Briljant strateeg of weifelaar?
5 Oorlogtegen drugs: meer stoer dan effectief
Salarisadministratie?
I REPORTAGE i
De ondoorgrondelijke wegen van Michael Gorbatsjov
ZATERDAG 3 FEBRUARI
Wat is hij nu eigenlijk? Een
eeuwige schipperaar? Een
weifelende middenmoter?
Of een gewiekste, geniale
politicus die bezig is de
Sovjetunie om te vormen
van een communistische
moloch in een moderne
(volgens sommigen zelfs
sociaaldemocratische)
economische grootmacht
met veel meer dan één
politieke partij?
door Aly Knol
Het gaat uitstekend met Gor-
batsjov, dank u wel. Met een artikel
onder deze provocerende titel
mengde Jerry F. Hough, directeur
van het Centrum voor Oost-West
Handel, Investeringen en Commu
nicatie aan de Duke-universiteit in
de Amerika, zich via de Los Angeles
Times in de discussie om de politie
ke overlevingskansen van Michaïl
Sergejevitsj Gorbatsjov.
Hough heeft - in tegenstelling
tot vele andere 'Kremlin-watchers'
nieuwe stijl een onwankelbaar
vertrouwen in het strategische kun
nen van de huidige Sovjetleider en
Hough's stellingen mogen dan bij
het gewaagde af zijn, ze zijn hoe dan
ook interessant.
Gorbatsjov herinnert zich, aldus
Hough, hoe de communistische
partij vorig jaar maart in Moskou,
Leningrad en Siberië verkiezingen
verloor en weet dat er nieuwe lokale
verkiezingen in maart voor de deur
staan. Mogelijk kan hij in 'randre-
publieken' nog troepen afsturen op
onruststokers, "maar hij is bang dat
19-jarige etnische Russische solda
ten niet zouden willen schieten op
19-jarige etnische Russische de
monstranten in Moskou en Le
ningrad".
"Gorbatsjov weet", betoogt
Hough verder, "dat hij sterke argu
menten nodig heeft om de Russen
op een vreedzame manier prijsver
hogingen en andere pijnlijke econo
mische beslissingen te laten accep
teren, die nodig zijn om zijn hervor
mingen te laten slagen. Wat doet
een meester-politicus in die om
standigheden? Precies wat Gor
batsjov doet. Net als Bush in '88,
heeft Gorbatsjov zich in de nationa
le vlag gewikkeld".
In gevaar
Hough: "Hij heeft bewust de etni
sche onrust extremer laten worden
om zijn landgenoten eraan te herin
neren dat de unie in gevaar is en om
te trachten de behoudende niet-
Russen te scheiden van de radica
le". En even verderop: "Zijn actie in
Azerbeidzjan is harder geweest dan
manier) belangrijke economische
hervormingen zoals de 'c
aan de Baltische staten".
Hough's betoog is een van de vele
antwoorden op een somber getoon
zet artikel dat sinds enkele weken in
de wereldpers en het diplomatieke
circuit circuleert en geschreven is
door ene 'Z', een mysterieuze Ame
rikaanse Sovjetspecialist wiens
identiteit ondanks een internatio
naal op gang gekomen raadspelletje
nog steeds een geheim is.
Deze 'Z' adviseert het Westen het
wat kalmer aan te doen met de
'Gorbymanie', omdat het de Sovjet
leider bij de perestrojka vooral te
doen is te redden wat er te redden
valt van het bestaande Sovjetsys
teem. Gorbatsjov sleept zich, aldus
'Z', voort van de ene halfhartige
concessie aan de economische en
maatschappelijke realiteit naar de
andere. Daarmee de kern van het
probleem omzeilend en dat is de
ontmanteling van het communis
me. Want het communisme en de
(momopolie-positie van de) com
munistische partij staan nu juist,
nog steeds volgens 'Z', een werkelij
ke economische verbetering en de
mocratisering in de weg.
Compromissen
Is Michaïl Gorbatsjov nu de briljan
te strateeg, zoals Hough hem ziet?
Of juist de man die zich volledig in
de compromissen tussen progres
sief en conservatief heeft verstrikt
en daarmee, zoals 'Z' zegt, niet an
ders doet dan "de ellende nog ver
lengen"? Dat er een politieke crisis
bestaat in de Sovjetunie, wordt ook
in Sovjetkranten zelf al is het af
en toe nog wennen openhartig
beschreven.
