Valkenburg woedend op Marine
Kassen weer scherfviij
Ambtenaar moest samenwerken met bezetter
'Gemeente te laat ingelicht over plan voor testvluchten Fokker
VERKEERSTOREN BIJNA KLAAR
WOENSDAG 7 FEBRUARI 1990
REGIO
Bouwpool provincie
en regiogemeenten
boekt succes
DEN HAAG/LEIDEN - De provin-
eie Zuid-Holland heeft nog eens
700.000 gulden over voor een expe
rimenteel werkgelegenheidsproject
in de bouw, waarin wordt samenge
werkt door de gemeenten Leiden,
Lisse, Rijnsburg, Hillegom, het ge
westelijk arbeidsbureau Leiden en
de provincie. In 1989 werd door
Zuid-Holland ook al zeven ton be
schikbaar gesteld aan deze 'experi
mentele bouwpool Rijn- en Bollen
streek'. die zich tot doel stelde 25
langdurig werkzoekenden optimaal
voor te bereiden op een terugkeer
op de arbeidsmarkt.
Het experiment is een succes ge
worden. De doelstelling om 25 lang
durig werkzoekenden meer per
spectief te bieden is gehaald. Door
de opgedane ervaring kan de pool
ook efficiënter worden ingericht,
waardoor het aantal deelnemers tot
veertig kan worden opgevoerd. An
dere reden om de provinciale bij
drage te continueren, is dat de deel
nemende gemeenten en het GAB
Leiden de pool na dit jaar op eigen
kracht voortzetten. De bijdrage van
de provincie had en heeft ook
slechts een aanjaagfunctie. De sub
sidie dekt maar een tiende van de
kosten (zeven miljoen), die verder
door de overige deelnemers worden
opgebracht.
Het GAB Leiden werft de werk
zoekenden, die uiteindelijk door de
gemeenten worden geselecteerd op
technische aanleg, medische ge
schiktheid, weinig werkervaring en
scholing en een positieve motivatie.
Onder leiding van leermeesters krij
gen ze een vakscholing en doen ze
een aantal dagen per week ervaring
op op speciale projecten. De activi
teiten worden afgestemd op de acti
viteiten van werkgevers- en werk
nemersorganisatie in de bouw.
De deelnemers van het afgelopen
jaar hebben in Leiden de accommo
datie geschikt gemaakt van tafel
tennisvereniging Scylla, een andere
groep knapte gemeentelijke ge
bouwtjes op in het park Crones-
teijn. Ook waren ze actief op sport
velden. In Rijnsburg wordt gewerkt
aan herstel/verbetering van speel-
terreintjes, terwijl in Lisse herstel
en onderhoudswerkzaamheden
worden verricht aan diverse ge
meentelijke accommodaties.
Voorts worden de deelnemers in
geschakeld bij restauratie- en ver
nieuwingsprojecten: restauratie
Langegracht 44, herstel wevers-
huisjes in de Spilsteeg, drie oude
panden in de Smidsteeg en een aan
tal andere oudere Leidse binnen
stadspanden. De totaliteit van pro
jecten omvat een gevarieerd aantal
bouwkundige vakrichtingen.
Marinekamp wil
veiliger systeem
voor landingen
VALKENBURG/WASSENAAR -
Het vliegveld Valkenburg neemt
een nieuw elektronisch systeem in
gebruik waarmee het landen
vliegtuigen veiliger kan worden ge
maakt. Burgemeester en wethou
ders hebben inmiddels toestem
ming gegeven voor de bouw van
een nieuwe antennemast en een
aantal gebouwtjes. Het vliegveld
heeft een bouwvergunning aange
vraagd voor nog een tweede zend
mast voor dit syeteem.
Het elektronicasysteem is vooral,
bedoeld voor vliegtuigen die 's
nachts of bij slecht weer moeten
landen. Volgens een woordvoerder
van het ministerie van defensie gaat
het om een 'vrij gebruikelijk veilig
heidssysteem'. Er zullen in Valken
burg niet meer vliegtuigen landen
en opstijgen.
