Regering Joegoslavië: meer-partijenstelsel Scheuring dreigt in SED Bhagwan was en bleef omstreden oosterse goeroe EG vergadert vandaag over hulp Roemenië Regering Polen fluit Walesa terug: kwestie Sovjettroepen niet actueel Leger tegen opgeven macht communisten Britse regering doet niets voor in Libanon ontvoerde Waite ZATERDAG 20 JANUARI 1990 BUITENLAND PAGINA 5 BONN/BERLIJN (GPD/AFP/R- tr/AP) Het voortbestaan van de Oostduitse SED-PDS, de opvolger van de communistische SED, lijkt steeds onzekerder te worden. Het officiële persbureau ADN meldde gisteren dat "verschillende bewe gingen binnen de partij" willen dat deze wordt ontbonden. ADN ver meldde niet hoeveel partijleden zich achter deze wens hebben ge schaard, maar zei wel dat zeven groepen binnen de partij het voor stel steunen. De afdelingsvoorzitters van de SED-PDS in Oost-Berlijn keerden zich gisteren tegen de opheffing van de partij, maar eisten wel een be spoediging van "de breuk met het stalinisme", onder meer door meer duidelijkheid te verschaffen over de relaties tussen de oude SED en de staatsveiligheidsdienst. Partijlei der Gysi noemde de oproep vrijdag avond in een reactie een "catastro fe". Het is onder de huidige omstan digheden volgens hem niet moge lijk een nieuwe partij te formeren. BRUSSEL/DUBLIN - De twaalf EG-landen zullen vanavond een principebesluit nemen over om vangrijke nood-voedselhulp aan Roemenië en uitbreiding van de voedselhulp aan Polen. Een exact bedrag is nog niet bekend, maar vol gens EG-kringen gaat het om hon derden miljoenen guldens. door Hans de Bruijn De ministers van buitenlandse za ken van de twaalf EG-landen ko men vanavond in de Ierse hoofd stad Dublin bijeen voor spoedover leg over de situatie in Oost-Europa. Hulp aan Roemenië zal daarbij cen traal staan, maar ook de gebeurte nissen in de andere Oosteuropese landen en de Sovjetunie wordt be sproken. Het Roemeense Front voor Natio nale Redding heeft bij de EG een boodschappenlijst met levensmid delen ingediend. De Roemenen wil len van de EG 300.000 ton graan, 250.000 ton rundvlees, 15.000 ton boter, 10.000 ton rijst en 18.000 ton koffie. Of al deze wenseh worden in gewilligd is nog onzeker. Hoeveel de hulp precies gaat kos ten is nog niet bekend, maar het zou om meer gaan dan Polen tot nog toe heeft gekregen. De Polen hebben sinds november voor 270 gulden miljoen aan voedselhulp van de EG ontvangen. Voor de tweede fase zou voor Polen nog eens 450 miljoen gulden nodig zijn en voor Roemenië dus nog veel meer. Een officieel besluit over de hulp kan nu nog niet vallen. Het gaat om een informele bijeenkomst die Ier land, dat momenteel de EG voorzit, inderhaast bijeen bijeen heeft ge roepen omdat sinds het laatste over leg van de ministers in december in Oost-Europa alweer zoveel veran derd is. Inmiddels is binnen de EG wre vel ontstaan over de uitspraak van de voorzitter van de Europese Com missie, de Fransman Jacques Del- ors, dat de hulp aan Oost-Europa de EG-landen de komende vijf tot tien jaar wel eens 44 miljard gulden per jaar kan gaan kosten. Volgens EG- kringen zou Delors alleen maar heb ben willen ontmoedigen dat de Oos teuropese landen ooit lid van de EG worden. Maar door tegelijk aan te. kohdigen dat de EG-begroting fors rpoet worden verhoogd en dat de fi nanciële afspraken van de twaalf uit 1988 moeten worden herzien, heeft Delors bij de Oosteuropeanen de in druk gewekt dat bij de EG miljar den te halen zijn, zo wordt in Brus sel gezegd. Bij dit rumoer komt nog het be richt dat de Oostduitse burgemees ter van Dresden en vice-voorzitter van de SED-PDS, Wolfgang Berg- hofer, waarschijnlijk overstapt naar de SPD. Volgens de Westduitse boulevardkrant Bild heeft de 47-ja- rige burgemeester zijn voornemen afgelopen dinsdag meegedeeld aan