Zo ging de Moskovskaja Pravda
onlangs in op de mogelijkheid van
een herhaling van de 'paleisrevolu
tie' zeg maar coup waarmee in
1964 de (hervormingsgezinde) Niki-
ta Chroesjtsjov werd weggevaagd.
De krant haalt aan welke drie (ver
strengelde) factoren volgens wijlen
Vladimir Iljitsj Lenin, de grondleg
ger van de Sovjetunie, een politieke
crisis markeren: toenemende onte
vredenheid onder het volk over de
leefomstandigheden, een autori
teitscrisis aan de top en "een be
langrijke toename in de activiteiten
van de massa's die er toe leiden dat
ze een kans krijgen om een onafhan
kelijke rol te spelen op het toneel
van de geschiedenis".
Dat gold in oktober 1964, ook al
ziet men tegenwoordig liever de
rooskleuriger kanten van de perio-
de-Chroesjtsjov. Het is nu evenzeer
het geval, aldus de Moskovskaja
Pravda: de voedselsituatie is cata
Gorbatsjov. Hij heeft geruchten tegengesproken als
Partij, die zo langzamerhand een te wankele basis voi
ou hij maandag aftreden als leider van de Communistische
r zijn macht zou zijn. (fotoEPA)
strofaal, de partij weet niet waar
heen ze drijft en aan de basis groeit
de politieke activiteit. Onder dat
soort omstandigheden is een con
servatieve machtsovername niet
uitgesloten.
Het artikel lijkt paradoxaal te ein
digen: enerzijds is de groeiende 'ac
tiviteit' van de massa's het meest
destabiliserende element in de Sov
jetunie anno nu. Tegelijkertijd is die
activiteit ook de beste garantie te
gen een nieuwe 'coup' a la 1964.
Zelfbewustzijn
De stelling is minder in zichzelf
strijdig als hij lijkt. Men neme de
overige staten in Oost-Europa, die
zich zojuist op het pad van de demo
cratie naar Westeuropees model
hebben begeven. Men kan zich in
geen van deze landen voorstellen
dat het volk de nog maar enkele
maanden geleden verkregen vrij
heid nog zal laten afnemen door een
nieuw totalitair regime.
Er doemen weliswaar af en toe
(ongefundeerde of juist gemani
puleerde?) geruchten op dat ie
mand hier of daar zou overwegen
een geforceerde greep naar de
macht te doen. Het zelfbewustzijn
echter dat de bevolkingen in de
DDR, Polen, Tsjechoslowakije,
Hongarije, Bulgarije en (zelfs) Roe
menië in een paar maanden tijds
hebben ontwikkeld, laat zich niet
meer onderdrukken.
Daar zorgen deels de open (eco
nomische) contacten met de West-
europese staten voor. Anderzijds
ook het allang veranderde militaire
landschap, waarin de Sovjetunie
het zichzelf dankzij Gorbatsjov
onmogelijk heeft gemaakt haar wil
op te leggen aan landen die hebben
opgehouden haar satellieten te zijn.
Die situatie is feitelijk ook in de
Sovjetunie zelf reeds gecreëerd. De
laatste weken wordt steeds duidelij
ker dat op lokaal niveau de bevol
king eigenhandig onderneemt, wat
Gorbatsjov (nog) niet is gelukt. Men
ontdoet zich van het hardleerse,
amorfe middenkader van de partij-
bureaucratie die, soms balancerend
op de rand van sabotage, vernieu
wingen tegenhoudt uit angst voor
baan en privileges.
Op straat geschopt
In de ene stad na de andere worden
plaatselijke partijleiders allemaal
eind-vijftigers en begin-zestigers
op straat geschopt. In Volgograd
moest partijleider Vladimir Kalasj-
nikov, en met hem het hele plaatse
lijke Politburo, het veld ruimen, na
dat hij getracht had familieleden
voorrang te geven bij het verkrijgen
van een (schaarse) woning.