OEFENING Orion vliegtuigen
van het Marinevliegkamp Valken
burg doen van 12 tot en met 22 fe
bruari mee met de grote oefening
Joint Maritime Course. Vanaf het
Valkenburgse vliegveld zullen in
die periode meer vliegtuigen buiten
de normale vlieguren opstijgen.
Het valt mee met snijwonden glasrapende militairen
RIJNSBURG/REGIO - Fietsen
door het tuinbouwgebied Klooster-
schuur in Rijnsburg is de komende
dagen zeker niet aan te raden. Nog
steeds zijn de wegen bezaaid met
stukjes glas. Een passerende
vrachtwagen met een container vol
glas maakt het er niet beter op: in de
bocht verliest deze toch zeker zo'n
vijf vierkante meter (gebroken)
glas.
Belangrijker echter is dat het op
de tuinbouwbedrijven in Rijnsburg
en omgeving al weer aardig 'glas-
arm' begint te worden. Sinds vorige
week woensdag zijn 55 soldaten be
zig met het opruimen van glas in de
door de storm getroffen kassen. Het
schoot zó lekker op dat inmiddels
tien militairen weer zijn terugge
stuurd naar hun bases op de Velu-
T. Langerak, vanuit de Rijnsburg-
se bloemenveiling Flora betrokken
bij de opruimactie, denkt dat de sol
daten vrijdag zeker klaar zullen zijn.
Verlenging van de inzet van militai
ren blijkt dus ook voor dit gebied
niet nodig te zijn.
Van de dertien bedrijven waar de
afgelopen dagen militairen 'op de
knieën' zijn gegaan, hebben er zes
inmiddels het sein 'glas-vrij' kun
nen geven. Bij de bedrijven van P.
en J. van Delft in het Rijnsburgse
tuinbouwgebied hebben de solda-
door
Monica Wesseling
ten inmiddels plaats gemaakt voor
glasdekkers. Was het voorheen een
kwestie van even bellen voor een
glasdekkerswagen het erf op reed,
nu is dat wel anders. Wachttijden
van enkele weken zijn geen uitzon
dering. Mede door de sterke wind
van vorige week is er een vertraging
in het glasleggen ontstaan. Je kan
immers van niemand verwachten
dat hij met een glasplaat van een bij
twee meter een winderig dak op
gaat.
De tuinders zijn, daarvan is Lan
gerak overtuigd, bijzonder tevreden
waarop de 'jongens
8* SÊÈ&
VALKENBURG/SCHIPHOL - De gemeente Valkenburg is
woedend op het marine vliegkamp Valkenburg. De ge
meente vindt dat ze veel te laat is ingelicht over het plan om
Fokker het vliegveld te laten gebruiken voor testvluchten.
In een brief op poten aan het ministerie van defensie
schrijft het Valkenburgse college dat de Marine onbehoor
lijk heeft gehandeld, en zelfs dat 'het democratisch gehalte
van de besluitvorming hierdoor geweld is aangedaan'. Het
college twijfelt bovendien aan de verzekering van het vlieg
veld en Fokker dat de testvluchten geen ontoelaatbare
overlast met zich meebrengen. Deze zorg wordt gedeeld
door de gemeente Wassenaar. De laatste gemeente heeft
hierover op korte termijn een gesprek met de staatssecreta
ris van Defensie.
SCHIPHOL De bouw van de nieuwe verkeerstoren
op de luchthaven Schiphol vordert gestaag. In april
wordt de 100 meter hoge en 50 miljoen gulden kostende
toren opgeleverd. Het installeren en testen van appa
ratuur neemt een jaar in beslag zodat de toren volgend
jaar in gebruik kan worden genomen.
In mei vorig jaar werd de toren zwaar beschadigd
door een fikse brand. Er werd rekening gehouden met
weken in de oplevering, maar
id in de bouw is weer ingelopen,
verkeerstoren is noodzakelijk in verband
met de uitbreiding van de gebouwen op de luchthaven.