het bestuur van zijn partij. Hij wilde het bericht ontkennen noch beves tigen. Partijleider Gysi verklaarde niets te weten van het uittreden van Berghofer, die met de huidige mi nister-president Hans Modrow een voortrekkersrol speelde bij het de mocratiseringsproces in de DDR en steeds meer afstand heeft genomen. Het interim-staatshoofd en voor zitter van de liberalen, Gerlach, heeft er gisteren bij minister-presi dent Modrow op aan gedrongen de oppositie in zijn kabinet op te ne men. Als de CDU uit het kabinet stapt, moeten de vrijkomende pos ten aan de buitenparlementaire op positie worden aangeboden, zei Gerlach, die daaraan toevoegde dat Modrow in dat geval maandag met serieuze voorstellen aan de 'ronde tafel' moet verschijnen. De LDPD zal de samenwerking met de communisten nog voor de verkiezingen beëindigen, als de SED weigert de Duitse eenwording als uiteindelijk politiek doel na te streven. De Oostduitse christende mocraten besloten gisteravond dat zij deel blijven uitmaken van de co alitieregering van Modrow. Het be sluit van de CDU geldt echter niet onvoorwaardelijk tot 6 mei, de da tum waarop nieuwe verkiezingen worden gehouden. De basis voor een coalitie met de communistische SED-PDS wordt volgens de CDU- voorzitter "steeds smaller". BRAZILIË - De talrijke goudzoekers in het Amazone-gebied vormen een ernstige bedreiging voor de Yanomami- indianen die daar wonen door vervuiling van de rivieren en de ziekten die zij verspreiden. Het Europees parle ment wil dat de Braziliaanse president Jose Samey de goudzoekers zo snel mogelijk verwijdert. In een resolutie vragen de 518 Europarlementariërs de Braziliaanse regering zich te houden aan een rechterlijke uitspraak die uitzetting van de goudzoekers beval. Vorige week werd de evacuatie van goudzoekers gestaakt na forse tegenwer king van de kant van de plaatselijke autoriteiten. Als compromis zijn de goudzoekers drie gebieden toegewezen waar zij goud kunnen winnen. Die gebieden liggen midden tussen de reservaten van de indianen. (foto gpd> WARSCHAU (Rtr/AFP) - De Poolse regering heeft gisteren gezegd dat de leider van de vakbond Solidari teit alleen voor zichzelf sprak toen hij de Sovjetunie opriep alle troe pen uit Polen terug te trekken voor het einde van het jaar. "Dit is een mening van Lech Walesa. Wij zijn niet plan deze kwestie nu aan te zwengelen", zo zei een woordvoer ster van de regering. Zij zei dat er geen wijziging is gekomen in het standpunt van de regering, maar ging daar niet verder op in. Walesa deed zijn verzoek donderdag tij dens een onderhoud met de Sovjet- russische ambassadeur in War schau, Vladimir Brovikov. Hij ver- klaarde dat de terugtrekking een voorwaarde is voor de herstructure ring van de betrekkingen tussen beide landen. De luchtlandingseenheid van de Sovjetunie die gestationeerd is in Debrecen in het oosten van Honga rije, zal dit jaar worden teruggetrok ken. Dit heeft de commandant van Groep zuid van Sovjetrussische troepen in Hongarije, generaal Mat- fei Boerlakov, gisteren meegedeeld. Het vertrek van de eenheid is onder deel van de eerste fase van de terug trekking van Sovjet-militairen die voor dit jaar op het programma staat. Gorbatsjov kondigde in 1988 een vermindering aan van de sterk te van Sovjet-troepen in Europa. Volgens generaal Boerlakov zal als gevolg van het besluit het vlieg veld van Debrecen vanaf het einde van dit jaar niet meer voor militaire doeleinden worden gebruikt. In 1989 hadden inwoners van Debre cen wegens de geluidsoverlast door Sovjet-vliegtuigen het vertrek van de eenheid geëist. Volgens het Hon gaarse persbureau MTI zal het vliegveld voor de burgerluchtvaart worden aangepast. De Sovjetunie wil dit jaar 8.000 militairen, 40 vliegtuigen, 120 tanks, 180 pantserwagens en