TV10 had eerder moeten kiezen
NABIJ
Afghanistan na oorlog grote heroïneproducent
'Kerk in leer bij
luehtverkopers'
REPORTAGE
Voorzitter Eenhoorn van kabelexploitanten na ondergang Van den Ende
Gereformeerde Kerk
Valkenburg 50 jaar
Hoogleraar
Van Gennep
overleden
WOENSDAG 10 JANUARI 1990
GEESTELIJK LEVEN
PESHAWAR - De al 11 jaar
durende burgeroorlog in Af
ghanistan heeft voor een on
verwacht bijverschijnsel ge
zorgd: Het moslimland is
uitgegroeid tot een van de
belangrijkste opium- en he-
roïneproducenten in de we
reld. De oorlog, die nog
steeds grotendeels op het
platteland wordt uitgevoch
ten, heeft de landbouw ver
woest. De Afghaanse boe
ren, die van oudsher al over
een veldje papaver beschik
ten, hebben de teelt van deze
grondstof voor opium en he
roïne daarom nu uitge
bouwd tot een miljoenenbe-
drijf.
door
Bryan Wilder/AP
Voor verbouw van papaver is
geen rijke grond en niet veel water
nodig en de plant gedijt nog op
stukken land. waar het bewate-
ringsstelsel helemaal kapot is ge
bombardeerd. Uit de kleverige sub
stantie van de kleurige bloem wordt
opium gewonnen. De ruwe opium
wordt in drugsfabriekjes in het
bergachtige grensgebied met Pakis
tan verwerkt tot heroïne in poeder-
vorm.
Volgens drugsdeskundigen is
zo'n 80 procent van de heroïne in
Europa momenteel afkomstig uit
Afghanistan. Het aandeel op de
Amerikaanse heroïnemarkt is ge:
stegen tot een kwart. De Britse
hulporganisatie Afghan Aid luidde
afgelopen juni de noodklok en heeft
intussen een programma op poten
gezet om de boeren in de Afghaanse
verzetsregio's weer aan te zetten tot
de teelt van hun gebruikelijke ge-
De Sovjettroepen verlieten vorig jaar Afghanistan, maar daarmee is nog
lang geen einde aan de problemen van het land gekomen. Niet alleen vech
ten het Afghaanse regeringsleger en het verzet tot op de dag van vandaag bruikt uit Afghanistan.
Vooral Pakistan, dat als belang
rijkste doorvoerland van de Af
ghaanse heroïne naar het westen
fungeert, ondervindt steeds meer
overlast van de drugshandel. Verle
den jaar werd ruim 6200 kilo heroï
ne in beslag genomen tegen in 1980
nog geen 450, zegt Khalim Dilkhan
van de Pakistaanse narcoticabriga
de.
Ook steeds meer Pakistanen ra
ken verslaafd aan heroïne. Tot voor
kort was heroïnegebruik in Pakis
tan een onbekend verschijnsel,
maar momenteel telt het moslim
land al meer dan een miljoen ver
slaafden. "In tien jaar tijd is het
drugsprobleem, vooral in de steden,
verduizendvoudigd", zegt Dilkhan.
Over het aantal verslaafden in Af
ghanistan zelf bestaan geen cijfers,
maar aangenomen wordt dat de
troosteloosheid van de burgeroor
log ook vele honderdduizenden Af-
ghanen aan de drugs heeft ge
bracht.
Mujahedien
De Afghaanse heroïne-industrie
heeft niet alleen een hoge vlucht
kunnen nemen door de anarchie,
die door de burgeroorlog op het
platteland ontstond. Door het op
treden van de Turkse regering en
het islamitische bewind van Iran te
gen de drugsproduktie in hun lan
den ontstond behoefte aan nieuwe
produktiegebieden.
onverbiddellijk verder, ook zijn veel Afghanen overgeschakeld op de papa
verteelt. Momenteel komt viervijfde van de heroïne die in Europa wordt ge-
de Pakistaanse grensstad Pes-
Vrijwel alle papaverteelt
treert zich in de gebieden die in han- hawar.
