Roemenen
lynchen
Securitate
Kijk,
kelderrestanten
bij Gall Gall.
Scepsis over Ierland als EG- voorzitter
China heft staat van beleg op plein Hemelse Vrede op
'Zeer verhit' gesprek over
etnische kwestie Bulgarije
Taiwan krijgt
geen fregatten
van f rankrijk
Grensverkeer
Azerbajdzjan
wordt vrijer
Israël ziet nog weinig in plan-Baker
WOENSDAG 10 JANUARI 1990
BUM.
PAGINA 5
Opnieuw zware straffen bij processen
BUKAREST (UPI/AP/AFP/DPA/Rtr) - De Roemenen ne
men ondanks het begin van de processen tegen de Securita
te in sommige delen van het land het recht in eigen hand.
Volgens het Roemeense dagblad Adevarul lynchen met na
me in Transsylvanië knokploegen provinciale functionaris
sen en leden van de geheime politie Securitate, en terrorise
ren ze hun verwanten. "Er vinden nu veel executies plaats
zonder proces die doen denken aan de dictatuur", aldus de
krant.
Minister van binnenlandse zaken va, de belangrijkste gevangenis in
generaal Mihai Ghitac zei op deze de hoofdstad Bukarest. Volgens
berichten slechts dat sommige een officier was het al drie dagen
Transsylvaniërs op een "extremisti- lang onrustig nadat bekend was ge-
sche wijze" hadden gedemon- worden dat ongeveer honderd kort-
streerd en dat er inmiddels extra po- gestrafte gevangenen amnestie zou-
litie naar deze provincie, waarin ook den krijgen. De zwaardere crimine-
de stad Timisoara ligt, is gestuurd, len vielen uit woede over het uitblij-
De processen tegen voormalige ven van amnestie voor henzelf daar-
Ceausescu-getrouwen in het op de bewakers aan. Ceausescu-
Oostroemeense Sibiu leverde giste- aanhangers zitten overigens niet ge
ren opnieuw zware straffen op. Een vangen in Jilava, maar op het hoofd
militair tribunaal veroordeelde bureau van politie in Bukarest.
officieren tot 12,5 jaar cel. Li-
Timisoara
Het is inmiddels nog onduidelijk
wie op 15 december het bevel heeft
gegeven voor het bloedbad in Ti-
Minister Mihai Ghitac 1
viu Vanga, chef van de militie
Cisnadie (een plaatsje vlak bij Si
biu) en diens ondergeschikte Aurel
Marcu waren beschuldigd van het
schieten op betogers op 21 decem
ber. Daarbij waren twee doden en
verscheidene gewonden gevallen.
Er staat nog een onbekend aantal klaarde gisteren dat Ceausescu's
processen op stapel. vrouw Elena dat bevel heeft gege-
Silviu Brucan van het Front voor ven (Ceausescu was op dat moment
Nationale Redding maakte gisteren op staatsbezoek in Iran), maar vol-
bekend dat de voorlopige Roe- gens het dagblad Adevarul heeft
meense regering volgende week diens zoon Nicu dat bevel gegeven,
een ontwerp-grondwet en ontwerp-Ghitac zei dat Elena had bevolen
kieswet publiceert. De ontwerp- dat er met tanks moest worden in-
kieswet zal in rondetafel-gesprek- gereden op zwangere vrouwen en
ken met de nieuwe politieke partij- kinderen, nadat ze was opgebeld
en besproken worden. In elk geval door commandanten die zeiden dat
krijgen alle partijen toegang tot de ze het vuur niet konden openen om-
media voor een eigen verkieZings- dat er vrouwen en kinderen onder
campagne.
