Leger breekt
blokkade in
haven Bakoe
Waterschaarste bron conflicten Midden-Oosten
S takings verbod genegeerd
Peres: hobbels voor dialoog snel te nemen
Linkse christen-democraten
Italië gaan in de oppositie
Oude DDR-top voor de rechter
landbouw rai
DONDERDAG 25 JANUARI 1990
BUITENLAND
PAGINA 5
Bij een razzia hebben Sovjet-mili
tairen gisteren 43 nationalistische
leiders in Azerbajdzjan opgepakt,
en nog eens 57 wegens het overtre
den van de avondklok. Ondanks
een stakingsverbod lagen bedrijven
en het openbare leven gisteren voor
de vierde achtereenvolgende dag
stil.
De blokkade van de haven was in
gesteld door mensen die vrezen dat
de Sovjet-troepen in schepen hei
melijk lijken uit Bakoe afvoeren. De
Azerbajdzjaanse journaliste Tun-
zala Kasumova zei dat het zeege
vecht uitbrak toen een schip van de
Sovjet-marine door de blokkade
probeerde heen te breken.
De militaire autoriteiten hebben
gisteren 43 nationalistische leiders
opgepakt omdat die verantwoorde
lijk zouden zijn voor de anti-Ar
meense rellen en gevechten tussen
gewapende groepen Armeniërs en
Azerbajdzjanen. Vooral het militan
te Nationale Defensiecomité van
het Azerbajdzjaanse Volksfront zou
daaraan schuld hebben. Het Volks
front zelf zou volgens het Azerbajd
zjaanse nieuwsagentschap Azerin-
form ongemoeid zijn gelaten.
De afgelopen dagen zijn volgens
TASS meer dan 16.000 familieleden
van Sovjet-militairen uit Bakoe geë
vacueerd. Volgens de vakbonds
krant Troed is een aantal huizen van
Russen aangevallen en weigeren de
Azerbajdzjanen hen brood te verko
pen. Volgens militaire deskundigen
begint de situatie in Bakoe op een
guerrilla-oorlog te lijken.
De communistische partij van
Azerbajdzjan heeft premier Ajaz
Moetalibov vanmorgen benoemd
tot nieuwe partijleider na het ont
slag en royement van Abdoel-Rach-
man Vezirov. Tegen Vezirov, die
mede-verantwoordelijk wordt ge
houden voor de "invasie" van Sov
jettroepen, is een gerechtelijk on
derzoek ingesteld, zo maakte Radio
Moskou bekend. Het Volksfront
vindt dat de wisseling van de wacht
te laat komt om de spanning tussen
volk en partij weg te nemen. De
kandidaat van het front voor de
functie, Gasan Gasanov, werd na
een geheime stemming verslagen
door Moetalibov.
In de Armeense hoofdstad Jere
van zijn voor het eerst sinds dagen
tien goederentreinen aangekomen.
Intussen is er een eerste aanwijzing
dat het geweld tussen Armeniërs en
Azerbajdzjanen, dat zich in de afge
lopen twee jaar concentreerde om
Nagorny-Karabach in Azerbajd
zjan, naar de republiek Georgië kan
overslaan. Er raakten vier mensen
gewond toen een passagierstrein uit
Armenië na sabotage ontspoorde in
een vooral door Azerbajdzjanen be
woond district van Georgië. Daar
door is de laatste spoorverbinding
tussen Armenië en de rest van de
Sovjetunie verbroken.
Buitenland kort
Kashmir
In de Indiase deelstaat Jammu-
Kashmir zijn vandaag vier lucht
machtofficieren door militante
moslims gedood. De officieren wer
den beschoten vanuit een auto ter
wijl ze stonden te wachten op een
bus. Drie van hen stierven ter plek
ke, de vierde bezweek in een zieken
huis aan zijn verwondingen. Zeker
drie andere officieren raakten bij de
schietpartij gewond, evenals een
passerende vrouw en een kind.
Nicaragua
Meer dan de helft van de Nicaragua-
nen kiest in februari voor Daniel Or
tega als de volgende president. De
Sandinist Ortega leidt de opiniepei
lingen met 51 procent, tegen 24 pro
cent voor Violeta Chamorro van de
conservatieve oppositiecoalitie
UNO.
