Adepten Ceausescu levenslang gestraft Lilov nieuwe partijleider Nieuw isolement Cuba kan Castro de kop kosten Wegens medeplichtigheid aan volkerenmoord Koerdische vluchtelingen geveld door giftig brood EG-hulp aan Oost-Europa kost 7 miljard TELE ECHTS HULP ZATERDAG 3 FEBRUARI 1990 BUITENLAND PAGINA 5 BUKAREST (AP) - Vier voormalige topfunctionarissen uit de regering van de afgezette en geëxecuteerde Roemeense dictator Nicolae Ceausescu zijn gisteren door een militair tri bunaal tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld wegens medeplichtigheid aan volken- moord. Dat heeft radio Bukarest bekend gemaakt. DEN HAAG (ANP) - In Diyarbakir, een stad in het zuidoosten van Tur kije, zijn ongeveer 1.500 Koerden met ernstige vergiftigingsverschijn selen in drie ziekenhuizen opgeno men. Twee kinderen en een vrouw zouden volgens onbevestigde be richten zijn overleden. Dit meldde gisteren een woord voerder van de Federatie van Koer dische Verenigingen in Nederland. De mensen zouden vergiftigd brood hebben gegeten. Resten van ge stampte pillen zouden duidelijk zichtbaar zijn in het brood en mo menteel in een laboratorium van een van de ziekenhuizen worden onderzöcht. Op 1 februari 's middags zijn er in de kampen voor Koerdische vluch telingen uit Iraq vergiftigde broden verdeeld, aldus ooggetuigen. De ge meente Diyarbakir is verantwoor delijk voor de voedselvoorziening in de vluchtelingenkampen. Via de centrale bakkerij van Diyarbakir worden de broden aangeleverd. Soortgelijke broodverdelingen hebben al enkele maanden eerder in de kampen van Mardin plaatsge vonden. Hoewel Kurdische organi saties er van uitgaan dat het initia tief voor de vergiftigingspogingen van Iraakse legerelementen uit gaan, kunnen zij zich niet onttrek ken aan de indruk dat een eii ander gebeurt met medeweten van de Turkse autoriteiten. De Koerdische Democratische Partij Iraq eist van de Turkse autoriteiten dat zij zo snel mogelijk een onderzoek instellen wie verantwoordelijk i6 voor de ver giftiging. Vorig jaar na de vergifti gingen in Mardin verklaarde de Turkse regering dat er waarschijn lijk sprake was geweest van onhy giënische omstandigheden. De KDP-afdeling Nederland deed gisteren een beroep op Artsen zonder Grenzen, het Internationale Rode Kruis, de Nederlandse rege ring, politieke partijen en organisa ties om druk uit te oefenen op de Turkse overheid om een grondig onderzoek in te stellen. In het Britse medische tijdschrift 'The Lancet' verscheen gisteren een brief van Engelse wetenschaps mensen die in juni vorig jaar vergif tigd brood onderzochten dat uit Mardin naar Londen was gesmok keld. Volgens deze artsen is er spra ke van een "geconcentreerd middel dat het zenuwstelsel aantast". Oog getuigen verklaarden donderdag dat mensen na het eten van het brood onder meer bewusteloos raakten. "Het is onwaarschijnlijk dat het hier gaat om een chemische stof die overal te koop is", schrijven de artsen in hun brief aan The Lan cet. De symptomen zijn diarree, maagkrampen, overgeven, spraak- en evenwichtsstoornissen, proble men met lopen, algemene zwakte verschijnselen en tijdelijke verlam- mingsverschijnselen. In de brief stellen de artsen dat als de vergifti ging inderdaad opzettelijk blijkt te zijn geweest, "de internationale ge meenschap hieruit haar conclusies moet trekken." Het was het eerste proces tegen voormalige topfiguren van het oude regime in Roemenie. De vier man nen werden schuldig bevonden aan ondersteuning van het bevel van de dictator om te schieten op betogers. Van de zwaardere beschuldiging van 'mededaderschap van volken- moord' werden zij vrijgesproken. De persoonlijke