Het Roemeense leger heeft giste
ren ingegrepen bij onlusten in Jila-
- Soldaten marcheren op het Plein
de demonstranten
ïd kort
Mandela
Adevarul daarentegen houdt Ni-
colae's 39-jarige zoon Nicu verant
woordelijk. Het dagblad beroept
zich daarbij op notulen van tele
foongesprekken die Ceausescu's
zoon, die partijleider was in de regio
Sibiu, had met leiders van de partij
en Securitate in Timisoara. "Van nu
af zijn we in staat van oorlog", hield
Volgens de officiële Zuidafrikaanse hij de Securitate voor, en gaf op-
radio is het "slechts een kwestie van dracht "zonder waarschuwing te
tijd" voordat, de vrijlating van ANC- schieten". Nicu Ceausescu werd op
leider Nelson Mandela wordt be- 22 december gearresteerd. Hem
kendgemaakt. In het dagelijks com- wacht waarschijnlijk een zeer lange
mentaar, dat doorgaans de mening gevangenisstraf, omdat het nieuwe
van de regering weerspiegelt, werd bewind de doodstraf heeft afge-
vanmorgen gezegd dat Mandela op schaft,
humanitaire gronden wordt vrijge
laten, en omdat hij kan helpen de
omstandigheden te creëren voor
politieke onderhandelingen. Hoe
wel de autoriteiten er het zwijgen
toe doen', is in Pretoria
PEKING (AP/DPA/Rtr) - China
heeft gisteren officieel de staat van
beleg opgeheven voor het Plein van
de Hemelse Vrede in Peking, waar
de democratiseringsbeweging in ju
ni op bloedige wijze door het leger
werd onderdrukt.
De opheffing lijkt hoofdzakelijk
een symbolisch gebaar om het ver
trouwen a
De opheffing van de staat van be
leg is waarschijnlijk voornamelijk
bedoeld voor de Verenigde Staten,
in het westen te herwin- Een westerse diplomaat in Hong-
nen, dat na 4 juni onder meer lenin- kong bracht de opheffing al in ver
gen opschortte. Want tegenover de band met het omstreden bezoek dat
opheffing staat het besluit van de de Amerikaanse nationale-veilig-
Chinese regering om, als reactie ..op heidsadviseur Brent Scowcroft in
van de gedeeltelijk al doorgevoerde naar de hoofdstad gehaald, maar die werden onderdrukt, is vrijgelaten,
stappen tot hervorming van het po- hebben zich zoveel mogelijk uit het Dit heeft een vriend van hem ge-
litieke systeem waarvan scheiding zicht gehouden. zegd. Gao Xing kwam zo'n drie we-
i wezenlijk Een Chinese politieke activist die ken geleden vrij nadat hij bijna zes
in juni gearresteerd was omdat hij maanden had vastgezeten in een ge-
een leidende rol gespeeld had in de vangenis in de buurt van Peking, de
demonstraties voor democratise- hoofdstad, aldus zijn vriend Hou
ring die uiteindelijk door het leger Dejian maandag.
het ineenstorten van regeringen
het oostblokj overheidsfunctiona
rissen scherper te controleren om
hen aan de juiste (partij)lijn te hou- de staat
den. Zo worden op de ministeries cember,
weer partijgroepen,
king vernomen.
De beslissingsbevoegdheden de universiteiten
gaan van de ministeries weer terug schenen pamfletten
naar het secretariaat van de partij.
Dit
december aan Peking bracht.
Volgens Chinese zegslieden was
de regering oorspronkelijk van plan
beleg op te heffen in de-
lar werd dat uitgesteld
Pe- vanwege de val van de Roemeense
leider Ceausescu. Aan verschillen-
Peking ver-
larin Ceause-
de Chinese leiders werden
PARIJS (GPD/AFP/DPA) - Frank
rijk ziet af van de levering van zes
fregatten aan Taiwan na zware druk
van China. De Chinese regering had
bij het Franse ministerie van bui
tenlandse zaken ernstig geprotes
teerd tegen het contract voor de
3200 ton metende schepen van de
Lafayette-klasse. Peking be
schouwt Taiwan als een Chinese
provincie, en elke wapenverkoop
aan Taiwain als inmenging in bin
nenlandse aangelegenheden.
