Supertanker getekend door Golf-oorlog
NABIJ
Olieramp bedreigt
vier miljoen vogels
SÏSÜSFS-S ïïïR£asjjs&=
Roemeense leger is één met de
'Heilig Land' wil
oude imago kwijt
iREPORTAGE)
PAGINA 2
WOENSDAG 3 JANUARI 1990
ROTTERDAM De Iraanse supertanker
Kharg-5, waaruit de afgelopen twee weken
voor de Marokkaanse kust zo'n zestigdui
zend ton ruwe olie is gestroomd, heeft begin
vorig jaar ook in Rotterdam voor grote pro
blemen gezorgd. Het schip bleek op belang
rijke punten niet te voldoen aan internatio
nale regels die gelden voor het vervoer van
voor het milieu gevaarlijke stoffen. In Rot
terdam weigerden de autoriteiten toestem
ming voor het lossen van het schip en is de
tanker direct doorgestuurd naar de dichtst
bij zijnde werf.
door Alexander Bakker
De Kharg-5 - maar ook haar zustersche
pen, alle eigendom van de Iraanse staatsre-
derij NTIC - ondervonden in Rotterdam pro
blemen omdat bleek dat zij niet waren aan
gepast aan de jongste maritieme veiligheids
voorschriften. De problemen deden zich
voor op de eerste reis van de schepen naar
Europa na een periode waarin zij waren in
gezet in de Perzische Golf tijdens de oorlog
tussen Iraq en Iran.
Lloyd's of London in Engeland, noch andere
autoriteiten durven een link te leggen tussen
de olievervuiling voor de Marokkaanse kust
en de mogelijk mindere staat van onderhoud
van de Iraanse tankers.
Vaststaat in ieder geval dat de Kharg-5 tij
dens de Golf-oorlog tenminste twee keer
zwaar is beschadigd. Volgens opgave van
Lloyd's is het schip op 24 december 1986
voor de eerste maal in ernstige problemen
gekomen na een aanval door Iraakse vlieg
tuigen. Dat gebeurde ten zuiden van het olie
eiland Kharg in de Perzische Golf. De
Kharg-5 meldde zware schade aan de machi
nekamer.
Zwaar beschadigd
Na reparatie raakte de supertanker op nage
noeg dezelfde plaats drie maanden later op
nieuw zwaar beschadigd. Ook dit keer was
de machinekamer het doel van een aanval
door Iraakse jachtvliegtuigen. Volgens
Lloyd's-woordvoerder Norman Hook is ook
na deze tweede beschadiging het schip gere
pareerd. De woordvoerder kon niets zeggen
over de algemene staat van onderhoud van
de Iraanse tankers. "Dat is natuurlijk infor
matie waar reders niet scheutig mee zijn"
Volgens woordvoerder Schmeltzer van
het gemeentelijk Havenbedrijf in Rotterdam
hebben de Kharg-5 en haar zusterschepen
eind 1988 en begin vorig jaar in de Maasstad
voor veel problemen gezorgd. Telkenmale
bleek bij aankomst in Rotterdam dat de tan
kers niet aan de internationale veiligheids
eisen voldeden.
De zeevarende Europese naties hebben in
een zogeheten memorandum of understan
ding (MOU) strikte afspraken gemaakt over
inrichting en uitrusting van met name tank
schepen. De afspraken zijn opgesteld na en
kele grote ongelukken met tankers, waarbij
grote hoeveelheden olie in het milieu terecht
zijn gekomen. In dit MOU is ook gesteld dat
schepen van landen die het memorandum
niet hebben ondertekend, toch aan de opge
stelde regels kunnen worden getoetst.
Dat laatste gebeurde ook in Rotterdam.
Zowel bij de Kharg-5 als haar zusterschepen
bleek voor de havenautoriteiten het voor
naamste probleem het niet functioneren van
de zogeheten inert-gas-installatie. Dit is een
installatie die ervoor zorgt dat voor het laden
of lossen in de tanks met olie ter beveiliging
een gasmengsel wordt gepompt. Dit gas
mengsel moet het gas, dat door de olie in de
tank wordt gevormd, neutraliseren. Bij de
Kharg-5 en haar zusterschepen bleek onder
meer die inert-gas-installatie niet te werken.