Het nieuwe stationsgebouw dat in 1992 wordt opgele
verd is zo hoog dat vanuit de oude verkeerstoren niet
meer de hele luchthaven kan worden overzien. (foto
ANP)
AMSTERDAM De vakcentrale
FNV vraagt om een Milieu Effect
Rapportage (MER) over de voorge
stelde uitbreiding van Schiphol. Bij
het onderzoek moet gekeken wor
den naar de milieu-effecten van het
luchtverkeer, van de aan te trekken
bedrijvigheid en van het woon-
werk-verkeer. Dat staat in een brief
die FNV-voorzitter J. Stekelenburg
heeft geschreven aan directeur R.
den Besten van de luchthaven
Schiphol.
De brief ii
vervolg op het ge-
FNV wil gevolgen
voor milieu van
plannen Schiphol
ook onderzocht
sprek dat een FNV-delegatie een
halfjaar geleden had met de directie
van Schiphol over de uitbreiding
van de plannen.
De vakcentrale denkt dat een
'milieuvriendelijke ontwikkeling
van Schiphol niet in conflict hoeft
te zijn met het economisch belang
van Schiphol en de regio'. Een
Milieu Effect Rapportage hoeft bo
vendien niet tot vertraging van de
ontwikkeling van Schiphol te lei
den, aldus de FNV. In het grote on
derzoek moeten ook de alternatie
ven voor het zogeheten 'master-
plan' -het uitbreidingsplan- worden
bekeken, zoals een luchthaven met
meer spoorwegvoorzieningen en
een regionale luchthaven.
Het PvdA/PPR-raadslid A. Bremer
zei gisteren, tijdens een vergadering
van de Valkenburgse raad, dat de
gemeente dit niet over haar kant
mocht laten gaan. Bremer - even
eens bezorgd over geluidsoverlast -
wil nu samen met omliggende ge
meenten een stokje voor dit plan
steken.
De vliegtuigfabriek wil op het
marine-vliegkamp Fokker 100's en
Fokker 50's testen, die zijn aange
past aan de wensen van de klanten
en daardoor opnieuw een lucht-
vaardigheidsbewijs moeten verkrij
gen. Het aantal vluchten boven Val
kenburg zal daardoor met 150 per
jaar toenemen. Overigens worden
de vliegtuigen niet boven het vlieg
veld zelf getest, maar boven een
speciale 'oefenplek' in de Noordzee.
De gemeente Valkenburg verwijt
het marine vliegkamp nu dat ze niet
van tevoren met haar heeft over
legd. Pas op de dag dat een bericht
over de plannen in deze krant ver
scheen, is het college door de mari
ne ingelicht. De gemeente gelooft
nu dat ze voor voldongen feiten is
geplaatst, en dat terwijl de discus
sies over de richtlijnen voor geluid-
overlast rond het vliegveld nog niet
eens zijn afgerond. Het college trekt
daaruit de conclusie dat de marine
de gemeente niet serieus neemt als
gesprekspartner.
De gemeente Wassenaar is even
eens bezorgd over de mogelijke ge
luidsoverlast. Vooral ook omdat
wellicht een aantal Marine-activitei
ten vanuit Ypenburg naar Valken
burg worden verplaatst. Wassenaar
wil net als Valkenburg op korte ter
mijn meer helderheid over de ge
luidsnormen rond het vliegveld.
Aftasten
Voorlichter Geneste van de Marine
houdt vol dat de geluidsnormen,
ook na de komst van Fokker, niet
worden overschreden. "Het aantal
vliegbewegingen van de Marine zelf
is de afgelopen jaren flink terugge
lopen. De testvluchten van Fokker -
150 per jaar, dus gemiddeld drie per
week - zullen daarbij minder hinder
opleveren dat de vluchten van Ori-
ons. Het zijn, zoals Fokker dat zelf
noemt, 'fluisterstille' vliegtuigen".