In Tsjernigov in de Oekraïëne
moest de partijleider opkrassen, na
dat in de achterbak van de 'partij
wagen' van een lokale bestuurder
een grote hoeveelheid delicatessen
waren ontdekt, die al wekenlang
niet meer in de winkels te krijgen
waren. In de Westsiberische olie-
stad Tjoemen werd partijleider Ge
nnadi Bogomjakov naar huis ge
stuurd uit algehele onvrede over de
belabberde sociale toestand.
In Litouwen besloot de commu
nistische partij zich tegen aan
vankelijk verzet in los te weken
van de centrale partij in Moskou om
de aansluiting met de Litouwse
volksfrontbeweging niet te missen
en tijdig op het veranderende poli
tieke bewustzijn in te spelen. In Le
ningrad heeft de fel-bekritiseerde
conservatieve partijleider Boris Gi-
daspov wijselijk besloten zich voor
de verkiezingen in maart maar niet
kandidaat te stellen uit angst voor
een vernederende afgang.
De 'basis-beweging' is opgepakt
door radicale hervormers uit 102
verschillende steden in de Sovjetu
nie, die begin januari in Moskou bij
eenkwamen om een 'Democratisch
Platform in de Communistische
Partij van de Sovjetunie' op te rich
ten. Een van de initiatiefnemers,
Vjatsjeslav Sjostakovsky, rector
van een vooraanstand partij-insti
tuut in Moskou, heeft opgeroepen
in de CP 'fracties' toe te staan als
een stap op weg naar een meer-par-
tijensysteem.
Strakke lijn
Hij waarschuwde dat de partij nog
steeds op stalinistische, bijna mili
taire, leest is geschoeid en als het
aanstaande 28-ste partijcongres dit
niet zou veranderen "vele activisten
evenals eerlijke communisten een
voudigweg de partij zouden verla
ten".
Tot voor enkele maanden ging
men er nog vanuit dat de Sovjetbe
volking uit onvrede over de nog
steeds geen vruchten afwerpende
perestrojka zou teruggrijpen naar
het oude beproefde systeem van de
strakke lijn en de harde hand. Wat
in de laatste maanden gebeurt lijkt
echter eerder op het tegendeel te
duiden: in de Sovjetunie zijn kenne
lijk velen inmiddels ongetwijfeld
ook onder invloed van de verande
ringen die zij in de rest van Oost-Eu
ropa zien voltrekken politiek zo
'volwassen' geworden dat ze zich
niet meer door een aantal orthodox-
communistische die-hards laten af
schrikken.
Van dat laatste lijken ook Gor
batsj o vs vertrouwelingen nu
schoon genoeg te hebben. Dezen
werden vorig jaar oktober nog hard
handig op hun plaats gezet, toen de
belangrijkste economische advi
seur van de partijleider. Leonié
Abalkin, faalde bij het doorzette!
van een 'shock-therapie' voor dl
economie. In plaats daarvan prd
senteerde premier Nikolaj Ryzjkol
een slap aftreksel, waarmee voorld
pig vlees noch vis te koop is. Hij
noemde dit plan "een economisch!
manoeuvre" en koos daarmee irol
nisch genoeg dezelfde woorden dii
de Poolse leider Edward Gierek gd
bruikte kort voor hij in 1980 door dl
acties van Solidariteit het onderspij
moest delven.
Niet lonend
Uitgaand van de echtheid van hej
document dat het Franse blad Le
Monde deze week in extenso publij
ceerde, moet het volgens Gor]
batsjovs adviseurs zijn afgelopeil
met zachte heelmeesters als Ryzjk
ov. Gorbatsjov moet afstappen vaij
de middenkoers die hij volgt, wanj
deze taktiek is "duidelijk niet lo
nend".
Gorbatsj o vs medewerkers me]
nen dat de perestrojka logischer]
wijs moet leiden tot "een andera
dan de huidige partij". De Sovjet]
maatschappij die "uit de luiers is ge]
holpen" door de perestrojka "is nie]
meer bereid genoegen te nemenl
met lollies en slaapliedjes. Zij eis!
het recht op over haar lot te be]
schikken dat wil zeggen dd
macht". De 'nota' adviseert "ronde
tafel onderhandelingen te organise
ren", een weg die door alle socialis]
tische landen is gevolgd behalve
(tot nu toe door) Roemenië, maarj
daar is van de partij dan ook feite]
lijk niets meer over.
