HET IS NOfr EVEN...
Klein chemisch afval valt niet op
O
Oplettendheid voorkomt
ongelukjes met magnetron
EG-normen voor radioactieve
straling in voedsel te soepel
vlaggetjesweek
ren en voeding in kinderdagverblij
ven wordt te vaak op kamertempe
ratuur bewaard. Bacteriën kunnen
zich volop ontwikkelen en nitraat in
groenten zet zich om in giftig nitriet.
Andere magnetronverrassingen
zijn vonkenregens bij gebruik van
verkeerd serviesgoed. Ongelijkma
tige verhitting is evenmin een denk
beeldig risico: dat komt doordat wa
ter en vet sneller op temperatuur
zijn dan andere bestanddelen. Het
kan derhalve vóórkomen dat het
voedsel aan de een kant kokend
heet is en aan de andere kant nog
bevroren.
Riskant is ook het feit dat vloei
stoffen in de magnetron niet altijd
borrelen op het kookpunt (kookver
traging). Dat gebeurt pas als er be
weging in komt (als de deur open
gaat) waardoor de gebrukker zich
lelijk kan verbranden. Een lepel in
de kop of kom helpt hiertegen.
Levensmiddelen die te lang wor
den verhit kunnen verkolen en
brand veroorzaken. Ook hier is op
lettendheid dus geboden. Eten met
alcohol (likeur, bij ontdooien van
toetjes) kan een explosie veroorza
ken omdat de alcohol verdampt.
Maar in de meeste gevallen, conclu
deert Warentest, is onvoorzichtig
gebruik de oorzaak van ongeluk
ken. De meeste zijn met een goede
gebruiksaanwijzing te voorkomen.
Voor het ontdooien en snel op
temperatuur brengen van kleine
hoeveelheden kan worden volstaan
met een simpele magnetron die nog
geen vijfhonderd gulden kosten,
vindt Warentest. Wil men het appa
raat gebruiken om vlees knapperig
bruin te maken, of andere vlees- en
kaasgerechten bereiden zoals dat in
de conventionele.bakoven gebeurt,
dan moet men een gecombineerde
magnetron aanschaffen. De prijzen
daarvan liggen aanzienlijk hoger.
Warentest heeft een beperkt aan
tal combinatie-toestellen beproefd
en zij kregen allemaal de kwalifica
tie 'goed'. Het zijn Bosch, Brother,
Panasonic, Sharp en Siemens. Bij
de kleine, simpele werden de Bau-
Het gemak van de magnetron dient de mens. Er liggen echter ongelukjes knecht (MW600), Siemens (HF1200)
op de loer, die met de nodige oplettendheid kunnen worden voorkomen. en Toshiba (ER5400D) 'goed' be-
(foto gpd) vonden.
De Europese normen voor radio-ac
tiviteit in voedsel zijn veel te soepel.
De radioactieve besmetting door
voedsel kan in het eerste jaar na een
kernongeval een dosis geven van
dertig milliSievert voor volwasse
nen. Volgens professor Lucas
Reijnders van de Stichting Natuur
en Milieu te Utrecht zijn deze EG-
normen strijdig met het Nederland
se Besluit Stralenbescherming.
Volgens dit Besluit mag een vol
wassene hooguit vijf milliSievert
oplopen, mits hij of zij gedurende
het gehele leven niet meer dan ge
middeld één milliSievert per jaar
krijgt.
Na het ongeval met de kerncen
trale in het Russische Tsjernobyl in
1986, zijn er in de Europese Ge
meenschap in alle haast normen op
gesteld: melk mocht 125 Becquerel
(Bq) per liter bevatten en groente en
fruit 90 Bq. Ter vergelijking: toen na
de bovengrondse atoomproeven in
de jaren zestig in voeding 10 Bq ce
sium werd aangetroffen, vond men
dit zo alarmerend, dat die boven
grondse kernproeven werden stop
gezet.
De kernernergie-industrie vond
de EG-normen onrealistisch en niet
samenhangend, omdat er in melk
meer mocht zitten dan in groente,
hoewel kleine kinderen meer melk
dan groente gebruiken. Dit leidde
er toe dat de EG op 30 mei nieuwe
normen uitvaardigde, namelijk van
370 Bq voor melk en 600 Bq voor
overige voeding.
De industrie vond echter dat de
normen nog soepeler zouden mo
gen. Als argument werd een kosten-
baten-vergelijking gebruikt. Zo re
kende bijvoorbeeld Arrigo Cigna
van de Italiaanse ENEA op een con
gres van de Europese Commissie
begin december uit, wat voor Italië
de kosten en baten zijn geweest van
de stralingsnormen na Tsjernobyl.