Het Havenbedrijf weigerde begin '89 het
schip - en een zusterschip - te lossen en
stuurde het door naar de scheepsreparatië-
werf Wilton-Fijenoord.
Die acties van de havenautoriteiten leidden
in Den Haag tot een klein politiek conflict
tussen Iran en Nederland. Het 'stilleggen'
van een supertanker kost de eigenaar im
mers zo'n honderdduizend gulden per dag.
Het conflict is door diplomaten in de kiem
gesmoord.
Volgens woordvoerder Schmeltzer van
het Havenbedrijf Rotterdam hadden tot vo
rig jaar de Iraanse autoriteiten het niet zo
nauw genomen met de veiligheidsvoor
schriften voor tankers. De Kharg-5 en haar
zusterschepen zijn volgens hem gedurende
de Golf-oorlog gebruikt als shuttle-schepen.
De tankers werden in de Perzische Golf in
gezet om meestal vanaf het olie-eiland
Kharg de ruwe olie veilig naar een plaats bui
ten de Golf te brengen. Daar werd de olie
dan overgepompt in andere tankers die de
olie naar onder meer Europa brachten.
"Natuurlijk nam men het niet zo nauw met
de shuttle-tanker", zegt Schmeltzer. "Die
tankers liepen in de Golf groot gevaar. Men
vond het kennelijk niet nodig om veel geld
aan veiligheidsmaatregelen uit te geven.
Overigens hebben wij in Rotterdam de in
druk dat het met de veiligheid aan boord van
de Iraanse tankers en met de naleving van
internationale maritieme afspraken sinds
vorig jaar stukken beter is gesteld".
Ruim vier miljoen Westeuropese water- en kustvogels worden
rechtstreeks bedreigd door de olieramp voor de Afrikaanse
kust bij Marokko. Vanaf eind januari tot half maart zullen deze
in Midden- en Zuid-Afrika overwinterende vogels langs de
kust naar de broedgebieden in Europa vliegen. Twee Marok
kaanse natuurgebieden aan de kust bij Casablanca en Rabat
zijn voor deze vogels van doorslaggevend belang om nieuwe
vetreserves aan te leggen op de duizenden kilometers lange
trekroute langs de Atlantische kust.
overwintering van Europese vogels
nauwelijks iets bekend.
Uit het Wiwo-onderzoek is geble
ken dat trekvogels als kluten, ple-
vieren, lepelaars, regenwulpen,
grutto's, steenlopers, tureluurs en
"Ook als de olie de kust niet be- °p
door
Jan Bengevoord
smeurt, dreigt
Europa nagenoeg volledig af
hankelijk zijn van fourageermoge-
bik van zeeduizendpotendie open- jd gassablanca, en
kele plaatsen in de bodem langs de Merrie.Zergu een wadachtie
kust voorkomen", aldus ornitho- Merrie zergu, een waaacntig
32 vierkante kilo-
met^^WO kilometer ten noonien
het Nederlands Instituut
Onderzoek naar de Zee (NIOZ) in
Den Burg, Texel, en lid van de
Werkgroep Internationaal Watervo
gel Onderzoek (Wiwo).
"Beide gebieden zijn de enige
lar vogels kunnen bijtanken op
ruim 3000 kilometer lange vlucht
Van'^1980 makten hij en andere vanaf Maumtanie naar het Euro-
leden van een werkgroep lange
pedities langs de Afrikaanse kust
om de trekroutes
en andere Europese broedvogels
pees vasteland. Het zijn kleine ge
bieden en daarom bijzonder kwets-
baar", aldus Piersma. Uitgerekend
iNeaenanase - jn
deze twee "achillispezen' op de
naar mtemationale vogeltrek mingJwerd|n geplaatst, worden
door de olie bedreigd.