meer dan 400 andere voertuigen uit Hongarije te rugtrekken. Intussen is de Tsjechoslowaakse regering van plan het nationale le ger in te krimpen en de dienstplicht, te verkorten, zo heeft de krant Svo- bodne Slovo gisteren bericht. De re gering wil het aantal manschappen tussen 1 april en 1 augustus van dit jaar met 30.000 terug brengen. Het reguliere leger telt momenteel 197.000 manschappen. Dit voorjaar zal het parlement zich moeten bui gen over een voorstel om de dienst plicht te verkorten van twee jaar tot 18 maanden. Buitenland k Wehner De vroegere partijvoorzitter van de Westduitse sociaaldemocratische SPD Herbert Wehner is gisteren op 83-jarige leeftijd in Bonn overleden. Hij was al geruime tijd ziek. Herbert Wehner, een voormalig communist en verzetsstrijder tegen het Hitier- bewind, was zónder onderbreking van 1949 tot 1983 SPD-afgevaardig- de in de Bondsdag. Hij was voorts SPD-fractievoorzitter in het West duitse parlement en bekleedde in de grote coalitie met de CDU/CSU het ministerschap van inter-Duitse betrekkingen. Hongarije Hongarije heeft gisteren enthou siast gereageerd op een voorstel van de Franse president Francois Mit terrand om een Eurqpese confede ratie op te richten die alle democra tische landen van Europa omvat. Mitterrand zei bij zijn tweedaags be zoek in Budapest dat dfe contouren van een Europese confederatie de komende jaren hun beslag moeten krijgen. LEEUWARDEN/POONA - Een verzameling Rolls Royces als betrof het dinky toys, ongebreidelde seks in communeverband, veel oosterse mystiek en een legertje verwende Westerse jongeren dat wel eens wat anders wil. Dat zijn zo'n beetje dé associaties die Bhagwan Shree Ra- jneesh bij de meeste mensen op riep. De 58-jarige Indiase goeroe, een groot deel van zijn leven zieke lijk door extreme vormen van aller gie, is gisteren in Poona bij Bombay in India overleden. door Hans Willems Zoals dat wel vaker met sektelei ders gaat, was de mythevorming rond Bhagwan bepaald niet altijd in overeenstemming met de feiten uit zijn levensloop. Maar zijn gedrag en levensbeschouwelijke opvattingen gaven steeds weer voedsel aan nieu we wilde verhalen. Eigenlijk moeten we zeggen dat de Osho is overleden, want nadat Bhagwan in 1988 zijn naam enige tijd verrruild had voor die van Gautama de Boeddha, ging de sek teleider vorig jaar ineens als Osho door het leven. Kennelijk om weer wat meer aandacht te trekken, want de aanhang van de 'goeroe van de rijken' zoals hij genoemd werd, was danig geslonken. De geestelijk leider van uiteinde lijk nog maar een paar duizend vol gelingen uit de hele wereld, stamde uit een welgestelde familie in India. In 1957 sloot hij een universitaire studie wijsbegeerte af. Daarna werd hij docent aan de universiteit van Jajabalpura. In die tijd begon hij in India rond te reizen en kreeg .hij be kendheid door zijn onorthodoxe en prikkelende uitspraken. In 1974 begon hij in Poona een ei gen kloostergemeenschap, die al gauw vele duizenden 'zoekenden' trok, voornamelijk uit West-Europa en Noord-Amerika. Met zijn eigen landgenoten kon Bhagwan altijd slecht opschieten, niet in hett minst door zijn - zacht gezegd - asociale opvattingen over de armoe in India. Schandalen De klad kwam vooral in de bewe ging na de schandalen rond Bhag wan in de Verenigde Staten. Daar had de commune zich in 1981 geves tigd toen de 'ashram' (leefgemeen schap) in India steeds vaker in bot sing was gekomen met de Indiase autoriteiten. In de woestijn in de staat Oregon was in korte tijd een goed geoliede leefgemeenschap, Rajneeshpuram, opgebouwd, die goeddeels zelfvoorzienend was. In duizendtallen gingen de boeken, brochures en geluidscassettes met werken van de goeroe over de we reld. In tal van (voornamelijk wes terse) landen werden kleinere