den zijn van de mujahedien, de strij
ders van het Afghaanse moslimver- Ook in de VS wordt intussen de
zet. Het landbouwareaal in die ge- ernst van de situatie ingezien. Het
bieden, waar vroeger vooral graan Amerikaanse Congres heeft 12,5
werd verbouwd, is het zwaarst ge- miljoen dollar beschikbaar gesteld
troffen door de beschietingen
soortgelijke ondersteu-
bombardementen van de burger- ningsactie voor boeren als Afghan
oorlog. "Belangrijkste probleem is Aid. Het hulpprogram, dat een loop
dat het stelsel van irrigatiekanalen tijd heeft van drie jaar, staat onder
is verwoest. Het gemak van de pa- auspiciën van het bureau voor ont-
paverteelt is, dat die maar heel wei- wikkelingshulp (AID) dat samen-
nig water nodig heeft", zegt Peter werkt met de Amerikaanse narco-
Rees, coördinator van Afghan Aid ticabrigade.
door
René T'Sas
VOORBURG TV10 had, om te kunnen overleven, in een
vroeger stadium voor een buitenlandse constructie moeten
kiezen. "Het was duidelijk dat het wachten op de 'koninklij
ke weg' een zaak van lange adem zou worden. Ik heb al ge
ruime tijd geleden tegen de men'sen van TV10 gezegd: ik
weet niet hoe lang jullie financiële polsstok is, maar die
moet wel erg lang zijn om de komende periode te kunnen
overbruggen. En dat is ook wel gebleken. Ik denk dat ze
eerder hadden moeten kiezen", aldus drs. H.B. Eenhoorn,
voorzitter van de vereniging van kabelexploitanten Vecai,
na het roemloze einde van de commerciële zender van Van
den Ende.
werken, dus ik denk dat we er in
goed overleg uitkomen. Maar dat
neemt niet weg dat de opheffing
van TV 10 voor de exploitanten te
leurstellend is en dat het in financië
le zin ook een vermindering van de
gedachte inkomsten betekent".
Volgens Eenhoorn is het moeilijk
te zeggen of TV10 en Veronique
naast elkaar hadden kunnen be
staan. "Dat had de tijd wel geleerd.
Maar nu is het niet de zender met de
beste programmering die heeft
overleefd, maar diegene die de bes
te juridische constructie heeft geko
zen. Het aanbod is nu niet mee be
paald door de kijkersmarkt maar
door archaïsche juridische regeltjes
die tot doel hadden een muur rond
Nederland te bouwen".
Kabel
De rijksoverheid, zo meent Een
hoorn, doet er goed aan zich niet
langer te bemoeien met het kabel
aanbod. "De kabel moet helemaal
vrij zijn zodat we zelf, aan de hand
van een behoefte-onderzoek, het
pakket kunnen aanpassen en zo ge
varieerd mogelijk houden. Het rijk
heeft vijftien jaar geleden niet in de
De kabelexploitanten luidden na
het contract tussen Joop van den
Ende en RTL-Veronique, waarbij
Van den Ende voor ongeveer 120
miljoen gulden drie jaar lang pro
gramma's levert aan de deze 'bui
tenlandse' commerciële zender, de
nooklok. Ze hadden met Esselte na
mens TV10 overeenkomsten geslo
ten over de doorgifte van TV 10 en
hebben daarvoor inmiddels inves
teringen gedaan. De kabelexploi
tanten zouden door het niet-door-
gaan van TV10 vijf miljoen gulden
schade lijden.
Eenhoorn daarover: "Er waren
twee soorten contracten. Sommige
zouden vervallen wanneer TV 10
niet zou uitzenden, bij de andere
verplicht Esselte zich ertoe voor een
vervangend, gelijksoortig program-
ma-aanbod te zorgen. Als dat niet
lukt kan ik me voorstellen dat Es
selte voorstelt een afkoopsom te be
talen. Tot nu toe hebben we met Es
selte altijd prima samen kunnen
aanleg van kabelnetten willen in
vesteren. Gemeenten en particulie
ren hebben de risico's genomen. Er
is een prima netwerk uitgebouwd
en er wordt nog steeds geïnves
teerd. Op het moment dat zich nu al
lerlei interessante zenders aanbie
den gaat de overheid bepalen wat
we wel of niet mogen doorgeven.
Dat vind ik heel treurig."
Kabelexploitanten moeten hun
eigen koers kunnen bepalen, zo
vindt Eenhoorn, mede omdat er op
het moment ook een "levendige
handel" in kabelnetten is ontstaan.
"Gezien de toekomstige ontwikke
lingen kon de kassa best eens gaan
rinkelen in deze sector. In Duits
land wordt voor miljarden geïnves
teerd in de aanleg van kabelnetten.