Door de maatregelen op grond
van deze normen liepen de mensen
minder straling op en werd er min
der schade toegebracht aan de ge
zondheid. Dat is in geld te vertalen.
Maar volgens Cigna was de schade
die de Italiaanse economie daar
door heeft opgelopen veel groter.
Hij juichte dan ook toe dat de Eu-,
ropese Commissie niëuwe soepeler
normen heeft vastgesteld.
De Europese Commissie heeft
daartoe op 16 juni 1987 een voorstel
gedaan. Nu mag in melk 1650 en in
granen en vlees 4000 Bq per liter of
kilo zitten. Het Europees Parlement
heeft het voorstel van de Europese
Commissie op 16 december 1987 af
gekeurd. Het Europees Parlement
stelde de normen op 250 Bq voor
melk en 1600 Bq voor overige voe
dingsstoffen.
De Europese Commissie heeft
zich echter niets aangetrokken van
het parlement. Een ongewijzigd
voorstel werd op 22 december 1987
goedgekeurd door de Europese Mi
nisterraad. Later werden nog aan
vullingen vastgesteld, bijvoorbeeld
dat in voedingsmiddelen die men
sen zelden nemen (zoals truffels en
kaviaar) 40.000 Bq per kilo mag zit
ten.
Het Europees Parlement diende
echter op 4 maart 1988 een klacht in
bij het Gerechtshof van de Europe
se Gemeenschap over de normen en
de manier waarop de normen zijn
vastgesteld.
Op basis van deze soepele EG-
normen kunnen we zelf uitrekenen
hoe groot de stralingsdosis is die
mensen ontvangen als ze een heel
jaar voedsel eten dat net binnen de
normen valt: 30 milliSievert. Het
ministerie van milieu houdt het op
15 millieSievert, maar zelfs die do
sis is strijdig met een andere norm
van hetzelfde ministerie, namelijk
dat mensen niet meer dan 5 milli
Sievert mogen oplopen. Milieumi
nister Alders is de aangewezen per
soon om ervoor te zorgen dat de EG-
strenger worden.
De dosis radioactieve straling die een
mens binnenkrijgt wordt uitgedrukt in
Sieverts. Vroeger was dat in rem: 1 Sv is
100 rem. De formule is: als 10.000 mensen
aan 1 Sv worden blootgesteld sterven er
125 aan daardoor opgelopen kanker en
krijgen er 200 misvormd nageslacht. Net
als over de maximaal toelaatbare stra-
lingsdoses lopen hierover de (geleerde)
meningen ook over uiteen.
Veel mensen weten niet precies wat
'klein chemisch afval' is. Natuurlijk
weet iedereen zo langzamerhand
dat batterijen niet zomaar mogen
worden weggegooid. Maar restjes
nagellak, bepaalde verfsoorten en
lakken zijn net zo goed chemisch af
val. Het zou handig zijn als op het
produkt wordt vermeld of de res
tanten of verpakkingen van die pro-
dukten klein chemisch afval is en
gescheiden van het normale afval
moet worden verwerkt.
samenstelling
Raymond Peil
De Nederlandse Vereniging van
Huisvrouwen (NVvH) heeft dit idee
opgevat en bij de rijksoverheid on
der de aandacht gebracht. Zij is
voor een opvallend logo op verpak
kingen en produkten die na gebruik
tot het klein chemisch afval beho
ren. En voor stoffen tassen die de
plastic tas moeten verdringen. De
vereniging probeert op een zo prak
tisch mogelijke manier mee te strij
den in het gevecht tegen de milieu
vervuiling.
"Wij hebben de afgelopen twee
jaar geprobeerd om onze leden zo
goed mogelijk te informeren over
klein chemisch afval. Zulke onder
werpen, die op de bijeenkomsten
van de verschillenden afdelingen
van de vereniging aan de orde ko
men, worden vaak aangedragen
door de leden zelf', vertelt H.C.
Bergsma-Verhoef, lid van de ad
viescommissie consumentenbelan
gen ter ondersteuning van de
NVvH.
Daarnaast is door de afdeling Ede
de NVvH heeft 220 verschillende
afdelingen verspreid over het hele
land het idee ontstaan stoffen
tassen te verspreiden waarop een
waarschuwing staat dat al die plas
tic tassen een aanslag op het milieu
betekenen.