leef gemeenschappen gesticht. Ook Nederland kende vele tien tallen ashrams. Dat de aanhang van de grote meester kleiner was dan de vele publiciteit deed vermoeden, had er mee te maken dat de volge lingen steevast in rode kleding over straat gingen en een 'mala' (ketting) met een foto van Bhagwan om de hals droegen. Onderlinge ruzie en conflicten met de Amerikaanse autoriteiten over frauduleuze handelingen (on der meer schertshuwelijken), leid den tot de ondergang van de hoofd vestiging in Oregon. Vooral het con flict tussen Bhagwan en zijn voor malige rechterhand Ma Anand Sheela trok de aandacht. Zij onthul de hoe luxe het leven was dat de In diase leermeester leidde op kosten van argeloze jongeren die door zijn toespraken gefascineerd werden. Bhagwan belandde korte tijd in de gevangenis en moest de VS ver laten. Terugkeer in India werd hem aanvankelijk onmogelijk gemaakt, zodat hij in zijn privévliegtuig de hele wereld overvloog op zoek naar Ook Nederland, dat in Amster- Bhagwan: Een simpel bestaan e r Rolls Royces. (foto e dam met de stichting Stad Rajneesh één van de drukst bezochte Bhag- wancentra herbergde, was even kandidaat om de Oosterse meester onderdak te bieden, maar de over heid stak daar tot woede van de sa- nyassins een stokje voor. Het argu ment van de Nederlandse regering wa6 dat Bhagwan met zijn onver bloemde uitspraken over beroemd heden als de paus, moeder Teresa en politieke leiders ons land in pro blemen zou kunnen brengen. Verlichting Ondanks zijn manie voor Rolls Roy ces leidde Bhagwan zelf een vrij simpel bestaan. Vrijwel dagelijks gaf hij urenlange lezingen en deed hij dat niet, dan kreeg vrijwel nie mand hem te zien. Wanneer die pe riodes van stiltes ophielden, wisten alleen zijn naaste medewerkers. Vanwege zijn allergieën werd Bhag wan tot in het absurde afgeschermd van de buitenwereld. De 'leer' die Bhagwan verspreidde, bestond uit een mengeling van Boeddhisme, Taoïsme en Hindoeisme, maar had als belangrijkste kenmerk dat zij in geen enkel vakje was in te delen. De bekendste aanhangers die Bhagwan in Nederland had. waren de psychiater Jan Foudraine, Ram ses Shaffy, Albert Mol, George en Anke Groot van de cabaretgroep Don Quishocking en voetbaltrainer Atte Bouma. Van de Bhagwanbe- wèging is in Nederland weinig meer overgebleven. Atte Bouma zei twee jaar geleden dat de visie van Bhagwan altijd iets voor enkelingen zal blijven. Van een leer of een beweging wilden de sannyasins eigenlijk niets weten. "Ieder van ons heeft zijn eigen rela tie tot de meester, daar hebben an deren niets mee te maken. Eigenlijk is het heel simpel, Bhagwan zegt niets anders dan 'verbeter dé we reld, maar begin bij jezelf'. De goe roe bood zijn aanhang steun bij het bereiken van het stadium van 'ver lichting', onder meer door toepas sing vah meditatietechnieken. BELGRADO (AP) - Aan de vooravond van een cruciaal congres van de Joegoslavische communistische partij heeft de regering gisteren plannen aangekondigd om het in de grondwet verankerde communistische monopolie te schrappen. Het Joegoslavische leger, dat politiek veel invloed heeft, heeft echter laten weten tegen invoering van een meer-par tijenstelsel te zijn. Vice-premier Zivko Pregl zei giste ren op een persconferentie dat zijn regering binnenkort amendemen ten op de grondwet in het parle ment zal indienen, waardoor een eind wordt gemaakt aan alle verwij zingen naar de leidende rol van de communistische partij en waardoor hét kiesstelsel zal worden her vormd. "Wij vinden dat geen enkele politieke organisatie of partij in de grondwet thuis hoort", aldus de vice-premier. Pregl voegde hieraan toe dat de wetsvoorstellen, waarmee een basis wordt gelegd voor een meer-par tijenstelsel en vrije verkiezingen, nader zullen worden uitgewerkt