Wat is toeval? De 'politieke nota'
verscheen op dezelfde dag als hetj
bericht van het Amerikaanse televi]
siestation CNN dat Gorbatsjov zou!
overwegen het partijleiderschap
naast zich neer te leggen om daar
mee het machtsmonopolie van de
CP te breken en als president met
behulp van het parlement, dat veel
radicaler is dan de hoogste partij-or
ganen, de perestrojka nieuwe im-J
pulsen te geven. Zei Gorbatsjov zelfl
al niet, enkele weken geleden in Li
touwen, in een meer-partijenstelsel
"niets tragisch" te zien?
Krijgt Gorbatsjov hiermee te veel
krediet? Is hij niet juist het slachtof
fer geworden van de door hem zelf
losgemaakte krachten? Hebben
niet eigenlijk de conservatieven
hem aan het wankelen gebracht?
Jerry F. Hough had een week gele
den (al) een verrassend antwoord:
Niet nadenken
"Het probleem is dat velen in hetj
Westen diep in hun hart hopen dat
Gorbatsjov zal mislukken. Zij wil
len liever niet nadenken over de mi
litaire consequenties van een her
eniging van Duitsland. Ze willen
liever niet nadenken over de impli
caties van een succesvolle hervor
ming die op poten wordt gezet in de
2,8 biljoen dollar omvattende Sov
jet-economie. De heer Gorbatsjov
doet het heel goed en 1990 en 1991
zullen de jaren zijn, waarin we daar
mee zullen moeten leren leven."
LEIDEN - De stoere jongens van de Amerikaanse drugsbe
strijdingsdienst DEA zijn de nieuwe soldaten. Vrijwel op
hetzelfde moment dat de Amerikaanse president Bush liet
weten dat de defensiebegroting voor een beperkt bedrag
wordt gekort, werd de begroting voor de Drugs Enforce
ment Administration verruimd. De kans dat de DEA op
treedt wordt dus groter, niet alleen in de Verenigde Staten
zelf, maar ook in het noorden van Latijns Amerika. De oor
log tegen drugs wordt harder. Maar kan hij met soldaten
worden gewonnen?
door
Jeroen Dirks
Zelfs de regionale Amerikaanse
krant The Arizona Republic maakte
vorig najaar een hoekje vrij voor een
bericht uit de Arnhemse wijk Kla-
rendal in het verre Holland. Een stel
woedende bewoners had daar het
heft in handen genomen en met ste
nen geprobeerd de wijk vrij te ma
ken van drugsdealers. Zo'n actie en
dan uitgerekend in een land dat in
de Verenigde Staten bekend staat
als veel te vriendelijk tegen drugs
en drugsdealers, spreekt de Ameri
kanen aan. Het sterkte ze zelfs in de
gedachte dat de strijd tegen drugs
alleen met een totale oorlog kan
worden gewonnen.
En oorlog is er. Deze week nog
geen half jaar nadat hij een bedrag
van 7,9 miljard dollar voor de strijd
tegen drugs op de begroting had
vrijgemaakt stelde president
Bush nog eens drie miljard beschik
baar. Een klein gedeelte daarvan
kan naar hulpprogramma's voor
(verplicht) afkicken, maar het
grootste gedeelte van het miljarden-
bedrag wordt voor de DEA be
stemd. Van dat geld moet de dienst
vooral de Mexicaans/Amerikaanse
grens in de gaten gaan houden. Tra
ditioneel is die duizenden kilome
ters lange grens zo lek als een mand
je en vermoed wordt dan ook dat
een aanzienlijk deel van de drugs
via die grens de Verenigde Staten
wordt binnengesmokkeld.
Maar daar kon het niet bij blijven.
De DEA is, samen met eenheden
van het Amerikaanse leger, ook ac
tief in het buitenland. In Colombia
bijvoorbeeld, waar het herhaalde
lijk gedane 'aanbod' van de grote
drugsbaronnen om de strijd te sta
ken, door president Bush niet is ge
accepteerd. Integendeel, samen
met zijn Colombiaanse ambtgenoot
Barco, verklaarde Bush dat de
drugsbaronnen ook in de toekomst
gewoon bestreden moeten worden.