bezittingen van de vier beklaagden werden verbeurd verklaard en tevens werd de man nen hun burgerrechten ontnomen. De beklaagden waren Emil Bobu (62), voormalig secretaris van het centraal comité van de communisti sche partij en na Ceausescu en diens vrouw Elena de derde figuur uit het vroegere regime, voormalig vice-president Manea Manescu (74), voormalig politburo-lid Ion Dinca (62) en oud-minister van binnen landse zaken Tudor Postelnicu (59). Alleen Dinca zei niet tegen het von nis in beroep te zullen gaan. Manes cu zei een lichtere straf te willen dan de drie anderen, omdat hij geen deel zou hebben gehad in het neerslaan van de betogingen, die de decern- Europese Raad wil Iran uit VN verwijderen Straatsburg (RTR) - Een overweldi gende meerderheid van 114 van de 177 leden van de Raad van Europa heeft zich er gisteren voor uitge sproken Iran uit de VN te stoten, omdat er volgens hen sinds de dood van ayatollah Khomeini in juni 1989 90.000 mensen zijn terechtgesteld. Daarnaast telt het land 150.000 poli tieke gevangenen. De 114 leden van de Raad, een sa menwerkingsorgaan van parlemen tariërs uit 23 Westeuropese, demo cratieën, stellen voor de Iraanse VN-zetel over te dragen aan de Na tionale Verzetsraad van Iran, die on der leiding staat van de in Baghdad in ballingschap levende Massoud Rajavi. Zij pleiten ook voor een wa penembargo, een olie-embargo en opschorting van de betrekkingen met Iran. De Nationale Verzetsraad, die de informatie leverde over de situatie in Iran waarop de Raad zich baseert, verklaarde later op de dag dat er in Straatsburg een typefout was ge maakt. Inplaats van het jaartal 1989 had er moeten staan 1981, aldus een woordvoerder van de Verzetsraad. Niemand van de Raad van Euro pa was bereikbaar voor commen taar. Bloedig treffen tussen Koerden en Turks leger DIYARBAKIR (AP) - In Turkije zijn negen Koerdische guuerrilla- Strijders en drie soldaten gesneu veld bij een schotenwisseling in de oostelijke provincie Tunceli De schietpartij begon donderdag avond in het dorp Kilkoy.'en hield tot gistermorgen aan. Onder de ge sneuvelde rebellen waren vijf vrou- Tot welke organisatie de Koerden behoorden werd niet gezegd, maar in het gebied is de verboden Koerdi sche Arbeiderspartij, de PKK, ac tief. Deze marxistische verzetsorga nisatie heeft een kantoor in de door Syrië gecontroleerde Libanese Be- kaa-vallei. Een tot nu toe onbekende groep heeft overigens gedreigd de Ata- turk-dam in de rivier de Eufraat in het zuidoosten van Turkije op te blazen. Deze dreiging heeft het "Koerdisch-Arabische Front tegen Turkije" per brief aan het kantoor van de Associated Press in Nicosia meegedeeld. De dreiging komt drie weken na dat Turkije voor de periode van een maand de watertoevoer in de rivier heeft beperkt op zo het reservoir achter de dam op te vullen; In de brief, waarvan datum en poststem pel niet te lezen zijn, wordt opgeroe pen om de Turken te beletten hun "weerzinwekkende" project uit te Sovjetleger De terugtrekking van het Sovjet-le ger uit Hongarije zal binnen afzien bare tijd haar beslag krijgen. De troepenmacht van de Sovjetunie zal ook worden teruggehaald uit de zui delijke republiek Azarbajdzjan Aids-diskette In de Verenigde Staten is de ver moedelijke chanteur aangehouden die in december heeft geprobeerd computereigenaren geld af te per sen via een door hem rondgestuur de 'aids-diskette'. De 39-jarige Jo seph Popp, een zoöloog die beweer de voor de Wereld Gezondheidsor ganisatie te hebben gewerkt, werd gisteren voor. de.rechter.geleid. Ontkenning De vier politburoleden gaven toe dat zij achter het bevel van Ceauses cu hadden gestaan om te schieten en