Piersma verwacht dat als de olie
Schrijver Domokos, raad nationale redding, ziet geen bedreigingen
BUKAREST - "De vrees
van sommigen dat het leger
de macht in Roemenië zal
krijgen, is niet terecht. Het
leger heeft een belangrijke
rol gespeeld, maar de echte
revolutie is gemaakt door
jongeren en studenten. Het
leger heeft zich patriottisch
opgesteld en is diepgewor
teld in de revolutie. We zijn
ervan overtuigd dat het
nooit zal proberen van dat
pad af te wijken".
door
Runa Hellinga
De Roemeense (tot voor kort dis
sidente) schrijver Géza Domokos
maakt een levendige, maar ook ver
moeide indruk. Als lid van de Raad
van Nationale Redding is hij direct
bij alle genomen besluiten van de
afgelopen tijd betrokken geweest.
En hij heeft zeer zware dagen achter
de rug. De Raad werd op de dag van
de val van Ceausescu, 22 december,
opgericht om het ontstane machts
vacuüm te overbruggen en ver
vangt het ontbonden parlement.
De vertegenwoordigers van het
volk vormen een wat losse struc
tuur, waar zich nog steeds nieuwe
mensen uit alle geledingen van de
bevolking bij aansluiten: "De mees
ten van onze leden hebben aan de
revolutie deelgenomen en zeker de
helft is nog heel jong". Volgens
Domokos is de Raad feitelijk de
hoogste macht in het land, tot er in
april vrije verkiezingen worden ge
houden.
Hij is om die reden niet bezorgd
over het grote aantal voormalige
communisten dat nu in de nieuwe
regering zit. Het zijn volgens hem
allemaal mensen die zich uiteinde
lijk als dissident binnen de partij
hebben opgesteld en bovendien
zijn ze verantwoording schuldig
aan de Raad van Nationale Red
ding.
De situatie in Roemenie is inmid
dels min of meer stabiel, maar het
was aanvankelijk moeilijk werken
voor de raad. Om veiligheidsrede
nen moest steeds op verschillende
plaatsen worden vergaderd, en
vaak met een beperkt aantal leden.
"In de eerste dagen was het een
kleine, vaste groep die de besluiten
nam en de hele tijd bij elkaar bleef.
Zo'n grote raad die komt en gaat als
nu, was toen onmogelijk".
Razendsnel
De eerste vrije verkiezingen in Roe
menië zijn over vier maanden ge
pland. Dat lijkt razendsnel voor een
land waar behalve partijleden ei
genlijk geen mensen rondlopen met
enige politieke ervaring. Georgani
seerde politieke oppositie was im
mers onmogelijk in Roemenië. De
DDR en Tsjechoslowakije hebben
niet voor niets voor een wat gema
tigder tijdspad gekozen.
Het is inderdaad heel snel, geeft
Domokos toe: "Maar bij hen is spra
ke van een relatief geleidelijke om
wenteling die het mogelijk maakte
oude structuren over te nemen. Bij
ons gaat het om een echte revolutie,
die alle oude structuren in één keer
heeft vernietigd. Er is in Europa
geen revolutie zo snel gegaan sinds
de Franse revolutie, 200 jaar gele
den. Het is noodzakelijk, dat we alle
krachten, alle sociale organisaties
zo spoedig mogelijk kunnen reorga-
i als wel door volksbijeenkomsten liseringsplan is er verder e
Vijf partijen, inclusief zijn eigen
democratische Vereniging van
Hongaren in Roemenië, hebben in
middels het daglicht gezien. Hoe
die groeperingen bij de komende
verkiezingen propaganda moeten
maken, is overigens nog niet duide
lijk. De Raad van Nationale Red
ding heeft er in ieder geval geen
geld voor uitgetrokken. "Dat geld
zou uit donaties moeten komen en
uit de verkoop van kranten en boe
ken die vroeger verboden waren",
zegt Domokos.