Voor de Colombiaanse kust liet
Bush Amerikaanse marineschepen
opstomen die de bewegingen van
de baronnen en hun stromannen
nauwgezet moeten volgen. Op ver
zoek van Barco was hij bereid te
verklaren dat de mannen op de
schepen alleen maar zouden obser
veren, maar helemaal lekker zit het
Colombia toch niet. Zo is het land
bang dat de bloemen-export (Co-
lombir is wat dat betreft een ge
duchte concurrent van Nederland)
door de Amerikaanse acties gevaar
loopt. Helemaal ongegrond is die
vrees niet, want de Verenigde Sta
ten hebben de invoertarieven voor
Colombiaanse bloemen inmiddels
verhoogd.
Ook Peru heeft inmiddels kennis
gemaakt met de soldaten van de
DEA. In het plaatsje Santa Lucia
bouwen twintig Amerikaanse
drugsbestrijders, samen met een
aantal Peruaanse collega's op dit
moment een grote politiebasis. Het
is de bedoeling dat van daaruit
grootscheepse acties plaatsvinden
tegen de boëren die op de hellingen
van het Andes-gebergte coca telen.
Geldkraan
De bouw van de politiebasis liep on
verwacht vertraging op, toen de
Verenigde Staten vlak voor de kerst
Panama binnenvielen. President
Alan Garcia was daar woedend
over. Hij stuurde de DEA naar huis
en dreigde zelfs de grote drugscon
ferentie die over een paar weken in
de Colombiaanse stad Cartagena
plaatsheeft, te boycotten. Maar de
door gigantische financiële proble
men geteisterde president had bui
ten de waard gerekend. Bush draai
de met een resoluut gebaar de Ame
rikaanse geldkraan dicht. Een paar
dagen later nodigde Garcia de DEA
weer uit om terug te komen.
Door de coca
teelt hebben veel
straatarme boe
ren zich een nor
maal inkomen
kunnen verwer
ven. Dat aspect
krijgt echter
weinig aan
dacht van de op
'militaire' suc
cessen gerichte
Amerikanen.
(foto GPD)
De samenwerking tussen Bolivia
met 70.000 hectaren cocaplanta
ges de grootste producent van coca
in de wereld en de Verenigde Sta
ten verloopt wel vlekkeloos. Bolivia
heeft al een paar jaar terug een ver
nietigingsprogramma gepland voor
coca-plantages, maar kwam daar
zelf tot nu toe, door hoge kosten en
het feit dat nogal wat plantages
ren vernietigd zien, juist door de co
cateelt konden veel straatarme boe
ren zich eindelijk een normaal inko-
moelijk bereikbaar zijn, niet aan
toe. Vorig jaar werd 'maar' 2.500
hectare gerooid, terwijl volgens
plan 6.000 hectare coca van de aard
bodem zou moeten verdwijnen. Bo
livia hoopt dat het met de hulp van
Amerikaanse soldaten allemaal wat
sneller gaat.
Bolivia is vooral tevreden over de
hulp van de Amerikanen, omdat
Washington bereid is gebleken ge
dupeerde cocaboeren een deel van
de schadevergoeding te betalen.
Voor elke vernietigde hectare coca
teelt wordt op dit moment een be
drag van ongeveer 4.000 gulden be
taald. Dat bedrag is echter voor veel
boeren niet genoeg. Nog even afge
zien van het feit dat ze van de ene op
de andere dag de productie van ja-
Thuismarkt
Juist voor dat aspect is in de Vere
nigde Staten opvallend weinig aan
dacht. Ontwikkelingsorganisaties
dringen al jaren aan op het verzor
gen van alternatieven voor gedu
peerde boeren. Onlangs nog bleek
uit een studie van het ontwikke
lingsprogramma UNDP van de Ver
enigde Naties dat de teelt van kof
fie, maïs of cacao in Peru en Bolivia
net zo winstgevend kan zijn zijn als
de coca-teelt. Met een 'thuismarkt'
van miljoenen goed consumerende
Amerikanen moet het toch moge
lijk zijn die produkten aan de man
te brengen. Voorlopig beperkt Was
hington zich echter tot applaus
is geboekt in de strijd tegen drugs,
zoals de arrestatie van vermeend
drugshandelaar Noriega. Gedu
peerde boeren krijgen beduidend
minder aandacht.
