Uitvoerend comité
Roemenië benoemd
Turkije en Özal zijn rijp voor eigen perestrojka
Geheimzinnigheid rond bezoek Botha
Leger: land onder controle
Nicaragua haalt uit naar
VS na moord op nonnen
Securitate gooide bommen
om Ceaueeseu te bevrijden
Bulgaren protesteren tegen
rechten voor etnische Turken
Shamir ontsloeg Weizman niet
uit vrees alternatieve regering
'N ENKELTJE
ZEVENDE HEMEL?
DONDERDAG 4 JANUARI 1990
BUKAREST (GPD/AP/AFP/UPI/Rtr) - De voorlopige regering van Roemenië, het Front
voor Nationale Redding, heeft gisteren een uitvoerend comité benoemd dat naar het zich
laat aanzien de meeste regeringsmacht krijgt. Dat meldt het Roemeense persbureau
Rompres. Het leger zegt de situatie in het land geheel onder controle te hebben. Enkele
duizenden leden van de Securitate zijn uitgeschakeld of gearresteerd, al moet de bevol
king volgens onderminister van defensie en chefstaf Vasile Ionel nog wel rekening hou
den met aanvallen van nog niet gepakte agenten, in Sibiu zou gisteren nog zijn geschoten
tussen Securitati en inwoners.
NEW YORK (AP/Rtr) - Nicaragua
heeft gisteren in een brief aan de se
cretaris-generaal Peres de Cuellar
van de Verenigde Naties geprotes
teerd tegen de moord afgelopen
maandag op twee nonnen in Nicara
gua. Daarbij raakten een Ameri
kaanse bisschop en een derde non
gewond. In een felle aanval richting
de VS zei president Daniel Ortega
dat de Amerikaanse regering "ver
antwoordelijk is voor deze misdaad
omdat zij de Contra's betaalt om de
ze misdaden te begaan".
De door de VS gesteunde Con
tra's zijn als de daders van de aan
slag aangewezen. Maar de militaire
leider van de Contra's,. Enrique Ber-
mudez, zei in Miami te betwjfelen of
Contra's verantwoordelijk zijn. De
Verenigde Staten hebben de moord
op de nonnen gisteren veroordeeld
en zullen de hulp aan de Contra's
verminderen als blijkt dat zij de da
ders zijn.
Alhoewel de Amerikaanse rege
ring niet uitsluit'dat de rebellen de
dood van de vrouwen op hun gewe
ten hebben, houdt de Amerikaanse
regering liever nog een slag om de
arm. Volgens een woordvoerder
van het ministerie van buitenlandse
zaken heeft de regering van Nicara
gua nog geen enkel bewijs geleverd
voor haar beschuldiging dat de non
nen zijn gedood bij een aanval van
de Contras.
Nicaragua heeft gisteren de Vere
nigde Naties een spoedzitting van
de Veiligheidsraad gevraagd over
de bestorming van de woning van
de Nicaraguaanse ambassadeur in
Panama door Amerikaanse troe
pen.
Die zitting zou volgende week
maandag moeten worden gehou
den. De organisatie van Amerikaan
se staten (OAS) zal de kwestie mor
gen bespreken.
Behalve het uitvoerend comité
heeft Roemenië ook een kabinet,
dat wordt geleid door premier Petre
Roman. Het Front voor Nationale
Redding heeft echter- meer macht
en benoemt de premier. Roman is
niet opgenomen in het elf leden tel
lende uitvoerend comité waarvan
interim-president Ion Ilieuscu voor
zitter is. Het comité wordt verde?
geleid door eerste viee-voorzitter
Dumitru Mazilu, de vice-voorzitters
Cazimir Ionescu en Carol Kiraly en
secretaris Dan Martzian. Mazuli was
een vooraanstaand criticus van het
regime van Ceausescu. Voor de Ver
enigde Naties stelde hij een rapport
op over schendingen van de men
senrechten in Roemenië en werd
hiervoor in 1987 onder huisarrest
Iliescu heeft gisteren1
ministeries aan het kabinet toege
voegd. De ministers, wier namen
nog niet bekend zijn, krijgen het be
heer over geologie, mijnen, post en
communicatie en buitenlandse han
del. Ook is een president van de
bank voor buitenlandse handel be
noemd.