dat zij niets hadden ondernomen om aan de dictatuur een einde te maken. Maar zij ontkenden alle-: vier, dat zij directe bevelen hadden gegeven om de demonstraties neer te slaan. De militaire aanklager, kolonel Anrel Cosma, had de rechtbank ge vraagd alle vier tot levenslang te veroordelen "in naam van de dui zenden slachtoffers, wezen, kinde ren, mannen, vrouwen en dappere soldaten" die tijdens de omwente ling het leven hebben gelaten. Ceausescu en zijn vrouw Elena ontvluchtten Bukarest per helikop ter terwijl de demonstranten hén op 22 december op de hielen zaten. Zij werden later echter gevangen geno men en op 25 december na een ge heim proces ter dood veroordeeld en meteen door een vuurpeloton te- rechtgësteld. Het Front van Natio nale Redding, dat tijdens de revolu tie de macht overnam, schafte ver volgens de doodstraf af, waardoor- levenslang de maximumstraf werd. Volgens de aanklager hadden de vier de slachting kunnen voorko men door Ceasescu te vragen af te treden. Maar in plaats daarvan had den zij diens schietbevel gesteund. Tijdens het proces zijn nieuwe bijzonderheden over de laatste da gen van de 24 jaar durende dicta tuur aan het licht gekomen. Don derdag verklaarde Paul Niculescu Mizil, het enige politburo-lid dat niet in arrest was, in de getuigen bank dat een aanbod van Ceausescu op 17 december om als algemeen partijsecretaris af te treden, "een valstrik" was om "buitenlandse agenten" in het regeringsorgaan te ontmaskeren. Op de vergadering verlangde Ce- asuescu het ontslag van Postelnicu, minister van defensie Vasile Milea en Securitate-chef lulian Vlad, om dat zij het bevel om op demonstran ten in Timisoara te schieten niet hadden opgevolgd. Milea verklaar de dat hij in de militaire instructies nergens iets gelezen had dat het neerschieten van burgers recht vaardigde; Milea kwam later om het leven, hetzij door zelfmoord, hetzij op bevel van Ceausescu omdat de minister van defensie geen orders op wilde volgen. Tegenstand Dinca getuigde eerder dat hij met vier andere leden van het politburo tegen de ontslagen had geprotes teerd; het was de eerste keer dat binnen het politburo tegenstand te gen Ceausescu werd geboden. Ceausescu had daarop zijn ontslag aangeboden. Volgens Niculescu Mi zil hoopte Ceausescu daarmee ech ter de agenten te kunnen ontmaske ren; wie niet opsprong om steun te betuigen was een verrader en zou worden gedood. Nicülescu Mizil zei dat de vier beklaagden behoorden tot de ongeveer 15 politburoleden die het voor Ceausescu hadden op genomen; sommigen betuigden huilend hun aanhankelijkheid. De aanklager zei dat de bewuste verga dering door 25 personen werd bijge woond. i gisteren in het Westduitse Rucsselsheim heeft ten Lukanov kandidaat voor premierschap Bulgarije SOFIA (AP/GPD) - De Bulgaarse communisten hebben gisteren op hun partijcongres Alexander Lilov (56) gekozen als nieuwe partijleider. Lilov staat bekend als een gematigd hervormer. Hij volgt Petar Mladen- ov op, die aanblijft als staatshoofd. Lilov, een oudgediende die naar de achtergrond was verdwenen maar na het vertrek van leider To- 'dor Zivkov verleden jaar november weer van zich deed spreken, heeft verklaard, in te zien dat de commu nistische partij geherstructureerd moet worden voor de in mei te hou dend verkiezingen, waaraan dfrög" meerdere partijen wordt meege daan. De keuze van de partijraad viel na een debat van ongeveer drie uur unaniem op Lilov. Eerder had ach ter gesloten deuren een marathon debat van 19 uur plaatsgevonden, waarbij een nieuwe partijraad werd gekozen, waaruit veel hoge partij en regeringsleiders zijn verdwenen. Premier Atanassov, die donder dag al