Hij ziet in Roemenië nog niet zo
snel een democratie naar westers
model ontstaan. "We moeten naar
andere vormen van democratie zoe
ken. Mensen gaan nu massaal naar
openbare bijeenkomsten toe en die
moeten een rol blijven spelen, ook
bij de keuze van kandidaten voor de
verkiezingen". Hij verwacht dat die
kandidaten niet zozeer door party-
zullen worden voorgedragen. Maar
hoe zo'n systeem er nu eigenlyk
hoeveelheid zware industrieën,
geen grondstoffen of energie
precies uit moet komen te zien, daar voor voorradig zyn. De landbouw
blijft hij het antwoord op schuldig, heeft onder de politiek
"grootste econoom en agragriër"
zoals Ceausescu zichzelf betitelde,
zwaar geleden. En één van de groot
ste problemen is dat de i
Elite
Hij erkent dat het vrijwel onvermij
delijk is dat de groep politiek-actie- r
ven op den duur veel kleiner zal zelfstandig handelen onder het ou-
worden dan nu. "Er zal een kern op- de regime volkomen zijn verleerd,
treden, een soort elite", zegt hy. Er Alles werd hun van bovenaf opge-
klinkt even enige schrik in zyn dragen,
stem, omdat het woord elite door de
Ceausescu-kliek zeer beladen is ge
raakt. "Maar we moeten niet verge-
ten dat deze democratie uit' een die- cömmandostracteën7n onze maat-
Domokos ziet dat als een van de
eerste zaken die moeten worden
ingepakt: "We moeten af
commandostructuren in onz*.
tatuur voortkomt. De mensen zul- schappij»t beklemtoont hij. "We
en niet toestaan dat er weer een hebben een efficiënte economie
kleine groep in dit land de macht decentralisatie nodig"
krijgt'
De nieuwe regering staat in ieder
geval voor de hervorming van een
land dat door Ceausescu volledig in
de economische crisis is gestort.
Dank zij een waanzinnig industria-
Met interesse kijkt hy naar wat er
in de andere Oosteuropese landen
gebeurt. "Daar wordt een modern
socialisme verdedigd, dat de belan
gen van de massa's op het gebied
van cultuur, medische voorzienin
gen en dergelijke verdedigt. Maar
dat daarnaast ook kijkt naar de er
varingen met de vrije marktecono
mie in het Westen".
Een van de grootste economische
problemen die op korte termijn
moeten worden opgelost, is het
vraagstuk van de eigendomsver
houdingen in Roemenië. Land
bouwgrond en industrie zijn op dit
moment voor het grootste deel in
collectieve of staatshanden. In het
begin van het programma gaat de
Raad van Nationale Redding er
vanuit, dat de landbouwgronden te
rug naar de boeren moeten die de
grond bewerken.
Wat de industrie betreft ziet
Domokos het wat somberder in:
"Misschien dat er vennootschappen
mogelijk zijn of andere vormen van
samenwerking. Maar welke privé-
onderneming wil nu zulke grote in
dustriële bedrijven overnemen die
feitelijk aan de rand van het faillis
sement staan".
GROESBEEK (ANP) Het Bijbels Museum Heilig Landstich
ting in het gelijknamige dorp onder de rook van Nijmegen staat
een ingrijpende renovatie te wachten. Voor ruim twee miljoen
gulden wil de nieuwe directeur, drs. C. T. M. van Laarhoven
van het oorspronkelijke Nederlandse bedevaartsoord een mo
dern museum maken, waarin de bijbelse geschiedenis een cen
trale rol speelt.
"Het museum is in 1911 opgericht
door de stichting Heilig Land, een
club waarin de Montfertane (een
rk orde) een stevige poot aan de
grond had. Tot aan mijn komst is
ook altijd een pater directeur van
het museum geweest", zegt Van
Laarhoven. "In katholieke krin
gen was het heel gebruikelijk om
de Heilig Landstichting te gebrui
ken voor een soort pelgrimstocht
naar de wortels van het geloof.
Dat religieuze sausje gaat er nu af,
we willen geen geloof meer predi
ken".
Volgens Van Laarhoven is uit
onderzoek gebleken dat het gros
van de bezoekers van het Bijbels
Museum niet meer bekeerd wil
worden. "De mensen hebben
geen boodschap meer aan zweve
rige bijbelteksten zonder uitleg.