Generaal Vasile Ionel zei gisteren
dat er bij de bloedige revolutie 196
officieren en onderofficieren zijn
gedood en 450 gewond geraakt. Hij
kon niet zeggen hoeveel soldaten en
burgers zijn gesneuveld. Wel her
haalde hij de beschuldiging dat er
gedurende de 24 jaar durende heer
schappij .van Ceausescu zeker
60.000 mensen zijn omgekomen.
BUKAREST (Rtr) - Eenheden van de Securitate hebben twee dagen lang
verwoede aanvallen uitgevoerd op'de kazerne waar Nicolae Ceausescu en
zijn vrouw Elena werden vastgehouden voordat ze na een geheim proces
werden geëxecuteerd. Dat heeft politie-commandant Cornelius Diaman-
descu gisteren op de Roemeense televisie verklaard. Volgens Diamandes-
cu voerde Securitate zelfs bombardementen uit op de kazerne bij Buftea,
iets ten noorden van Bukarest.
De politie-commandant gaf gisteren bijzonderheden over de aanhou
ding van de Ceausescu's na hun vlucht op 22 december uit Bukarest. Twee
politiemannen uit Tirgovisté troffen bij een graanschuur in het 35 kilome
ter verder gelegen Cimpulung een opgewonden groep burgers aan: de
Ceausescu's zaten in de schuuT. De agenten gingen naar binnen en maakte
het paar wijs dat zij hen kwamen helpen. Waarop het tweetal vrijwillig in
de politie-auto stapte.
In plaats van naar Tirgovisté reden de politiemannen echter naar Buka
rest, stopten een paar kilometer buiten de stad, camoufleerden de auto in
een bos en wachtten tot het donker werd. Daarna werden de Ceausescu's
naar de kazerne bij Buftea gereden en overhandigd aan de leger-autoritei-
ten.
Beide politiemannen maakten de bombardementen van de Securitate,
die lucht had gekregen van de verblijfplaats van de Ceausescu's, op de ka
zerne mee. "Op een gegeven moment werd zelfs gevreesd voor het gebruik
van gifgassen", aldus Diamandescu. De Ceausescu's werden 's nachts
steeds rondgereden in zwaar bewapende voertuigen om een eventuele be
vrijdingsactie te bemoeilijken.
Roemenië heeft ongeveer een maand de tijd om een formeel verzoek bij
Zwitserland in te dienen om rekeningen van de familie Ceausescu te blok
keren. Roemeense ballingen in het westen hebben gezegd dat ex-presi
dent Nicolae Ceausescu en zijn familie goud tot een waarde van 800 mil
joen gulden bij Roemeense banken gedeponeerd hebben.
President Iliescu en premier Ro
man hadden gisteren een ontmoe
ting met de Franse parlementsvoor
zitter en voormalig premier Laurent
Fabius, die na het gesprek aankon
digde dat zijn land "onmiddellijke
steun en hulp aan de opbouw van
Roemenië ?al geven". Fabius zei dat
Roman "niet erg gelukkig was" met
de westerse berichten dat de Roe
meense bloedige revolutie van te
voren al was gepland. Zowel Ro
man als Iliescu wees de berichten
met klem van de hand.
Ionel ontkende dat het leger een
staatsgreep had beraamd om Nico
lae Ceausescu ten val te brengen, al
voordat de 'protesten tegen het be
wind in december begonnen. "Het
Roemeense leger heeft niets voor-
bereid om de revolutie te starten.
De revolutie is het werk van het
volk", aldus Ionel.