Opheffen
President Arias van Costa Rica
heeft gisteren gezegd dat het Latijn-
samerikaanse samenwerkingsver
band de Groep van Acht zichzelf be
ter kan opheffen. De acht deelne
mende landen kunnen volgens Ari
as beter werken aan versterking van
de internationale instellingen op
het hele continent. De Groep heeft
zich ontwikkeld tot tegenhanger
van de Organisatie van Amerikaan
se Staten (OAS) waarin ook de VS
zitting hebben.
Noriega
De Panamese openbare aanklager
heeft zich gisteren verzet tegen vrij
lating op borgsom van de voormali
ge woordvoerder van generaal Ma
nuel Noriega, Edgardo Lopez Gri-
maldo. Grimaldo heeft sinds de
Amerikaanse invasie zijn toevlucht
gezocht in de Peruaanse ambassa
de. Dinsdag had rechter Rogelio Sa-
liarin een borgsom vastgesteld van
100.000 dollar.
Trein Toegangbilietten bij NS-stations
AMSTERDAM ral
gratis pendeldienst: volg borden Q RAI
22 t/m 27 januari
geopend van 9-17 uur
toegang f 20.-
MOSKOU (Rtr/DPA/AFP/AP) - Het Sovjet-leger heeft giste
ren met tanks, artillerie en oorlogsschepen een eind ge
maakt aan de blokkade van de haven van Bakoe, nadat
Azerbajdzjanen vanaf koopvaardijschepen het vuur had
den geopend op Sovjet-schepen. Volgens de Sovjet-televi
sie zijn bij het veertig minuten durende gevecht twee solda
ten gewond geraakt.
Oproep Litouwse
kardinaal tot
onafhankelij kheid
ROME (AP) - De roomskatholieke
kardinaal van Litouwen, Vincentas
Sladkevicius, heeft opgeroepen tot
onafhankelijkheid voor de Sovjet
republiek, en gezegd dat de kerk er
nog altijd niet echt vrij is.
In een vraaggesprek met het Itali
aanse roomskatholieke weekblad
"II Sabato" verklaarde de kardinaal
dat hij Sovjet-president Gorbatsjov
geen moeilijkheden wilde berokke
nen, maar dat de Litouwers zich
niet zouden neerleggen bij de an
nexatie van het Baltische gebied
door de Sovjetunie in 1940. "Wij
zeggen alleen dit: Laat de perestroj
ka haar gang gaan, en ons de onze".
De kardinaal zei dat de kerk al 50
jaar voor onafhankelijkheid van Li
touwen had gevochten en dat zou
blijven doen. Hij zei dat zelfs Mos
kou had moeten toegeven dat de an
nexatie van de Baltische staten ge
baseerd was op een monsterlijk
pact tussen Stalin en Hitler, en juri
disch niet te verdedigen viel.
NICOSIA De watervoorziening
in het Midden-Oosten, die voor het
droge gebied belangrijker is dan
olie, wordt bedreigd door de bevol
kingsgroei. En, zo luidt de conclusie
van verscheidene recente onderzoe
ken, het is bepaald niet uitgesloten
dat water straks voor nieuwe con
flicten in de belangrijkste span-
ningshaard van de wereld zorgt.
door
Ed Blanche/AP
Een voorproefje kreeg de interna
tionale gemeenschap afgelopen za
terdag toen Turkije een deel van het
water blokkeerde van de Eufraat,
de 2230 kilometer lange rivier die in
Turkije ontspringt en in de Perzi
sche Golf uitmondt. Ondanks pro
testen van Syrië en Irak zal Turkije
de waterstroom gedurende een
maand onderbreken om een stuw
meer te vullen bij de gigantische
waterkrachtcentrale bij de Ataturk-
dam in de zuidoostelijke provincie
Anatolia. Het project is van cruciaal
belang voor een grootschalig irriga
tie- en ontwikkelingsprogramma in
het verarmde gebied.