Met het contract, waarmee zo'n
vier miljard gulden is gemoeid, leek
Frankrijk af te stevenen op een re
gelrechte confrontatie met China.
De landen hebben al bonje omdat in
de Franse hoofdstad een organisa
tie van Chinese dissidenten is ge
vestigd die daar hun toevlucht
zochten na het neerslaan van de de
mocratische beweging in Peking.
Volgens waarnemers hebben de
Fransen nu bakzeil gehaald ook om
de Chinezen zover te krijgen dat zij
volgende week in Parijs deelnemen
aan overleg over Cambodja, maar
dat kon niet worden bevestigd. Chi
na steunt de Rode Khmer, de sterk
ste Kampucheaanse guerrillabewe
ging die de laatste dagen successen
in haar strijd tegen het Kampuche
aanse regeringsleger heeft geboekt.
Nederland had in 1980 een soort
gelijke aanvaring met China na de
levering van twee onderzeeërs aan
Taiwan. Peking verlaagde voor en
kele jaren het niveau van de diplo
matieke betrekkingen met Den
Haag.
MOSKOU (Rtr/AFP) De regering
van Azerbajdzjan heeft beloofd het
grensverkeer tussen de Sovjetunie
en Iran te vergemakkelijken. De
Azerbajdzjaanse partijleider Dja-
zilov heeft het ministerie van bui
tenlandse zaken gevraagd de zaak
snel te regelen met de Iraanse dele
gatie die momenteel in Moskou is
om over de zaak te praten.
De regering komt daarmee tege
moet aan de eis van islamitische
Azeri's in Azerbajdzjan die hun fa
milie en geloofsgenoten in Iran wil
len bezoeken. "Het is zoals de situa
tie tussen de DDR en de Bondsre
publiek", aldus een partijfunctiona
ris. Ook wordt een deel van de
grenszone veranderd in landbouw
gebied. Islamitische Azeri's hebben
aan de Sovjet-zijde van de grens al
een enkele honderden meters brede
strook land langs de grensrivier de
bezit genomen en zijn al be
te ondertekenen.
dat de beslissing eind deze maand TEL AVIV (GPD) - Als Amerika Is-
of begin februari, bij de opening van raël niet wil garanderen dat de PLO
het parlement, wordt bekendge- buiten een vredesproces wordt ge
maakt. houden, zal Israël' een andere weg
pnr: .jk moeten zoeken die leidt tot verkie-
«LPU&teiiiijiv zingen in de bezette gebieden. Dat
Oostenrijk heeft de beschuldigin- zei Israëls minister van buitenland
gen van Amnesty International se zaken Moshe Arens gisteren over
over de hardhandigheid van de poli- de pogingen van zijn Amerikaanse
tie in Oostenrijk overdreven ge- collega James Baker om een vre-
noemd. "De regering gaat er vanuit desproces in het Midden Oosten tot
dat het probleem over aanvallen stand te brengen.
i of mishandeling door politie-'
ken
stellingen niet beperkt is tot Oos
tenrijk, maar ook voorkomt in ver
gelijkbare landen", aldus een ver
klaring van het ministerie van bin
nenlandse zaken.
Wapens
Het Britse ministerie van defensie
financiert 77 onderzoeksprojecten
aan universiteiten die zouden kun
nen bijdragen aan de fabricage van
verboden bacteriologische wapens,
aldus de Britse omroep "Channel
Four". In één instituut zou ook on
derzoek gaande zijn naar.de midde
len waarmee het land zich zou kun
nen verdedigen tegen een aanval
met bacteriologische wapens. Een
woordvoerder van het ministerie
verklaarde dat de onderzoekspro
jecten alleen maar de verdediging
tegen een aanval met bacteriolo
gische wapens dienen.