"Ook een idee dat we landelijk
hebben opgepakt. Die stoffen
tassen bestaan natuurlijk al lang en
we streven er echt niet naar zoveel
mogelijk van onze tassen te verko
pen. We willen alleen met de ver
spreiding ervan consumenten erop
wijzen dat we net zo gemakkelijk
zonder die milieuvervuilende plas
tic tassen kunnen", aldus R. Kamp-
huis-Folkerts, lid van het dagelijks
bestuur van de vereniging en ver
antwoordelijk voor de publiciteit.
Het logo voor klein chemisch af
val en de stoffen tas liggen op het
terrein van de belangenbehartiging
van consumenten. Dit is één van de
vier werkterreinen waar de vereni
ging zich begeeft. De andere drie
zijn vorming, kadertraining en pu
bliciteit.
Bergsma-Verhoef: "Om de belan
gen van consumenten te behartigen
volgen we een twee-sporen-beleid.
Aan de ene kant geven we produkt-
informatie. Hiervoor heeft de vere
niging al in 1926 het keurmerkinsti
tuut IVHA opgericht. Deze stich
ting keurt desgevraagd produkten
en voorziet ze afhankelijk van het
onderzoek van het keurmerk
'Goedgekeurd door de Nederlandse
Vereniging van Huisvrouwen'.
"Aan de andere kant", vervolgt
Bergsma-Verhoef, "proberen we
ook op maatschappelijk terrein be
langen te behartigen. Zo houden we
ons onder meer bezig met de kwali
teit van het milieu, het wonen en de
gezondheidszorg. We hebben bij
voorbeeld samen met de vereniging
Landelijk Beraad Gezondheidsini
tiatieven een ziekenhuisbrief sa
mengesteld. In deze brief staan vra
gen die mensen moeten of kunnen
stellen en papieren die mensen
moeten hebben voor, tijdens en na
de ziekenhuisopname".
Alle 220 afdelingen hebben een
eigen belangen behartigster consu
mentenaangelegenheden. De afde
lingen zijn gebundeld in elf gewes
ten die één centrale consumenten
belangenbehartigster hebben. En
de gewesten worden weer vertegen
woordigd in het algemene bestuur
waar één lid van het dagelijks be
stuur verantwoordelijk is voor de
consumentenbelangen. De NVvH
heeft 47.000 leden en achter die le
den staan nog eens net zoveel huis
houdens. Alleen vrouwen kunnen
lid worden van de vereniging.
Deskundigen blijven kibbelen over
de risico's voor de gezondheid van
magnetronovens, tegenstanders be
weren dat zij schadelijk zijn en zelfs
kanker kunnen veroorzaken. De
Duitse consumentenorganisatie
Stiftung Warentest heeft een groep
van elf wetenschappers en technici
laten discussiëren en zij werden het
niet eens. Duidelijk werd dat nie
mand kon bewijzen dat straling uit
magnetrons gevaarlijk kan zijn voor
de mens. Voor het tegendeel was
echter evenmin bewijs te leveren.
Zonder enig risico is het gebruik
van een magnetron niet (maar dat
geldt voor het gebruik van een keu
kenmes evenzeer). De microgolven
van de magnetron brengen de mole
culen van het voedsel in beweging
zodat een gerecht of drank zichzelf
verhit. Lekkage van straling uit de
oven zou kunnen betekenen dat de
moleculen waaruit de mens bestaat
ook kunnen worden verhit.
De meeste apparaten hebben dan
ook een dubbele sluiting en beveili
ging op de deur van de oven. De lek
kage bij een goed functionerende
deur is zo gering dat de mens geen
risico loopt. Bovendien is de kracht
van de straling op een meter afstand
van de bron al tot een tiende afgeno-
Waarschijnlijk is er weinig ver
schil in behoud van vitaminen en ei
witten tussen normale kookwijzen
en magnetronovens. De voedings
waarde van het voedsel blijft in de
magnetron beter bewaard omdat de
toebereiding korter duurt en er
minder water en vet worden ge
bruikt.
Het snelle opwarmen heeft echter
ook nadelen. Ziektekiemen kunnen
door de korte toebereidingstijd be
ter in léven blijven. Vooral bij
pluimvee en vis is dat niet zonder ri
sico. Er zijn wel trucjes om het risi
co op besmetting zo klein mogelijk
te houden. Hapklare porties moeten
niet in de keuken blijven staan,
maar direct in de koelkast worden
opgeborgen. Eten dat wordt inge
vroren moet direct na het koken in
de diepvries. De porties moeten bij
het verwarmen worden afgedekt zo
dat de zich ontwikkelende water
damp ziektekiemen doodt.
Volgëns Warentest worden derge
lijke gulden regels niet altijd nage
leefd. Vooral maaltijden voor oude-