De generaal zei dat er geen bewij
zen zijn dat de Securitate verster
king kreeg van huurlingen uit het
Midden- of Verre Oosten. Ook sprak
hij berichten tegen als zouden
30.000 leden van de Securitate hun
toevlucht hebben gezocht in bun
kers in de Karpaten. Ionel sprak
verder tegen dat militairen van het
reguliere leger hebben geschoten
op demonstranten in Timisoara,
waar de opstand begon. Dat was
volgens hem het werk van geïnfil
treerde Securitati.
De nieuwe minister van toerisme
Mihai Lupoi maakte gisteren be
kend dat Roemenen voortaan vrij
naar het Westen mogen reizen. Er
worden nieuwe wetten opgesteld*
maar het kan wel nog wat tijd ver
gen voordat de technische facilitei
ten om paspoorten uit te geven ge
reed zijn, voegde hij eraan toe.
KANGWONDO - Zuidkoreaanse militairen paraderen langs de 'Muur' die het land scheidt
sche buren. Noordkorea heeft voorgesteld de barrière weg te halen, een propagandastunt je volgens de regering
Seoul. (foto
Rechtbank VS
wijst schadeclaim
Lockerbie-ramp af
NEW YORK (AFP/Rtr) - Een federa-
le rechtbank in de Verenigde Staten
heeft gisteren een eis tot schadever
goeding afgewezen die was inge
diend door familieleden van slacht
offers van de vliegramp met een Pa-
nam-vliegtuig boven het Schotse
Lockerbie in 1988.
Volgens de indieners van de eis is
de ramp mede veroorzaakt door te
kortkomingen van Panam, die bete
re beveiligingsmaatregelen had
moeten treffen tegen een aanslag
door terroristen en de passagiers
had moeten inlichten over binnen
gekomen telefonische dreigemen
ten.
Rechter Thomas Platt zei dat er
geen sprake was van "opzettelijk
wangedrag van Panam-werkne-
mers". Na de afwijzing door de
rechtbank verklaarden advocaten
van de eisende partijen, die vele
tientallen miljoenen guldens scha
devergoeding verlangen, in hoger
beroep te zullen gaan.
Bij de ramp op 21 december 1988
kwamen 259 inzittenden van een
Panam-toestel door een bomaan
slag om het leven. Daarnaast verlo
ren 11 inwoners van het Schotse
de communisti- dorp Lockerbie, waar de brokstuk
ken van het vliegtuig neerkwamen,
het leven.
Hongarije zoekt voorzichtig contact met Zuid-Afrika
Buitenland kort
Ontslag
De Britse minister van arbeid Nor
man Fowlêr heeft gisteren om per
soonlijke redenen ontslag geno
men. Hij is onmiddellijk vervangen
door Michael Howard, die de post
van staatssecretaris voor milieu be
kleedde. De 51-jarige Fowler heeft
uitdrukkelijk verklaard dat zijn af
treden niets te maken heeft met me
ningsverschillen met premier Mar
garet Thatcher. Hij wil meer tijd be
steden aan zijn gezin.
Goudzoekers
De Braziliaanse regering is in dé
noordelijke deelstaat Roraima een
grote campagne begonnen om de
Yanomami-indianen te bescher
men tegen oprukkende goudzoe
kers. Sinds Roraima om 1970 wérd
ontsloten, zijn de Yanomami mas
saal slachtoffer geworden van door
blanken geïmporteerde zièktes.
Drugsvangst
Agenten van de Spaanse narcotica-
politie hebben 64 kilo cocaine in be
slag genomen en zes Colombianen
en drie Spanjaarden gearresteerd.
In de haven van Barcelona is 32 kilo
heroïne gevonden in een container
de afkomstig was uit Barranquila in
Colombia. Twee andere zendingen
van 20 en 12 kilo zijn eind december
al in dezelfde haven gevonden.