De regering in Ankara was zich
bewust van de gevoeligheid van de
materie en waarschuwde Damascus
en Baghdad verscheidene weken
van tevoren. Ter compensatie was
zelfs gedurende een periode meer
water dan normaal voor Syrië en
Irak doorgelaten. Maar desondanks
stuurde Irak hoge diplomaten naar
Ankara om' over de maatregel te
praten, terwijl ook Syrië zijn be
zorgdheid uitte.
De Turkse maatregel herinnerde
de regeringen in beide hoofdsteden
pijnlijk aan de kwetsbaarheid van
hun watertoevoer. In Baghdad
waarschuwde de al-Thawra, het or
gaan van de regerende Baath-partij,
dat de indamming van de Eufraat
zou kunnen leiden tot een "ware
landbouw-catastrofe" in het 1,3 mil
joen hectare grote Mesopotamisch
Bekken, een gebied dat van essen
tieel belang is voor de voedselvoor
ziening in Irak. De krant maakte
duidelijk dat. als Turkije niet bereid
is het water van de Eufraat te delen,
dit onvermijdelijk gevolgen zou
hebben voor de betrekkingen tus
sen beide landen.
De industriële ontwikkeling, de
trek naar de grote steden en de be
volkingsgroei hebben de afgelopen
decennia de vraag naar water snel
doen groeien. Door enkele langdu
rige droogteperioden in de afgelo
pen tien jaar, met vijf of zes van de
heetste jaren van deze eeuw, is het
probleem.nog verergerd.
Conflicten
Professor Elias Salameh, een
Jordaans deskundige op dit gebied,
meent dat de schaarste aan water
bronnen in hoge mate bijdraagt aan
de problematiek in het Midden-
Oosten en kan leiden tot conflicten
op regionaal en internationaal ni
veau. Salameh heeft er onlangs op
een conferentie op gewezen dat te
gen het jaar 2010 de bevolking in het
gebied zal zijn verdubbeld en dat de
behoefte aan water twee maal zo
groot zal zijn als nu.
Er wonen in het Midden-Oosten
thans naar schatting 210 miljoen
zielen, verspreid over 21 landen. De
bevolkingsgroei bedraagt gemid
deld 3 procent per jaar, waarmee het
Afrika evenaart als koploper in de
wereld. Volgens de Voedsel- en
Landbouworganisatie van de VN
(FAO) raakt de voedselproduktie in
het Midden-Oosten steeds sneller
achterop bij de bevolkingsgroei.
Salameh stelt dat de volkeren in
het Midden-Oosten in het verleden
altijd hebben weten te leven met
hun schaarse waterbronnen, en
werden hun culturen, zelfs hun con
flicten, aangepast aan deze funda
mentele behoefte. Het is vooral de
sterke bevolkingsgroei die de be
hoefte aan water, zowel irrigatie- als
drinkwater, sterk doet toenemen,
en die de spanningen doet toene
men. Een bijkomende factor is dat
in het internationaal recht de water
rechten slecht zijn geregeld, het
geen het weinig zinvol maakt ge
schillen voor te leggen aan een rech
ter.
Niet-Arabisch
Een van de problemen wordt ge
vormd door de omstandigheid dat
de bronnen van de Eufraat, de Ti-
gris en de Nijl gelegen zijn in niet-
Arabische landen. Voor Israel geldt
dat de rivieren waarvan de Israëli
sche bevolking afhankelijk is, door
Arabische landen stromen.
Het wellicht gevaarlijkste geschil
betreft het water van de rivieren de
Jordaan en de Yarmouk, die stro
men door Israel, Libanon, Jordanië
en Syrië. De Arabisch-Israëlische
oorlog van 1967 en de invasie van Is
rael in Libanon in 1982 vloeiden ge
deeltelijk voort uit de Israëlische
behoefte waterbronnen te bescher
men en te bezitten. Jordanië be
schuldigt Israel al jaren van het af
tappen van een onredelijk groot
deel van het water van de Jordaan
en de vertakkingen daarvan.
De in Washington gevestigde, on
afhankelijke organisatie World-
watch Institute liet in december een
rapport het licht zien waarin wordt
gewaarschuwd voor het dreigende
watertekort in het Midden-Oosten
in de jaren negentig, in het bijzon
der als gevolg van het broeikasef
fect.