tij dens een speciale kabinetsvergade ring op 25 januari. Hij voorspelde dat de nieuwe wetten begin maart dit jaar door het parlement zullen worden goedgekeurd. Het Centraal Comité was gisteren bijeen voor de laatste voorbereidin gen voor het partijcongres van van daag. Het comité besloot dat de tijd gekomen is dat de partij zichzelf hervormt om meer op één lijn te ko men met het streven naar democra tie, zo berichtte het Joegoslavische persbureau Tanjug. Er werd al ver wacht dat op het partijcongres ver klaringen zouden worden opgesteld over onder meer vrije verkiezingen en het recht van burgers om politie ke partijen op te richten. In een gisteren door de Joegosla vische pers afgedrukte verklaring van het opperbevel van de strijd krachten werd gesteld dat het leger geen voorstander is van een meer- partijenbestel en het "gedachten- goed van het socialisme niet wenst te verlaten". Daaraan werd toege voegd dat de strijdkrachten het ont staan van een pluralistische demo cratie niet in de weg willen staan "als een meerderheid van de com munisten zich daartoe uitspreekt". De verklaring van de legertop kan het partijcongres vandaag onder grote druk zetten om niet al te voortvarende beslissingen te ne men. Het leger in Joegoslavië heeft grotere politieke invloed dan in enig ander land van Oost-Europa. Meer dan 95 procent van de leden van de legerstaf zijn lid van de partij en militairen zijn in alle federale en regionale partij- en bestuursorga nen sterk vertegenwoordigd. Een van de redenen voor de ferme taal van de legertop is gelegen in het feit dat de strijdkrachten bij afschaffing van het partijmonopolie al hun poli tieke macht in een klap kwijt zijn. LONDEN - Met een extra mis, een kaarsenoptocht en een onopmerke lijk interview van de aartsbisschop van Canterbury voor de BBC-radio werd in Groot-Brittannie herdacht dat drie jaar geleden de speciale af gezant van de Anglicaanse Kerk, Terry Waite, in Libanon werd ont voerd. Na de opschudding van de eerste weken is de stilte rondom Waite oorverdovend. door Lia van Bekhoven Niemand weet of de Amerikaan nog in leven is, wie zijn ontvoerders zijn, waar hij gevangen zit en waar om. Voor ieder persbericht dat Wai te gedood zou zyn is er wel een dat dat tegenspreekt. Familieleden van de ontvoerde geestelijke herhaal den gisteren te geloven "in de kracht van het gebed". Terwijl het ministerie van buitenlandse zaken nog steeds het geloof aanhangt dat er met terroristen niet onderhan deld dient te worden. De publieke belangstelling voor Waite en twee andere Britse gegij zelden die nog langer vastzitten, is minimaal. In tegenstelling tot Frankrijk, West-Duitsland en de Verenigde Staten waar pressie op de regering leidde tot vrijlating van gijzelaars, worden de Britse autori teiten slechts tot actie gemaand door een handvol vrienden en fami lieleden. De verontwaardiging van het eerste uur is omgeslagen in on verschilligheid. Die houding lijkt in het verlengde te liggen van de lage prioriteit die premier Thatcher en de Foreign Of fice de gijzelingskwestie toeken nen. Leden van de pressiegroep van een van de gegijzelden "De vrien den van John McCarthy" spreken van een opzettelijk doodzwijgen. Het beleid geen deals te sluiten met terroristen wordt gezien als een ex cuus voor niets doen. De regering zegt te vrezen dat on derhandelingen met terreurgroe pen tot nog meer ontvoeringen zul len leiden. Maar de feiten wijzen het tegendeel uit. Van de negen landen wiens burgers werden gegijzeld en later vrijgelaten, zijn zes landen van kidnappers vrij gebleven. Terwijl van Groot-Brittannië dat zelfs geen toenadering zoekt tot Waite's bewa kers, acht maanden geleden nog een burger in Bayrut ontvoerd werd. Husseini belaagd in gerechtsgebouw TEL AVIV (GPD) - De