BUDAPEST (GPD) - De Zuidafri-
kaanse minister van buitenlandse
zaken Roelof 'Pik' Botha is gisteren
begonnen aan een tot op het laatste
moment geheim gehouden bezoek
aan Hongarije. Pas^enkele uren voor
zijn aankomst in Budapest werd het
nieuws door de Hongaarse radio be
kendgemaakt.
door
Hans Geleijnse
Het is voor het eerst dat een Zuid-
afrikaanse regeringsvertegenwoor
diger een lidstaat van het Warschau
Pact bezoekt. Volgens een woord
voerder van het ministerie van bui
tenlandse zaken zal Botha vandaag
met zijn Hongaarse collega Horn
praten. De Zuidafrikaanse regering
wil zich, zo heet het, informeren
over de ontwikkelingen in Oost-Eu
ropa en informatie geven over de si
tuatie in zuidelijk Afrika.
Hardnekkig werd ontkend dat dit
tweedaagse bezoek de inleiding
vormt voor het aanknopen van di
plomatieke betrekkingen met het
apartheidsbewind, maar uitgeslo
ten werd het evenmin. "Erkenning
van Pretoria is een zaak van de lan
ge termijn, waarover nog zeer veel
zal moeten worden gepraat", aldus
de woordvoerder.
De Hongaarse regering, zo wordt
onofficieel te kennen gegeven,
hecht grote waarde aan een onaf
hankelijke buitenlandse politiek,
die gedragen wordt door de wens
tot dialoog. Hongarije was het eer
ste Oostblok-land dat diplomatieke
betrekkingen met Israël en Zuid-
Korea aanknoopte.
Het bezoek wordt verder met de
grootste geheimzinnigheid omge
ven. Een Hongaarse radiojournalis
te werd een vraaggesprek met Bo
tha onmogelijk gemaakt. "Daarvoor
ligt dit bezoek te gevoelig", aldus
een zegsman van buitenlandse za
ken. Toegegeven wordt dat econo
mische contacten met het apart
heidsbewind mede als motief die
nen voor de aanwezigheid van Bo
tha in Hongarije.
Een andere reden is die van de
menselijke contacten. In Zuid-Afri
ka wonen ongeveer 15.000 Honga
ren. Tot nu toe was het hen pmk-
tiseh onmogelijk om Hongarije te
bezoeken, omdat Budapest het
apartheidsbewind negeerde. Maar
de Hongaarse radio meldde giste
ren dat nu een versoepeling van vi
sa-regelingen wordt gewerkt en dat
Hongaarse zakenlieden in Zuid-
Afrika naar mogelijkheden zoeken
om in hun geboorteland te investe-
SOFIA (AP/Rtr) - Duizenden inwo
ners van vijf stedén in Bulgarije
hebben gisteren geprotesteerd te
gen het besluit van de regering om
etnische Turken het recht te geven
hun moslim-naam te gebruiken en
andere discriminerende maatrege-*
len tegen deze bevolkingsgroep in
te trekken. Dit is bekendgemaakt
door het Bulgaarse persbureau
BTA.
Volgens BTA eisten betogers in
Plovdiv, Turgovishte. Shoumen,
Rousse en Smolyan dat het besluit
zou worden herzien. In een andere
plaats, Varna, werd echter gede
monstreerd ter Ondersteuning van
het regeringsbeleid. Het bestuur
•van de nationale vakbondsfederatie
riep de bevolking op de vrije keuze
van familienaam te steunen en een
einde te maken aan de sfeer van vij
andigheid.
Het Comité ter Verdediging van
Nationale Belangen, dat in de zuid
oostelijk gelegen stad Kurdjali
werd opgericht uit protest tegen het
vorige week genomen besluit om
een einde te maken aan het beleid
van gedwongen assimilatie, zei voor
vrijdag een "waarschuwingssta
king" te zullen organiseren als de
autoriteiten niet naar haar bezwa
ren willen luisteren.