Vice-president Sandra Postel van
Worldwatch noemt met name ook
Egypte, waar de bevolking van 55
miljoen iedere acht maanden met
één miljoen toeneemt, als een land
waar het wankele evenwicht tussen
bevolkingsgrootte en water ver
stoord dreigt te worden. Waar nog
eens bijkomt dat Etiopie, dat 80 pro
cent van het water van de Nijl con
troleert, plannen heeft om stroom
opwaarts meer water zelf te benut
ten.
gebieden gedeporteerde Palestij-
nen is een compromisvoorstel van
de Verenigde Staten. Amerikaanse
regeringsfunctionarissen hebben
het vorige week in Washington be
sproken met Israëls minister van
defensie Jitschak Rabin. Deze
laatste ontkende gisteren dat hij in
de Amerikaanse hoofdstad zelf
heeft gesuggereerd dat Israël zou
kunnen instemmen met een paar
gedeporteerde Palestijnen in de on
derhandelingsdelegatie.
Peres' assistent op het ministerie
van financiën, onderminister Jossi
Beilin (Arbeiderspartij), heeft olie
op het vuur gegooid door gisteren in
het parlement te verklaren dat zijn
baas via Egypte de PLO heeft ge
vraagd de verkiezingen te laten
plaats hebben zoals Israël heeft
voorgesteld. Het officiële Israëli
sche standpunt is dat er direct noch
indirect zaken mogen worden ge
daan met de PLO. Beilin zei dat ie
dereen die meent dat Egypte niet
optreedt als bemiddelaar voor de
PLO, de waarheid geweld aandoet.
Volgens hem kunnen er geen ver
kiezingen worden gehouden in de
bezette gebieden zonder de goed
keuring van de PLO, die het groot
ste deel van de Palestijnen verte
genwoordigt.
De schuld voor de impasse in de
voorbereiding van een vredespro
ces ligt naar Beilins idee bij de Li-
koed, die zich in 1986 verzette tegen
het door Amerikaanse bemiddeling
tot stand gekomen 'Akkoord van
Londen' tussen Peres- en koning
Hussein. Jordanië heeft zich als ge
volg daarvan teruggetrokken en Is-
Miljard dollar VS
voor hulp Panama
WASHINGTON (AP) - President
George Bush zal het Amerikaanse
Congres naar wordt verwacht van
daag voorstellen Panama voor ruim
1 miljard dollar hulp te bieden om te
kunnen herstellen van de bij de
Amerikaanse invasie van december
aangerichte schade en van de gevol
gen van het jarenlange corrupte mi-
litare bewind.
Ongeveer de helft van het bedrag
wordt in geld, de andere helft in le
ningen uitbetaald, aldus een woord
voerder van de regering. De rege
ring hoopt dat andere landen, waar
onder Japan en Westeuropese lan
den, het voorbeeld van de VS zullen
volgen en ook geld beschikbaar
stellen.
De Amerikaan William J. Joyce,
hoofd van de financiële afdeling
van het Panama-kanaal, is naar nu
bekend is gemaakt dinsdag door
onbekenden vermoord. Joyce was
de derde man in de Panamees-Ame-
rikaanse commissie die het kanaal
beheert.
Onder gewapende begeleiding verlaten familieleden van Sovjet-militairen Bakoe na aanhoudend geweld tegen de Russische inwoners van de
Azerbajdzjaanse hoofdstad. (foto apj
Peres: snel onderhandelingen.
Nog geen akkoord
over terugsturen
bootvluchtelingen
GENÈVE (AP) - De Verenigde Sta
ten en Vietnam hebben gisteren tij
dens een vergadering in Genève een
akkoord geblokkeerd over de da
tum waarop Vietnamezen in Hong
kong die niet als politieke vluchte
ling worden erkend, worden terug
gestuurd. Wel zouden de partijen
het eens zijn geworden over het
principe om Vietnamezen die om
economische redenen waren ge
vlucht, weer naar hun land terug te
sturen.