En er opereert al een groot Fins be
drijf dat overal in Europa netten op
koopt".
Keuze
Om in te kunnen spelen op de be
hoeften zouden de kabelexpoitan-
ten, naast een basispakket, ook uit
gebreide 'pluspakketten' moeten
aanbieden en zouden abonnees ook
de mogelijkheid moetenhebben
om individueel voor bepaalde zen
ders te kiezen, zo meent de Vecai-
voorzitter. "Technisch is dat best te
realiseren. Het kost vrij veel geld
maar ik denk dat we daar naar toe
moeten".
Eenhoorn ontkent niet dat forse
investeringen voor kleine exploi
tanten problemen kunnen opleve
ren "maar we werken er hard aan
om te komen tot regionale kabelbe
drijven. Dat is ook makkelijk bij on
derhandelingen met programma
aanbieders. Bovendien geeft het je
meer mogelijkheden bij het opzet-
Van den Ende bij de presentatie
diensten op het ter
rein van het data-verkeer".
Dat proeven met het aanbieden
van een goedkoop en een duurder
programmapakket in een aantal ge
meenten niet zo'n succes is gewor
den, is volgens Eenhoorn niet onlo
gisch. "Men dacht: er zijn mensen
met weinig geld en die moeten we
een goedkoop basispakket bieden.
Wat bleek nu? Veel mensen met een
minder hoog inkomen kiezen toch
voor het uitgebreide pakket. Be
jaarden of werklozen kijken vaak
veel tv en willen dus toch een groot
aanbod. Misschien is het beter om,
als je toch verschillende pakketten
wil, te zorgen voor meer individuele
keuzemogelijkheden".
Om te voorkomen dat de kabel
abonnee in de toekomst met forse
prijsverhogingen wordt geconfron
teerd moeten de exploitanten voor
extra inkomsten kunnen zorgen, zo
stelt Eenhoorn. "Dat kan wanneer
hen, via een aanpassing van de me
diawet, de mogelijkheid wordt ge
boden om programma's in te kopen
of door te geven met daarin een aan
tal 'blanco' minuten. Die minuten
kan de exploitant dan verkopen aan
regionale adverteerders. Ik denk
dat daar een markt voor is. Exploi
tanten kunnen eventueel voor de
advertentiewerving een organisatie
opzetten, samen met de regionale
dagbladpers."
Europa
In Nederland kan best een discussie
worden gevoerd over het mogelijke
aantal commerciële zenders, maar
dat neemt niet weg dat in de toe-
e'publieke omrooepen zo fantastisch, grandioos en ge-
GPD)
komst vooral Europese commercië
le zenders van groot belang zullen
worden, zo zegt Eenhoorn.
"Daarbij zullen in verschillende
landen dezelfde programma's te
zien zijn, van commentaar voorzien
of ondertiteld in de taal van het
land. We zullen kleine publieke na
tionale omroepen houden en mis
schien nog een enkele commerciële
landelijke omroep, maar daarnaast
komen er grote Europese commer
ciële omroepen die allemaal op
doelgroepen gericht zullen zijn. Ik
ben ervan overtuigd dat kabelex
ploitanten een belangrijke rol kun
nen vervullen om dat op den duur
voor elkaar te krijgen".
Volgens Eenhoorn is een evolutie
waarbij het televisie-aanbod wordt
gedomineerd door (commerciële)
regionale zenders enerzijds en in
ternationale zenders anderzijds, on
afwendbaar. "Of een zender succes
kent hangt af van de kijkers. Kun je
geen kijkers aan je binden, dan ver
lies je je adverteerders. Maar dat
hoort bij de vrije ontwikkeling van
de markt. Een komen en gaan van
zenders, dat vind ik helemaal geen
punt. Als er maar een kleine publie
ke omroep blijft, gefinancierd door
belastinggelden of omroepbijdra
gen. Ik behoor niet tot de denkers
die zeggen: wat op de vrije markt
ontstaat deugt niet. Er wordt vaak
verwezen naar de Verenigde Staten
maar het is absoluut niet zo dat daar
alleen kwalitatief slechte televisie
te zien is, integendeel. Nederlan
ders zijn vaak zo hautain, maar zijn
onze publieke omroepen zo fantas
tisch, grandioos en gewild?".