Omdat de geluidsnormen niet wor
den overschreden, hoeven er geen
speciale vergunningen bij de be
trokken gemeenten te worden aan
gevraagd.
Dat de Marine het 'democratisch
gehalte van de besluitvorming ge
weld heeft aangedaan', noemt Ge
neste onzin. "Er is namelijk nog
geen besluit gevallen. Staatssecre
taris Van Voorst tot Voorst moet
nog een beslissing nemen, en voor
dat hij dat doet wordt er nog uitge
breid overlegd met de gemeenten".
"De burgemeester van Valken
burg is overigens, kort voordat de
berichten in de krant kwamen, in
gelicht over de plannen. Op infor
mele wijze, dat wel. Maar pas op dat
moment begon het plan wat vastere
vormen aan te nemen. En ik denk
niet dat de gemeente mag verlangen
dat we, wanneer er wat aftastende
gesprekken plaats hebben tussen
Fokker en Marine, haar al meteen
volledig worden ingelicht".
LEIDEN - Na een vijandelijke
inval dienden ambtenaren op
hun post te blijven en loyaal
met de bezetter samen te wer
ken, om op die manier de belan
gen van de bevolking veilig te
stellen. Alleen wanneer maat
regelen duidelijk waren be
doeld om de vijandelijke krijg-
verrichtingen te steunen, of
wanneer ze de bevolking schade
konden berokkenen, mochten
ambtenaren hun medewerking
weigeren. Zo ongeveer luidde
de 'Aanwijzing' die de Neder
landse regering in mei 1940, aan
het begin van de Duitse bezet
ting, voor de overheidsdienaren
had achtergelaten.
Leidschendammer promoveert op Rijkswaterstaat in oorlogstijd
door
Wim Wegman
Rijkswaterstaat gaf
kelijk, zonder al te veel proble
men, gehoor aan deze richtlijn.
Er was immers genoeg te doen
ten gunste van de bevolking.
Bruggen lagen in puin, wegen
waren vernield en tal van rivie
ren en kanalen waren geblok
keerd door gezonken schepen -
waardoor bij voorbeeld de aan
voer van kolen uit Limburg naar
de rest van het land ernstig
werd bemoeilijkt. Maar ook la
ter, toen de Duitsers de duim
schroeven begonnen aan te
draaien, bleef Rijkswaterstaat
nog lange tijd loyaal.
In het proefschrift 'Achter de
Bres, De Rijkswaterstaat in
oorlogstijd' - waarop de Leids
chendammer A. Waalewijn van
daag aan de Leidse universiteit
is gepromoveerd - rijst geen he
roïsch beeld op van de vader
landse wegen-, bruggen- en dij
kenbouwers. Hoewel bij Rijks
waterstaat zeker geen sprake
was van collaboratie - althans
niet op grote schaal - werd er
nogal eens stevig geschipperd.
De dienst slaagde er weliswaar
in om veel werk dat niet tot haar
taak behoorde, af te wijzen «n
protesteerde af en toe fel tegen
maatregelen van de Duitsers.
Als het er op aankwam echter,
voerde ze die vaak toch maar
uit. En ze traineerde soms, maar
met mate.
Dat Rijkswaterstaat zich zo
voorzichtig opstelde, is niet het
gevolg van overdreven loyali
teit. De dienst probeerde vooral
te voorkomen dat de bezetters
NSB'ers of, erger nog, Duitsers
in de leiding zou benoemen:
zoals eerder was gebeurd bij
overheidsinstellingen die te
vaak dwars hadden gelegen.
Het gevaar was dan immers
groot dat de belangen van de be
volking volkomen zouden wor
den genegeerd. Een 'Hollandse'
leiding kon bovendien nog pro
beren om mensen en materieel,
uit de handen van de Duitsers te
redden.