Vijftig etnische Turken uit Bulga
rije zijn gisteren uit een Zweeds
vluchtelingencentrum verdwenen
om zich te onttrekken aan uitwij
zing die voortvloeit uit strenge nieu
we asielregels, die vooral in kerke
lijke kring veel verzet oproepen: De
vijftig, onder wie ettelijke gezinnen
met kinderen, hebben volgens de
politie in het zuidelijke Malmo een
vluchtelingenschip in de haven ver
laten kort voordat politiemensen
hen zouden ophalen om ze naar hun
vaderland terug te sturen. Zweden
maakte in december bekend dat het
niet langer opgewassen is tegen de
toestroom van asielzoekers en dat
het voortaan alleen nog mensen op
neemt die in hun vaderland bloot
staan aan wredè onderdrukking. De
vijftig vluchtelingen hebben van de
kerk opvang aangeboden gekregen
in een kerk in Malmo. Duizenden
vluchtelingen en hun sympathisan
ten hebben hun toevlucht gezocht
in ongeveer 20 kérken die als pro
test door geestelijken waren open
gezet.
Koop dan snel een staatslot en wie weet kunt u zeer binnenkort wel
iw koffers pakken. U heeft nog 3 dagen voor de verkoop van deze maand
sluit. U vindt de verkoopadressen in de Gouden Gids. Wacht niet, er is
immers geen mooier lot dan eèn staatslot.
GELUK IS NOG 3 DAGEN TE KOOP.
TEL AVIV (DPA/AFP) - Premier
Yitzhak Shamir van Israël heeft gis
teren tegenover zijn Likud-partij
toegegeven dat hij het ontslag van
minister van wetenschap Ezer
Weizman weer heeft ingetrokken
omdat hij wist dat zijn coalitiege
noot, de Arbeiderspartij, een alter
natieve regering kan vormen.
De woorden van de minister-pre
sident werden bevestigd door vice-
premier Shimon Peres van de Ar
beiderspartij. Voor de Israëlische
radio beaamde deze dat zijn partij
op dit moment in staat is een rege-
Partijleider Vietnam
treedt binnenkort af
HANOI (Rtr) - De Vietnamese par
tijleider Nguyen Van Linh zal bin
nenkort om gezondheidsredenen
aftreden. Volgens adjunct-redac
teur Bui Tin van de communisti
sche partijkrant Nhan Dan zal dat
gebeuren op een plenum van het
Centraal Comité dat na Tet (het
Vietnamese Nieuwjaar pp 27 janua
ri) wordt gehouden. Premier Do
Muoi wordt getipt als zijn opvolger.
ringscoalitie te vormen zonder het
Likud-blok. Volgens Peres kan de
Arbeiderspartij samen met de stem
men van de kleine religieuze partij
en "en de steun van links een kleine
coalitie vormen die beschikt over 62
van de in totaal 120 Knesset-zetels.
Maar Peres voegde eraan toe dat
hij er de voorkeur aan geeft de grote
coalitie met de Likud te handhaven
op voorwaarde dat het vredespro
ces wordt voortgezet. Op de vraag
hoeveel tijd hij de huidige regering
van nationale eenheid nog geeft zei
Peres: "Ik weet het niet. Het is een
kwestie van weken, of maanden".
De kleine coalitie is volgens hem
"een alternatief, niet meer".
De helft van de Israëliërs is voor
stander van onderhandelingen met
de Palestijnse Bevrijdingsorganisa
tie PLO. Twaalf procent zegt mis
schien en 37 procent niets van on
derhandelingen te willen weten.
Dat is de uitkomst van een repre
sentatieve opiniepeiling door het
onafhankelijke Israëlische dagblad
Hadashot. Zelfs 24 procent van de
Likud-stemmers (het rechtse blok
onder leiding van premier Yitzhak
Shamir) is vóór onderhandelingen.
Smokkel
De Russische geheime dienst KGB
heeft vorige maand een netwerk
ontmanteld van bedrijven die tita
nium, een metaal dat in de defensie
industrie wordt gebruikt, naar hét
Westen smokkelden. Het Moskouse
coöperatieve bedrijf "Godograf"
kreeg het titanium van een vlieg
tuigfabrikant in de hoofdstad.. Een
Letse coöperatie verkocht het
metaal door naar het Westen.