De oorlog tegen drugs wordt ook
in het binnenland van de Verenigde
Staten gevoerd. Een Nederlander
die 's nachts in de binnenstad van
Los Angeles, San Francisco, New
York of Washington logeert, voelt
zich beland in een goedkope televi
sie-serie. Politiewagens met gillen
de sirenes, piepende banden en
hardboiled agenten rijden af en aan.
Bij de talloze arrestaties die worden
verricht, is de politie niet gewend
onderscheid te maken tussen dea
lers en drugsverslaafden. Integen
deel. De pers wordt van harte uitge
nodigd iedereen met naam en toe
naam te vermelden; begrip is het
laatste waar drugsgebruikers recht
op hebben.
Dat gaat al een tijdje zo, maar suc
ces heeft die keiharde aanpak tot nu
toe niet opgeleverd. De prijs van bij
na alle soorten drugs stijgt, er wor
den nieuwe soorten chemische
drugs ontwikkeld (crack en ice ver
oorzaken grote problemen), de cri
minaliteit in verband met drugs
stijgt. En het aantal mensen besmet
met het hiv-virus (dat aids kan ver
oorzaken) stijgt als gevolg van het
gebruik van vuile naalden door ver
slaafden. In New York is één op de
tien tieners seropositief.
Medisch
De Amerikaanse ambassade in Den
Haag kon dat niet langer
presenteerde onlangs een rapport,
waarin het Nederlandse drugsbe
leid werd geprezen als iets waar de
Verenigde Staten wat van kunnen
leren. In de visie van de overigens
anonieme rapporteurs moet
drugsverslaving niet als een crimi
neel, maar als eèn medisch en soci
aal probleem worden beschouwd.
Schone naalden uitdelen bijvoor
beeld, kan een hoop aids-slachtof-
fers voorkomen.
Fijntjes wijst de" ambassade in
Den Haag erop dat Nederland in no
vember zo'n 800 aidspatiënten zou
tellen, waarvan 65 drugsgebruikers.
Dat betekent 1 aids-patiènt op
18.750 inwoners. In de VS leefden
november 1989 115.158 aids-patién-
ten, dat is 1 aids-patiënt op 2.167 in
woners. Trouwens, ook wat moor-
den in verband met drugs betreft
komt een liberaal drugsbeleid er be
ter uit. In Nederland gaat het om
ruim zestig drugsmoorden per jaar, I
dat is 1 moord op 214.000 mensen.
In de Verenigde Staten bedraagt
het aantal drugsmoorden 1 op
37.000 mensen.
William Bennet, de Amerikaanse
regeringsfunctionaris die is belast
met het drugsbeleid, was niet onder
de indruk. Hij voelt er niets voor om
de greep van de DEA slapper te ma
ken en het drugsgebruik uit de cri-
minaliteitssfeer te halen. Maar hier
en daar zijn inmiddels ook, hoewel
voorzichtig, andere geluiden te ho
ren. Gezaghebbende kranten, zoals
the Los Angeles Times, publiceren
geregeld over de Nederlandse aan
pak. In New York wordt erover ge
dacht aan een beperkte groep en on
der stringente voorwaarden gratis
naalden te verstrekken aan drugs
verslaafden. En voormalig minister
van buitenlandse zaken George
Shultz liet onlangs weten voor een
(beperkte) legalisering van drugs te
voelen.
Het meerendeel van de Amerika
nen staat echter onvoorwaardelijk
achter de harde aanpak van de pre
sident en de DEA. In de meeste van
hun keurig verzorgde huizen in de
forensenwijken net buiten de stad,
is immers helemaal niets te merken
van de drugsoorlog die zich elke
nacht afspeelt in de de getto's van
de binnensteden. Het is nog veilig
in de suburbs, wordt gedacht. En
als de DEA maar genoeg wordt toe
gestopt, blijft dat ook zo. Als het
tenminste zo is dat de oorlog tegen
drugs met soldaten kan worden ge-
ADVERTENTIE
Uw salarisadministratie is bij ons in goede handen. C.A.O. s alsmede het R.B.S.-systeem hebben voor ons geen geheimen. Bespaar tijd en energie: laat het over aan onze specialisten.behorend tot de Arenthaisichaudron groep