opstapte als regeringsleider, is een van de degenen die niet terug keren in de tot 131 leden afgeslank te partijraad. De partij besloot on langs tot instelling van de raad om het opgeheven centraal comité, dat ruim twee keer zoveel leden tëlde, te vervangen. Na zijn verkiezing tot partijleider zei Lilov gisteren dat de partij, die steeds nadrukkelijker in twee kam pen - conservatieven en her-vor- mingsgezinden - uiteen dreigt te vallen, zich op een kritiek punt be vindt. De partijraad wees Mladenov, Lilov en twee andere topfiguren - Andrei Lukanov, een mogelijke kandidaat voor het premierschap, en minister van defensie Dobri Dzurov - aan om zitting te nemen in een presidium, dat in de plaats zal komen van het politburo. Het presi dium zal minder leden tellen dan het politburo; de verdere stelling is nog niet bekend. De afgezette Bulgaarse nistische leider Todor Zivkov is van de gevangenis overgebracht naar een ziekenhuis, aldus een bericht gisteren van de Bulgaarse staatsra dio. Zivkov lijdt aan "bepaalde ou derdomskwalen". De 78-jarige Zivkov, die op 10 no vember na 35 jaar aan de macht te zijn geweest door het politburo van de partij aan de kant werd gezet, staat onder arrest op verdenking van ambtelijke malversaties, mis bruik van staatseigendom en ande re delicten. Begin deze week werd gemeld dat hij van huisarrest in een villa was overgeplaatst naar de ge vangenis. Radio Sofia meldde gisteren ook, dat de Bulgaarse regering aan Wes terse landen heeft gevraagd na te gaan of Zivkov of leden van diens familip geld hebben staan op bank rekeningen in die landen. BRUSSEL (GPD) - De Europese Gemeenschap moet de komende drie jaar gemiddeld 2,3 miljard gul den per jaar uittrekken voor hulp aan de landen in Oost-Europa. De meerjarenramingen van de twaalf voor de periode tot 1993 zouden daartoe moeten worden aangepast. De Europese Commissie is van plan binnenkort dergelijke voor stellen bij de EG-ministerraad in te dienen. Dit jaar zou het gaan om een bedrag van iets minder dan twee miljard gulden, voor 1991 ruim 2,3 miljard en voor 1992 bijna drie mil jard gulden. Daarnaast zou nog eens zo'n be drag beschikbaar moeten komen voor de economisch zwakke landen rond de Middellandse Zee, in Cen traal- en Latijns-Amerika en in Azië omdat die zich anders terecht bij Oóst-Europa achtergesteld zouden kunnen voelen. De Europese Commissie zal nog deze maand een aanvullende begro ting voor 1990 indienen. EG-com- missaris Andriessen, die de hulp aan Oost-Europa coördineert, heeft al eerder gepleit voor het 'openen' van een speciale begrotingslijn voor deze hulp. Maandag vergaderen de EG-mi- nisters van buitenlandse zaken over de situatie in Oost-Europa, over de economische hulp aan en de relatie van de Europese Gemeenschap met Polen, Hongarije, Tsjechoslbwa- kye, de DDR, Roemenië en Bulga rije. Daar zullen nog geen besluiten vallen, maar de Europese Commis sie zal van de twaalf willen weten hoever zij financieel bereid zijn te gaan. Afhankelijk daarvan kunnen in de herziene begroting voor 1990 de nieuwe bedragen worden inge vuld. Tot nog toe heeft de EG 'slechts' 1 700 miljoen gulden uitgetrokken voor hulpprojekten in vooral Polen en Hongarije. Daar komt de nood- voedselhulp aan Polen en Roeme nië nog bovenop. Maar in Brussel vindt men algemeen dat het daar niet bij kan blijven. Door het opnemen van een aparte begrotingspost voor hulp aan Oost- Europa wordt het makkelijker geld te reserveren. De in 1988 gemaakte afspraken over de begrotingsdisci pline in de EG laten dergelijke nieu we uitgaven voorlopig ook toe. Een bedrag van gemiddeld 2,3 miljard gulden per jaar tot en met 1992, wanneer