnen. Dat uit zich in de omvang van de raamvlakken, in de looproutes in de trein, in de kwaliteit van de zetels". "Daarom is een stoptrein een beetje kloek, zonder de scherpe vlakken van de snelle TGV. We rij den in Nederland nu eenmaal over de platte grond en over overgangen. Dan moet de trein een beetje vrien delijk ogen. De ronde vormen'van de 'Hondekop' hebben in sterke mate het beeld van het latere mate rieel bepaald. Die ronde vormen zijn typisch voor de Nederlandse trein". Transparant In het verlengde daarvan sloeg Janssen aan het ontwerpen voor de Janssen houdt het NS-1 maledijde Duitse ontwerp nieuwe stoptrein. Binnen de vastge stelde marges 'de wielen moeten een bepaalde hoogte hebben omdat de trein anders onder het perron zakt, per coupe moet een vastge steld aantal zitplaatsen worden ge boden schetste hij een ontwerp van een 'transparante' trein met veel kunststof en glas. "De kop van ons ontwerp is van kunststof. De veiligheidsconstruc tie daaronder is van staal en kan. makkelijk voor de technici, simpel rechthoekig blijven. De vraag was alleen: als er een botsing plaats vindt, wat voor schade krijg je dan? Een kunststof kap kun je in voor raad hebben, de kapotte kan dus snel worden vervangen. Maar als het vervangen van een lampje toch ook een week duurt, kun je in die week natuurlijk net zo goed ook de andere reparaties verrichten. Desal niettemin: ik sta er nog steeds hele maal achter". "Bijzonder probleem bij het ont werpen is het extreme lengtever schil van de treinreizigers. Er is veel 'import' in Nederland. Veel vreem delingen zijn vrij klein, de Neder landers zijn heel groot. De hoogte van de deuren staat vast, omdat je beperkte ruimte hebt. Je zou iets kunnen doen met de bagagerekken, die tamelijk hoog zitten, maar tege lijkertijd wil ik dat de mensen goed naar buiten en naar binnen kunnen kijken. Dus is dit probleem onop losbaar". "We denken aan de installatie van glazen bagagerekken. Je kunt er doorheen kijken. Mensen vergeten hun bagage niet. Op de randen van die rekken zou je kunnen aangeven waar het toilet zich bevindt. Maar je kunt ook denken aan het verstrek ken van reisinformatie. Echte ver nieuwing in het interieur is de indi viduele stoel die de bekende bank vervangt. De vraag was of de bank wel goedkoper is dan een stoel. Bij beschadigingen vervang je een stoel veel makkelijker dan een bank". Maar NS lijkt toch de voorkeur te geven aan een 'ouderwets' degelijk ontwerp uit West-Duitsland. "De di rectie heeft op basis van de kosten gekozen voor de variant van Talbot. Ik moet nog zien of ze dat besluit overeind kunnen houden, wanneer het prototype klaar is. Aan de ande re kant zijn er dan al zoveel kosten gemaakt, dat ze moeilijk terug kun nen. Het ontwerp van Talbot wordt aangehangen door de afdeling werktuigbouwkunde, die vindt dat het goedkoper kan. Ze hebben Tal bot gevraagd ons ontwerp naast dat van hen te houden en iets te zeggen over de kosten. Talbot heeft gezegd, dat hun ontwerp veel goedkoper kan worden uitgevoerd. Dat zou ik ook zeggen, wanneer ik Talbot "NS-techniek heeft de directie dus het Talbot-ontwerp gepresen teerd als een reëel alternatief. Maar het is een oneerlijke vraag aan de di rectie. Je hebt namelijk enerzijds het image-verhaal en anderzijds de prijs. Het prijsverhaal dat de techni sche afdeling ophing was tTouwens heel ondoorzichtig. Het prijsver schil tussen beide ontwerpen is in feite schrikbarend laag". Janssen krachtig: „Dit is een lulli ge misloper. Dat komt in de ont- werpwereld wel vaker voor, natuur lijk, maar we zijn in machtsstructu ren terecht gekomen. Dat levert een behoorlijk stuk frustratie op. Want het Duitse ontwerp is echt slecht. Als we verder gaan met dit soort ontwerpen, komen we weer terecht in het Donkere Dierenbos". "Toen ik bij de NS kwam, was de keuze voor een ontwerp een vorm van handjeklap. Als je je oren maar naar de afdeling werktuigbouw kunde liet hangen, kwam het er wel door. Daar voel ik niets voor. Ik denk dat je moet uitgaan van de meerwaarde van een ontwerp. De werktuigbouwers hebben het Duit se ontwerp doorgedrukt, met hel en verdoemenis gedreigd en dus is ge kozen voor de minus-variant: een variant waarbij niet wordt uitge gaan van de