Wel willen de meeste bezoekers,
en vooral jongeren, meer weten
over de invloed van de bijbel op
het tegenwoordige dagelijks le-
Om dat te bereiken is de nieu
we directeur (zelf kunsthistori
cus) met een aantal medewerkers
in het afgelopen seizoen al bezig
geweest om de bijbelteksten die
her en der op de muren van het
museum geschilderd zyn in een
groter kader in plaatsen.
"De bedoeling is dat in het
hoofdgebouw een echte museu
minrichting komt, waarin de ge
schiedenis van het ontstaan van
de bijbel met teksten wordt ver
teld. Die informatie moet con
creet verteld worden. In het gi
gantisch grote buitenmuseum
kan die informatie dan verder
worden uitgebeeld middels de ge
bouwen in de omgeving.
Het museum is uniek in de we-
EN VER
reld qua grootte. Ook de omge
ving, een prachtig heuvelachtig
bosterrein, is ongekend mooi
voor een museumplaats. "Daar
gaan we gebruik van maken. We
hebben een uitgebreid land
schapsplan laten maken. De rou
te door het museum, langs onder
meer het oosterse dorp en de
joodse gemeenchap wordt logi
scher. De bossen worden deels
gecultiveerd, zodat we ook her en
der bijbelse beplanting als olijf
bomen, druiven én vijgebomen
kunnen laten zien".
Van Laarhoven hoopt met de
vernieuwingen op een bezoekers
aantal van 175.000 mensen per
jaar te komen. Dat aantal heeft
het museum, een particuliere in
stelling, nodig om rendabel te
kunnen draaien. Op dit moment
ligt het aantal, rond de 115.000.
Het belangrijkste deel van de re
novatie moet klaar zijn voor het
begin van het nieuwe seizoen.
Ingrijpen van
Simonis door
velen betreurd
UTRECHT (ANP) - De synode
voorzitters van de Hervormde
Kerk en de Gereformeerde Ker
ken in Nederland betreuren kar
dinaal Simonis' verbod van geza
menlijke eucharistie- en avond
maalsvieringen in de Oecumeni
sche Geloofsgemeenschap Hel-
merhoek te Enschede.
"Je kunt niet zeggen dat de kar
dinaal niet consequent is", aldus
de gereformeerde synodevoorzit
ter ds. E. Overeem, "maar dat be
tekent niet dat ik er blij mee ben".
"Ik vind het wat 'dirigistisch' aan
doen. Zonder rekening te houden
met de plaatselijke praktyk
wordt de centrale lijn opgelegd".
Zijn hervormde collega, ds. B.
Wallet, geeft ook toe dat Simonis'
maatregel "past in de lijn die de
rooms-katholieke kerkprovincie
als koers heeft aanvaard". Hij
vindt het "heel jammer" dat dit
"bloeiende experiment tot een
einde moest worden gebracht".
De synodevoorzitters hebben
zich voorgenomen de kwestie te
bespreken in het informele Ro-
me-Reformatieoverleg, dat bin
nenkort voor het eerst bijeen zal
komen. Het overleg is een uit
vloeisel van het bezoek dat een
protestantse delegatie in 1986 aan
het Vaticaan bracht.
Voorzitter dr. A. H. C. van Eyk
van de Sint Willibrordvereniging,
het rk orgaan voor de oecumene,
was niet gekend is in deze kwes
tie, en meent: "Ik vrees dat het
krachtdadige optreden eerder
pastorale schade heeft aangericht
dan begrip gekweekt voor het
rooms-katholieke standpunt ten
de
Zaligverklaring. De Hongaarse
rk bisschoppen bepleiten" de za
ligverklaring van de Roemeense
geestelijke Aron Marton, die van
1939 tot 1980 bisschop was van
Alba Julia in het Hongaars spre
kende deel van Roemenië. Mar
ton zat van 1949 tot 1955 gevan
gen en stond daarna tien jaar on
der huisarrest. De menselijkheid
en het christelijk getuigenis van
Marton zijn geheel en al in over
eenstemming met het Evangelie
geweest, aldus de Hongaarse bis
schoppenconferentie. Bovendien
zou de Hongaarse minderheid in
Roemenië, die jarenlang is onder
drukt, met de zaligverklaring
worden geëerd.