Groot-Brittannië wil de Vietna
mese vluchtelingen in Hongkong zo
snel mogelijk terugsturen om ande
ren ervan te weerhouden ook Hong
kong te vluchten. De Verenigde
Staten wilden op 1 januari met de
gedwongen repatriëring beginnen,
en Vietnam op 1 oktober. Om het
Britse standpunt met het Ameri
kaanse te verzoenen had het bureau
van de Hoge Commissaris voor de
Vluchtelingen van de VN voorge
steld op 1 juli met gedwongen repa-
trie te beginnen. De Verenigde Sta
ten bleven echter vasthouden aan 1
januari. Vietnam heeft gezegd tijd
nodig te hebben om zich op de
stroom terugkerende vluchtelingen
voor te bereiden.
De Britse afgevaardigde Robin
McLaren toonde zich teleurgesteld
over het uitblijven van een akkoord.
Hij zei dat Groot-Brittannie zich
omwille van de overeenstemming
bereid had verklaard een halfjaar te
wachten, maar nu zou bekijken of
het de gedwongen repatriëring zou
hervatten.
de Palestijnen in de Palestijnse on
derhandelingsdelegatie.
Het lijkt onwaarschijnlijk dat Pe
res (Arbeiderspartij) met die uit
spraak bij terugkeer in Jeruzalem
de zegen zal krijgen van premier Jit
schak Shamir (Likoed). Het officië
le Israëlische regeringsstandpunt is
dat een Palestijnse onderhande
lingsdelegatie moet bestaan uit in
woners van de bezette gebieden,
met uitsluiting van het door Israël
ingelijfde Oost-Jeruzalem.
De aanvaarding van twee uit de
ROME (AFP/Rtr) - De linkse parle
mentariërs van de Italiaanse chris
ten-democratische partij Democra-
zia Cristiana hebben gisteravond
aangekondigd zich aan te sluiten bij
de oppositie van communisten en
radicalen. Dit zou zijn gebeurd na
dat de regering de vertrouwen-
kwestie stelde naar aanleiding van
een wet over meer autonomie voor
de gemeenten. Daardoor konden
geen amendementen worden inge
diend.
De ontstane crisis in de DC is zo
ernstig dat premier Giulio Andreot-
ti een bezoek aan Spaflje heeft uit
gesteld. Hij zou vandaag de Spaan
se premier Felipe Gonzalez ontmoe
ten.
De overstap van de parlementari
ërs zou het einde inluiden van de
parlementaire meerderheid van de
zogenaamde 'pentapartito' vijf
partijen), de coalitie van christen
democraten, socialisten, liberalen,
republikeinen en sociaal-democra
ten. De linkse parlementariërs,
vaak bestempeld als "sluipschut
ters". hebben de afgelopen tien jaar
geregeld met de oppositie meege-
stemd.
De linkse stroming zal niet alleen
alle parlementariërs aan de dictaten
van de DC onttrekken, maar ook al
le mensen die nu in de top van de
partij werken. Onder de overlopers
Het Azerbajdzjaanse Volksfront
heeft gisteren laten weten in te gaan
op het voorstel van het Letse volks
front om komende maandag in de
Letse hoofdstad Riga vredesbespre
kingen met het Armeense Volks
front te voeren. Armenië zal waar
schijnlijk ook op de uitnodiging in
gaan. De onderhandelingen over
een bestand in de grensgebieden
tussen beide republieken zijn giste
ren afgebroken nadat vertegen-,
woordigers van de Azerbajdzjaanse
enclave Nachitsjevan in Armenië
eruit stapten, zo meldde TASS.
Een groep Azerbajdzjanen heeft
aan de Sovjetzijde van de grens een
begin gemaakt met de bouw van
een brug over de grensrivier de
Araks, zo meldde het Iraanse pers
bureau IRNA gisteren. De Azerba
jdzjanen waren aanvankelijk tegen
gehouden door Sovjet-militairen,
maar mochten na protesten van de
bevolking hun werk voortzetten.