Palestijnse leider Faisal al-Husseini is gisteren in een gerechtsgebouw in Jeruza lem aangevallen door twee Israëli sche rechts-extremisten. Het twee tal, leden van de Kach-beweging, stompte hem in het gezicht, be spuwde hem en schreeuwde racisti sche leuzen. De twee aanvallers konden in de commotie die na het incident ontstond ongestoord het gebouw verlaten. Husseini kreeg la ter in het gebouw te horen dat de politie hem vier dagen voor verhoor zal vasthouden. door Ad Bloemendaal De Palestijnse leider is aangehou den op beschuldiging van het on derhouden van contacten met een vijandige organisatie, het verlenen van diensten aan die organsatie en het helpen van een plaatselijke groep Palestij nen in het kader van de opstand. De politie wil Husseini uitgebreid verhoren en vroeg de rechter giste ren om een detentieperiode van vijf tien dagen. Maar deze vond vier da gen voldoende omdat de verden kingen van de politie zijn gebaseerd op verklaringen van een verdachte die al gevangen zit. Het gaat om een inwoner van Oost-Jeruzalem die van plan zou zijn geweest samen met anderen een terreuraanslag uit te voeren in Israël. Hij zegt negen honderd gulden van Husseini te hebben ontvangen voor de aankoop van uniformen. Husseini ontkent dat hij iets met de zaak te maken heeft. De Verenigde Staten hebben gis teren scherp geprotesteerd tegen de arrestatie van Husseini. De woord voerster van het Witte Huis Marga ret Tutwiler zei dat "zulke maatre gelen het vertrouwen van de Pales- tijnen in het vredesproces onder graven en bijdragen aan het wan trouwen dat tussen Israël en de Pa- lestijnen bestaat". Gorbatsjov herhaalt voorstel voor eind aan kernproeven MOSKOU (Rtr/AFP) - Sovjet-presi dent Michail Gorbatsjov heeft zijn in het verleden gedane voorstel om alle kernproeven te beëindigen gis teren herhaald. Hij zei dat een der gelijke stap, waartoe de Verenigde Staten zich tot nu toe niet bereid hebben getoond, de wereldvrede zal bevorderen en het bedreigde milieu gunstig zal beïnvloeden. Gorbatsjov maakte zijn opmer kingen tijdens een gesloten zitting van de milieu-conferentie van de Verenigde Naties in Moskou. "Ik spreek opnieuw de bereidheid van de Sovjetunie uit om definitief te stoppen met kernproeven, op elk moment, vooropgesteld dat de VS dat ook doen", aldus Gorbatsjov. De VS menen tot nu toe dat kern proeven van vitaal belang zijn voor het op een hoger peil brengen van hun nucleaire raketsystemen. Gorbatsjov zei voorstellen te steunen van de Europese Gemeen schap om een bureau op te richten dat zich inzet voor de milieubelan gen. Hij suggereerde de oprichting van een "Groene.Kruis"-organisa- tie, die regeringen kan bijstaan in geval van een milieuramp. Volgens de Sovjet-president verdient het Zuidpoolgebied bijzondere aan dacht en moeten er gezamenlijke in spanningen worden geleverd om de Zwarte Zee, de Middellandse Zee en de Donau te reinigen. Hij erken de dat Moskou in het verleden ern stige fouten heeft gemaakt die tot ecologische problemen hebben ge leid. Etiopië stemt toe in beperkt voedseltransport ADDIS ABEBA (Rtr/ANP) - De Etiopische regering heeft een groep kerkelijke hulporganisaties toe stemming gegeven voor een voed seltransport naar de noordelijke provincie Tigray waar honderddui zenden Etiopiers met honger be dreigd worden. De provincie is in handen van de verzetsbeweging Ti- grees Volksbevrijdingsfront. Het hoofd van de Relief and Rehabilita tion Commission (RRC) van de Etiopische regering maakte don derdagnacht bekend dat de RRC een akkoord heeft gesloten met het Joint Relief Partnership (JRP) om langs militaire doorgangsroutes voedsel naar Tigray te brengen. Vice-voorzitter zou overstappen naar Oostduitse SPD ADVERTENTIE

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 5