Ds. Boomsma looft 'lef humanisten
DALFSEN (ANP) De kerken zouden het lef van het Hu
manistisch Verbond moeten hebben en eenzelfde 'verkoop
techniek' als de humanisten. Ze moeten alleen geen lucht ver
kopen zoals het Humanistisch Verbond doet.
Dit zei ds. P. Boomsma, lid van
het gereformeerde synodebe-
stuur, gisteren op de conferentie
van de Evangelische Alliantie te
Dalfsen.
"Het enige waarin de humanis
ten iets voorstellen, is hun ver
kooptechniek", aldus de predi
kant uit Apeldoorn. "Het getuigt
van durf, als je met een onnozel,
uit de kluiten gewassen clubje
van 20.000 mensen half Neder
land kunt doen geloven datje alle
buitenkerkelijken vertegenwoor
digt".
Volgens Boomsma, oud-direc
teur van de Youth for Christ, mis
sen kerken het lef om uit te ko
men voor hun boodschap. "Er
heerst een enorme verlegenheid
met wat ons is toevertrouwd, ter
wijl de kerk als grootste vrijwilli
gersorganisatie wel degelijk iets
te bieden heeft. De kerk weet al
leen, haar boodschap niet te bren
gen". Een stap in de goede rich
ting is volgens Boomsma de op
richting van het Interkerkelijk
Media Instituut, waarvoor de ge
reformeerde synode onlangs
25.000 gulden beschikbaar stelde.
EN VER
"Geloven wij zelf wel in ons ar
tikel", zo vroeg de predikant, die
zijn toespraak toespitste op de op
bouw van de geloofsgemeen
schap. "Een voorganger op de
kansel die meent wat ie zegt, is al
een heel stuk gemeenteopbouw".
In de ogen van Boomsma is de
ideale geloofsgemeenschap opge
bouwd uit allerlei kleine groepen.
In navolging van anderen noem
de hij deze 'ABC-kringen', waar
activiteiten, bezinning en contact
wekelijks op het programma
staan.
Wil deze droom van Boomsma
ooit uitkomen, dan moet er eerst
een einde komen aan de 'tirannie'
van de volle kerkelijke agenda's
en vergaderschema's die geen
ruimte laten voor rust, bezinning
en gebed. Ook zullen de "uiterma
te' taaie kerkelijke structuren"
vervangen moeten worden door
dynamischer
VALKENBURG - Het gebouw
van de Gereformeerde Kerk in
Katwijk aan den Rijn werd een
halve eeuw geleden te klein. Bo
vendien was de afstand vanuit
Valkenburg een behoorlijk onge
mak. Vooral omdat vrijwel nie
mand een auto had en fietsen op
principiële bezwaren stuitte.' Re
denen genoeg om op 1 januari
1940 een eigen kerk in Valken
burg te institueren en dat feit
wordt dezer dagen herdacht.
Ter gelegenheid van het jubile
um heeft de part-time voorganger
van gereformeerd Valkenburg,
de oud-vlootpredikant drs. S. Oe-
gema uit Oegstgeest, een gedenk
boek geschreven over de geschie
denis van de kerk.
Hij verhaalt hoe de katheder en
een Statenbijbel door dominee H.
Meijering van Katwijk aan den
Rijn beschikbaar werden gesteld,
terwijl uit die plaats ook de beno
digde stoven, kussens en bijbels
kwamen. De nieuwe, gemeente
zelf leverde een orgel en een
doopbekken, terwijl collectezak
jes, kapstokken en een vergader
tafel voor de kerkeraadskamer
zelf werden gemaakt.
LEIDEN - Prof. dr. F. O. van Ge
nnep uit Leiden is gisteren na een
kort ziekbed op 63-jarige leeftijd
overleden. Van Gennep doceerde
sinds 1979 vanwege de Hervorm
de Kerk praktische theologie.
Vorig jaar kwam hij volop in
het nieuws door een publikatie
waarin hij de lichamelijke opstan
ding van Jezus ontkende. Dat ver
oorzaakte een storm van protes
ten. Er kwamen diverse verzoe
ken om een tuchtprocedure te
starten, maar de provinciale kerk
vergadering Zuid-Holland achtte
dit in oktober vorig jaar onnodig.
Binnenkort zou Van Gennep
door het hele land spreekbeurten
houden, om zijn standpunt toe te
lichten.