TEL AVIV De Israëlische vice-
premier Shimon Peres heeft giste
ren na overleg in Cairo met presi
dent Mubarak gezeg dat de hobbels
op weg naar een Israëlisch-Pales-
door
Ad Bloemendaal
Meer buitenlands
nieuws op pagina 9
tijnse dialoog snel en simpel kun
nen worden opgelost. Volgens hem
heeft Israël geen bezwaar tegen de
opname van een paar gedeporteer-
OOST-BERLIJN (AP/GPD) - Vol
gende maand zullen de eerste aan
klachten worden ingebracht tegen
leden van de vroegere Oostduitse
regering, zo heeft minister van justi
tie Kurt Wünsche gisteren bekend
gemaakt. Na de revolutionaire
machtswisseling in de DDR zijn
oud-partijleider Erich Honecker, de
chef van de staatsveiligheidsdienst
Erich Mielke en verschillende ande
re communistische kopstukken be
schuldigd van corruptie. De open
bare aanklagers hebben gezegd ook
aanklachten wegens verraad tegen
Honecker en Mielke voor te berei
den.
Wünsche erkende dat de commu
nisten de rechterlijke macht had
den misbruikt "voor het opleggen
van een machtsdoctrine die geba
seerd was op een verkeerd veilig
heidsbegrip". Hij zei dat er nieuwe
wetten nodig waren om een echte
zuivering van het rechtsstelsel te
kunnen doorvoeren.
Maandag zal de hoogste openbare
aanklager het parlement informe
ren over de aanklachten en het aan
tal ex-toppers dat met strafvervol
ging moet rekenen. De heersers van
gisteren zijn ook alle lintjes kwijt
die ze elkaar in de loop der jaren
hebben toegespeeld, zo besloot in-
tèrim-presidept Gerlach (liberale
partij). "Ze hebben zich deze onder
scheidingen niet waardig getoond",
aldus Gerlach, die zich na de verkie
zingen van 6 mei uit de politiek te
rug trekt.
Vrije markt
De DDR is van plan op zeer korte
termijn de vrije-markteconomie in
te voeren. De regering-Modrow wil'
de DDR-mark al eind 1992 vrij in
wisselbaar maken om de binnen
landse markt zo snel mogelijk open
te stellen. Al dit jaar zullen de prij
zen worden vrijgegeven en de sub
sidies worden afgebouwd. Ook het
monopolie op de buitenlandse han
del wil de staat grotendeels ophef
fen, waardoor ondernemers meer
speelruimte krijgen. Een belangrijk
punt is verder een belastinghervor
ming. waarin een maximale belas
tingdruk van 60 procent is voorzien.
bevindt zich ook de vroegere pre
mier Ciriaco de Mita, die tevergeefs
heeft geprobeerd orde op zaken te
stellen in het zuiden van Italië, waar
banden tussen christen-democrati
sche politici en de georganiseerde
misdaad een publiek geheim zijn.
Zelfstandigen betalen nu soms 95
procent belasting.
Oostduitsers die een eigen bedrijf
willen beginnen, kunnen met direc
te ingang krediet aanvragen bij de
filialen van de staatsbank van de
DDR. De bank financiert dat met
een zachte Westduitse lening van
zes miljard D-mark, zei de Westduit
se minister van economische zaken
Haussmann gisteren na terugkeer
uit de DDR.
Coalitie
De buitenparlementaire oppositie
heeft gisteren na meer dan vijf uur
vergaderen in principe besloten om
in te gaan op het aanbod van
Modrow om mee te doen in zijn
overgangsregering. De oppositie is
er nog niet uit welke voorwaarden
ze aan die samenwerking zal stellen.
Een woordvoerder van 'Democrati
sche Doorbraak' noemde als maxi
male eis het aftreden van alle com
munistische ministers, inclusief
Modrow. Als compromis wordt ge
dacht over een voorstel dat de com
munistische ministers tot 6 mei hun
partijlidmaatschap bevriezen. Het
SPD-bestuurslid Meckel zei ervan
uit gaan dat de Ronde Tafel dinsdag
met Modrow verder onderhandelt.
In Leipzig demonstreerden voor
het eerst in de geschiedenis van de
DDR enkele honderden Vopo's
(VolksPolizei). Zij verlangen een
'veiligheidsverbond van alle demo
cratische krachten'. Op spandoeken
stond 'Nooit meer partijpolitie,
maar volkspolitie'.
Zelfs de politie demonstreerde gisteren. In Leipzig gingen ze de straat met
als eis dat ze niet langer misbruikt worden door het regime. (foto anp>
ADVERTENTIE