Neergeschoten
Een ex-werknemer van Rank-Xer-
ox in Frankrijk heeft gisteren de di
recteur van de Franse vestiging
neergeschoten na een gijzelingsac
tie. De directeur is ernstig gewond
in een ziekenhuis opgenomen. De
dader is gearresteerd. De man was
tegen de middag het kantoor in Put-
eaux bij Parijs binnengedrongen,
eiste een ontslagpremie en nam de
directeur, de personeelschef en drie
werknemers mee als gijzelaar onder
bedreiging met een karabijn. Toen
de politie dinsdagavond ingreep,
schoot de man de directeur neer, die
met ernstige verwondingen in een
ziekenhuis werd opgenomen.
Russische invasie
De invasie van Tsjechoslowakije in
1968 heeft aan 72 burgers het leven
gekost, aldus een officieel rapport
van de algemeen-procureur dat gis
teren verscheen. Volgens het onder
zoek raakten hierbij ook 266 men
sen ernstig gewond. Het rapport
verscheen nadat vele burgers brie
ven hadden geschreven naar de al
gemeen-procureur waarin gevraagd
werd een onderzoek in te stellen
naar de ware toedracht van de ge
beurtenissen in augustus 1968.
Arens i
pre:
mir lieten gisteren blijken dat
niet veel vertrouwen meer hebben verhezen
in het plan-Baker. Shamir sprak
van "fundamentele meningsver
schillen" met de VS. Vandaag ver
gadert hét Israëlische kabinet over
de toekomst van het plan-Baker. De de Verenigde Staten in Washington jaar al 300.000
Palestijnse 'minister' van buiten
landse zaken Farou Khadoumi zei
gisteren dat de VS ongeschikt zijn
als vredestichter vanwege de on
voorwaardelijk steun van dat land
Israël, terwijl volgens diploma-
hoop op een doorbraak begint te
Het was de bedoeling dat deze
maand de ministers van buiten
landse zaken van Israël, Egypte i
bijeen zouden komen om voorbe
reidingen te treffen voor een in Cai
ro te houdert Palestijns-Israëlische
dialoog. Maar de verschillen van in
zicht zijn zo groot dat de Amerika-
SOFIA (AP/Rtr/ANP) - Leiders
van de communistische partij en de
oppositie hebben gisteren een vol
gens waarnemers "zeer verhit" ge
sprek gevoerd met vertegenwoordi
gers van de Slavische en Turkse
minderheden over de etnische on
lusten die de democratisering i:
vaar brengen. Afgelopen zondag Turkse nationalistische pers m
dreigden Bulgaarse demonstranten zelfs een plan voor een invas
met een algemene staking als het Bulgarije werd besproken. Bulga- naburige republiek Armenië,
herstel van de rechten voor de Turk- rije voelt zich met zijn tien miljoen geschil over een stuk land ten
se minderheid niet worden terugge- inwoners niet opgewassen tegen grondslag lag.
draaid. het veel grotere Turkije (55 miljoen In de Azerbajdzjaanse hoofdstad
Gisteren overlegden in Kuwayt inwoners) dat al eerder op Cyprus Bakoe hebben duizenden demon-
de ministers van buitenlandse za- de daad bij het woord voegde om stranten het aftreden van de rege-
Turkije en Bulgarije. In "de rechten van een moslim-min- ring geëist vanwege het volgens hen
genheid is, maar stelde tevens
een niet-aanvalsverdrag te sluiten Arak
de Slotakte van Helsinki gonnen met ploegen. Zij
van het hele, 17.000 hectare stuk
grond langs de bijna 800 km lange
Sommige Bulgaren achten met grens met Iran akkerland wordt. Al
tame een niet-aanvalsverdrag eerder was gemeld dat aan de onlus-
noodzakelijk door publicaties in de ten in het grensgebied van Azerba
jdzjan, en in de door islamieten be
woonde enclave Nachitsjevan
anderhalf miljoen .derheid te beschermen". Turkije veel te gematigde optredenln de Ar-
5 er alleen al vorig wil een verdrag over allerlei prakti- meense enclave Nagorny-Kara-
aar Turkije vlucht- sche aspecten van de emigratie en bach. Ze eisten dat Nagorny-Kara-
ten vanwege de door de voormalige remigratie van Bulgaarse Turken, bach onder direct bestuur komt van
leider Zivkov in gang gezette ge- zoals de voorwaarden voor gezins- hun republiek en besloten groepjes
dwongen assimilatie. De Bulgaarse hereniging en garanties voor de vrijwilligers op te richten die
minister Boyko Dimitrov vertelde rechten
zijn Turkse collega Mesut Yilmaz in de moslims
Jitschak Sha- ten in Washington Baker zelf ook de zinloos is geworden.