Politie
Functionarissen van het Westduitse
ministerie van binnenlandse zaken
en de politie praten morgen in Oost-
Berlijn met de Oostduitse autoritei
ten over de mogelijkheid van sa
menwerking in het politiewerk. Dit
is gisteren vernomen in officiële
bron in Bonn. Het overleg zal vooral
gaan over de gezamenlijke bestrij
ding van de criminaliteit en de han
del in verdovende middelen.
Laos
Het afgelopen jaar was een "nacht
merrie" voor het socialisme, maar
de regering van Laos blijft over
tuigd van de juistheid van de leer en
roept de bevolking op om de com
munistische partij te blijven steu
nen. In een uitzending van de
staatsradio, waarin kennelijk gerea
geerd werd op de gebeurtenissen in
Oost-Europa, werd gezegd dat de
"kapitalistische landën" met "ideo
logische en politieke" oorlogvoe
ring het socialistische systeem wil
len te ontmantelen.
ISTANBUL - Een recente spot
prent in het Turkse dagblad Milliyet
munt niet uit door goede smaak. We
zien Ceausescu en zijn vrouw tegen
de muur staan, voor het vuurpelo
ton. Helena zegt tegen haar man:
"Toen onze aanhang was gedaald
tot 21,80 had dat voor ons een waar
schuwing moeten zijn".
Alle Turkse lezers weten wat met
21,80 wordt bedoeld. Het was het
percentage dat de regerende Moe
derlandpartij ten deel viel bij de lo
kale verkiezingen van maart vorig
jaar, die golden als een nationale
krachtmeting. Volgens opinieon
derzoek is de partij sindsdien ge
zakt tot circa 14 procent en van de
derde naar de vierde positie.
door
Frans van Hasselt
In het parlement heeft de partij
nog alti,id de overweldigende meer
derheid die ze in november 1987 be
haalde met 36 procent van de stem
men. Premier Akbulut zegt tot 1992
te zullen aanblijven en Özal, die zich
in oktober door het parlement tot
president liet kiezen, kan die positie
nog tot 1996 bezetten.
Als om de karikaturist af te val
len, ging commentator Altan Oy-
men in hetzelfde
Milliyet fel tekeer tegen de rechtse
oppositieleider Demirel. Ook Démi-
rel had parallellen getrokken tussen
het einde van de Roemeense dicta
tor en de, volgens hem, snel nade
rende val van de Turkse president.
Hij noemt Özal nooit bij naam maar
duidt hem gewoonlijk aan met de
omschrijving "de bezetter van Can-
kaya" (het presidentiële paleis).
Oymen, zelf geen vriend vgn Özal,
noemt het onzinnig parallellen te
trekken tussen beide gevallen. In
Turkije bestaan nog altijd andere
middelen een regering ten val te
brengen, schrijft hij. Instituten als
vrije pers en parlement functione
ren, zij het gebrekkig.
Demirel bestrijkt 56 afgevaardig
den in het 450-koppige parlement,
dat niet het eeuwige leven heeft.
Waarom waren er van zijn partij
nooit meer dan drie tot vijf afge
vaardigden aanwezig bij de begro
tingsdebatten, waar de regering ook
kan worden bestookt, vraagt Oy
men bitter.
Kieswet
Natuurlijk is er een enorme afstand
tussen het ziekelijke regime van
Ceausescu en het bewind van Özal
dat, hoe men het ook wendt of
keert, langs parlementaire weg (in
clusief een curieuze kieswet waar
aan oppositieleider Inonu mede zijn
goedkeuring verleende) aan de
macht kwam en bleef. Toch is De
mirel niet de enige die komt met
speculaties over mogelijke reper
cussies van de Oosteuropese ge
beurtenissen op Turkije.
-Al voor de omwenteling in Roe
menië was de, overigens uitgespro
ken rechtse, commentator Rauf
Tamer, in de Tercuman gekomen
met een verzuchting: Komen wij
Turken nooit op straat? Scholen wij
nooit samen, voor welk doel dan
ook? Zelfs de demonstratie tegen
de onderdrukking van Turken in
Bulgarije trok slechts enkele tien
duizenden bezoekers. Waar blijven
de honderdduizenden van Leipzig
en Praag?