meerwaarde, van de uitstraling van je produkt". "Op die manier krijg ik problemen met mijn fuctioneren bij de NS. Als dit Duitse ontwerp het moet wor den, wil ik duidelijk gemaakt heb ben, dat wij met dat exterieur niets van doen hebben. Het Talbot-ont werp is geen design. Het is alsof je een buis in de lengte in vieren hebt geknipt en daar een paar platen tus sen hebt gelast. Daarmee ontken je de meerwaarde en ben je alleen maar bezig met de technische func tie van de trein. Als je als NS bezig bent overal zulke kapitale voorzie ningen te bouwen, moetje dezelfde meerwaarde aan je treinenmaterieel geven". Janssen heeft zijn hoop gevestigd op een ander besluit. Mocht dat niet lukken, dan heeft de chef van de design-afdeling nog ëén troef: "Met het interieur gaan we door. Het voordeel is dat het interieur al inte graal in modelvorm bestaat. Dan is het moeilijker om nee te zeggen. Want dan is het al zo concreet. Ze zullen moeten aantonen dat wat wij willen, niet kan. Dat is moeilijk, want het kan allemaal. We moeten alleen straks goed op de tekeningen letten, want daarin kan nog heel wat fout gaan...". 'Lok-auto betrapt 70 autokrakers DEN BOSCH (ANP) - De gemeente politie in 's-Hertogenbosch, die als eerste korps in Nederland de zoge noemde lok-auto inzette in de strijd tegen diefstallen van en inbraken in auto's, is bijzonder enthousiast over de resultaten van de proef. De auto die ter beschikking is ge steld door een verzekeringsmaat schappij, is voorzien van alarm- en zendapparatuur. Er kwamen vijfen zestig alarmmeldingen binnen. Ze ven keer ging het om een loos alarm, en tien keer kon de politie geen aanhouding verrichten. In achtenveertig gevallen slaagden agenten erin een of meer daders op heterdaad te betrappen en aan te houden. De verhoren van de ver dachten leidden bovendien tot de oplossing van 274 misdrijven. De Bossche gemeentepolitie is al met al zo enthousiast over het pro ject dat zij aankondigde op korte termijn vergelijkbare technische snufjes te gaan inzetten bij de be strijding van heling. Op wat langere termijn hoopt Den Bosch dergelijke apparatuur in te zetten tegen fiet sendiefstal. Eindhoven en Tilburg draaien al enige tijd mee'in het project. Er zijn inmiddels drie lok-auto's, die elk kwartaal rouleren tussen de drie steden. In Uden, Roosendaal, Ber gen op Zoom, Deurne, Oss en Haar lem heeft het Bossche voorbeeld navolging gevonden. Ook andere korpsen hebben belangstelling ge toond. Of de geringe daling van het aantal autokraken in Den Bosch te danken is aan dit project, valt nog niet met zekerheid te zeggen. Voordat het project van start ging heeft de Bossche gemeentepolitie uitvoerig overlegd met het open baar ministerie om te voorkomen beschuldigd te worden van uitlok king van misdrijven. Uitstoot kooldioxyde vanzelf al geringer PETTEN (ANP) - De groei in de uit stoot van kooldioxyde (C02), de be langrijkste veroorzaker van het broeikaseffect, zal in Nederland de komende vier jaar zonder maatrege len naar verwachting 5 procent be dragen. Dat blijkt uit een onderzoek van het Energie Studie Centrum (ESC) in Petten. De stijging ligt op merkelijk lager dan de ongeveer 8 procent groei waarvan het kabinet- Lubbers uitgaat. Het onderzoek van het ESC is al in november vorig jaar gereed geko men. De resultaten hebben tot nu toe echter in de discussies over de uitstoot van C02 geen rol van bete kenis gespeeld. Volgens een mede werker van het ESC is het onder zoek in elk geval wel bekend bij een aantal ambtenaren op het ministe rie van milieubeheer. De C02-bijdrage aan het broei-, kaseffect, de klimaatverandering die optreedt door opwarming van de atmosfeer, is in het debat over de regeringsverklaring prominent aan de orde geweest. Premier Lubbers sprak zich al voor de verkiezingen uit voor een reductie van de C02- emissies met 8 procent in de ko mende vier jaar. Later werd duide lijk dat hij geen absolute reductie bedoelde, maar een reductie ten op zichte van de verwachte groei. De uitstoot van kooldioxyde moet daarmee in 1994 op hetzelfde niveau uitkomen als het gemiddel de van 1989-1990. Pas daarna zal de werkelijke daling kunnen begin- ADVERTENTIE .i iiéj

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 3