vinden dat die conferentie diplomatieke bewoordingen dat de
kwestie een binnenlandse aangele-
Bulgarije blijven-
Turkse afkomst.
Volgens de officiële Bulgaars on
derzoekscommissie is er inmiddels
voldoende materiaal verzameld te
gen Todor Zivkov voor een proces
wegens corruptie. De onderzoeks
commissie maakt volgende week
haar bevindingen officeel bekend.
de enclave worden gestuurd "voor
het herstel van de soevereiniteit van
Azerbajdzjan over deze regio", al
dus gisteren Radio Moskou. Een be
zoek van de Opperste Sovjet aan
Stepanakert, de hoofdstad van Na-
gorny-Karabach, kon gisteren vol
gens de staatstelevisie niet door
gaan wegens schotenwisselingen.
BRUSSEL Zal de Europese trein
op dezelfde snelheid blijven rijden
nu er een andere machinist is geko
men? Dat vragen vele EG-functio-
narissen zich af hu Ierland voor een
halfjaar het Europese estafettestok
je van Frankrijk heeft overgenomen
en vrijwel alle EG-activiteiten on
der Iers voorzitterschap zullen
staan.
door
Hans de Bruijn
De EG-landen zien het elk half
jaar wisselende voorzitterschap van
de Gemeenschap steevast als een
middel om hun stempel op de Eu
ropese politieke gebeurtenissen te
drukken. Maar dat lukt niet altijd.
De EG is een echte gemeenschap
geworden waarin één land niet
meer de baas over de elf anderen
kan spelen.
Een voorzitter van de EG pro
beert de politieke besluitvorming te
sturen, bemiddelt in conflicten en
draagt voorstellen aan. Maar de be
sluiten vallen in gemeenschappe
lijkheid. En het blijkt, en dat is niet
verrassend, dat grote landen als EG-
voorzitter nogal eens succesrijke,
zijn dan de kleintjes.
Ambitieus
Velen vragen zich af of de Ierse pre
mier Charles Haughey wel in staat
is dit 'momentum' te bewaren. Am
bitieus is hij. Haughey wil van het
voorzitterschap een stuk Ierland-
promotie maken. En een stuk Haug-
hey-promotie, zeggen zijn critici,
die hem nogal eens grootmoeds-
waan aanwrijven.
Haughey, nu bijna vijf jaar pre
mier, wil de geschiedenis ingaan als
de politicus die Ierland omhoog
heeft gestoten in de vaart der volke
ren. Hij is een populist van de natio
nalistische beweging Fianna Fail,
en een heel andere figuur dan de be
dachtzame christendemocraat Gar
rett Fitzgerald die hem voorging.
Maar Haughey tobt ook met zijn
gezondheid en is bezig aan zijn
laatste jaren in de politiek. Vandaar
wellicht de behoefte nu een 'klap
per' te maken. De Ierse regering
heeft het EG-voorzitterschap dan
ook bijna on-Iers grootscheeps aan-
de 279 besluiten die geno- gepakt, daarbij profiterend van de
dan bijzondere situatie in Europa van
dit moment. Toen de Europese
Commissie afgelopen weekeinde
een werkbezoek aan Dublin bracht
de onderwerpen
Charles Haughey: ambitieus.
door 1
men moeten worden
de helft de EG-ministerraad
passeerd.