Onderscheiding. De Brazi
liaanse beweging voor de men
senrechten heeft de progressieve
bisschop Pedro Casaldaliga on
derscheiden voor zijn strijd voor
de mensenrechten in Brazilië. De
in Spanje geboren Casaldaliga,
bisschop van Sao Felix, is bekend
om zijn betrokkenheid bij het lot
van de armen, zyn werk in de ba
sisgemeenschappen en zijn stryd
voor de rechten van de landloze
boeren en de Indianen. Hy be
hoort tot de bisschoppen die op
een 'zwarte lijst' van rechtse
doodseskaders staan. De onder
scheiding wordt Casaldaliga uit
gereikt tydens de assemblee van
mensenrechtenbewegingen die
begin februari in Sao Paulo wordt
gehouden.
Moker. De kerkelijke omroep
Moker besteedt in de uitzending
van morgenavond (zeven uur tot
half acht) onder andere aandacht
aan het ouderen-pastoraat en de
aandacht voor vluchtelingen
rond oud en nieuw. Ontvangst via
FM 105.7 of FM 88.1.
Beroepingswerk
Austerlitz (part-time) J. A. Zeilstra
kand. Utrecht; aangenomen naar
Leeuwarden-Huizum J. D. Th. Wasse
naar Oudega (Wymbr.).
Gereformeerde Kerken: Nieuwer-
brug a/d Ryn drs. W. H. D. Pastoor
Leek.
Geref. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Bruchterveld drs. P. Groen
kand. Kampen.
Gereformeerde Gemeenten: beroe
pen te Waarde J. Mol Werkendam; be
dankt voor Sprang-Capelle i.c.m.
Dovenzorg Th. van Stuijvenberg Ter-
wolde de Vecht.
GEESTELIJK LEVEN
Een beeld van het oosterse dorp in het museum. (archieffoto)
Museum schraapt 'religieus sausje' weg
De Kharg-5 geeft voor de kust van
milieu.
de kust bereikt, een groot aantal vo
gels direct door olie besmeurd zul
len sterven, "maar nog veel meer
onzichtbaar door verzwakking en
uitputting als gevolg van voedselge
brek". De olieramp, "de grootste tot
nog voor de Afrikaanse kust", kan
dan ook grote gevolgen hebben
voor de Nederlandse broed vogel
stand, zoals voor grutto's, tureluurs
en lepelaars.
Lepelaar
Vooral de lepelaar, het symbool van
de Nederlandse vogelbescherming,
dreigt het slachtoffer te worden in-
ztjn lading prijs aan de zee.
dien een honderden kilometers lan
ge kustlijn met olie wordt be
smeurd. Langs de rotsachtige kust,
met hier en daar zandduinen, leg
gen deze vogels telkens korte af
standen af waardoor veel lepelaars
in de olie dreigen om te komen.
Daarnaast dreigen de grutto's, die
voor 90 procent in Nederland broe
den, gevoelige verliezen te moeten
incasseren. Andere door de olie be
dreigde Nederlandse broedvogels
zijn grote sterns en visdiefjes. Te
vens wordt gevreesd dat de visa
rend, die zich na een ineenstorting
in Noord-Europa weer herstelde.
Zen catastrofe dreigt voor natuur en
(foto AFP)
massaal langs de Marokkanse kust
zal sterven.
Ook voor de kustbewoners, inge
klemd tussen Atlantische Oceaan
en de Sahara, dreigt een belangrijke
voedselbron voor lange tijd verlo
ren te gaan. Een groot aantal men
sen in het bedreigde gebied leeft
vooral van de vangst van schaal- en
schelpdieren die direct voor de kust
worden gevangen. Eendemosselen
en krabben vormen de hoofdvang
sten van de kustvisserij. De zeevis
serij op onder meer sardines is voor
al een zaak van Westeuropese re
ders.