Degenen die zich zulke vragen
stellen hoeven niet alleen te denken
aan deze 'steden plus Timisoara en
Bukarest. Ook rechtse dictaturen
zijn recentelijk in Zuid-Korea en de
Filipijnen door de volksmassa's
verdreven. Toch is het anders in
Turkije. Özal, weliswaar niet het
toonbeeld van een democraat, is
geen dictator. Er zittên karikaturale
en onwezenlijke trekken in zijn
hang naar de macht, maar deze kun
nen in de pers aan de kaak worden
gesteld, zij het niet naar hartelust,
kranten kunnen worden aange
klaagd wegens "belediging van een
staatshoofd" en enorme geldstraf
fen oplopen. De pers blijft een uit
laatklep voor hilariteit over de ne
derlaag voor de Moederlandpartij
van Özal.
De pers schrijft ook veel over de
noodzaak van een 'perestrojka' voor
Turkije. Eigenlijk zou men van een
omgekeerde perestrojka moeten
spreken, waarop men hier zit te
wachten. De communistische par
tij, Turkije's oudste, is illegaal sinds
haar voltallige leiding kort na Ata-
turks machtovername in 1922 in de
Zwarte Zee, op weg naar Baku,
werd verdronken.
Gefolterd
Twee leiders van de huidige "Vere
nigde Communistische Partij",
Kutlu en Sargin, die in 1987 open
lijk naar Ankara terugkeerden, zijn
gefolterd en gevangen en hun. pro
ces is nu hun derde jaar ingegaan.
Maar sommigen van de partijgeno
ten zijn ongemoeid gelaten en on
langs werd op een persconferentie
in Istanbul aangekondigd dat de
partij haar activiteiten binnen Tur
kije in het openbaar gaat hervatten.
De artikelen 141 en 142 van het wet
boek van strafrecht, die zware straf
fen stellen op zulke activiteiten, zijn
nog geldig. De regering heeft echter
aangekondigd dat deze artikelen
"aan een brede nationale discussie"
zullen worden onderworpen.
De allerscherpste kantjes van het
taboe op communisme zyn er in
Turkije al met al af. Het zijn vooral
de gebeurtenissen in Oost-Europa
die maken dat er moed voor nodig
is, zich nu nog het etiket 'commu
nist' op te plakken.
De vraag is of de rechtse lokroep
van Demirel wel aanspreekt. Zijn
meetings trokken tienduizenden,
en na 'Bukarest' heeft hij verkon
digd ook een half miljoen op straat
te kunnen brengen tv en het "on
wettige regime" in An» ra. Als dat
al zo is, zal daar weinig politieke
overtuiging achter zitten. Turkije
ligt eerder wakker van de honger.
De koopkracht daalt nog steeds on
heilspellend, de inflatie van dit jaar
zal nauwelijks onderdoen voor die
van '89, de koude winter is nog niet
op haar hoogtepunt.
Explosies
Voedsel- of brandstofrellen lijken
lang niet meer ondenkbaar, en kan
men zich voorstellen dat het zulke
factoren zijn die tot massale explo
sies gaan leiden - factoren die ook in
Roemenië hun gewicht in de schaal
hebben gelegd. Het is niet onmoge
lijk dat Demirel een leidende kraéht
wordt van zo'n "volksbeweging"
maar zij zal ook het vaarwater kun
nen volgen van islamitische stro
mingen, die eveneens het getij mee
hebben in Turkije.
Ten slotte is er nog de militaire
factor. Regeringen met rechtse par
lementaire meerderheden werden
in Turkije door de legerleiding om
de tien jaar ten val gebracht: in 1960,
1971, en in 1980. De kalender heeft
natuurlijk geen magische macht.
Maar de vraag 'Haalt özal 1996?'
lijkt verre van ongerechtvaardigd.