De Fransen wisten door behendig
manoeuvreerwerk moeizame kwes-
Daarom is het wat ondankbaar ties als de Europese controle op gro- komende half jaar te praten,
voor de Ieren om Frankrijk te moe- te fusies, de richtlijn die het vrije Europa en Haughey al niet van
ten opvolgen. Het Franse voorzit- bankieren mogelijk moet maken en beeldbuis te krijgen. Er war
terschap in het tweede deel vah een verdere liberalisering van het overal Europese plechtigheden
1989 is zonder twijfel een succes ge- Europese goederenvervoer door de zelfs een speciaal 'Europees cc
weest. Vooral door de grote-invloed vaak zeer verdeelde EG-minister- eert'
en de Europese gezindheid van pre- raad te loodsen,
sident Mitterrand zijn het afgelopen En natuurlijk schreeuwden de ge-
halfjaar voor de EG cruciale beslis- beurtenissen in Oost-Europa
singen gevallen.
Het proces om van de EG
(h)echte economische en monetaire het bijeenroepen van een extra EG-
unie te maken, is een nieuwe, naar topconferentie in Parijs. Zijn nau-
het lijkt onomkeerbare fase inge- we banden met bondskanselier Hel- 0
gaan. Over de vrije Europese bin- mut Kohl, een sleutelfiguur inzake december, zoveel veranderd dat het
nenmarkt ('1992') viel het recor- wat in Oost-Europa gebeurt,
daantal van veertig besluiten, waar- pen vruchten af.
de beroemde Ierse pop
groep U2.
Er zullen zich nog tal van kansen
aandien voor Haughey om zich te
i reactie van de EG. Mitterrand profileren. Hij begint al met het bij-
heeft daar alert op ingespeeld met eenroepen van een spoedberaad
van de ministers van buitenlandse
zaken over Oost-Europa. Daar is
sinds de vorige bijeenkomt, medio
Oost-Europa zal als een rode
draad door het Ierse voorzitter
schap lopen. Maar ook andere be
langrijke kwesties moeten worden
aangepakt. Zo zal dit half jaar de
weg vrijgemaakt moeten worden
voor de zogenoemde intergouver
nementele conferentie over de eco
nomische en monetaire unie, die
eind dit jaar moet beginnen.
Harmonisatie
Andere lastige dossiers zijn de har
monisatie van de btw-tarieven en
accijnzen. Dat is een van de grote
struikelblokken voor de Europese
eenwording, niet in het minst door
de houding van de Ieren zelf, die on
willig zijn hun hoge btw-tarief van
25 procent aan die van de meeste
andere EG-landen aan te passen.
Haughey heeft zelf al maanden
geleden aangekondigd dat hij het
Ierse EG-voorzitterschap in het te
ken van 'het milieu' wilde zetten.
Een modieus thema, dat wel past bij
het imago van Ierland als 'het groe
ne eiland'. Ware het niet dat juist
Dublin vaak dwarsligt als in de EG-
raad strengere milieurégels worden
voorgesteld.
De Brusselse EG-diplomatie be
gin dus met nogal wat scepsis aan
dit halfjaar onder Ierse leiding. De
Ierse EG-diplomaten hebben zel
den indruk gemaakt, en het valt te
verwachten dat Dublin zeker als het
om de internationale politiek gaat
nog veel zal leunen op de Franse
voorgangers, die daarin gepokt en
gemazeld zijn.
Bovendien is Ierland een van de
armste landen van de Gemeen
schap, dat sinds het in 1973 lid werd
vooral de hand heeft moeten ophou
den. En ook in de Gemeenschap
van de twhalf is economische macht
nog altijd synoniem met politieke
macht.
ADVERTENTIE
Wie wat van wijnen weet, weet dat kelder
restanten de moeite van een bezoekje waard
zijn. Wij raden u dan ook aan snel even bij uw
Gall Gall te gaan kijken. Daar staan nu veel
wijnen voor verrassend kleine prijzen met
10% korting. Houders van onze wijnklanten
kaart krijgen zelfs 20%. Een goede reden om
ook kaarthouder tè worden.
Restanten t/m 31 januari.