er weer nieuwe bud get-afspraken moeten komen, valt binnen het twee jaar geleden afge sproken plafond voor de EG-uitga- ven van 2 procent van het totale bruto nationaal produkt. Bovendien rekent men in Brussel voor dit jaar op een besparing van ruim vier miljard gulden op de land bouwuitgaven van de EG. Over de vraag of dat geld nu in de EG-kas kan blijven of eerst weer aan de lid staten moet worden terugbetaald, bestaat nog onduidelijkheid. In het licht van de enorme be hoeften van de Oosteuropese lan den is 2,3 miljard per jaar nog niet veel. De voorzitter van de Europese Commissie, Jacques Delors, reken de onlangs al voor dat eigenlijk veel meer geld (tot 40 miljard per jaar) nodig zou zijn. Hij gebruikte dat cijfer echter als een voorbeeld, om aan te geven wat het de EG zou gaan kosten als zij de Oosteuropese landen op dezelfde manier zou behandelen als de zwak ke regio's in Europa. Van zulke be dragen kan echter geen sprake zijn. De Europese Gemeenschap wil handels- en samenwerkingsakkoor den sluiten of uitbreiden, die in principe geen geld kosten maar de economieëq van de betrokken lan den wel ten goede komen. Daarover zal de EG-ministerraad maandag ook een standpunt i ADVERTENTIE MEXICO-STAD - Tevergeefs heeft Fidel Castro uitgekeken naar de vrachtschepen uit het beloofde land. De toegezegde graanleveran- ties uit Oost-Europa zijn nooit geko men. Het brood is gerantsoeneerd tot een dagelijks portie van 20 gram per perëoon. Eieren zijn de helft duurder geworden. Pluimvee moet worden geslacht omdat er geen voer meer is. De eerste koeien zullen spoedig volgen/Wanhopig probeert het Cubaanse bewind met zijn schaarse reserves aan buitenlandse deviezen graan op te kopen in Cana- door Rob Sprenkels Castro is er altijd al bang voor ge weest: als gevolg van de perestrojka is het hele socialistische kamp in Oost-Europa als een kaartenhuis in elkaar gezakt en daarmee dreigen ook de belangrijkste poten onder de Cubaanse economie te worden weg gezaagd. De kunstmatig hoge sui kerprijzen zullen omlaag gaan, er komt geen goedkope Russische$iié3 meer die de Cubanen op de interna tionale markt doorverkopen, en alle speciale subsidies op tal van nood zakelijke produkten uit Oost-Euro pa zullen komen te vervallen. "Socialisme of de dood", luidde, de nieuwe strijdkreet die Castro op 7 december lanceerde. Volgens de Cubaanse, leider is zijn tropische ei land voorbestemd om als laatste ter wereld het socialisme in léven te houden. "Het gaat nu niet meer al leen om de overleving van onze re volutie, maar om het voortbestaan van de ideeën tegen het uitbuiten van de mensheid door de mens heid", verklaarde hij een paar we ken geleden. Ondanks alle problemen hoeft er onder Castro op Cuba geen pe restrojka te worden verwacht. "Nie mand hoeft te dromen van kapita listische, burgerlijke of liberale her vormingen", waarschuwde hij deze week. Volgens Castro is een gedisci plineerde, strijdlustige en leiding gevende Communistische Partij nu belangrijker dan ooit.v De grote vraag is of al die retoriek er op dit moment nog bij de gemid delde Cubaan ingaat. Tot voor kort werd Castro tot in bijna alle uithoe ken van Cuba als een held vereerd. Ondanks toenemende ontevreden heid over alle economische beper kingen en de in de jaren tachtig steeds benauwder en enger gewor den omgangssfeer, bleef Fidel de vader des vaderlands. Maar zeker de afgelopen twee, drie jaar heeft zijn imago gevoelige klappen opge lopen, ook op Cuba zelf. Perestrojka Met argusogen volgden de Cubanen de hervormingen in de Sovjetunie. In het Spaans vertaalde Russische bladen als 'Sputnik' en 'Nieuws uit Moskou' vlogen als