Arbeitseinsatz
De toenmalige directeur-gene
raal L. Wentholt heeft inder
daad verschillende pogingen
gedaan om de Duitsers op dit
punt te dwarsbomen. Toen de
Arbeitseinsatz werd afgekon
digd - waarbij alle werkloze
mannen naar Duitsland moes
ten om in-de (oorlogs)industrie
te werken - voerde hij een groot
aantal waterstaatswerken ver
sneld uit. Zo begon de aanleg
van de Noord-Oostpolder (de
NOP of, in de volksmond, het
Nederlands Onderduikers Pa
radijs), de verhoging van een
aantal dijken rond de Biesbosch
Dr.ir. L. Wentholt: hij maak
te het de bezetter zo lastig mo-
en de aanleg van enkele tunnels
en sluizen. Later, toen de Ar
beitseinsatz werd verscherpt en
ook 'overtollig' overheidsperso
neel zich moest melden, zette
hij zo veel mogelijk mensen aan
het werk om plannen uit te wer
ken voor na de oorlog: tot in de
tail en liefst met een enorm
aantal varianten.
Overigens mislukte dit beleid
grotendeels. In de loop van 1942
legden de Duitsers de meeste
bouwwerken stil, vorderden de
machines en verscherpten de
Arbeitseinsatz verder, zodat
mensen - ook enige Waterstaat
medewerkers - wel naar Duits
land moesten vertrekken. Meer
succes had Wentholt met het in
standhouden van de dienst zelf.
Alle pogingen van de bezetters
om Rijkswaterstaat te ontman
telen, wist hij af te wenden.
Daarnaast slaagde bij erin om
een grote hoeveelheid ijzer en
staal, die Rijkswaterstaat in be
heer had. lange tijd uit handen
van de Duitsers te houden. De
Duitsers, die deze spullen drin
gend nodig hadden voor de
bouw van de Atlantik Wall, wa
ren daar woedend om. Mede
hierom werden Wentholt en se
cretaris-generaal Spitzen - die
hem had gesteund - door Seyss-
Inquart in 1943 ontslagen. Ove
rigens sluit Waalewijn niet uit
dat Wentholt en zijn secretaris
generaal het ontslag bewust
hebben uitgelokt, omdat ze de
voortdurende ingrepen van de
Duitsers zat waren.
Wentholt werd opgevolgd
door de NSB'er W. van der Veg-
te; een vrij zwakke figuur die
het, aldus één van de Water
staat-medewerkers, niet slecht
bedoelde, maar weinig te ver
tellen had. Niet bij zijn superi
euren,' maar ook niet bij zijn
personeel.
De Lekbrug bij Vianen in camouflagebeschildering. Op de achter
grond de Prinses Beatrixsluis. (archieffoto)
i
in het groen het karwei hebben ge
klaard. Het is nog steeds niet duide
lijk of de tuinders een deel van de
kosten van de militaire operatie
moeten betalen. "Dat maakt hen
ook niet zoveel uit. Zonder de hulp
had het rapen nog weken en weken
gekost".
Hoewel er tienduizenden vier
kante meter kas tegen de vlakte zijn
gegaan, verwacht Langerak geen
problemen voor de aanvoer op de
veiling. "We hebben tweeduizend
leden die hun produkten bij ons af
zetten. Het stagneren van de aan-
De militairen die zijn ingezet bij
het glasrapen in
tuinbouwgebieden gaan vrijdag
weer terug naar hun kazernes.
Het meeste glas is wel opgeruimd
in de acht dagen dat de soldaten
aan het werk zijn geweest.
Minister R. ter Beek had
aangeboden indien nodig de
militairen langer in te zetten.
Tijdens een overleg met het
Landbouwschap gistermiddag
werd evenwel duidelijk dat de
tuinders het na vrijdag wel alleen
af kunnen.
voer van enkelen van hen zal geen
invloed hebben op de prijszetting.
Ook een tekort aan de een of andere
soort bloem hoeft niet te worden
verwacht".
Op de tuinderij van Hogewoning
zitten de vijftien soldaten nog
steeds te rapen. De tuin biedt een
wat vreemde aanblik. Aan de ene
kant een keurig opgeruimd perk en
aan de andere kant van het pad nog
honderden scherven en scherfjes.