De hoogleraar was voor zijn be
noeming in Leiden tien jaar lang
rector van het hervormd theolo
gisch seminarium in Doorn. Hij
begon in 1951 als hulpprediker in
Den Haag, was vervolgens werk
zaam in Maarssen en werd in 1962
predikant in Leidschendam.
Van Gennep publiceerde onder
meer 'Mensen hebben mensen
nodig' (1972), waarin hij een lans
brak voor homoseksuelen in de
kerk, en 'De terugkeer van de ver
loren Vader' (1989), over de nood
zaak voor de moderne mens om
zich op God te richten.
De begrafenis vindt zaterdag
plaats. Vanaf tien uur is er gele
genheid tot condoleren in de
Hooglandse Kerk.
Zoals zoveel gebouwen raakte
kerkzaal De Vries aan de Sluis-
steeg, zwaar beschadigd tijdens
de meidagen van 1940. Onder an
dere met hulp van de omliggende
kerken kwam in de maanden
daarna het gereformeerde leven
in Valkenburg weer op gang.
De Vrijmaking leverde vier jaar
later de volgende klap voor de
jonge gemeente. Ook dominee J.
Rijneveld, sinds 1942 verbonden
aan de kerk, ging mee in de Vrij
making. Evenals de eigenaar van
de zaal. Uiteindelijk werd het zo
geregeld dat beide gemeenten na
elkaar van de zelfde ruimte ge
bruik maakten.
In de naoorlogse jaren, zo be
schrijft Oegema, werden door de
Gereformeerde Kerk diverse po
gingen ondernomen om een ei
gen kerk te bouwen. Uiteindelijk
was het in 1949 zover. Een nieu
we, eigen pastorie werd in 1960 in
gebruik genomen, terwijl in 1973
de deuren opengingen van de ont
moetingsruimte het 'Trefpunt'.
Zoals uit het boek van Oegema
blijkt, kreeg de kerk in de afgelo
pen decennia met de gebruikelij
ke kwesties te maken: variërend
van de slechte opkomst tijdens de
middagdienst tot het Samen op
Weg-proces. De contacten met de
hervormden'zijn na moeizame ja
ren tamelijk intensief. Oegema
schrijft bijvoorbeeld dat het aan
tal kanselruildiensten werd opge
voerd, "om praktische, meer dan
uit 'samen-op-weg-redenen'
De jublileumviering van de Ge
reformeerde Kerk, nu. met zo'n
550 leden, begint vrijdag met
bowlen en toneel voor de jeugd,
zaterdagmiddag is er feest voor
de kinderen en daarna een reünie
voor (oud-)gemeenteleden. Zon
dag zijn er twee herdenkingsdien
sten: 's morgens gaan drs. J. C. de
Raadt (oud-predikant van Val
kenburg) en Oegema voor, en 's
avonds oud-predikant dominee
H. Rooze.
Ook de Gereformeerde Kerk
(vrijgemaakt), ongeveer 170 zie
len groot, besteedt aandacht aan
het jubileum. Op vrijdagavond 26
januari vindt een feestelijke
avond plaats, met als hoofdbe
standdeel een declamatorium.
Dominee R. Heida zal in zijn pre
diking, een week eerder, ook aan
het 50-jarig bestaan aandacht
schenken. Het is tevens de bedoe
ling dat er een eenvoudig boek
werkje zal worden gemaakt.
CGB-contactblad. Confessio
neel Gereformeerd Beraad (CGB)
zal zich de komende tijd zorgvul
dig onthouden van standpunten
in politieke en maatschappelijke
kwesties. Dit betoogt CGB-voor-
zitter ds. R. van den Berg in het
eerste nummer van het CGB-con
tactblad, dat vier keer per jaar
gaat verschijnen. Het CGB wil het
gereformeerd karakter van de Ge
reformeerde Kerken in Neder
land versterken. Het bestuur
heeft zich de afgelopen tijd uit
voerig bezonnen op de vraag, wel
ke strategie de beste kansen biedt
om die doelstelling te bereiken.
Daarbij is vastgesteld, dat geen
getto-mentaliteit moet worden
gekweekt. Het CGB wil mensen
via geschriften en gesprekken
waarschuwen voor de bedenkelij
ke koers die de Gereformeerde
Kerken volgens hem varen.
Beroepingswerk
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Boskoop, Middelharnis,
Nieuwerkerk (Zéeland) en Scherpen-
zeel G. J. van Aalst Benthuizen.