warme broodjes over de toonbank. Maar Fidel keer de zich steeds feller tegen de her vormingen van Gorbatsjov. "Met het kweken van kleine kapitalisten ondergraaf je de hele socialistische samenleving", verklaarde hij al dik twee jaar geleden. Met het bezoek van de Russische leider aan Cuba, vorig jaar april, leek de lucht weer enigszins op te klaren. Gorbatsjov beloofde bij zijn vertrek dat alle economische hulp verlening voorlopig zou worden voortgezet. Moskou zal Cuba niet als een baksteen laten vallen, zo luidde zijn boodschap. Maar al een paar maanden later, in juli, werd. duidelijk dat die belofte moeilijk in de praktijk was te brengen. Eerder to'egezegde graanleveranties wer den ernstig vertraagd. En die pro blemen waren nog niet opgelost of Cuba lag in de clinch met Hongarije Op nogal wrange toon gaf Castro de nieuwe generaties van Hongaren en Polen de raad om maar eens een kijkje bij het kapitalisme te nemen om te zien hoe "gemeen, egoïstisch en onmenselijk" dat systeem is. De verpreiding van 'Sputnik' en 'Nieuws uit Moskou' werd verbo den. "Het is niet mogelijk om Lenin nu de rekening te presenteren voor het feit dat hij de grootste revolutie heeft gemaakt in de geschiedenis van het oude Rusland van de tsa- Ochoa Het Cubaanse volk aanschouwde al die gebeurtenissen met lede ogen. In plaats van dat ze meer vrijheid kregen, werden de teugels juist nog strakker aangehaald. En als klap op de vuurpeil was er dan ook nog de zaak-Ochoa, de vooraanstaande en heldhaftige generaal die samen met een aantal medewerkers in juli werd geëxecuteerd op beschuldi ging van drugssmokkel. Het klonk de meeste Cubanen nogal ongeloofwaardig in de oren I dat Fidel en zijn broer Raul, als mi nister van defensie de 'sterke man' van het Cubaanse leger, nooit iets van de weinig frisse handel hadden afgeweten. Via Radio Marti, de spe ciaal voor Cuba bestemde zender van de Amerikaanse regering, den de geruchten aangezwengeld dat Ochoa en de zijnen verregaande hervormingen hadden geëist, dat zij in opstand waren gekomen tegen de starre, socialistische houding de gebroeders Castro. Deze week zijn veel Cubanen tot de ontdekking gekomen dat ook het beste fruit al sinds mensenheugenis richting Moskou verdwijnt. Omdat de Russen geen kans hebben gezien om hun schepen richting Havana te manoeuvreren, lag in de hav< sinds vorige maand meer dan 40.000 ton aan citrusvruchten weg te rot ten. Voordat het te laat zou zijn, werden deze week de ladingen si naasappels en grapefruits naar de binnenlandse markt gesleept. Voör hen die er hun tanden in konden zetten was het in zekere zin een bit tere ervaring. Zo zoet en sappig had den ze ze al heel lang niet meer ge proefd. De Cubaanse revolutie is eigen lijk al jaren geleden op de klippen gelopen. Door het gebrek aan per soonlijke vrijheid en door de con frontatie met de wijd verspreidde corruptie aan de top is het revolutio naire elan bij het normale volk al lang gesmoord. Castro probeert zich op het ogenblik vast te klam pen aan zijn door de jaren heen be voorrechte kaders. Met een dreigende economische malaise voor de deur lijkt er slechts een klein vonkje nodig om het soci ale kruitvat te laten ontploffen. De vrachtschepen blijven weg. Het be loofde land is niet meer. En een tweede Roemenië kan niet worden uitgesloten. PERSOONLIJK ADVIES 06-340 340 51 06- 340 340 53 06- 340 34Q 54 06-340 340 61 06- 340 340 62 06- 340 340 63 0^34034064 06- 340 340 71 06- 340 340 72 06- 340 340 73 UMillinuillikll II II li IM 06- 340 340 74 06- 340 340 81 06- 340 340 82 06- 340 340 83 06- 340 340 84 50 CENT PER MINUUT

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 5