Hoewel de soldaten nu al ruim
een week bezig zijn is, althans op
een enkeling na, de moed hen nog
steeds niet in de schoenen gezakt.
Die enkeling: "We moeten werk
doen waar ze zelfs voor 100 gulden
per dag niemand voor kunnen krij
gen. Wij doen het voor 700 gulden in
de maand. Gelukkig zijn de mensen
hier wel erg aardig". De meerder
heid van het het soldatenlegioen
echter blijft erbij dat het ondanks
stijve ruggen en ietwat gehavende
handen leuk is eens wat anders te
doen. Die verwondingen vallen
trouwens alleszins mee. Bij Hoge
woning is de EBHO-doos nog niet
van de plank gehaald.
Een leek zou denken dat met het
opruimen van het glas het leed gele
den is. Uit Hogewonings woorden
blijkt echter dat het niet zo simpel
ligt. "We blijven tot in lengte van ja
ren last houden van glas in de
grond. Je kunt nu eenmaal niet alles
eruit halen. Bovendien moeten de
meeste tuinders maar afwachten
waneer de glaszetters komen. Zelfs
al staan die morgen op de stoep, dan
nog heeft iedereen ten minste enke
le weken vertraging in de teelt opge
lopen. Ikzelf zit nu tegen een lege
kas aan te kijken. Vorige week ston
den hier nog lelies klaar om te wor
den geoogst. Het mag duidelijk zijn
dat het een paar daagjes kost om
weer zo ver te komen".
Reünie 'Karei Doorman'
VALKENBURG De oud-beman
ningsleden van Hr Ms Vliegkamp
schepen Karei Doorman houden op
20 april een reünie op het marine
vliegkamp Valkenburg.
Deelnemers aan de reünie kun
nen zich laten registreren door een
rijksdaalder over te maken op giro
rekening 1218536 of bankrekening
598294554 (ABN Zwolle), beide ten
name van Henk Mulder, Jasmijn
straat 1 in Zwolle. Bij de betaling
moeten dienstvak en jaar van plaat
sing worden vermeld.
7 februari 1990
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- Weinige jaren geleden beproef
de men opnieuw, het eiland
Ameland tot eene badplaats te
maken. Het heeft echter ook nu
niet mogen gelukken. Ten gevol
ge daarvan zal eerstdaags de
opstal van het destijds gebouw
de nieuwe badhuis met den
daarbij behoorenden inventaris
in het openbaar worden ver
kocht.
- ATTENTIE S.V.P.!
Ter voorkoming van verkeerde
gevolgtrekking is ondergeteek-
ende zoo vrij, naar aanleiding
der advertentie van J. VERNAC,
Firma A. GLADINE, voorko
mende in een der vorige Nos., het
geachte publiek bekend te ma
ken dat hij bij J. VERNAC in de
maand Dec. 1889 is ontslagen
wegens gebrek aan werk. Hoog
achtend,
P. LAPORTE.
Vijftig jaar geleden:
Op den onbewaakten over
weg te Bergentheim bij Ambt
Hardenberg (Ov.) is gistermid
dag omstreeks drie uur een droe
vig ongeluk gebeurd, waarbij
drie personen het leven hebben
gelaten en twee anderen perso
nen zijn gewond. Op den over
weg werd de auto, waarin de fa
milie Helleman reed, gegrepen
door den trein, die van Zwolle
naar Coevorden reed. De be
stuurder had even daarvoor nog
het voertuig verlaten, teneinde
na te gaan of hij veilig kon pas-
seeren. Daarbij had hij den mo
tor afgezet en naar alle waar
schijnlijkheid is dat het gezel
schap noodlottig geworden,
want nadat hij zich overtuigd
had dat er geen trein in aantocht
was, had de chauffeur enkele
oogenblikken noodig om den mo
tor weer warm te laten loopen.
De familie Helleman keerde
terug van de begrafenis van een
18-jarigen zoon.
